А.Ч. Козаржевский

Источник

Приложение

Словообразование

Суффиксы существительных

а) действующее лицо:

-τειρα, -τρια, -της, -εύς, -τηρ, -τωρ, -τρίς, -τις.

ἡ σώτειρα спасительница, ἡ ποιήτρια поэтесса, ὁ ποιητής поэт, ὁ ἱερεύς жрец, ὁ σωτήρ спасителъ, ὁ ῥήτωρ оратор, ἡ ὀρχηστρίς танцовщица, ἡ οἰκέτις рабыня;

б) действие:

-α, -η, -εια, -σία, -ος, -μος, -σις, -τις.

ἡ ἀγορά собрание (ἀγείρω собирать), ἡ φυγή бегство (φεύγω бежать), ἡ παιδεία воспитание (παιδεύω воспитывать), ἡ δοκιμασία испытание (δοκιμάζω испытывать), ὁ φόρος дань (φέρω-φορέω носить), ὁ σεισμός землетрясение (σείω трясти), ἡ ἄσκησις упражнение (ἀσκέω упражнять), ἡ μίμησις подражание (μιμέομαι подражать);

в) следствие, результат действия:

-ρα, -λη, -μη, -νη, -λον, -ρος, -νος, -μα(τ), -ος(-ες).

ἡ ἕδρα седалище (ἕζομαι садиться), ἡ στήλη столб (ἵστημι ставить), ἡ ἐπιστήμη знание (ἐπίσταμαι знать), ἡ τέχνη искусство (τεκταίνομαι строить), τὸ φῦλον племя (φύω рождать), τάφρος ров (θάπτω погребать), ὁ στέφανος венок (στέφω окружать), τὸ κτῆμα приобретение (κτάομαι приобретать), τὸ γένος род (γίγνομαι происходить);

г) орудие, средство действия:

-τρον, -θρον.

τὸ ἄροτρον плуг (ἀρόω пахать), τὸ κλεῖθρον замок (κλείω запирать);

д) место:

-τρα, -τήριον, -(ε)σιον, -ειον, -θρον (-τρον), -ών.

ἡ ὀρχήστρα орхестра (ὀρχέομαι плясать), τὸ δικαστήριον судилище (δικάζω судить), τὸ γυμνάσιον гимнасий (γυμνάζω упражнять), τὸ Μουσεῖον мусейон (Μοῦσα Муза), τὸ θέατρον театр (θεάομαι смотреть), ὁ οἰνων винный склад (οἶνος вино);

е) качество, свойство:

-ια, -σύνη, -της, -ος(ες).

ἡ ἀδικία несправедливость (ἄδικος несправедливый), ἡ σωφροσύνη благоразумие (σώφρων благоразумный), ἡ ταχύτης быстрота (ταχύς быстрый), τὸ βάθος глубина (βαθύς глубокий);

ж) уменьшительность:

-ίσκη, -ίσκος, -ιον, -ίδιον, -άριον, -ύδριον, -ύλλιον

ἡ παιδίσκη (παῖς) девочка, ὁ στεφανίσκος (στέφανος) веночек, τὸ κήπιον (κῆπος) садик, τὸ οἰκίδιον (οἶκος) домик, τὸ παιδάριον (παῖς) малютка, τὸ μελύδριον (μέλος) песенка, τὸ εἰδύλλιον (εἶδος) картинка, видик;

з) происхождение по отцу:

-δης, -ις, -ας, -ιων

Αἰνειάδης сын Энея, Κεκροπίς дочь Кекропа, Βορεάς дочь Борея, Πήλείων сын Пелея;

и) принадлежность к стране:

-ιος, -ανός, -ίνος, -της, -ις, -τις, -ας, -εύς

ὁ Θηβαῖος (Θῆβαι) фивянин, ὁ Σαρδιανός (Σάρδεις) сардианец, ὁ Ταραντῖνος (Τάρας) тарентинец, ὁ Αἰγινήτης (Αἴγινα) эгинец, Σικελιῶτις (Σικελία) сицилийка, Δηλιάς (Δῆλος) делоска, Μεγαρεύς (Μέγαρα) мегарец.

Суффиксы прилагательных

а) отношение или принадлежность в общем смысле: -ιος.

οὐράνιος небесный (οὐρανός небо);

б) способность, свойство: -κος.

πολεμικός воинственный (πόλεμος война);

в) вещество: -ινος, -έος.

λίθινος каменный (λίθος камень), χρυσέος золотой (χρυσός золото);

г) время: -ινός.

νυκτερινός ночной (νύξ ночь);

д) склонность: -μων.

μνήμων памятливый (μνήμη память);

е) изобилие: -εις.

ὑλήεις лесистый (ὕλη лес).

Суффиксы наречий

а) наречия, произведенные от прилагательных при помощи суффиксов: -ως, -τερον, -τατα, -ιον, -ιστα (см. § 74);

б) соотносительные наречия, произведенные от местоимений (см. стр. 207);

в) падежные формы в роли наречий (см. §§ 54, 74, 94);

г) суффиксальные наречия места (§ 74);

д) наречия, произведенные от числительных при помощи суффикса -κις. (§ 78);

е) суффиксальные наречия, произведенные от основ существительных и глаголов: -боѵ, -δην, -τι, -ει.

ἀγεληδόν стадно (ἀγέλη стадо), κρύβδην скрытно (κρύπτω скрывать), ὀνομαστί поименно (ὀνομάζω называть), ἀμαχεί без боя (μάχη бой).

Отыменное образование глаголов

-άω: νικάω побеждать от νίκη победа

-έω: κοσμέω украшать от κόσμος украшение

-όω: δηλόω обнаруживать от δῆλος явный

-εύω: βασιλεύω царствовать от βασιλεύς царь

-άζω: ἐργάζομαι трудиться от ἔργον труд

-ίζω: ἐλπίζω надеяться от ἐλπίς надежда

-αίνω: χαλεπαίνω негодовать от χαλεπός трудный

-ύνω: ἡδύνω услаждать от ἡδύς приятный

-αίρω: τεκμαίρομαι обозначать от τέκμαρ знак

-έλλω: ἀγγέλλω возвещать от ἄγγελος вестник

-ττω: κηρύττω объявлять от κῆρυξ глашатай

Префиксы а) предлоги (см. стр. 208) в качестве приставок:

ἀντιτίθημι противополагать κατατίθημι слагать

ἀποτίθημι откладывать μετατίθημι перекладывать

ἐκτίθημι выкладывать ὑπερτίθημι класть над

προτίθημι класть впереди ἐπιτίθημι накладывать

ἐντίθημι вкладывать παρατίθημι класть рядом

συντίθημι складывать περιτίθημι облагать, окружать

ἀνατίθημι налагать προστίθημι прилагать

εἰστίθημι вкладывать ὑποτίθημι подкладывать

διατίθημι раскладывать ἀμφιτίθημι одевать

б) самостоятельно не существующие частицы в роли предлогов:

ἀ(ν)- не-, ἀ- со-, ἀρι- пре-, δυσ- без-, не-,

ἡμι- полу-, ὁμο- со-, одно, περι- пре-.

ἀδικία несправедливость, ἀθρόος собранный, δυστυχία несчастье, ἡμιτάλαντον полталанта, περικαλλής прекрасный, ὁμόφυλος соплеменник.

Словосложение

Первым элементом при словосложении могут быть именные и глагольные основы и наречия. Соединительным гласным служит омикрон. Конечные α и ο первого элемента перед начальным гласным второго элемента выпадают.

Примеры: ἀκρό-πολις акрополь, δορυ-φόρος копьеносец, μόν-αρχος монарх, παν-νύχιος всенощный, εὐ-γενής благородный, παλίν-τροπος обращенный назад.

В сложных словах ударение обычно бывает возможно дальше от конца, например: σοφός мудрый, φιλόσοφος философ.

Однако в некоторых словах при сложении ударение остается на том слоге, на каком оно было в простых словах, например: γραφεύς писец, συγγραφεύς писатель.

Отглагольные имена активного значения на -ος имеют ударение на предпоследнем слоге, если он краткий, например: δορυφόρος копьеносец, но παιδαγωγός воспитатель.

Стихосложение

Древнегреческое стихосложение метрическое, оно основано на закономерном чередовании долгих и кратких слогов, которые при современном чтении условно передаются как ударные и безударные.

Стихотворное ударение часто не совпадает с грамматическим; в одном слове могут быть два равноценных ритмических ударения.

Рифмы в греческих стихах античного периода не существовало.

Чтобы избежать «зияния», т. е. встречи гласных на стыке двух слов, применялось усечение гласного – элизия, знак которой апостроф. Начальная элизия – афересис, например: ἤ’γω (вм. ἢ ἐγώ). Конечная элизия – апокопе, например: μύρι’ Ἀχαιοῖς (вм. μύρια Ἀχαιοῖς).

В некоторых случаях соседствующие в одном слове гласные для соблюдения размера при чтении сливаются в один слог, это называется синицесис, например: Πηληϊάδεω произносится Πηληϊάδω. Как и в прозе, если ι или υ не составляют с предыдущим гласным дифтонга, над ними ставится знак раздельного произношения (так называемой диэрезы) – две точки (стр. 12), например: Πηληϊάδεω. Как и в прозе, в стихах бывает красис (стр. 25, 171), например: κοὐδέν (вм. καὶ οὐδέν).

Первичной ритмической единицей является «мора», т. е. время, необходимое для произнесения одного краткого слога. Два кратких слога по длительности равны одному долгому. Трехморные стопы: ямб (◡ –), хорей, или трохей (– ◡); четырехморные стопы: дактиль (– ◡◡), анапест (◡◡ –); пятиморная стопа – кретик (– ◡ –). Ямбу и хорею по количеству соответствует трибрах (◡◡◡), а дактилю и анапесту – спондей ( – –).

В стопе различается а́рсис – сильная, т. е. долгая часть, и тесис – слабая, т. е. краткая часть.

В одной стихотворной строке могут сочетаться различные виды стоп, даже разноизмеряемых.

Чтение стихов строго по стопам называется скандированием.

Остановка среди стопы, вызванная окончанием слова, называется цезурой; цезура после арсиса – мужская, после тесиса – женская.

а) шестистопный ямб:

– – – – – –

◡ –́ ◡ –́ ◡ –́ ◡ –́ ◡ –́ ◡ –́

Γύμναζε παῖδας∙ οὐ γὰρ ἄνδρα γυμνάσεις

б) шестистопный дактиль – гексаметр:

– | – | – | – | – | ◡

–́ ◡◡ | –́ ◡◡ | –́ ◡◡ | –́ ◡◡ | –́ ◡◡| –́ –

В любой стопе (редко – в пятой) дактиль может заменяться спондеем. Последняя стопа всегда двухсложная, причем последний слог может быть долгим или кратким. Цезура, мужская или женская, бывает обычно в третьей стопе; встречаются и две цезуры: во второй и четвертой стопах.

Mῆνιν ἄειδε, θεά, || Πηληϊάδεω Ἀχιλῆος

Οὐλομένην, ἣ μύρι’|| Ἀχαιοῖς ἄλγε’ ἔθηκεν (Hom. Il., 1, 1–2)

в) элегическое двустишье:

В элегиях и эпиграммах применяется сочетание гексаметра с пентаметром (пятистопным дактилем)

– | – | – | – | |

–́ ◡◡ | – ́◡◡ | –́ ◡◡ | –́ ◡◡ | –́ ◡◡ | –́ ◡

– | – | || | |

–́ ◡◡ | –́ ◡◡ | –́ || –́ ◡◡ | –́ ◡◡ | –́

Ὦ ξεῖν’, ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις, ὅτι τῇδε

κείμεθα τοῖς κείνῶν ῥήμασι πειθόμενοι (Sim.)

Гомеровский диалект

Гомеровский диалект в основе своей древнеионийский, но включает в себя и некоторые эолийские элементы.

Фонетика

1. η вместо α (даже после ε, ι, ρ): Τροίῃ, τριηκόσιοι, ἰδίῃ, Σκυθίη, βορέη, εὐνομίη, τριήκοντα, χώρη;

2. ει вместо ε: ξεῖνος, εἵνεκα, στεινός;

3. ου вместо ο: οὔνομα, μοῦνος, οὐλόμενος;

4. Слияние εο в ευ (а не в ου): ποιεύμενος, καλεύμενος, ἐποίευν;

5. Отсутствие слияния гласных: κοτέοντο, κοιρανέων, κερτομέων, ἀείδω (ᾄδω), βοόων, ἐών (ὤν), ἴσχεο, ἔειπον, ἔοργε, νόος, πλόον, σέο, ἔο, χρύσεος, νείκεε, ἁλέες;

6. Раздельное произнесение гласных, составляющих в аттическом диалекте дифтонги: Ἄϊδι, προϊάπτω, παῖς, γελόιος;

7. Тонкое придыхание вместо густого в некоторых словах: Ἄιδης (вместо Ἅιδης), ἠώς (вместо ἕως);

8. σσ вместо ττ; πράσσων;

Морфология имени

9. В I склонении окончание gen. pl. -άων/-έων: κλισιάων, ἀγοράων, θυσιέων, Σπαρτιατέων, Περσέων, ἡμερέων;

10. В I склонении окончание dat. pl. -ῃσ(ι): κλισίῃς, πληγῇσι, μαχαίρῃσι, Σπαρτιάτῃσι, μηχανῇσι, Σκύθῃσι;

11. В I склонении муж. р. окончание gen. sing. -εω: Πηληϊάδεω, ἀγκυλομήτεω;

12. Во II склонении окончание gen. sing. -οιο: Τηλεμάχοιο, πολυφλοίσβοιο;

13. Во II склонении окончание dat. pl. -οισι: οἰωνοῖσι, Ἀργείοισι, ὤμοισι, τοῖσι;

14. В прилагательном πολύς формы nom. sing. муж. p. πολλός, сред. р. πολλόν;

15. В III склонении окончание dat.pl. -εσσι(ν): κύνεσσιν, ἐπέεσσιν, ἀεικέσσι;

16. В III склонении у существительных на -εύς основа в gen., dat. и асс. sing. оканчивается на -η: βασιλῆος, Ἀχιλῆος, Ὀδυσῆι, Ἀχιλῆι, βασιλῆα, Ἀχιλῆα;

17. В III склонении у существительных на -ις окончание gen. sing. -ιος и -ηος: πόλιος и πόληος;

18. В III склонении у имен на -ος отсутствует слияние: διοτρεφέος, ἄλγεα, ἐλέγχεα, ἔπεα, ὀνείδεα;

19. Существительное III склонения ναῦς (νηῦς) склоняется так: νεός / νηός, νηΐ, νῆα, νῆες / νέες, νηῶν / νεῶν, νήεεσι / νηυσί, νῆας;

20. Существительное υἱός изменяется по II и III склонениям: pl. nom. υἶες, асс. υἶας;

21. Супплетивная сравнительная степень от ἀγαθός – φέρτερος, от κακός – χερειότερος;

22. Личные местоимения склоняются так: sing. gen. ἐμεῦ, σέο, σεῦ, ἕο, dat. τοί (σοί), асс. ἕ, μιν (=αὐτόν), pl. nom. ἄμμες (=ἡμεῖς), gen. σφέων, dat. σφίν, асс. σφέας;

23. Вопросительно-неопределенное местоимение в gen. sing. τέο, dat. τέῳ;

24. Местоимение ὅς, ἥ, ὅ является относительным и притяжательным;

25. Указательное местоимение κεῖνος вм. ἐκεῖνος.

