Πρόλογος Πολλές και σπουδαίες διδαχές μάς δόθηκαν με το νόμο, με τους προφήτες και με τους άλλους συγγραφείς, που ήρθαν αργότερα. Χάρη σ’ αυτές τις διδαχές ο λαός του Ισραήλ απέκτησε γνώση και σοφία και είναι αξιέπαινος γι’ αυτές. Χρέος μας είναι βέβαια να διαβάζουμε και ν’ αποκτούμε γνώσεις. Αλλά θα πρέπει όσοι αγαπούν τη μάθηση να μπορούν να είναι χρήσιμοι και στους αμύητους, τόσο με την προφορική διδασκαλία όσο και με τη συγγραφή. Γι’ αυτό και ο παππούς μου, ο Ιησούς, ασχολήθηκε πάνω απ’ όλα με τη μελέτη του νόμου, των προφητών και των άλλων προγονικών βιβλίων, κι εξοικειώθηκε μ’ αυτά. Έτσι έφτασε στο σημείο να γράψει κι ο ίδιος κάτι πάνω στα θέματα της γνώσης και της σοφίας, ώστε εκείνοι που αγαπούν τη μάθηση, μελετώντας τα με πολλή επιμέλεια, να προκόβουν ακόμα περισσότερο στην προσπάθειά τους να ζουν σύμφωνα με το νόμο. Ελάτε, λοιπόν, καλοπροαίρετα και προσεκτικά να τα διαβάσετε. Επίσης, να είστε επιεικείς, αν σας φανεί ότι μεταφράζοντας ορισμένες λέξεις, παρά τις προσπάθειές μου, δεν κατόρθωσα να τις αποδώσω με ακρίβεια. Γιατί δεν υπάρχει τέλεια αντιστοιχία ανάμεσα σ’ εκείνα που διατυπώθηκαν αρχικά στα εβραϊκά και στην απόδοσή τους σε άλλη γλώσσα. Κι όχι μόνον αυτά εδώ αλλά ακόμα κι ο νόμος και οι προφήτες και τα υπόλοιπα βιβλία, μεταφρασμένα, διαφέρουν αρκετά από την αρχική τους διατύπωση. Ήρθα, λοιπόν, στην Αίγυπτο το τριακοστό όγδοο έτος της βασιλείας του Ευεργέτη, του Ευεργέτη. έμεινα αρκετά και βρήκα την ευκαιρία να διδάξω πολλά. Θεώρησα τότε ως επιτακτική την ανάγκη να φροντίσω εγώ ο ίδιος και να κοπιάσω για να μεταφράσω αυτό εδώ το βιβλίο. Εργάστηκα πολύ εντατικά και χρησιμοποίησα πολλές γνώσεις όλο αυτό το διάστημα για να τελειώσω το βιβλίο και να το δημοσιεύσω. Έτσι αυτοί που μένουν έξω από την Παλαιστίνη και θέλουν να διδαχτούν, θα μπορούν να ρυθμίζουν τη διαγωγή τους και να ζουν σύμφωνα με το νόμο.
Το μυστήριο της Σοφίας

Όλη η σοφία από τον Κύριο προέρχεται και κατοικεί μαζί του παντοτινά.

Των θαλασσών την άμμο και τις σταγόνες της βροχής, και της αιωνιότητας τις μέρες να τα μετρήσει ποιος μπορεί;

Το ύψος τ’ ουρανού, της γης το πλάτος και την άβυσσο και την άβυσσο. να τα εξερευνήσει ποιος μπορεί;

Απ’ όλα πριν η Σοφία δημιουργήθηκε, κι η σκέψη η συνετή από την πιο παλιά εποχή.

[Της σοφίας πηγή ο λόγος είναι του Θεού που κατοικεί στα ουράνια, κι είναι οι δρόμοι της αιώνιες εντολές].

Σε ποιον η ρίζα της σοφίας φανερώθηκε; και ποιος τα έξυπνα γνώρισε τεχνάσματά της;

[Σε ποιον η βαθιά γνώση της σοφίας φανερώθηκε; και ποιος κατάλαβε την εμπειρία της την πολύπλευρη;]

Ένας μονάχα είναι σοφός, αξιοσέβαστος και πολύ φοβερός: αυτός που κάθεται στο θρόνο του.