Морфология глагола

26. У некоторых глаголов в окончании 2-го л. ед. чис. медиально-пассивного залога не происходит слияние: μίσγεαι, κατίσχεαι, ἐπιμέμφεαι, ἐπιδεύεαι;

27. В 3-м л. множ. чис. медио-пассивного перфекта и плюсквамперфекта встречаются окончания: -αται и -ατο;

28. В 3-м л. пассивного аориста окончание -ν вм. -σαν: ἐρήτυθεν;

29. Окончание активного инфинитива -μεν(αι)∙ ἐριζέμεναι, ἐπιβάσκεμεν, πέσσεμεν;

30. У глаголов в исторических временах может отсутствовать приращение: ἀπομόρξατο, γέλασσαν, δίεπε, ἔρξεν, ἕζοντο, κοτέοντο, πλῆξεν, τεῦχε, φάτο;

31. В основах, исторически начинавшихся с дигаммы, приращение сохранялось и поэтому получалось скопление гласных звуков:

ἔιπον (=ἐϝέϝεπον), ἔοργε (=ἔϝοργε);

32. В слитных глаголах на -άω альфа может ассимилироваться с последующим звуком «о»: ὁρόω;

33. У глагола εἰμί impf. ἔην, inf. ἔμμεναι, part, ἐών;

34. У глагола εἶμι impf. ἤισαν;

35. Глагол εἴδω дополняет в презенсе глаголы οἶδα и εἶδον; форма 1-го л. множ. чис. ind. perf. ἴδμεν (вм. ἴσμεν), 3-го л. един. чис. optat. εἴσαιτο.

Служебные части речи

36. Предлог ἐνί вм. ἐν;

37. Частица κε(ν) βμ. ἄv.

Словообразование

38. Суффикс итеративного (участительного) значения -σκ- присоединяемый к основе при помощи соединительных гласных ε и α: ἐλάσασκε (ἐλαύνω), ὁμοκλήσασκε (ὁμοκλέω), ἐρητύσασκε (ἐρετύω), νεικείεσκε (νεικείω), εἴπεσκε (εἴπω);

39. Приставка может отделяться от глагола одним или несколькими словами (тмесис): ἔκ τοι ἐρέω вм. ἐξερέω (от ἐξεῖπον), ἀπὸ … δύσω вм. ἀποδύσω;

40. Некоторые глаголы утрачивают приставку, обязательную в аттическом диалекте: ἦμαι вм. κάθημαι, ἱκνέομαι вм. ἀφικνέομαι.

Язык Геродота

Язык Геродота представляет собой смешение диалектов древнеионийского, или гомеровского, новоионийского и аттического.

а) α вместо ε, η: μέγαθος;

б) ε вместо α: τέσσερες;

в) ε вместо ει: ἐς, ἀπέργω;

г) ω вместо αυ, ου: ὦν (=οὖν);

д) η вместо ε: βασιλήιος, ἠώς, κατακληίζω;

е) ωυ вместо αν: ἑωυτοῦ;

ж) ι вместо ιε: ἱρός;

и) перемещение придыхания: ἐνθαῦτα, ἐνθεῦτεν;

к) отсутствие ассимиляции взрывных с гласными, имеющими густое придыхание: κατήκω (вм. καθήκω), κατ’ ἥν (вм. καθ’ ἥν), ἀπ’ oὖ (вм. ἀφ’ οὖ);

л) κ вместо χ в отдельных словах: δέκομαι;

м) κ вместо π в местоимениях, наречиях и союзах: коῦ, κόσος;

н) в 3-м склонении у существительных на -εῦς окончание gen. sing. -ῆος;

о) в 3-м склонении у существительных на -ις звук ι удерживается во всех формах: πόλιος и т. д.

п) в глагольных корнях вместо сочетания γν может писаться ν: γίνομαι, γινώσκω;

р) числительное «четыре» имеет форму не только τέσσερες, но и τέταρες.

Диалект койне

В основе диалекта койне лежит аттический диалект.

Фонетика

1. Редкое применение элизии, красиса, ассимиляции и диссимиляции;

2. Распространенность приставного ν: μήν вм. μή, ἑώρακαν вм. ἑώρακα.

Морфология имени

3. Исчезновение двойственного числа;

4. Замена звательного падежа именительным;

5. Взаимопроникновение форм I и III склонений: τὸ νῖκος вм. ἡ νίκη;

6. Преобладание в асс. sing. III скл. окончания -α;

7. Употребление сравнительной степени вместо превосходной;

8. Двойной способ образования сравнительной ст.: μειζότερος наряду с μείζων;

9. Употребление возвратного местоимения ἑαυτοῦ в 1-м и 2-м л.

10. Употребление числительного εἶς в качестве неопределенного местоимения.

Морфология глагола

11. Проникновение форм І-го спряж. в глаголы II спряж.

12. Взаимопроникновение форм слитных глаголов на -άω и -έω;

13. Исчезновение медиального залога;

14. Употребление конъюнктива вместо императива;

15. Употребление кратких гласных в конъюнктиве;

16. Частое отбрасывание приращения в исторических временах;

17. Редкое употребление оптатива;

18. Употребление II пассивного аориста вместо I;

19. Употребление I активного аориста вместо II;

20. Проникновение форм I аориста во II аорист: εἶπα;

21. Вытеснение перфекта аористом;

22. Употребление аналитической конструкции: ἔχω + инфинитив.

Служебные части речи

23. Смешение предлогов εἰς и ἐν;

24. Исчезновение частицы ἄν;

25. Преобладание отрицания μή над оὐ;

26. Исчезновение частицы (союза) ὡς.

Синтаксис

27. Употребление глагольной части сказуемого во множ. чис. при подлежащем, выраженном существительным сред. р. во множ. чис.

28. Нарушения согласования наклонений;

29. Редкость косвенной речи;

30. Многозначность союза ἵνα (να) и частое его употребление (помимо целевых предложений – в предложениях подлежащих, дополнительных, причинных, условных, следственных);

31. Употребление сочетаний ὡς ἵνα, διἀ ἵνα;

32. Употребление предложной конструкции вместо разделительного генетива: τινὲς ἀπὸ τῶν ἀδελφῶν;

33. Употребление предложной конструкции вместо инструментального датива: ἐν ἀκοντίῳ φονεύειν;

34. Изменение управления падежей при глаголах, например, аккузатив вместо датива: ἔδωκα αὐτόν.

Греческий календарь

Сначала счет годам шел по поколениям (по три поколения на столетие), затем – по царям, жрецам, эпонимам. С IV в. до P. X. по 395 г. P. X. летоисчисление велось по Олимпиадам, т. е. четырехлетним промежуткам от одного олимпийского праздника до другого, причем исходным пунктом считался 776 г. до P. X.

Первоначально у греков был лунный год в 354 дня, и месяцы состояли из 30 или 29 дней; через три года вставляли дополнительный месяц. При Солоне был введен восьмилетний цикл, в котором дополнительный месяц вставлялся после III, V и VIII годов. Метон в 432 г. до P. X. ввел девятнадцатилетний цикл с семью вставочными месяцами; Калипп в 330 г. до P. X. – цикл из 76 лет, Гиппарх в 126 г. до P. X. – цикл из 304 лет.

Год начинался с июля, обыкновенно с первого новолуния.

Месяцы носили следующие названия:

1. Ἑκατομβαιών Гекатомбеон (июль – август)

2. Μεταγειτνιών Метагитнион (август – сентябрь)

3. Βοηδρομιών Боидромион (сентябрь – октябрь)

4. Πυανοψιών Пианопсион (октябрь – ноябрь)

5. Μεαμακτηριών Мемактирион (ноябрь – декабрь)

6. Ποσειδεών Посидеон (декабрь – январь)

7. Γαμηλιών Гамилион (январь – февраль)

8. Ἀνθεστηριών Анфестирион (февраль – март)

9. Ἐλαφηβολιών Элафиболион (март – апрель)

10. Μουνιχιών Мунихион (апрель – май)

11. Θαργηλιών Фаргилион (май – июнь)

12. Σκιροφοριών Скирофорион (июнь – июль)

В I месяце были Олимпийские и Панафинейские игры, в III Великие Элевсинские мистерии, в VI Малые Дионисии, в VII Ленейские и Немейские игры, в VIII Анфестирии, в IX Великие Дионисии, в X Дельфийские и Пифийские игры.

Месяцы делились на декады. Первый день месяца назывался νουμηνία (новолуние), остальные дни обозначались порядковыми числительными по декадам.

Календарь не был единым для всех областей, племен и полисов.

Меры и монетная система

Меры длины

метры πούς πῆχυς ὀργυιά πλέθρον στάδιον

0,296 1 πούς

0,444 1,5 1 πῆχυς

1,776 6 4 1 ὀργυιά

29,600 100 1 πλέθρον

177,600 600 400 100 6 1 στάδιον

Олимпийский стадий – ок. 192 м., был стадий и в 164 м. В парасанге 30 стадий. Греческий парасанг – 5,5 км, малоазийский – 4,5 км.

Мера поверхности πλέθρον – 876 кв. м.

Меры объема жидких тел

литры κύαθος κοτύλη χοῦς μετρητής

0,0456 1 κύαθος

0,2736 6 1 κοτύλη

3,283 12 1 χοῦς

39,390 12 1 μετρητής

Меры объема сыпучих тел

литры κύαθος κοτύλη χοῖνιξ ἑκτεύς μέδιμνος

0,046 1 κύαθος

0,274 6 1 κοτύλη

1,094 4 1 χοῖνιξ

8,754 8 1 ἑκτεύς

52,53 6 1 μέδιμνος

Меры веса

кг δραχμή μνᾶ τάλαντον

0,006 1

0,6 100 1

36 6000 60 1

Эгейский талант – 37 кг., эвбейский – 26 кг.

Аттические медные и серебряные монеты

λεπτόν 1

ὀβολός 56 1

δραχμή 336 6 1

μνᾶ 33600 600 100 1

τάλαντον 2016000 36000 6000 60 1

λεπτόν ὀβολός δραχμή μνᾶ τάλαντον

Среди наиболее употребительных в Аттике со времен Солона монет – дидрахма, т. е. двойная драхма; или статер (στατήρ); тетрадрахма, равная четырем драхмам.

Условные сокращения имен греческих авторов

Аеl. Элиан (II – III вв.)

Aesch. Эсхил (525 – 456)

Aeschin. Эсхин (389 – 314)

Aesop. Эсоп (VI – V вв.)

Апасr. Анакреонт (VI – V вв.)

Alc. Алкей (VII – VI вв.)

Apollod. Аполлодор (II в. до P. X.)

Apoll. Аполлоний (295 – 215)

Арр. Аппиан (95 – 165)

Archil. Архилох (VII – VI вв.)

Archim. Архимед (287 – 212)

Aristoph. Аристофан (446 – 385)

Arist. Аристотель (384 – 322)

Аrr. Арриан (95 – 176)

Athen. Афиней (III в. P. X.)

Bas. Василий Кесарийский (329 – 379)

Call. Каллимах (310 – 240)

Dem. Демосфен (384 – 322)

Democr. Демокрит (ок. 460 – 370)

Diod. Диодор Сицилийский (ок. 90 – 21)

Diog. Диоген Лаэртский (III в. н. э.)

Dio Cass. Дион Кассий Кокцеян (155 – 235)

Dio Chrys. Дион Хризостом (ок. 40 – 120)

Dionys. Дионисий Галикарнасский (I в. до P. X. – I в. P. X.)

Epic. Эпикур (341 – 270)

Eucl. Эвклид (III в. до P. X.)

Eurip. Еврипид (ок. 480 – 406)

Her. Геродот (ок. 484 ϵ 425)

Hes. Гесиод (VIII ϵ VII вв.)

Нірр. Гиппократ (ок. 460 – 377)

Ноm. Гомеровы поэмы (IX – VIII в.)

Ioh. Иоанн Златоуст (344 – 407)

Ios. Иосиф Флавий (37 – 102)

Іsocr. Исократ (436 – 338)

Lib. Либаний (314 – 393)

Long. Лонг (III в. P. X.)

Luc. Лукиан (ок. 120 – 200)

Lys. Лисий (ок. 459 – ок. 380)

Men. Менандр (ок. 343 – ок. 291)

N. Т. Новый Завет (I – II вв.)

Paus. Павсаний (II в. P. X.)

Pind. Пиндар (518 – 442–438)

Plat. Платон (427 – 347)

Plot. Плотин (204 – 270)

Plut. Плутарх (ок. 45 – 120)

Polyb. Полибий (ок. 201 – 120)

Ргосl. Прокл (410 – 485)

Sapph. Сапфо (VII – VI вв.)

Sim. Симонид Кеосский (556 – 468)

Sol. Солон (ок. 634 – 559)

Soph. Софокл (ок. 497 – 406)

Stob. Стобей (V в. P. X.)

Strab. Страбон (ок. 63 – 19)

Theocr. Феокрит (ок. 310 – 250)

Theogn. Феогнид (VI – V вв. до P. X.)

Thuc. Фукидид (ок. 460 – 395)

Хеn. Ксенофонт (430 – 355)

Zen. Зенон (ок. 336 –264)

Избранные места из греческих авторов

‘Ο μ ή ρ ο υ

Ἴ λ ι α ς λοιμός, μῆνις

I. 1 Μῆνιν ἄειδε5, θεά, Πηληϊάδεω11 Ἀχιλῆος16

οὐλομένην3, ἣ μυρί’ Ἀχαιοῖς ἄλγε’18 ἔθηκεν,

πολλὰς δ’ ἰφθίμους ψυχὰς Ἄιδι6 πρόΐαψεν

ἡρώων, αὐτοὺς δὲ ἑλώρια τεῦχε30 κύνεσσιν15

5 οἰωνοῖσί13 τε δαῖτα, Διὸς δ’ ἐτελείετο βουλή,

ἐξ οὖ δὴ τὰ πρῶτα διαστήτην ἐρίσαντε

Ἀτρεΐδης τε ἄναξ ἀνδρῶν καὶ δῖος Ἀχιλλεύς.

II. 188 ὅν τινα μὲν βασιλῆα16 καὶ ἔξοχον ἄνδρα κιχείη,

τὸν δ’ ἀγανοῖς ἐπέεσσιν15 ἐρητύσασκε30 παραστάς∙

190 «δαιμόνι’ οὔ σε ἔοικε κακὸν ὣς δειδίσσεσθαι;

ἀλλ’ αὐτός τε κάθησο καὶ ἄλλους ἵδρυε λαούς.

οὐ γὰρ πω σάφα οἶσθ’, οἶος νόος5 Ἀτρεΐωνος∙

νῦν μὲν πειρᾶται, τάχα δ’ ἴψεται υἶας20 Ἀχαιῶν.

ἐν βουλῇ δ’ οὐ πάντες ἀκούσαμεν, οἶον ἔειπεν31.

195 μή τι χολωσάμενος ῥέξῃ κακὸν υἶας20 Ἀχαιῶν∙

θυμὸς δὲ μέγας ἐστὶ διοτρεφέος18 βασιλῆος16,

τιμὴ δ’ ἐκ Διός ἐστι, φιλεῖ δέ ἑ22 μητίετα Ζευς.»

ὅν δ’ αὖ δήμου τ’ ἄνδρα ἵδοι βοόωντά32 τ’ ἐφεύροι,

τὸν σκήπτρῳ ἐλάσασκεν38 ὁμοκλήσασκέ38 τε μύθῳ∙

200 «δαιμόνι’, ἀτρέμας ἦσο41 καὶ ἄλλων μῦθον ἄκουε,

οἳ σέο22 φέρτεροί21 εἰσι, σὺ δ’ ἀπτόλεμος καὶ ἄναλκις,

οὕτε ποτ’ ἐν πολέμῳ ἐναρίθμιος οὕτ’ ἐνὶ36 βουλῇ.

οὐ μὲν πως πάντες βασιλεύσομεν ἐνθάδ’ Ἀχαιοί.

οὐκ ἀγαθὸν πολυκοιρανίη∙ εἶς κοίρανος ἔστω,

205 εἶς βασιλεύς, ᾦ ἔδωκε Κρόνου πάις6 ἀγκυλομήτεω11

σκῆπτρόν τ’ ἠδὲ θέμιστας, ἵνα σφίσι βασιλεύῃ.»

ὣς ὅ γε κοιρανέων5 δίεπε30 στρατόν∙ οἱ δ’ ἀγορήνδε

αὖτις ἐπεσσεύοντο νεῶν ἄπο καὶ κλισιάων9

ἠχῇ, ὡς ὅτε κῦμα πολυφλοίσβοιο θαλάσσης

210 αἰγιαλῷ μεγάλῳ βρέμεται, σμαραγεῖ δέ τε πόντος.

ἄλλοι μὲν ῥ’ ἕζοντο30, ἐρήτυθεν δὲ καθ’ ἕδρας,

Θερσίτης δ’ ἔτι μοῦνος3 ἀμετροεπὴς ἐκολῴα,

ὅς ῥ’ ἔπεα18 φρεσὶν ᾖσιν24 ἄκοσμά τε πολλά τε ᾔδη,

μάψ, ἀτὰρ οὐ κατὰ κόσμον, ἐριζέμεναι29 βασιλεῦσιν,

215 ἀλλ’ ὅτι οἱ εἴσαιτο35 γελοίϊον5 Ἀργείοισιν

ἔμμεναι33. αἴσχιστος δὲ ἀνὴρ ὑπὸ Ἴλιον ἦλθεν∙

φολκὸς ἔην33, χωλὸς δ’ ἕτερον πόδα∙ τὼ δέ οἱ ὤμω

κυρτώ, ἐπὶ στῆθος συνοχωκότε∙ αὐτὰρ ὕπερθεν

φοξὸς ἔην33 κεφαλήν, ψεδνὴ δ’ ἐπενήνοθε λάχνη.

220 ἔχθιστος δ’ Ἀχιλῆι μάλιστ’ ἦν ἠδ’ Ὁδυσῆι∙

τὼ γὰρ νεικείεσκε38. τότ’ αὖτ’ Ἀγαμέμνονι δίῳ

ὀξέα κεκληγὼς λέγ’ ὀνείδεα18∙ τῷ δ’ ἄρ’ Ἀχαιοὶ

ἐκπάγλως κοτέοντο30 νεμεσσηθέν τ’ ἐνὶ36 θυμῷ.

αὐτὰρ ὁ μακρὰ βοῶν Ἀγαμέμνονα νείκεε5 μύθῳ∙

225 «Ἀτρεΐδη, τέο23 δὴ αὖτ’ ἐπιμὲμφεαι26 ἠδὲ χατίζεις;

πλεῖαί τοι22 χαλκοῦ κλισίαι, πολλαὶ δὲ γυναῖκες

εἰσὶν ἐνὶ36 κλισίῃς10 ἐξαίρετοι ἅς τοι22 Ἀχαιοὶ

πρωτίστῳ δίδομεν, εὖτ’ ἂν πτολίεθρον ἕλωμεν.

ἦ ἔτι καὶ χρυσοῦ ἐπιδεύεαι26, ὅν κέ37 τις οἴσει

230 Τρώων ἱπποδάμων ἐξ Ἰλίου υἶος ἄποινα,

ὅν κεν37 ἐγὼ δήσας ἀγάγω ἢ ἄλλος Ἀχαιῶν,

ἠὲ γυναῖκα νέην, ἵνα μίσγεαι26 ἐν φιλότητι,

ἥν τ’ αὐτὸς ἀπονόσφι κατίσχεαι26; οὐ μὲν ἔοικεν

ἀρχὸν ἐόντα κακῶν ἐπιβασκέμεν29 νἶας20 Ἀχαιῶν.

235 ὦ πέπονες, κάκ ἐλεγχε’18, Ἀχαιΐδες, οὐκέτ’ Ἀχαιοί,

οἴκαδέ περ σὺν νηυσὶ19 νεώμεθα, τόνδε δ’ ἐῶμεν

αὐτοῦ ἐνὶ Τροίῃ1 γέρα πεσσέμεν29, ὄφρα ἴδηται.

ἤ ῥά τί οἱ χἡμεῖς προσαμύνομεν ἦε καὶ οὐκί∙

ὅς καὶ νῦν Ἀχιλῆα16, ἕο22 μέγ῎ ἀμείνονα φῶτα,

240 ἠτίμησεν∙ ἑλὼν γὰρ ἔχει γέρας, αὐτὸς ἀπούρας.

ἀλλὰ μάλ’ οὐκ Ἀχιλῆι16 χόλος φρεσίν, ἀλλὰ μεθημων∙

ἦ γὰρ ἄν, Ἀτρεΐδη, νῦν ὕστατα λωβήσαιο.»

ὣς φάτο30 νεικείων Ἀγαμέμνονα ποιμένα λαῶν

Θερσίτης∙ τῷ δ’ ὦκα παρίστατο δῖος Ὀδυσσεύς,

καί μιν ὑπόδρα ἰδὼν χαλεπῷ ἠνίπαπε μύθῳ∙

245 «Θερσῖτ ἀκριτόμυθε, λιγύς περ ἐὼν33 ἀγορητής,

ἴσχεο, μηδ’ ἔθελ’ οἶος ἐριζέμεναι29 βασιλεῦσιν.

οὐ γὰρ ἐγὼ σέο22 φημὶ χερειότερον21 βροτὸν ἄλλον

ἔμμεναι33, ὅσσοι ἅμ’ Ἀτρεΐδῃς ὑπὸ Ἴλιον ἦλθον.

250 τᾦ οὐκ ἂν βασιλῆας16 ἀνὰ στόμ’ ἔχων ἀγορεύοις,

καί σφιν23 ὀνείδεά18 τε προφέροις νόστόν τε φυλάσσοις.

(οὐδέ τί πω σάφα ἴδμεν33, ὅπως ἔσται τάδε ἔργα,

ἢ εὖ ἦε κακῶς νοστήσομεν υἶες20 Ἀχαιῶν.

τὼ νῦν Ἀτρεΐδῃ Ἀγαμέμνονι, ποιμένι λαῶν,

255 ἦσαι41 ὀνειδίζων, ὅτι οἱ μάλα πολλὰ διδοῦσιν

ἥρωες Δαναοί∙ σὺ δὲ κερτομέων5 ἀγορεύεις.)

ἀλλ’ ἔκ τοι ἐρέω40, τὸ δὲ καὶ τετελεσμένον ἔσται∙

εἴ κ’ ἔτι σ’ ἀφραίνοντα κιχήσομαι, ὥς νύ περ ὦδε,

μηκέτ ἔπειτ Ὀδυσῆι16 κάρη ὤμοισιν13 ἐπείη,

260 μηδ’ ἔτι Τηλεμάχοιο12 πατὴρ κεκλημένος εἴην,

εἰ μὴ ἐγὼ σε λαβὼν ἀπὸ μὲν φίλα εἵματα δύσω40,

χλαῖνάν τ’ ἠδὲ χιτῶνα, τά τ’ αἰδῶ ἀμφικαλύπτει,

αὐτὸν δὲ κλαίοντα θοὰς ἐπὶ νῆας19 ἀφήσω

πεπληγὼς ἀγορῆθεν ἀεικέσσι15 πληγῇσιν.»

265 ὣς ἄρ’ ἔφη, σκήπτρῳ δὲ μετάφρενον ἠδὲ καὶ ὤμω

πλῆξεν30∙ ὁ δ’ ἰδνώθη, θαλερὸν δέ οἱ ἔκπεσε δάκρυ.

σμῶδιξ δ’ αἱματόεσσα μεταφρένου ἐξυπανέστη

σκήπτρου ὕπο χρυσέου5 ὁ δ’ ἄρ’ ἕζετο30 τάρβησέν τε,

ἀλγήσας δ’, ἀχρεῖον ἰδών, ἀπομόρξατο30 δάκρυ.

270 οἱ δὲ καὶ ἀχνύμενοί περ ἐπ’ αὐτῷ ἠδὺ γέλασσαν30

ὦδε δέ τις εἴπεσκεν38 ἰδὼν ἐς πλησίον ἄλλον∙

«ὢ πόποι, ἦ δὴ μυρὶ’ Ὀδυσσεὺς ἐσθλὰ ἔοργεν31

βουλάς τ’ ἐξάρχων ἀγαθὰς πόλεμόν τε κορύσσων∙

νῦν δὲ τόδε μέγ’ ἄριστον ἐν Ἀργείοισιν31 ἔρεξεν30,

275 ὃς τὸν λωβητῆρα ἐπεσβόλον ἔσχ’ ἀγοράων9.

οὔ θήν μιν22 πάλιν αὖτις ἀνήσει θυμὸς ἀγήνωρ

νεικείειν βασιλῆας ὀνειδείοις ἐπέεσσιν.»

«Илиаду» обычно относят к VIII в. до н. э. I, 1–8 зачин, II, 188–277 – эпизод с Терситом во время испытания греческого войска.

Размер гомеровских поэм – гексаметр (см. Приложение, стр. 216–217). Цифры в греческом тексте обозначают ссылки на приложение «Гомеровский диалект» (стр. 217–219).

I. 1. Πηληϊάδεω синицезис (стр. 216).

3. ἰφθίμους = ἰφθίμων (ἡρώων).

6. διαστήτην ἐρίσαντε двойств. число.

II. 188. μέν – соответствующее ему δε находится в 198 ст.

κιχείη оптатив для обозначения повторяющегося действия, как подлежащее подразумевается Ὀδυσσεύς.

190. δειδίσσεσθαι = δεδιέναι.

204. ἀγαθόν существительное.

205. ᾦ ἔδωκε подраз. βασιλεύειν.

ἀγκυλομήτεω синицезис. ἀγκυλομήτης Кронос.

210. αἰγιαλῷ dativus loci.

217–218. τὼ ὤμω κυρτὼ συνοχώκοτε двойств. число.

217. πόδα и 219. κεφαλήν acc. limitationis.

225. δὴ αὖτ’ элизия.

232. γυναῖκα асc. в противоположность gen. χρυσοῦ в зависимости от ἐπιδεύεαι.

235. κάκ’ ἐλέγχε∙ отвлеченное понятие вм. конкретного.

238. χἡμεῖς = καὶ ἡμεῖς (красис).

241. μάλα подраз. ἐστί. μεθήμων подраз. ἦν или εἴη.

250. τᾦ поэтому.

250–251. οὐκ ἂν ἀγορεύοις, προφέροις, φυλάσσοις оптатив выражает запрещение.

252–256. стихи считаются поздней вставкой.

258. περ относится к ὥς.

266. δάκρυ в собирательном смысле.

267. μεταφρένου ἐξυπανέστη = ἀνέστη ὑπὲκ (из-под) μεταφρένου.

271. τις иной. πλησίον существительное.

272. δή = ἤδη.

274. τόδε дополнение.

275. ὅς с причинным оттенком, ἕσχε = ἕπαυσεν.