Ο Κύριος, αυτός τη σοφία δημιούργησε, την είδε και τη μέτρησε· τη σκόρπισε πάνω στα έργα του όλα.

Μέσα σε κάθε άνθρωπο με απλοχεριά την έβαλε και προπάντων την έδωσε σ’ εκείνους που τον αγαπούν.
Σεβασμός προς το Θεό

Να σέβεσαι τον Κύριο είναι δόξα και καύχημα, χαρά και υπέρτατη ευφροσύνη.

Όποιος τον Κύριο σέβεται θα χαίρεται η καρδιά του, και θα του δώσει ο Κύριος αγαλλίαση, χαρά και πολλά χρόνια.

Όποιος τον Κύριο σέβεται θα ’χει καλά υστερνά· χάρη θα βρει τη μέρα της θανής του.

Η βάση της σοφίας είναι ο σεβασμός στον Κύριο· με τους πιστούς μαζί κι εκείνη πλάστηκε, μέσα στης μάνας τους τη μήτρα.

Φώλιασε στους ανθρώπους ανάμεσα κι αιώνια θεμελιώθηκε, και στις γενιές τους θα δοθεί να την κρατούν πιστά.

Να σέβεσαι τον Κύριο, έτσι η σοφία πληθαίνει, κι όσους την αποκτούν, με τους καρπούς της τους μεθάει.

Το σπίτι τους θα το γεμίσει με ζηλευτά αγαθά και τα κελάρια τους με τα γεννήματά της.

Ο σεβασμός στον Κύριο, στεφάνι της Σοφίας, που έχει βλαστάρια την ειρήνη και την υγεία την καλή.

Ο Κύριος την είδε και τη μέτρησε κι έδωσε σαν βροχή τη γνώση και τη νόηση, κι εξύψωσε τη δόξα αυτών που την κατέχουν.

Ο σεβασμός στον Κύριο, η ρίζα είναι της Σοφίας και τα κλαδιά της είναι χρόνια ζωής πολλά.

[Ο σεβασμός στον Κύριο διώχνει τις αμαρτίες, κι όταν αυτός υπάρχει, γυρίζει πίσω την οργή].
Υπομονή και αυτοσυγκράτηση

Η αναίτια οργή δεν θα μπορέσει δικαίωση να βρει, γιατί η συνήθεια του ανθρώπου να οργίζεται, είν’ η καταστροφή του.

Ο άνθρωπος της υπομονής θ’ αντέξει ως την κατάλληλη στιγμή, κι ύστερα η χαρά γι’ αυτόν θα ξεπροβάλει.

Ως την κατάλληλη στιγμή θα συγκρατεί τα λόγια του και των πιστών τα χείλη για τη δική του σωφροσύνη θα μιλούν.
Σοφία και ευθύτητα

Μες στης Σοφίας τους θησαυρούς τα λόγια είναι της γνώσης, ενώ ο αμαρτωλός μισεί τη θεοσέβεια.

Αν τη σοφία πόθησες, φρόντισε να τηρείς τις εντολές, κι ο Κύριος θα σου τη χαρίσει.

Ο σεβασμός στον Κύριο είναι σοφία και διδαχή· κι αυτά που τον ευχαριστούν είναι η πίστη κι η πραότητα.

Με σταθερότητα να σέβεσαι τον Κύριο, και μην τον πλησιάζεις με δίψυχη καρδιά.

Μη γίνεσαι υποκριτής μπρος στους ανθρώπους, και πρόσεχε τα λόγια σου.

Τον εαυτό σου μην τον ανεβάζεις για να μην πέσεις χαμηλά και καταντροπιαστείς· τότε τα μυστικά σου θα τα φανερώσει ο Κύριος και θα σε ταπεινώσει έτσι μέσα σ’ όλη τη σύναξη, γιατί δεν τον πλησίασες με σεβασμό κι είν’ η καρδιά σου πονηριά γεμάτη.