Ἡροδότου Ἁλικαρνασεως

Ἱστοριῶν τέταρτη

17. Ἀπὸ τοῦ Βορυσθενεϊτέων9 ἐμπορίου (τοῦτο γὰρ τῶν παραθαλασσίων μεσαίτατόν ἐστι πάσης τῆς Σκυθίης1), ἀπὸ τούτου πρῶτοι Καλλιπίδαι νέμονται ἐόντες5 Ἑλληνες Σκύθαι, ὑπὲρ δὲ τούτων ἄλλο ἔθνος οἳ Ἀλιζῶνες καλέονται5. οὖτοι δὲ καὶ οἱ Καλλιπίδαι τὰ μὲν ἄλλα κατὰ ταὐτὰ Σκύθῃσι10 ἐπασκέουσι, σῖτον δὲ καὶ σπείρουσι καὶ σιτέονται5, καὶ κρόμμυα καὶ σκόροδα καὶ φακοὺς καὶ κέγχρους. Ὑπὲρ δὲ Ἀλιζώνων οἰκέουσι5 Σκύθαι ἀροτῆρες, oἳ οὐκ ἐπὶ σιτήσι σπείρουσι τὸν σῖτον ἀλλ’ ἐπὶ πρήσι. Τούτων δὲ κατύπερθε οἰκέουσι Νευροί, Νεύρῶν δὲ τὸ πρὸς βορέην1 ἄνεμον ἔρημος ἀνθρώπων, ὅσον ἡμεῖς ἴδμεν35. ταῦτα μὲν παρὰ τὸν Ὕπανιν ποταμόν ἐστι ἔθνεα18 πρὸς ἑσπέρης τοῦ Βορυσθένεος18. 18. Ἀτὰρ διαβάντι τὸν Βορυσθένεα18 ἀπὸ θαλάσσης πρῶτον μὲν ἡ Ὑλαίη, ἀπὸ δὲ ταύτης ἄνω ἰόντι οἰκέουσι5 Σκύθαι γεωργοί, τοὺς Ἕλληνες οἱ οἰκέοντες5 ἐπὶ τῷ Ὑπάνι ποταμῷ καλέουσι5 Βορυσθενεΐτας, σφέας22 δὲ αὐτοὺς Ὀλβιοπολίτας. Οὖτοι ὦν οἱ γεωργοὶ Σκύθαι νέμονται τὸ μὲν πρὸς τὴν ἠῶ7 ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας ὁδοῦ, κατήκοντεςκ ἐπὶ ποταμὸν τῷ οὔνομα3 κέεται5 Παντικάπης, τὸ δὲ πρὸς βορέην1 ἄνεμον πλόον5 ἀνὰ τὸν Βορυσθένεα5 ἡμερέων9 ἕνδεκα. ἡ δὲ κατύπερθε τούτων ἔρημός ἐστι ἐπὶ πολλόν14, μετὰ δὲ τὴν ἔρημον Ἀνδροφάγοι οἰκέουσι, ἔθνος ἐὸν ἴδιον καὶ οὐδαμῶς Σκυθικόν. τὸ δὲ τούτων κατύπερθε ἔρημος ἤδη ἀληθέως καὶ ἔθνος ἀνθρώπων οὐδὲν, ὅσον ἡμεῖς ἴδμεν35. 19. Τὸ δὲ πρὸς τὴν ἠῶ τῶν γεωργῶν τούτων Σκυθέων9 διαβάντι τὸν Παντικάπην ποταμὸν νομάδες ἤδη Σκύθαι νέμονται, οὔτε τι σπείροντες οὐδὲν οὔτε ἀροῦντες∙ ψιλὴ δὲ δενδρέων9 ἡ πᾶσα αὕτη [γῆ] πλὴν τῆς Ὑλαίης. οἱ δὲ νομάδες οὖτοι τὸ πρὸς τὴν ἠῶ ἡμερέων9 τεσσέρωνα καὶ δέκα ὁδὸν νέμονται χώρην1 κατατείνουσαν ἐπὶ ποταμὸν Γέρρον. 20. Πέρην δὲ τοῦ Γέρρου ταῦτα δὴ τὰ καλεύμενα4 βασιλήιάд ἐστι καὶ Σκύθαι οἱ ἄριστοί τε καὶ πλεῖστοι καὶ τοὺς ἄλλους νομίζοντες Σκύθας δούλους σφετέρους εἶναι∙ κατήκουσιк δὲ οὖτοι τὸ μὲν πρὸς μεσαμβρίην1 ἐς τὴν Ταυρικήν, τὸ δὲ πρὸς ἠῶ ἐπὶ τε τάφρον, τὴν δὴ οἱ ἐκ τῶν τυφλῶν γενόμενοι ὤρυξαν, καὶ ἐπὶ τῆς λίμνης τῆς Μαιήτιδος τὸ ἐμπόριον τὸ καλέεται5 Κρημνοί∙ τὰ δὲ αὐτῶν κατήκουσιк ἐπὶ ποταμὸν Τάναϊν. τὰ δὲ κατύπερθε πρὸς βορέην1 ἄνεμον τῶν βασιληίωνд Σκυθέων οἰκέουσι5 Μελάγχλαινοι, ἄλλο ἔθνος καὶ οὐ Σκυθικόν. Μελαγχλαίνων δὲ τὸ κατύπερθε λίμναι καὶ ἔρημός ἐστι ἀνθρώπων, κατ’ ὅσονк ἡμεῖς ἴδμεν35. 21. Τάναϊν δὲ ποταμὸν διαβάντι οὐκέτι Σκυθική, ἀλλ’ ἡ μὲν πρώτη τῶν λαξίων Σαυροματέων9 ἐστί, οἳ ἐκ τοῦ μυχοῦ ἀρξάμενοι τῆς Μαιήτιδος λίμνης νέμονται τὸ πρὸς βορέην1 ἄνεμον, ἡμερέων9 πεντεκαίδεκα ὁδόν, πᾶσαν ἐοῦσαν5 ψιλὴν καὶ ἀγρίων καὶ ἡμερων δενδρέων∙ ὑπεροικέουσι5 δὲ τούτων δευτέρην1 λάξιν ἔχοντες Βουδῖνοι, γῆν νεμόμενοι πᾶσαν δασέαν ὕλῃ παντοίῃ. 22. Βουδίνων δὲ κατύπερθε πρὸς βορέην1 ἐστὶ πρώτη μὲν ἔρημος ἐπ’ ἡμερέων9 ἑπτὰ ὁδόν, μετὰ δὲ τὴν ἔρημον ἀποκλίνοντι μᾶλλον πρὸς ἀπηλιώτην ἄνεμον νέμονται Θυσσαγέται, ἔθνος πολλὸν καὶ ἴδιον∙ ζῶσι δὲ ἀπὸ θήρης1. Συνεχέες5 δὲ τούτοισι13 ἐν τοῖσι αὐτοῖσι τόποισι13 κατοικημένοι εἰσὶ τοῖσι οὔνομα κέεται5 Ἰύρκαι, καὶ οὖτοι ἀπὸ θήρης1 ζῶντες τρόπῳ τοιῷδε∙ λοχᾷ ἐπὶ δένδρεον ἀναβάς, τὰ δὲ ἐστι πυκνὰ ἀνὰ πᾶσαν τὴν χώρην1∙ ἵππος δὲ ἑκάστῳ δεδιδαγμένος ἐπὶ γαστέρα κεῖσθαι ταπεινότητος εἵνεκα2 ἕτοιμός ἐστι καὶ κύων∙ ἐπεὰν δὲ ἀπίδῃ τὸ θηρίον ἀπὸ τοῦ δενδρέου, τοξεύσας [καὶ] ἐπιβὰς ἐπὶ τὸν ἵππον διώκει, καὶ ὁ κύων ἔχεται. ὑπὲρ δὲ τούτων τὸ πρὸς τὴν ἠῶд ἀποκλίνοντι οἰκέουσι5 Σκύθαι ἄλλοι, ἀπὸ τῶν βασιληίωνд Σκυθέων ἀποστάντες καὶ οὕτω ἀπικόμενοιк ἐς τοῦτον τὸν χῶρον. 23. Μέχρι μὲν δὴ τῆς τούτων τῶν Σκυθέων5 χώρης1 ἐστὶ ἡ καταλεχθεῖσα πᾶσα πεδιάς τε γῆ καὶ βαθύγαιος, τὸ δ’ ἀπὸ τούτου λιθώδης τ’ ἐστὶ καὶ τρηχέα. διεξελθόντι δὲ καὶ τῆς τρηχέης1 χῶρον πολλὸν οἰκέουσι5 ὑπωρείην ὀρέων ὑψηλῶν ἄνθρωποι λεγόμενοι εἶναι πάντες φαλακροὶ ἐκ γενετῆς γινόμενοιп, καὶ ἔρσενες καὶ θήλεαι ὁμοίως, καὶ σιμοὶ καὶ γένεια ἔχοντες μεγάλα, φωνὴν δὲ ἰδίην11 ἱέντες, ἐσθῆτι δὲ χρεώμενοι Σκυθικῇ, ζῶντες δὲ ἀπὸ δενδρέων. ποντικὸν μὲν οὔνομα3 τῷ δενδρέῳ ἀπ’ οὖ ζῶσι, μεγαθοςд δὲ κατὰ συκέην1 μάλιστά κῃ∙ καρπὸν δὲ φορέει5 κυάμῳ ἴσον, πυρῆνα δὲ ἔχει∙ τοῦτο ἐπεὰν γένηται πέπον, σακκέουσι ἱματίοισι13, ἀπορρέει5 δὲ ἀπ’ αὐτοῦ παχὺ καὶ μέλαν, οὔνομα3 δὲ τῷ ἀπορρέοντί ἐστι ἄσχυ∙ τοῦτο καὶ λείχουσι καὶ γάλακτι συμμίσγοντες πίνουσι, καὶ ἀπὸ τῆς παχύτητος αὐτοῦ τῆς τρυγὸς παλάθας συντιθεῖσι καὶ ταύτας σιτέονται5. πρόβατα γάρ σφι22 οὐ πολλά ἐστι∙ οὐ γάρ τι σπουδαῖαι αἱ νομαὶ αὐτόθι εἰσὶ. ὑπὸ δενδρέῳ δὲ ἕκαστος κατοίκηται, τὸν μὲν χειμῶνα ἐπεὰν τὸ δένδρεον περικαλύψῃ πίλῳ στεγνῷ λευκῷ, τὸ δὲ θέρος ἄνευ πίλου. τούτους οὐδεὶς ἀδικέει5 ἀνθρώπων (ἱροὶж γὰρ λέγονται εἶναι). οὐδέ τι ἀρήιονд ὅπλον ἐκτέαται. καὶ τοῦτο μὲν τοῖσι13 περιοικέουσι5 οὖτοί εἰσι οἱ τὰς διαφορὰς διαιρέοντες, τοῦτο δέ, ὃς ἂν φεύγων καταφυγῃ ἐς τούτους, ὑπ’ οὐδενὸς ἀδικέεται5. οὔνομα3 δέ σφί22 ἐστι Ἀργιππαῖοι. 24. Μέχρι μέν νυν τῶν φαλακρῶν τούτων πολλὴ περιφανείη τῆς χώρης ἐστὶ καὶ τῶν ἔμπροσθε ἐθνέων5∙ καὶ γὰρ Σκυθέων9 τινὲς ἀπικνέονταιк ἐς αὐτούς, τῶν οὐ χαλεπόν ἐστι πυθέσθαι, καὶ Ἑλλήνων τῶν ἐκ Βορυσθένεός τε ἐμπορίου καὶ τῶν ἄλλων Ποντικῶν ἐμπορίων. Σκυθέων9 δὲ οἳ ἂν ἔλθωσι ἐς αὐτοὺς δι’ ἑπτὰ ἑρμηνέων καί δι’ ἑπτὰ γλωσσέων9 διαπρήσσονται. 25. Μέχρι μὲν δὴ τούτων γινώσκεταιп, τὸ δὲ τῶν φαλακρῶν κατύπερθε οὐδεὶς ἀτρεκέως οἶδε φράσαι∙ ὄρεα18 γὰρ ὑψηλὰ ἀποτάμνει ἄβατα καὶ οὐδείς σφεα22 ὑπερβαίνει∙ οἱ δὲ φαλακροὶ οὖτοι λέγουσι, ἐμοὶ μὲν οὐ πιστὰ λέγοντες, οἰκέειν τὰ ὄρεα18 αἰγίποδας ἄνδρας, ὑπερβάντι δὲ τούτους ἀνθρώπους ἄλλους οἳ τὴν ἑξάμηνον καθεύδουσι∙ τοῦτο δὲ οὐκ ἐνδέκομαιл [τὴν] ἀρχήν. ἀλλὰ τὸ μὲν πρὸς ἠῶд τῶν φαλακρῶν γινώσκεταιп ἀτρεκέως ὑπὸ Ἰσσηδόνων οἰκεόμενον5, τὸ μὲντοι κατύπερθε πρὸς βορέην1 ἄνεμον οὐ γινώσκεταιп οὔτε τῶν φαλακρῶν οὔτε τῶν Ἰσσηδόνων, εἰ μὴ ὅσα αὐτῶν τούτων λεγόντων. 26. Νόμοισι δὲ Ἰσσηδόνες τοιοισίδε λέγονται χρᾶσθαι∙ ἐπεὰν ἀνδρὶ ἀποθάνῃ πατήρ, οἱ προσήκοντες πάντες προσάγουσι πρόβατα καὶ ἔπειτα ταῦτα θύσαντες καὶ καταταμόντες τὰ κρέα κατατάμνουσι καὶ τὸν τοῦ δεκομένου τεθνεῶτα γονέα, ἀναμίξαντες δὲ πάντα τὰ κρέα δαῖτα προτίθενται. τὴν δὲ κεφαλὴν αὐτοῦ ψιλώσαντες καὶ ἐκκαθήραντες καταχρυσοῦσι καὶ ἔπειτα ἅτε ἀγάλματι χρέωνται5, θυσίας μεγάλας ἐπετείους ἐπιτελέοντες5. παῖς δὲ πατρὶ τοῦτο ποιέει, κατά περ Ἕλληνες τὰ γενέσια. ἄλλως δὲ δίκαιοι καὶ οὖτοι λέγονται εἶναι, ἰσοκρατέες δὲ ὁμοίως αἱ γυναῖκες τοῖσι ἀνδράσι. 27. Γινώσκονται μὲν δὴ καὶ οὖτοι, τὸ δὲ ἀπὸ τούτων τὸ κατύπερθε Ἰσσηδόνες εἰσὶ οἱ λέγοντες τοὺς μουνοφθάλμους ἀνθρώπους καὶ τοὺς χρυσοφύλακας γρῦπας εἶναι, παρὰ δὲ τούτων Σκύθαι παραλαβόντες λέγουσι∙ παρὰ δὲ Σκυθέων ἡμεῖς οἱ ἄλλοι νενομίκαμεν, καὶ ὀνομάζομεν αὐτοὺς Σκυθιστὶ Ἀριμασπούς∙ ἄριμα γὰρ ἓν καλέουσι5 Σκύθαι, σποῦ δὲ ὀφθαλμόν. 28. Δυσχείμερος δὲ αὕτη καταλεχθεῖσα πᾶσα χώρη οὕτω δή τί ἐστι, ἔνθα τοὺς μὲν ὀκτὼ τῶν μηνῶν ἀφόρητος οἶος γίνεταιп κρυμός, ἐν τοῖσι ὕδωρ ἐκχέας πηλὸν οὐ ποιήσεις, πῦρ δὲ ἀνακαίων ποιήσεις πηλόν∙ ἡ δὲ θάλασσα πήγνυται καὶ ὁ Βόσπορος πᾶς ὁ Κιμμέριος, καὶ ἐπὶ τοῦ κρυστάλλου οἱ ἐκτὸς τῆς τάφρου Σκύθαι κατοικημένοι στρατεύονται καὶ τὰς ἁμαξας ἐπελαύνουσι πέρην ἐς τοὺς Σίνδους. οὕτω μὲν δὴ τοὺς ὀκτὼ μῆνας διατελέει5 χειμὼν ἐὼν, τοὺς δ’ ἐπιλοίπους τέσσερας6 ψύχεα18 αὐτόθι ἐστί. Κεχώρισται δὲ οὖτος ὁ χειμὼν τοὺς τρόπους πᾶσι τοῖσι13 ἐν ἄλλοισι13 χωρίοισι13 γινομένοισι13 χειμῶσι, ἐν τῷ τὴν μὲν ὡραίην οὐκ ὕει λόγου ἄξιον οὐδέν, τὸ δὲ θέρος ὕων οὐκ ἀνιεῖ. βρονταί τε ἦμος τῇ ἄλλῃ γίνονταιп, τηνικαῦτα μὲν οὐ γίνονται, θέρεος δὲ ἀμφιλαφέες5∙ ἢν δὲ χειμῶνος βροντὴ γένηται, ὡς τέρας θωμάζεταιг. ὣς δὲ καὶ ἢν σεισμὸς γένηται, ἤν τε θέρεος ἤν τε χειμῶνος, ἐν τῇ Σκυθικῃ τέρας νενόμισται. ἵπποι δὲ ἀνεχόμενοι φέρουσι τὸν χειμῶνα τοῦτον, ἡμίονοι δὲ οὐδὲ ὄνοι οὐκ ἀνέχονται ἀρχήν∙ τῇ δὲ ἄλλῃ ἵπποι μὲν ἐν κρυμῷ ἑστεῶτες5 ἀποσφακελίζουσι, ὄνοι δὲ καὶ ἡμίονοι ἀνέχονται. 29. Δοκέει5 δέ μοι καὶ τὸ γένος τῶν βοῶν τὸ κόλον διὰ ταῦτα οὐ φύειν κέρεα αὐτόθι. Μαρτυρεει5 δὲ μοι τῇ γνώμῃ καὶ Ὁμήρου ἔπος ἐν Ὀδυσσηίῃ…

Ἱστοριῶν ἑβδομή

223. Ξέρξης δὲ ἐπεὶ ἡλιου ἀνατείλαντος σπονδὰς ἐποιήσατο, ἐπισχὼν χρόνον ἐςв ἀγορῆς1 κουм μάλιστα πληθώρην πρόσοδον ἐποιέετο5. καὶ γὰρ ἐπέσταλτο ἐξ Ἐπιάλτεω11 οὕτω∙ ἀπὸ γὰρ τοῦ ὄρεος ἡ κατάβασις συντομωτέρη1 τέ ἐστι καὶ βραχύτερος ὁ χῶρος πολλὸν14 ἤ περ ἡ περίοδός τε καὶ ἀνάβασις. Οἵ τε δὴ βάρβαροι οἱ ἀμφὶ Ξέρξην προσήισαν34 καὶ οἱ ἀμφὶ Λεωνίδην Ἕλληνες, ὡς τὴν ἐπὶ θανάτῳ ἔξοδον ποιεύμενοι4, ἤδη πολλῷ μᾶλλον ἢ κατ’ ἀρχὰς ἐπεξήισαν34 ἐς τὸ εὐρύτερον τοῦ αὐχένος. τὸ μὲν γὰρ ἔρυμα τοῦ τείχεος ἐφυλάσσετο, οἱ δὲ ἀνὰ τὰς προτέρας ἡμέρας ὑπεξιόντες ἐςв τὰ στεινόπορα2 ἐμάχοντο. τότε δὲ συμμίσγοντες ἔξω τῶν στεινῶν2. ἔπιπτον πλήθει6 πολλοὶ τῶν βαρβάρων∙ ὄπισθε γὰρ οἱ ἡγεμόνες τῶν τελέων ἔχοντες μάστιγας ἐῤῥάπιζον πάντα ἄνδρα, αἰεὶ ἐς τὸ πρὸσω ἐποτρύνοντες. Πολλοὶ μὲν δὴ ἐσέπιπτον αὐτῶν ἐς τὴν θάλασσαν καὶ διεφθείροντο, πολλῷ δ’ ἔτι πλεῦνες4 κατεπατέοντο5 ζωοὶ ὑπ’ ἀλλήλων∙ ἦν δὲ λόγος οὐδεὶς τοῦ ἀπολλυμένου. ἅτε γὰρ ἐπιστάμενοι τὸν μέλλοντα σφίσι ἔσεσθαι θάνατον ἐκ τῶν περιιόντων τὸ ὄρος, ἀπεδείκνυντο ῥώμης ὅσον εἶχον μὲγιστον ἐς τοὺς βαρβάρους, παραχρεώμενοί5 τε καὶ ἀτέοντες. 224. Δόρατα μέν νυν τοῖσι13 πλέοσι αὐτῶν τηνικαῦτα ἤδη ἐτύγχανε κατεηγότα, οἱ δὲ τοῖσι ξίφεσι διεργάζοντο τοὺς Πέρσας. καὶ Λεωνίδης τε ἐν τούτῳ τῷ πόνῳ πίπτει ἀνὴρ γενόμενος ἄριστος, καὶ ἕτεροι μετ’ αὐτοῦ ὀνομαστοὶ Σπαρτιητέων9, τῶν ἐγὼ ὡς ἀνδρῶν ἀξίων γενομένων ἐπυθόμην τὰ οὐνόματα3, ἐπυθόμην δὲ καὶ ἁπάντων τῶν τριηκοσίων1. καὶ δὴ Περσέων9 πίπτουσι ἐνθαῦταи ἄλλοι τε πολλοὶ καὶ ὀνομαστοί, ἐν δὲ δὴ καὶ Δαρείου δύο παῖδες... 225. Ξέρξεώ11 τε δὴ δύο ἀδελφεοὶ5 ἐνθαῦταн πίπτουσι μαχόμενοι, (καὶ) ὑπὲρ τοῦ νεκροῦ τοῦ Λεωνίδεω11 Περσέων9 τε καὶ Λακεδαιμονίων ὠθισμὸς ἐγίνετο11 πολλός14, ἐς ὃ τοῦτον τε ἀρετῇ οἱ Ἕλληνες ὑπεξείρυσαν καὶ ἐτρέψαντο τοὺς ἐναντίους τετράκις. τοῦτο δὲ συνεστήκεε5 μέχρι οὖ οἱ σὺν Ἐπιάλτῃ παρεγένοντο. ὡς δὲ τούτους ἤκειν ἐπύθοντο οἱ Ἕλληνες, ἐνθεύτενи ἤδη ἑτεροιοῦτο τὸ νεῖκος∙ ἔς τε γάρ τὸ στεινὸν τῆς ὁδοῦ ἀνεχώρεον5 ὀπίσω καὶ παραμειψάμενοι τὸ τεῖχος ἐλθόντες ἵζοντο ἐπὶ τὸν κολωνὸν πάντες ἁλέες οἱ ἄλλοι πλὴν Θηβαίων∙ ὁ δὲ κολωνός ἐστι ἐν τῇ ἐσόδῳв, ὅκουм νῦν ὁ λίθινος λέων ἕστηκε ἐπὶ Λεωνίδῃ. ἐν τούτῳ σφέας τῷ χώρῳ ἀλεξομὲνους μαχαίρῃσι10, τοῖσι13 αὐτῶν ἐτύγχανον ἔτι περιεοῦσαι, καὶ χερσὶ καὶ στόμασι κατέχωσαν οἱ βάρβαροι βάλλοντες, οἱ μὲν ἐξ ἐναντίης ἐπισπόμενοι καὶ τὸ ἔρυμα τοῦ τείχεος συγχώσαντες, οἱ δὲ περιελθόντες πάντοθεν περισταδόν.

226. Λακεδαιμονίων δὲ καὶ Θεσπιέων τοιούτων γενομένων ὅμως λέγεται ἄριστος ἀνὴρ γενέσθαι Σπαρτιήτης1 Διηνέκης∙ τὸν τόδε φασὶ εἰπεῖν τὸ ἔπος πριν ἢ συμμῖξαί σφεας22 τοῖσι Μήδοισι13, πυθόμενον πρός τευ τῶν Τρηχινίων ὤς ἐπεὰν οἱ βάρβαροι ἀπιέωσιк τὰ τοξεύματα, τὸν ἥλιον ὑπὸ τοῦ πλήθεος τῶν ὀϊστῶν ἀποκρύπτουσι∙ τοσοῦτο πλῆθος αὐτῶν εἶναι∙ τὸν δὲ οὐκ ἐκπλαγέντα τούτοισι εἰπεῖν, ἐν ἀλογίῃ ποιεύμενον4 τὸ τῶν Μήδων πλῆθος, ὡς πάντα σφι ἀγαθὰ ὁ Τρηχίνιος ξεῖνος ἀγγέλλοι, εἰ ἀποκρυπτόντων τῶν Μήδων τὸν ἥλιον ὑπὸ σκιῇ1 ἔσοιτο πρὸς αὐτοὺς ἡ μάχη καὶ οὐκ ἐν ἡλίῳ. ταῦτα μὲν καὶ ἄλλα τοιουτότροπα ἕπεά φασι Διηνέκεα τὸν Λακεδαιμόνιον λιπέσθαι μνημόσυνα. 227. Μετὰ δὲ τοῦτον ἀριστεῦσαι λέγονται Λακεδαιμόνιοι δύο ἀδελφεοί, Ἀλφεός τε καὶ Μάρων Ὀρσιφάντου παῖδες. Θεσπιέων δὲ εὐδοκίμεε5 μάλιστα τῷ οὔνομα3 ἦν Διθύραμβος Ἁρματίδεω11. 228. Θαφθεῖσι δέ σφι22 αὐτοῦ ταύτῃ τῇ περ ἔπεσον καὶ τοῖσι13 πρότερον τελευτήσασι ἢ τοὺς ὑπὸ Λεωνίδεω11 ἀποπεμφθέντας οἴχεσθαι, ἐπιγέγραπται γράμματα λέγοντα τάδε∙

Μυριάσιν ποτὲ τῇδε τριηκοσίαις1 ἐμάχοντο ἐκ Πελοποννάσου χιλιάδες τέτορες.

Ταῦτα μὲν δὴ τοῖσι13 πᾶσι ἐπιγέγραπται, τοῖσι δὲ ΣπαρτιήτῃσιΑ ἰδίῃ∙

Ὦ ξεῖν’2, ἀγγέλλειν Λακεδαιμονίοις ὅτι τῇδε

κείμεθα τοῖς κείνων25 ῥήμασι πειθόμενοι.

Геродот (ок. 484–425) в своей «Истории», позже разделенной на девять книг по числу Муз, не только пишет о греко-персидских войнах (VII, 124–228, битва в Фермопильском ущелье), но и дает ценные сведения о Скифии (IV, 17–29, скифские племена в северном Причерноморье). Цифры в греческом тексте обозначают ссылки на приложение «Гомеровский диалект» (стр. 216–217), буквы – ссылки на приложение «Язык Геродота» (стр. 219).

IV, 17. τοῦ Βορυσθενεϊτέων ἐμπορίου имеется в виду Ольвия. πρῶτοι к северу. οἱ согласовано не с ἔθνος, а с καλέονται. Ἀλιζῶνες – они обитали в верховьях Южного Буга и к западу от него. Νευροῖ – они, по-видимому, жили в верховьях Днепра. Некоторые современные исследователи считают их предками славян.

18. διαβάντι dativus iudicantis (как и ниже ἰόντι). τρεῖς ἡμέραις ὁδοῦ – один день пути по Геродоту = 200 стадиям. οἱ γεωργοῖ Σκύθαι – они жили по течению реки Припяти. Οὐδαμῶς Σκυθικόν – возможная территория андрофагов – к северу от современного Днепропетровска по восточному берегу Днестра.

20. ἐκ τῶν τυφλῶν – скифы ослепляли своих рабов; речь идет о детях скифских женщин, вступивших в отсутствие мужей в связь с рабами. Κρημνοί – местонахождение этого торжища неизвестно. Μελάγχλαινοι – вероятно, жители в области реки Сейм.

21. Βουδῖνοι – племя в низовье современного Дона.

22. Θυσσαγέται – племя, жившее в верховьях современного Тагила и Печоры. Ἰύρκαι племя, жившее между современными Ахтубой и Волгой, по мнению В. В. Латышева, – предки уральских мадьяр.

23. λιθώδης τέ ἐστὶ καὶ τρηχέα в соленых степях находится твердая как камень кора, φαλακροί, по мнению С. Я. Лурье, – предшественники башкир, πόντικόν, по-видимому, подорожник. ἄσχυ у современных башкир есть кушанье «ахши». Ἀργιπαῖοι (досл. «белоконные») кочевое племя.

25. Ἰσσηδόνων племя, жившее к востоку от Урала и Алтая, а также в современном Западном Туркестане; о них Геродот сообщает почти те же сведения, что и о массагетах в I книге, δαῖτα В. В. Струве оспаривает геродотово свидетельство о поедании трупного мяса.

28. ἔνθα в значении ὥστε ἐν αὐτῇ. ἀφόρητος οἶος γίνεται κρυμός ассимиляция вм. ἀφόρητον (ἐστιν), οἶος γίγνεται κρυμός. Ἐντὸς τάφρου т.е. к западу от Киммерийского вала. Σίνδους этот народ жил на восточном берегу Понта в районе современной Анапы. См. А. А. Нейхардт. Скифский рассказ Геродота в отечественной историографии. Л., 1982.

VII. 223. ἐς ἀγορῆς … πληθώρην = ἐς ἀγορὴν πληθούσην – время, когда площадь полна народу, т. е. после полудня. τὸ ἔρυμα τοῦ τείχεος и т. д.: эллины, ранее сражавшиеся у стен и не выходившие за теснины, теперь стали сражаться в более открытой местности. При συμμίσγοντες, как и при ὑπεξιόντες, подразум. οἱ Ἕλληνες. τοῦ ἀπολλυμένου в собирательном смысле. ἀπεδείκνυντο подразум. οἱ Ἕλληνες. παραχρεώμενοι подразум. σωμάτων или ψυχῶν.

224. ἀξιων подразум. πυθέσθαι τὰ οὐνόματα αὐτῶν. ἐν δέ подразум. ἐν τούτοις δέ.

225. λέων очевидно, с намеком на имя царя Леонида; ἐπὶ с дативом здесь: «в честь (кого-либо)».

226. τευ = τίνος.

228. Эпитафии написаны элегическим двустишьем (см. приложение «Стихосложение» – стр. 215), автором их считается Симонид Кеосский. Πελοποννάσου и τέτορες дорические формы, ἀγγέλλειν инфинитив в значении императива.

Θουκυδίδου Ἱστορίαι

I, 22… καὶ ἐς μὲν ἀκρόασιν ἵσως τὸ μὴ μυθῶδες αὐτῶν ἀτερπέστερον φανεῖται∙ ὅσοι δὲ βουλήσονται τῶν τε γενομένων τὸ σαφὲς σκοπεῖν καὶ τῶν μελλόντων ποτὲ αὖθις κατὰ τὸ ἀνθρώπειον τοιούτων καὶ παραπλήσιων ἔσεσθαι, ὠφέλιμα κρίνειν αὐτὰ ἀρκούντως ἕξει. Κτῆμά τε ἐς αἰεὶ μᾶλλον ἢ ἀγώνισμα, ἐς τὸ παραχρῆμα ἀκούειν ξύγκειται.

II, 37. «Χρώμεθα γάρ πολιτείᾳ οὐ ζηλούσῃ τοὺς τῶν πέλας νόμους, παράδειγμα δὲ μᾶλλον αὐτοὶ ὄντες τινὶ ἢ μιμούμενοι ἑτέρους. καὶ ὄνομα μὲν διὰ τὸ μὴ ἐς ὀλίγους ἀλλ’ ἐς πλείονας οἰκεῖν δημοκρατία κέκληται, μὲτεστι δὲ κατὰ μὲν τοὺς νόμους πρὸς τὰ ἴδια διάφορα πᾶσι τὸ ἴσον, κατὰ δὲ τὴν ἀξίωσιν, ὡς ἕκαστος ἔν τῳ εὐδοκιμεῖ, οὐκ ἀπὸ μέρους τὸ πλέον ἐς τὰ κοινὰ ἢ ἀπ’ ἀρετῆς προτιμᾶται, οὐδ’ αὖ κατὰ πενίαν, ἔχων δέ τι ἀγαθὸν δρᾶσαι τὴν πόλιν, ἀξιώματος ἀφανείᾳ κεκώλυται. ἐλευθέρως δὲ τά τε πρὸς τὸ κοινὸν πολιτεύομεν καὶ ἐς τήν πρὸς ἀλλήλους τῶν καθ’ ἡμέραν ἐπιτηδευμάτων ὑποψίαν, οὐ δι ὀργῆς τὸν πέλας, εἰ καθ’ ἡδονήν τι δρᾷ, ἔχοντες, οὐδὲ ἀζημίους μέν, λυπηρὰς δὲ τῇ ὄψει ἀχθηδόνας προστιθέμενοι. ἀνεπαχθῶς δὲ τὰ ἴδια προσομιλοῦντες τὰ δημόσια διὰ δέος μάλιστα οὐ παρανομοῦμεν, τῶν τε αἰεὶ ἐν ἀρχῇ ὄντων ἀκροάσει καὶ τῶν νόμων, καὶ μάλιστα αὐτῶν ὅσοι τε ἐπ’ ὠφελίᾳ τῶν ἀδικουμένων κεῖνται καὶ ὅσοι ἄγραφοι ὄντες αἰσχύνην ὁμολογουμένην φέρουσιν. 38. Καὶ μὴν καὶ τῶν πόνων πλείστας ἀναπαύλας τῇ γνώμῃ ἐπορισάμεθα, ἀγῶσι μέν γε καὶ θυσίαις διετησίοις νομίζοντες, ἰδίαις δὲ κατασκευαῖς εὐπρεπέσιν, ὦν καθ’ ἡμέραν ἡ τέρψις τὸ λυπηρὸν ἐκπλήσσει. ἐπεσέρχεται δὲ διὰ μέγεθος τῆς πόλεως ἐκ πάσης γῆς τὰ πάντα, καὶ ξυμβαίνει ἡμῖν μηδὲν οἰκειοτέρᾳ τῇ ἀπολαύσει τὰ αὐτοῦ ἀγαθὰ γιγνόμενα καρποῦσθαι ἢ καὶ τὰ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων. 39. Διαφέρομεν δὲ κἀν ταῖς τῶν πολεμικῶν μελέταις τῶν ἐναντίων τοῖσδε. τήν τε γὰρ πόλιν κοινὴν παρέχομεν, καὶ οὐκ ἔστιν ὅτε ξενηλασίαις ἀπείργομέν τινα ἢ μαθήματος ἢ θεάματος, ὃ μὴ κρυφθὲν ἄν τις τῶν πολεμίων ἰδὼν ὠφεληθείη, πιστεύοντες οὐ ταῖς παρασκευαῖς τὸ πλέον καὶ ἀπάταις ἢ τῷ ἀφ’ ἡμῶν αὐτῶν ἐς τὰ ἔργα εὐψύχῳ∙ καὶ ἐν ταῖς παιδείαις οἱ μὲν ἐπιπόνῳ ἀσκήσει εὐθὺς νέοι ὄντες τὸ ἀνδρεῖον μετέρχονται, ἡμεῖς δὲ ἀνειμένως διαιτώμενοι οὐδὲν ἦσσον ἐπὶ τοὺς ἰσοπαλεῖς κινδύνους χωροῦμεν. τεκμήριον δέ∙ οὔτε γὰρ Λακεδαιμόνιοι καθ’ ἑκάστους, μεθ’ ἁπάντων δὲ ἐς τὴν γῆν ἡμῶν στρατεύουσι, τήν τε τῶν πέλας αὐτοὶ ἐπελθόντες οὐ χαλεπῶς ἐν τῇ ἀλλοτρίᾳ τοὺς περὶ τῶν οἰκείων ἀμυνομένους μαχόμενοι τὰ πλείω κρατοῦμεν. ἁθρόᾳ τε τῇ δυνάμει ἡμῶν οὐδείς πω πολέμιος ἐνέτυχε διὰ τὴν τοῦ ναυτικοῦ τε ἅμα ἐπιμέλειαν καὶ τὴν ἐν τῇ γῇ ἐπὶ πολλὰ ἡμῶν αὐτῶν ἐπίπεμψιν∙ ἢν δέ που μορίῳ τινὶ προσμείξωσι, κρατήσαντές τέ τινας ἡμῶν πάντας αὐχοῦσιν ἀπεῶσθαι καὶ νικηθέντες ὑφ’ ἁπάντων ἡσσῆσθαι. καίτοι εἰ ῥᾳθυμίᾳ μᾶλλον ἢ πόνων μελέτῃ καὶ μὴ μετὰ νόμων τὸ πλέον ἢ τρόπων ἀνδρείας ἐθέλομεν κινδυνεύειν, περιγίγνεται ἡμῖν τοῖς τε μέλλουσιν ἀλγεινοῖς μὴ προκάμνειν, καὶ ἐς αὐτὰ ἐλθοῦσι μὴ ἀτολμοτέρους τῶν αἰεὶ μοχθούντων φαίνεσθαι, καὶ ἔν τε τούτοις τὴν πόλιν ἀξίαν εἶναι θαυμάζεσθαι καὶ ἔτι ἐν ἄλλοις. 40. Φιλοκαλοῦμέν τε γὰρ μετ’ εὐτελείας καὶ φιλοσοφοῦμεν ἄνευ μαλακίας∙ πλούτῳ τε ἔργου μᾶλλον καιρῷ ἢ λόγου κόμπῳ χρώμεθα, καὶ τὸ πένεσθαι οὐχ ὁμολογεῖν τινὶ αἰσχρόν, ἀλλὰ μὴ διαφεύγειν ἔργῳ αἴσχιον. ἔνι τε τοῖς αὐτοῖς οἰκείων ἅμα καὶ πολίτικῶν ἐπιμέλεια καὶ ἑτέροις [ἕτερα] πρὸς ἔργα τετραμμένοις τὰ πολιτικὰ μή ἐνδεῶς γνῶναι∙ μόνοι γὰρ τὸν τε μηδὲν τῶνδε μετέχοντα οὐκ ἀπράγμονα, ἀλλ’ ἀχρεῖον νομίζομεν, καὶ αὐτοὶ ἤτοι κρίνομέν γε ἢ ἐνθυμούμεθα ὀρθῶς τὰ πράγματα, οὐ τοὺς λόγους τοῖς ἔργοις βλάβην ἡγούμενοι, ἀλλὰ μὴ προδιδαχθῆναι μᾶλλον λόγῳ πρότερον ἢ ἐπὶ ἃ δεῖ ἔργῳ ἐλθεῖν. διαφερόντως γὰρ δὴ καὶ τόδε ἔχομεν ὥστε τολμᾶν τε οἱ αὐτοὶ μάλιστα καὶ περὶ ὦν ἐπιχειρήσομεν ἐκλογίζεσθαι∙ ὃ τοῖς ἄλλοις ἀμαθία μὲν θράσος, λογισμὸς δὲ ὄκνον φέρει. κράτιστοι δ’ ἂν τὴν ψυχὴν δικαίως κριθεῖεν οἱ τὰ τε δεινὰ καὶ ἡδέα σαφέστατα γιγνώσκοντες καὶ διὰ ταῦτα μὴ ἀποτρεπόμενοι ἐκ τῶν κινδύνων. καὶ τὰ ἐς ἀρετὴν ἐναντιώμεθα τοῖς πολλοῖς∙ οὐ γὰρ πάσχοντες εὖ, ἀλλὰ δρῶντες κτώμεθα τοὺς φίλους. βεβαιότερος δὲ ὁ δράσας τὴν χάριν ὥστε ὀφειλομένην δι’ εὐνοιας ᾦ δέδωκε σῴζειν. ὁ δὲ ἀντοφείλων ἀμβλύτερος, εἰδὼς οὐκ ἐς χάριν, ἀλλ’ ἐς ὀφείλημα τὴν ἀρετὴν ἀποδώσων. καὶ μόνοι οὐ τοῦ ξυμφέροντος μᾶλλον λογισμῷ ἢ τῆς ἐλευθερίας τῷ πιστῷ ἀδεῶς τινὰ ὠφελοῦμεν. 41. Ξυνελών τε λέγω τήν τε πᾶσαν πόλιν τῆς Ἑλλάδος παίδευσιν εἶναι καὶ καθ’ ἕκαστον δοκεῖν ἄν μοι τὸν αὐτὸν ἄνδρα παρ’ ἡμῶν ἐπὶ πλεῖστ’ ἂν εἴδη καὶ μετὰ χαρίτων μάλιστ’ ἂν εὐτραπέλως τὸ σῶμα αὔταρκες παρέχεσθαι. καὶ ὡς οὐ λόγων ἐν τῷ παρόντι κόμπος τάδε μᾶλλον ἢ ἔργων ἐστὶν ἀλήθεια, αὐτὴ ἡ δύναμις τῆς πόλεως, ἣν ἀπὸ τῶνδε τῶν τρόπων ἐκτησάμεθα, σημαίνει. μόνη γὰρ τῶν νῦν ἀκοῆς κρείσσων ἐς πεῖραν ἔρχεται, καὶ μόνη οὔτε τῷ πολεμίῳ ἐπελθόντι ἀγανάκτησιν ἔχει ὑφ’ οἵων κακοπάθεῖ οὔτε τῷ ὑπηκόῳ κατάμεμψιν ὡς οὐχ ὑπ’ ἀξιων ἄρχεται. μετὰ μεγάλων δὲ σημείων καὶ οὐ δή τοι ἀμάρτυρόν γε τὴν δύναμιν παρασχόμενοι τοῖς τε νῦν καὶ τοῖς ἔπειτα θαυμασθησόμεθα, καὶ οὐδὲν προσδεόμενοι οὔτε Ὁμήρου ἐπαινέτου οὔτε ὅστις ἔπεσι μὲν τὸ αὐτίκα τέρψει, τῶν δ’ ἔργων τὴν ὑπόνοιαν ἡ ἀλήθεια βλάψει, ἀλλὰ πᾶσαν μὲν θάλασσαν καὶ γῆν ἐσβατὸν τῇ ἡμετέρᾳ τόλμῃ καταναγκάσαντες γενέσθαι, πανταχοῦ δὲ μνημεῖα κακῶν τε κάγαθῶν ἀίδια ξυγκατοικίσαντες. περὶ τοιαύτης οὖν πόλεως οἵδε τε γενναίως δικαιοῦντες μὴ ἀφαιρεθῆναι αὐτὴν μαχόμενοι ἐτελεύτησαν, καὶ τῶν λειπομένων πάντα τινὰ εἰκὸς ἐθέλειν ὑπὲρ αὐτῆς κάμνειν.»

Фукидид (ок. 460–395 гг. до н. э.) – автор «Истории Пелопонесской войны» в восьми книгах, доведенной до 411 г. до н.э. Во вступлении Фукидид говорит о рационалистическом аспекте и точности своего труда (I. 22). Во 2-й книге (главы 35–46) приводится речь Перикла над воинами, павшими в первый год войны; эта речь – своего рода политическая программа афинской демократии периода ее расцвета.

I.22 τὸ μὴ μυθῶδες – μὴ (а не οὐ) для передачи обобщающего смысла. κρίνειν подразум. τούτους. αὐτά т. е. «мое произведение». ξύγκειται т. е. ξυντέθειται.

II.37. οὐ ζηλούσῃ … νόμους возможный намек на спартанские законы, заимствованные у Крита. παράδειγμα … τινὶ по-видимому, для Элиды, Аргоса, Сиракуз. ὄνομα аккузатив, т. к. при κεκληται подразумевается подлежащее ἡ ἡμετέρα πολιτεία. οἰκεῖν подразум. ἡμᾶς. οὐκ … τὸ πλέῖον ἤ = ἦσσον ἤ т. е. οὐκ ἀπὸ μέρους, ἀλλ’ ἀπὸ ἀρετῆς. ἔχων как будто этому предшествовало πένης μὲν ὤν. τὰ δημόσια аккузатив внутреннего дополнения. αὐτῶν genetivus partitivus. φέρουσιν подразум. τοῖς παρανομοῦσιν.

38. νομίζοντες в сочетании с дативом.

39. ταῖς μελέταις … τοῖσδε частое у Фукидида сочетание слов в дативе. οἱ μὲν т. е. спартанцы. ἐν ἀλλοτρίᾳ подразум. γῇ. οὐ χαλεπῶς относится к κρατοῦμεν. ἡμῶν αὐτῶν genetivus partitivus, подразум. ἄνδρας. ἐθέλομεν есть другое чтение: ἐθέλοιμεν. τοῖς ἀλγεινοῖς dativus causae. ἐς αὐτὰ подразум. τὰ ἀλγεινά. перед εἶναι легко подразумевается οἶμαι, νομίζω, φημί, λέγω.

40. ἔργου καιρῷ … λόγου κόμπῳ именная часть сказуемого к πλούτῳ. οὐχ относится к αἰσχρόν. ἔνι τοῖς αὐτοῖς подразум. ἐστί. ἕτερα добавлено издателями на основании общего смысла. κρίνομέν γε … ἐλθεῖν речь идет об ἐκκλησία. ἀλλὰ μὴ … конструкция для перевода: ἀλλὰ μᾶλλον (βλάβην ἡγούμενοι) μὴ πρότερον λόγῳ προδιδαχθῆναι ἢ ἔργῳ ἐλθεῖν… διαφερόντως подразум. τῶν ἄλλων. μάλιστα относится к τολμᾶν и λογίζεσθαι. ἠναντιώμεθα обратить внимание на перфект. εὖ относится и к δρῶντες. ὤστε по значению близко к ὡς.

41. σῶμα здесь в значении «личность», ἄν относится к παρέχεσθαι. ἐν τῷ παρόντι в значении наречия. ὑφ’ οἵων т. е. со стороны афинян. τῷ πολεμίῳ и τῷ ὑπηκόῳ единств. число в обобщающем значении. τοῖς νῦν … τοῖς ἔπειτα dativus auctoris. τῶν ἔργων относится к ἡ ἀλήθεια и к τὴν ὑπόνοιαν. ἀλλὰ πᾶσαν спорно, чему противопоставляется οὐ προσδεόμενοι или παρασχόμενοι.

Ξενοφῶντος. Κύρου Ἀνάβασις

Первая книга.

I. 1. Δαρείου καὶ Παρυσάτιδος γίγνονται παῖδες δύο, πρεσβύτερος μὲν Ἀρταξέρξης, νεώτερος δὲ Κῦρος∙ ἐπεὶ δὲ ἠσθένει Δαρεῖος καὶ ὑπώπτευε τελευτὴν τοῦ βίου, ἐβούλετο τὼ παῖδε ἀμφοτερω παρεῖναι. 2. ὁ μὲν οὖν πρεσβύτερος παρὼν ἐτύγχανε∙ Κῦρον δὲ μεταπέμπεται ἀπὸ τῆς ἀρχῆς ἦς αὐτον σατράπην ἐποίησε, καὶ στρατηγὸν δὲ αὐτὸν ἀπέδειξε πάντων ὅσοι εἰς Καστωλοῦ πεδίον ἁθροίζονται. ἀναβαίνει οὖν ὁ Κῦρος λαβὼν Τισσαφέρνην ὡς φίλον, καὶ τῶν Ἑλλήνων ἔχων ὁπλίτας [ἀνέβη] τριακοσίους, ἄρχοντα δὲ αὐτῶν Ξενίαν Παρράσιον. 3. Ἐπεὶ δὲ ἐτελεύτησε Δαρεῖος καὶ κατέστη εἰς τὴν βασιλείαν Ἀρταξέρξης, Τισσαφέρνης διαβάλλει τὸν Κῦρον πρὸς τὸν ἀδελφὸν ὡς ἐπιβουλεύοι αὐτῷ. ὁ δὲ πείθεται καὶ συλλαμβάνει Κῦρον ὡς ἀποκτενῶν∙ ἡ δὲ μήτηρ ἐξαιτησαμένη αὐτὸν ἀποπέμπει πάλιν ἐπὶ τὴν ἀρχήν.

4. Ὁ δ’ ὡς ἀπῆλθε κινδυνεύσας καὶ ἀτιμασθείς, βουλεύεται ὅπως μήποτε ἔτι ἔσται ἐπὶ τῷ ἀδελφῷ, ἀλλά, ἢν δύνηται, βασιλεύσει ἀντ ἐκείνου. Παρύσατις μὲν δὴ ἡ μήτηρ ὑπῆρχε τῷ Κύρῳ, φιλοῦσα αὐτὸν μᾶλλον ἢ τὸν βασιλεύοντα Ἀρταξέρξην. 5. Ὅστις δ’ ἀφικνεῖτο τῶν παρὰ βασιλέως πρὸς αὐτὸν πάντας οὔτω διατιθεὶς ἀπεπέμπετο ὥστε αὐτῷ μᾶλλον φίλους εἶναι ἢ βασιλεῖ. καὶ τῶν παρ’ ἑαυτῷ δὲ βαρβάρων ἐπεμελεῖτο ὡς πολεμεῖν τε ἱκανοὶ εἴησαν καὶ εὐνοϊκῶς ἔχοιεν αὐτῷ. 6. Τὴν δὲ Ἑλληνικὴν δύναμιν ἥθροιζεν ὡς μάλιστα ἐδύνατο ἐπικρυπτόμενος, ὅπως ὅτι ἀπαρασκευότατον λάβοι βασιλέα.

Ὦδε οὖν ἐποιεῖτο τὴν συλλογήν∙ ὁπόσας εἶχε φυλακὰς ἐν ταῖς πόλεσι παρήγγειλε τοῖς φρουράρχοις ἑκάστοις λαμβάνειν ἅνδρας Πελοποννησίους ὅτι πλείστους καὶ βέλτιστους, ὡς ἐπιβουλεύοντος Τισσαφέρνους ταῖς πόλεσι. καὶ γὰρ ἦσαν αἱ Ἰωνικαὶ πόλεις Τισσαφέρνους τὸ ἀρχαῖον ἐκ βασιλέως δεδομέναι, τότε δὲ ἀφειστήκεσαν πρὸς Kῦpov πᾶσαι πλὴν Μιλήτου∙ 7. ἐν Μιλήτῳ δὲ Τισσαφέρνης προαισθόμενος τὰ αὐτὰ ταῦτα βουλευομένους, ἀποστῆναι πρὸς Kῦρον, τοὺς μὲν αὐτῶν ἀπέκτεινε τοὺς δ’ ἐξέβαλεν. ὁ δὲ Κῦρος ὑπολαβὼν τοὺς φεύγοντας συλλέξας στράτευμα ἐπολιόρκει Μίλητον καὶ κατά γῆν καὶ κατὰ θάλατταν, καὶ ἐπειρᾶτο κατάγειν τοὺς ἐκπεπτωκότας. καὶ αὕτη αὖ ἄλλη πρόφασις ἦν αὐτῷ τοῦ ἁθροίζειν στράτευμα. 8. Πρὸς δὲ βασιλέα πέμπων ἠξίου ἀδελφὸς ὢν αὐτοῦ δοθῆναι οἶ ταύτας τὰς πόλεις μᾶλλον ἢ Τισσαφέρνην ἄρχειν αὐτῶν, καὶ ἡ μήτηρ συνέπραττεν αὐτῷ ταῦτα∙ ὥστε βασιλεὺς τὴν μὲν πρὸς ἑαυτὸν ἐπιβουλὴν οὐκ ᾐσθάνετο, Τισσαφέρνει δ’ ἐνόμιζε πολεμοῦντα αὐτὸν ἀμφὶ τὰ στρατεύματα δαπανᾶν∙ ὥστε οὐδὲν ἤχθετο αὐτῶν πολεμούντων. καὶ γὰρ ὁ Κύρος ἀπέπεμπε τοὺς γιγνομένους δασμοὺς βασιλεῖ ἐκ τῶν πόλεων ὦν Τισσαφέρνης [ἔτι] ἐτύγχανεν ἔχων.

9. Ἄλλο δὲ στράτευμα αὐτῷ συνελέγετο ἐν Χερρονήσῳ τῇ κατ’ ἀντιπέρας Ἀβύδου τόνδε τὸν τρόπον. Κλέαρχος Λακεδαιμόνιος φυγὰς ἦν∙ τούτῳ συγγενόμενος ὁ Κῦρος ἠγάσθη τε αὐτὸν καὶ δίδωσιν αὐτῷ μυρίους δαρεικούς. ὃ δὲ λαβὼν τὸ χρυσίον στράτευμα συνέλεξεν ἀπὸ τούτων τῶν χρημάτων καὶ ἐπολέμει ἐκ Χερρονήσου ὁρμώμενος τοῖς Θρᾳξὶ τοῖς ὑπὲρ Ἑλλήσποντον οἰκοῦσι καὶ ὠφέλει τοὺς Ἕλληνας∙ ὥστε καὶ χρήματα συνεβάλλοντο αὐτῷ εἰς τὴν τροφὴν τῶν στρατιωτῶν αἱ Ἑλλησποντιακαὶ πόλεις ἑκοῦσαι. τοῦτο δ’ αὖ οὕτω τρεφόμενον ἐλάνθανεν αὐτῷ τὸ στράτευμα.

10. Ἀρίστιππος δὲ ὁ Θετταλὸς ξένος ὢν ἐτύγχανεν αὐτῷ, καὶ πιεζόμενος ὑπὸ τῶν οἴκοι ἀντιστασιωτῶν ἔρχεται πρὸς τὸν Κῦρον καὶ αἰτεῖ αὐτὸν εἰς δισχιλίους ξένους καὶ τριῶν μηνῶν μισθόν, ὡς οὕτως περιγενόμενος ἂν τῶν ἀντιστασιωτῶν. ὁ δὲ Κῦρος δίδωσιν αὐτῷ εἰς τετρακισχιλίους καὶ ἓξ μηνῶν μισθόν, καὶ δεῖται αὐτοῦ μὴ πρόσθεν καταλῦσαι πρὸς τοὺς ἀντιστασιώτας πρὶν ἂν αὐτῷ συμβουλεύσηται. οὕτω δὲ αὖ τὸ ἐν Θετταλίᾳ ἐλάνθανεν αὐτῷ τρεφόμενον στράτευμα.

11. Πρόξενον δὲ τὸν Βοιώτιον ξένον ὄντα ἐκέλευσε λαβόντα ἄνδρας ὅτι πλείστους παραγενέσθαι, ὡς ἐς Πισίδας βουλόμενος στρατεύεσθαι, ὡς πράγματα παρεχόντων τῶν Πισιδῶν τῇ ἑαυτοῦ χώρᾳ. Σοφαίνετον δὲ τὸν Στυμφάλιον καὶ Σωκράτην τὸν Ἀχαιόν, ξένους ὄντας καὶ τούτους, ἐκέλευσεν ἄνδρας λαβόντας ἐλθεῖν ὅτι πλείστους, ὡς πολεμήσων Τισσαφέρνει σὺν τοῖς φυγάσι τοῖς Μιλησίων. καὶ ἐποίουν οὕτως οὖτοι.

II. 1. Ἐπεὶ δ’ ἐδόκει ἤδη πορεύεσθαι αὐτῷ ἄνω, τὴν μὲν πρόφασιν ἐποιεῖτο ὡς Πισίδας βουλόμενος ἐκβαλεῖν παντάπασιν ἐκ τῆς χώρας∙ καὶ ἁθροίζει ὡς ἐπὶ τούτους τό τε βαρβαρικὸν καὶ τὸ Ἑλληνικόν. ἐνταῦθα καὶ παραγγέλλει τῷ τε Κλεάρχῳ λαβόντι ἥκειν ὅσον ἦν αὐτῷ στράτευμα καὶ τῷ Ἀριστίππῳ συναλλαγέντι πρὸς τοὺς οἴκοι ἀποπέμψαι πρὸς ἑαυτὸν ὃ εἶχε στράτευμα∙ καὶ Ξενιᾳ τῷ Ἀρκάδι, ὃς αὐτῷ προειστήκει τοῦ ἐν ταῖς πόλεσι ξενικοῦ, ἥκειν παραγγέλλει λαβόντα [τοὺς ἄλλους] πλὴν ὁπόσοι ἱκανοὶ ἦσαν τὰς ἀκροπόλεις φυλάττειν. 2. Ἐκάλεσε δὲ καὶ τοὺς Μίλητον πολιορκοῦντας, καὶ τοὺς φυγάδας ἐκέλευσε σὺν αὐτῷ στρατεύεσθαι, ὑποσχόμενος αὐτοῖς, εἰ καλῶς καταπράξειεν ἐφ’ ἃ ἐστρατεύετο, μὴ πρόσθεν παύσεσθαι πρὶν αὐτοὺς καταγάγοι οἴκαδε. οἳ δὲ ἡδέως ἐπείθοντο∙ ἐπίστευον γὰρ αὐτῷ∙ καὶ λαβόντες τὰ ὅπλα παρῆσαν εἰς Σάρδεις. 3. Ξενίας μὲν δὴ τοὺς ἐκ τῶν πόλεων λαβὼν παρεγένετο εἰς Σάρδεις ὁπλίτας εἰς τετρακισχιλίους. Πρόξενος δὲ παρῆν ἔχων ὁπλίτας μὲν εἰς πεντακοσίους καὶ χιλίους, γυμνῆτας δὲ πεντακοσίους, Σοφαίνετος δὲ ὁ Στυμφάλιος ὁπλίτας ἔχων χιλίους, Σωκράτης δὲ ὁ Ἀχαιὸς ὁπλίτας ἔχων ὡς πεντακοσίους, Πασίων δὲ ὁ Μεγαρεὺς τριακοσίους μὲν ὁπλίτας, τριακοσίους δὲ πελταστὰς ἔχων παρεγένετο∙ ἦν δὲ καὶ οὖτος καὶ ὁ Σωκράτης τῶν ἀμφὶ Μίλητον στρατευομένων. οὖτοι μὲν εἰς Σάρδεις αὐτῷ ἀφίκοντο.

4. Τισσαφέρνης δὲ κατανοήσας ταῦτα, καὶ μείζονα ἡγησάμενος εἶναι ἢ ὡς ἐπὶ Πισίδας τὴν παρασκευήν, πορεύεται ὡς βασιλέα ᾖ ἐδύνατο τάχιστα, ἱππέας ἔχων ὡς πεντακοσίους. 5. καὶ βασιλεὺς μὲν δὴ ἐπεὶ ἤκουσε Τισσαφέρνους τὸν Κύρου στόλον, ἀντιπαρεσκευάζετο.

Κῦρος δὲ ἔχων οὓς εἴρηκα ὡρμᾶτο ἀπὸ Σάρδεων∙ καὶ ἐξελαύνει διὰ τῆς Λυδίας σταθμοὺς τρεῖς παρασάγγας εἴκοσι καὶ δύο ἐπὶ τὸν Μαίανδρον ποταμόν. τούτου τὸ εὖρος δύο πλέθρα∙ γέφυρα δὲ ἐπῆν ἑπτὰ ἐζευγμένη πλοίοις. 6. Τοῦτον διαβὰς ἐξελαύνει διὰ Φρυγίας σταθμὸν ἕνα παρασάγγας ὀκτὼ εἰς Κολοσσάς, πόλιν οἰκουμένην καὶ εὐδαίμονα καὶ μεγάλην. ἐνταῦθα ἔμεινεν ἡμέρας ἑπτά∙ καὶ ἦκε Μένων ὁ Θετταλὸς ὁπλίτας ἔχων χιλίους καὶ πελταστὰς πεντακοσίους, Δόλοπας καὶ Αἰνιᾶνας καὶ Ὀλυνθίους. 7. Ἐντεῦθεν ἐξελαύνει σταθμοὺς τρεῖς παρασάγγας εἴκοσιν εἰς Κελαινάς, τῆς Φρυγίας πόλιν οἰκουμὲνην, μεγάλην καὶ εὐδαίμονα. ἐνταῦθα Κύρῳ βασίλεια ἦν καὶ παράδεισος μέγας ἀγρίων θηρίων πλήρης, ἃ ἐκεῖνος ἐθήρευεν ἀπὸ ἵππου, ὁπότε γυμνάσαι βούλοιτο ἑαυτόν τε καὶ τοὺς ἵππους. διὰ μέσου δὲ τοῦ παραδείσου ῥεῖ ὁ Μαίανδρος ποταμός∙ αἱ δὲ πηγαὶ αὐτοῦ εἰσιν ἐκ τῶν βασιλείων∙ ῥεῖ δὲ καὶ διὰ τῆς Κελαινῶν πόλεως. 8. Ἔστι δὲ καὶ μεγάλου βασιλέως βασίλεια ἐν Κελαιναῖς ἐρυμνὰ ἐπὶ ταῖς πηγαῖς τοῦ Μαρσύου ποταμοῦ ὑπὸ τῇ ἀκροπόλει∙ ῥεῖ δὲ καὶ οὖτος διὰ τῆς πόλεως καὶ ἐμβάλλει εἰς τὸν Μαίανδρον∙ τοῦ δὲ Μαρσύου τὸ εὖρός ἐστιν εἴκοσι καὶ πέντε ποδῶν. ἐνταῦθα λέγεται Ἀπόλλων ἐκδεῖραι Μαρσύαν νικήσας ἐρίζοντά οἱ περὶ σοφίας, καὶ τὸ δέρμα κρεμάσαι ἐν τῷ ἄντρῳ ὅθεν αἱ πηγαί∙ διὰ δὲ τοῦτο ὁ ποταμὸς καλεῖται Μαρσύας. 9. Ἐνταῦθα Ξέρξης, ὅτε ἐκ τῆς Ἑλλάδος ἡττηθεὶς [τῇ μάχῃ] ἀπεχώρει, λέγεται οἱκοδομῆσαι ταῦτά τε τὰ βασίλεια καὶ τὴν Κελαινῶν ἀκρόπολιν. ἐνταῦθα ἕμεινε Κῦρος ἡμέρας τριάκοντα∙ καὶ ἦκε Κλέαρχος ὁ Λακεδαιμόνιος φυγὰς ἔχων ὁπλίτας χιλίους καὶ πελταστὰς Θρᾷκας ὀκτακοσίους καὶ τοξότας Κρῆτας διακοσίους. ἅμα δὲ καὶ Σῶσις παρῆν ὁ Συρακόσιος ἔχων ὁπλίτας τριακοσίους, καὶ Σοφαίνετος Ἀρκάδας ἔχων ὁπλίτας χιλίους. καὶ ἐνταῦθα Κῦρος ἐξέτασιν καὶ ἀριθμὸν τῶν Ἑλλήνων ἐποίησεν ἐν τῷ παραδείσῳ, καὶ ἐγένοντο οἱ σύμπαντες ὁπλῖται μὲν μύριοι χίλιοι, πελτασταὶ δὲ ἀμφὶ τοὺς δισχιλίους.

10. Ἐντεῦθεν ἐξελαύνει σταθμοὺς δύο παρασάγγας δέκα εἰς Πέλτας, πόλιν οἰκουμένην. ἐνταῦθ’ ἔμεινεν ἡμέρας τρεῖς∙ ἐν αἶς Ξενίας ὁ Ἀρκὰς τὰ Λύκαια ἔθυσε καὶ ἀγῶνα ἔθηκε∙ τὰ δὲ ἆθλα ἦσαν στλεγγίδες χρυσαῖ∙ ἐθεώρει δὲ τὸν ἀγῶνα καὶ Κῦρος. ἐντεῦθεν ἐξελαύνει σταθμοὺς δύο παρασάγγας δώδεκα ἐς Κεράμων ἀγοράν, πόλιν οἰκουμένην, ἐσχάτην πρὸς τῇ Μυσίᾳ χώρᾳ. 11. Ἐντεῦθεν ἐξελαύνει σταθμοὺς τρεῖς παρασάγγας τριάκοντα εἰς Καΰστρου πεδίον, πόλιν οἰκουμένην. ἐνταῦθ’ ἔμεινεν ἡμέρας πέντε∙ καὶ τοῖς στρατιώταις ὠφείλετο μισθὸς πλέον ἢ τριῶν μηνῶν, καὶ πολλάκις ἰόντες ἐπὶ τὰς θύρας ἀπῄτουν. ὃ δὲ ἐλπίδας λέγων διῆγε καὶ δῆλος ἦν ἀνιώμενος οὐ γὰρ ἦν πρὸς τοῦ Κύρου τρόπου ἔχοντα μὴ ἀποδιδόναι. 12. Ἐνταῦθα ἀφικνεῖται Ἐπύαξα ἡ Συεννέσιος γυνὴ τοῦ Κιλίκων βασιλέως παρὰ Κῦρον∙ καὶ ἐλέγετο Κύρῳ δοῦναι χρήματα πολλά. τῇ δ’ οὖν στρατιᾷ τότε ἀπέδωκε Κῦρος μισθὸν τεττὰρων μηνῶν. εἶχε δὲ ἡ Κίλισσα φυλακὴν [καὶ φύλακας] περὶ αὐτὴν Κίλικας καὶ Ἀσπενδίους∙ ἐλέγετο δὲ καὶ συγγενέσθαι Κῦρον τῇ Κιλίσσῃ.

13. Ἐντεῦθεν δὲ ἐξελαύνει σταθμοὺς δύο παρασάγγας δέκα εἰς Θύμβριον, πόλιν οἰκουμένην. ἐνταῦθα ἦν παρὰ τὴν ὁδὸν κρήνη ἡ Μίδου καλουμένη τοῦ Φρυγῶν βασιλέως, ἐφ’ ᾖ λέγεται Μίδας τὸν Σάτυρον θηρεῦσαι οἴνῳ κεράσας αὐτήν. 14. Ἐντεῦθεν ἐξελαύνει σταθμοὺς δύο παρασάγγας δέκα εἰς Τυριάειον, πόλιν οἰκουμένην. ἐνταῦθα ἔμεινεν ἡμέρας τρεῖς. καὶ λέγεται δεηθῆναι ἡ Κίλισσα Κύρου ἐπιδεῖξαι τὸ στράτευμα αὐτῇ∙ βουλόμενος οὖν ἐπιδεῖξαι ἐξέτασιν ποιεῖται ἐν τῷ πεδίῳ τῶν Ἑλλήνων καὶ τῶν βαρβάρων. 15. Ἐκέλευσε δὲ τοὺς Ἕλληνας ὡς νόμος αὐτοῖς εἰς μάχην οὕτω ταχθῆναι καὶ στῆναι, συντάξαι δ’ ἕκαστον τοὺς ἑαυτοῦ. ἐτάχθησαν οὖν ἐπὶ τεττάρων∙ εἶχε δὲ τὸ μὲν δεξιὸν Μένων καὶ οἱ σὺν αὐτῷ, τὸ δὲ εὐώνυμον Κλέαρχος καὶ οἱ [ἐξ] ἐκείνου, τὸ δὲ μέσον οἱ ἄλλοι στρατηγοί. 16. Ἐθεώρει οὖν ὁ Κῦρος πρῶτον μὲν τοὺς βαρβάρους∙ οἱ δὲ παρήλαυνον τεταγμένοι κατὰ ἵλας καὶ κατὰ τάξεις∙ εἶτα δὲ τοὺς Ἕλληνας, παρελαύνων ἐφ’ ἅρματος καὶ ἡ Κίλισσα ἐφ’ ἁρμαμάξης. εἶχον δὲ πάντες κράνη χαλκᾶ καὶ χιτῶνας φοινικοῦς καὶ κνημῖδας καὶ τὰς ἀσπίδας ἐκκεκαλυμμένας. 17. Ἑπειδὴ δὲ πάντας παρήλασε, στήσας τὸ ἅρμα πρὸ τῆς φάλαγγος μέσης, πέμψας Πίγρητα τὸν ἑρμηνέα παρὰ τοὺς στρατηγοὺς τῶν Ἑλλήνων ἐκέλευσε προβαλέσθαι τὰ ὅπλα καὶ ἐπιχωρῆσαι ὅλην τὴν φάλαγγα. οἳ δὲ ταῦτα προεῖπον τοῖς στρατιώταις∙ καὶ ἐπεὶ ἐσάλπιγξε, προβαλόμενοι τὰ ὅπλα ἐπῇσαν. ἐκ δὲ τούτου θᾶττον προϊόντων σὺν κραυγῇ ἀπὸ τοῦ αὐτομάτου δρόμος ἐγένετο τοῖς στρατιώταις ἐπὶ τὰς σκηνάς, τῶν δὲ βαρβάρων φόβος πολύς, 18. καὶ ἥ τε Κίλισσα ἔφυγεν ἐπὶ τῆς ἁρμαμάξης καὶ οἱ ἐκ τῆς ἀγορᾶς καταλιπόντες τὰ ὤνια ἔφυγον. οἱ δὲ Ἕλληνες σὺν γέλωτι ἐπὶ τὰς σκηνὰς ἦλθον. ἡ δὲ Κίλισσα ἰδοῦσα τὴν λαμπρότητα καὶ τὴν τάξιν τοῦ στρατεύματος ἐθαύμασε. Κῦρος δὲ ἥσθη τὸν ἐκ τῶν Ἑλλήνων εἰς τοὺς βαρβάρους φόβον ἰδών.

19. Ἐντεῦθεν ἐξελαύνει σταθμοὺς τρεῖς παρασάγγας εἴκοσιν εἰς Ἰκόνιον, τῆς Φρυγίας πόλιν ἐσχάτην. ἐνταῦθα ἔμεινε τρεῖς ἡμέρας. ἐντεῦθεν ἐξελαύνει διὰ τῆς Λυκαονίας σταθμοὺς πέντε παρασάγγας τριάκοντα. ταύτην τὴν χώραν ἐπέτρεψε διαρπάσαι τοῖς Ἕλλησιν ὡς πολεμίαν οὖσαν. 20. Ἐντεῦθεν Κῦρος τὴν Κίλισσαν εἰς τὴν Κιλικίαν ἀποπέμπει τὴν ταχίστην ὁδόν∙ καὶ συνέπεμψεν αὐτῇ [στρατιώτας] οὓς Μένων εἶχε καὶ αὐτόν. Κῦρος δέ μετὰ τῶν ἄλλων ἐξελαύνει διὰ Καππαδοκίας σταθμοὺς τέτταρας παρασάγγας εἴκοσι καὶ πέντε πρὸς Δάναν, πόλιν οἰκουμένην, μεγάλην καὶ εὐδαίμονα. ἐνταῦθα ἔμειναν ἡμέρας τρεῖς∙ ἐν ᾦ Κῦρος ἀπέκτεινεν ἄνδρα ΙΊέρσην Μεγαφέρνην, φοινικιστὴν βασίλειον, καὶ ἕτερόν τινα [τῶν ὑπάρχων] δυνάστην, αἰτιασάμενος ἐπιβουλεύειν αὐτῷ.

21. Ἐντεῦθεν ἐπειρῶντο είσβάλλειν εἰς τὴν Κιλικίαν∙ ἡ δὲ εἰσβολὴ ἦν[ὁδὸς] ἁμαξιτὸς ὀρθια ἰσχυρῶς καὶ ἀμήχανος εἰσελθεῖν στρατεύματι, εἴ τις ἐκώλυεν. ἐλέγετο δὲ καί Συέννεσις εἶναι ἐπὶ τῶν ἄκρων φυλάττων τὴν εἰσβολήν∙ διὸ ἔμεινεν ἡμέραν ἐν τῷ πεδίῳ. τῇ δ’ ὑστεραίᾳ ἦκεν ἄγγελος λέγων ὅτι λελοιπὼς εἴη Συέννεσις τὰ ἅκρα, ἐπεὶ ᾔσθετο ὅτι τὸ Μένωνος στράτευμα ἤδη ἐν Κιλικίᾳ ἦν εἴσω τῶν ὀρέων, καὶ ὅτι τριήρεις ἤκουε περιπλεούσας ἀπ’ Ἰωνίας εἰς Κιλικίαν Ταμὼν ἔχοντα τὰς Λακεδαιμονίων καὶ αὐτοῦ Κύρου. 22. Κῦρος δ’ οὖν ἀνέβη ἐπὶ τὰ ὄρη οὐδενὸς κωλύοντος, καὶ εἶδε τὰς σκηνὰς οὖ οἱ Κίλικες ἐφύλαττον. ἐντεῦθεν δὲ κατέβαινεν εἰς πεδίον μέγα καὶ καλόν, ἐπίρρυτον, καὶ δένδρων παντοδαπῶν σύμπλεων καὶ ἀμπέλων∙ πολὺ δὲ καὶ σήσαμον καὶ μελίνην καὶ κέγχρον καὶ πυροὺς καὶ κριθὰς φέρει. ὄρος δ’ αὐτὸ περιεῖχεν ὀχυρὸν καὶ ὑψηλὸν πάντῃ ἐκ θαλάττης εἰς θάλατταν. 23. Καταβὰς δὲ διὰ τούτου τοῦ πεδίου ἤλασε σταθμοὺς τέτταρας παρασάγγας πέντε καὶ εἴκοσιν εἰς Ταρσούς, τῆς Κιλικίας πόλιν μεγάλην καὶ εὐδαίμονα, οὖ ἦν τὰ Συεννέσιος βασίλεια τοῦ Κιλίκων βασιλέως∙ διὰ μέσου δὲ τῆς πόλεως ῥεῖ ποταμὸς Κύδνος ὄνομα, εὖρος δύο πλέθρων. 24. Ταύτην τὴν πόλιν ἐξέλιπον οἱ ἐνοικοῦντες μετὰ Συεννέσιος εἰς χωρίον ὀχυρὸν ἐπὶ τὰ ὄρη πλὴν οἱ τὰ καπηλεῖα ἔχοντες∙ ἔμειναν δὲ καὶ οἱ παρὰ τὴν θάλατταν οἰκοῦντες ἐν Σόλοις καὶ ἐν Ἰσσοῖς.

25. Ἐπύαξα δὲ ἡ Συεννέσιος γυνὴ προτέρα Κύρου πέντε ἡμέραις εἰς Ταρσοὺς ἀφίκετο∙ ἐν δὲ τῇ ὑπερβολῇ τῶν ὀρέων τῇ εἰς τὸ πεδίον δύο λόχοι τοῦ Μένωνος στρατεύματος ἀπώλοντο∙ οἱ μὲν ἔφασαν ἁρπάζοντάς τι κατακοπῆναι ὑπὸ τῶν Κιλίκων, οἱ δὲ ὑπολειφθέντας καὶ οὐ δυναμένους εὑρεῖν τὸ ἄλλο στράτευμα οὐδὲ τὰς ὁδοὺς εἶτα πλανωμένους ἀπολέσθαι∙ ἦσαν δ’ οὖν οὖτοι ἑκατὸν ὁπλῖται. 26. Οἱ δ’ ἄλλοι ἐπεὶ ἦκον, τήν τε πόλιν τοὺς Ταρσοὺς διήρπασαν, διὰ τόν ὄλεθρον τῶν συστρατιωτῶν ὀργιζόμενοι, καὶ τὰ βασίλεια τὰ ἐν αὐτῇ. Κῦρος δ’ ἐπεὶ εἰσήλασεν εἰς τὴν πόλιν, μετεπέμπετο τὸν Συέννεσιν πρὸς ἑαυτόν∙ ὁ δ’ οὔτε πρότερον οὐδενί πω κρείττονι ἑαυτοῦ εἰς χεῖρας ἐλθεῖν ἔφη οὔτε τότε Κύρῳ ἰέναι ἤθελε, πρὶν ἡ γυνὴ αὐτὸν ἔπεισε καί πίστεις ἔλαβε. 27. Μετὰ δὲ ταῦτα ἐπεὶ συνεγένοντο ἀλλήλοις, Συέννεσις μὲν ἔδωκε Κύρῳ χρήματα πολλὰ εἰς τὴν στρατιάν, Κῦρος δὲ ἐκείνῳ δῶρα ἃ νομίζεται παρὰ βασιλεῖ τίμια, ἵππον χρυσοχάλινον καὶ στρεπτὸν χρυσοῦν καὶ ψέλια καὶ ἀκινάκην χρυσοῦν καὶ στολὴν Περσικήν, καὶ τὴν χώραν μηκέτι διαρπάζεσθαι∙ τὰ δὲ ἡρπασμένα ἀνδράποδα, ἤν που ἐντυγχάνωσιν, ἀπολαμβάνειν.

VIIІ. 21. Κῦρος δ’ ὁρῶν τοὺς Ἕλληνας νικῶντας τὸ καθ’ αὐτοὺς καὶ διώκοντας, ἡδόμενος καί προσκυνούμενος ἤδη ὡς βασιλεὺς ὑπὸ τῶν ἀμφ’ αὐτόν, οὐδ’ ὢς ἐξήχθη διώκειν, ἀλλὰ συνεσπειραμένην ἔχων τὴν τῶν σὺν ἑαυτῷ ἑξακοσίων ἱππέων τάξιν ἐπεμελεῖτο ὅ τι ποιήσει βασιλεύς. καὶ γὰρ ᾔδει αὑτὸν, ὅτι μέσον ἔχοι τοῦ Περσικοῦ στρατεύματος. 22. Καὶ πάντες δ’ οἱ τῶν βαρβάρων ἄρχοντες μέσον ἔχοντες τὸ αὑτῶν ἡγοῦνται, νομίζοντες οὕτω καὶ ἐν ἀσφαλεστάτῳ εἶναι, ἢν ᾖ ἡ ἰσχὺς αὐτῶν ἑκατέρωθεν, καὶ εἴ τι παραγγεῖλαι χρῄζοιεν, ἡμίσει ἂν χρόνῳ αἰσθάνεσθαι τὸ στράτευμα. 23. Καὶ βασιλεὺς δή τότε μέσον ἔχων τῆς αὐτοῦ στρατιᾶς ὅμως ἔξω ἐγένετο τοῦ Κύρου εὐωνύμου κέρατος. ἐπεὶ δ’ οὐδεὶς αὐτῷ ἐμάχετο ἐκ τοῦ ἀντίοῦ οὐδὲ τοῖς αὐτοῦ τεταγμένοις ἔμπροσθεν, ἐπέκαμπτεν ὡς εἰς κύκλωσιν.

24. Ἔνθα δὴ Κῦρος, δείσας μὴ ὄπισθεν γενόμενος κατακόψῃ τὸ Ἑλληνικὸν, ἐλαύνει ἀντίος∙ καὶ ἐμβαλὼν σὺν τοῖς ἑξακοσίοις νικᾷ τοὺς πρὸ βασιλέως τεταγμένους καὶ εἰς φυγὴν ἔτρεψε τοὺς ἑξακισχιλίους, καὶ ἀποκτεῖναι λέγεται αὐτὸς τῇ ἑαυτοῦ χειρὶ Ἀρταγέρσην τὸν ἄρχοντα αὐτῶν. 25. Ὡς δ’ ἡ τροπὴ ἐγένετο, διασπείρονται καὶ οἱ Κύρου ἑξακόσιοι εἰς τὸ διώκειν ὁρμήσαντες, πλὴν πάνυ ὀλίγοι ἀμφ’ αὐτὸν κατελείφθησαν, σχεδὸν οἱ ὁμοτράπεζοι καλούμενοι. 26. Σὺν τούτοις δὲ ὢν καθορᾷ βασιλέα καὶ τὸ ἀμφ’ ἐκεῖνον στῖφος∙ καὶ εὐθὺς οὐκ ἠνέσχετο, ἀλλ’ εἰπὼν «Τὸν ἄνδρα ὁρῶ» ἵετο ἐπ’ αὐτὸν καὶ παίει κατὰ τὸ στέρνον καὶ τιτρώσκει διὰ τοῦ θώρακος, ὥς φησι Κτησίας ὁ ἰατρός, [ὃς] καὶ ἰάσασθαι αὐτὸς τὸ τραῦμά φησι.

27. Παίοντα δ’ αὐτὸν ἀκοντίζει τις παλτῷ ὑπὸ τὸν ὀφθαλμὸν βιαίως∙ καὶ ἐνταῦθα μαχόμενοι καὶ βασιλεὺς καὶ Κῦρος καὶ οἱ ἀμφ’ αὐτοὺς ὑπὲρ ἑκατέρου, ὁπόσοι μὲν τῶν ἀμφὶ βασιλέα ἀπέθνῃσκον, Κτησίας λέγει∙ παρ’ ἐκείνῳ γὰρ ἦν∙ Κῦρος δὲ αὐτός τε ἀπέθανε καὶ ὀκτὼ οἱ ἄριστοι τῶν περὶ αὐτὸν ἔκειντο ἐπ’ αὐτῷ. 28. Ἁρταπάτης δ’ ὁ πιστότατος αὐτῷ τῶν σκηπτούχων θεράπων λέγεται, ἐπειδὴ πεπτωκότα εἶδε Κῦρον, καταπηδήσας ἀπὸ τοῦ ἵππου περιπεσεῖν αὐτῷ. 29. Καὶ οἳ μὲν φασι βασιλέα κελεῦσαί τινα ἐπισφάξαι αὐτὸν Κύρῳ. οἳ δ’ ἑαυτὸν ἐπισφάξασθαι σπασάμενον τὸν ἀκινάκην∙ εἶχε γὰρ χρυσοῦν∙ καὶ στρεπτὸν δ’ ἐφόρει καὶ ψέλια καὶ τἆλλα ὥσπερ οἱ ἄριστοι Περσῶν∙ ἐτετίμητο γὰρ ὑπὸ Κύρου δι’ εὔνοιάν τε καὶ πιστότητα.

Четвертая книга

VII. 21. Καί ἀφικνοῦνται ἐπὶ τὸ ὄρος τῇ πέμπτῃ ἡμέρᾳ∙ ὄνομα δὲ τῷ ὄρει ἦν Θήχης. ἐπεὶ δὲ οἱ πρῶτοι ἐγένοντο ἐπὶ τοῦ ὄρους, καὶ κατεῖδον τὴν θάλατταν, κραυγὴ πολλὴ ἐγένετο. 22. Ἁκούσας δὲ ὁ Ξενοφῶν καὶ οἱ ὀπισθοφύλακες ᾠήθησαν ἔμπροσθεν ἄλλους ἐπιτίθεσθαι πολεμίους∙ εἵποντο γὰρ ὄπισθεν ἐκ τῆς καιομένης χώρας. καὶ αὑτῶν οἱ ὀπισθοφύλακες ἀπεκτεινάν τέ τινας καὶ ἐζώγρησαν ἐνέδραν ποιησάμενοι, καὶ γέρρα ἔλαβον δασειῶν βοῶν ὠμοβόεια ἀμφὶ τὰ εἴκοσιν. 23. Ἐπειδὴ δὲ βοὴ πλείων τε ἐγίγνετο καὶ ἐγγύτερον καὶ οἱ ἀεὶ ἐπιόντες ἔθεον δρόμῳ ἐπὶ τοὺς ἀεὶ βοῶντας καὶ πολλῷ μείζων ἐγίγνετο ἡ βοὴ ὅσῳ δὴ πλείους ἐγίγνοντο, ἐδόκει δὴ μεῖζόν τι εἶναι τῷ Ξενοφῶντι, 24. καὶ ἀναβὰς ἐφ’ ἵππον καὶ Λύκιον καὶ τοὺς ἱππέας ἀναλαβὼν παρεβοήθει∙ καὶ τάχα δὴ ἀκούουσι βοὠντων τῶν στρατιωτῶν «Θάλαττα θάλαττα» καὶ παρεγγυώντων. ἔνθα δὴ ἔθεον πάντες καὶ οἱ ὀπισθοφύλακες, καὶ τὰ ὑποζύγια ἠλαύνετο καὶ οἱ ἵπποι. 25. Ἐπεὶ δὲ ἀφίκοντο πάντες ἐπὶ τὸ ἅκρον, ἐνταῦθα δὴ περιέβαλλον ἀλλήλους καὶ στρατηγοὺς καὶ λοχαγοὺς δακρύοντες. καὶ ἐξαπίνης ὅτου δὴ παρεγγυήσαντος οἱ στρατιῶται φέρουσι λίθους καὶ ποιοῦσι κολωνὸν μέγαν.

Ксенофонт Афинский (ок. 430–355 гг. до н. э.) – ученик Сократа, друг Кира Младшего и Агесилая, автор многих трудов по философии, политике, истории, военному делу, экономике. В «Анабасисе» описывается возвращение в 401 г. до н. э. на родину из Персии десяти тысяч греков-наемников Кира Младшего. В первой книге говорится о походе Кира против царствующего брата Артаксеркса (I–II), о битве при Кунаксах, в которой Кир погиб (VIII, 21–29); в четвертой книге речь идет о выходе греков после долгих изнурительных странствий к Понту Эвксинскому в районе Трапезунта (VII, 21–25).

1-я книга.

I,1. Δαρείου καὶ Παρυσάτιδος genetivus originis. γίγνονται praesens historicum.

2. παρὼν ἐτύγχανε см. стр. 160, § 158. τῆς ἀρχῆς Лидии, Великой Фригии, Каппадокии. ἁθροίζονται для смотра.

3. ἐπιβουλεύοι оптатив после praesens historicum διαβάλλει. συλλαμβάνει в каузативном значении: «велит схватить».

4. ὡς = ἐπεί, ἐπί «под властью».

5. τῶν παρὰ βασιλέως = παρὰ βασιλέως τῶν παρὰ βασιλεῖ. πάντας после ὅστις согласовано по смыслу. εὐνοϊκῶς ἔχοιεν – ἔχειν с наречием = εἶναι.

6. ὁπόσας и т. д. – конструкция для перевода: παρήγγειλε τοῖς φρουράρχοις ἑκάστοις (τῶν φυλάκων), ὁπόσας εἶχεν ἐν ταῖς πόλεσιν. ὡς ἐπιβουλεύοντος причина, приводимая действующим лицом (а не автором). Τισσαφέρνους genetivus possessivus. ἐκ = ὑπό.

7. βουλευομένους подразум. Μιλησίους (accusativus cum participio). ἐπολιόρκει imperf. de conatu. αὕτη обратное согласование подлежащего с именной частью сказуемого.

8. πέμπων подразум. ἄγγελον. ἀδελφὸς ὤν для перевода = ἀδελφῷ ὄντι. ὦν = ἅς (attractio pronominis relativi).

9. τρεφόμενον ἐλάνθανεν см. § 158.

10. ξένος человек, с которым заключен священный договор взаимного гостеприимства и поддержки. ὡς οὕτως περιγενόμενος ἄν – ὡς с причастием для обозначения субъективной оценки причины; сочетание причастия с ἄν casus potentialis. καταλῦσαι подразум. πόλεμον.

II,1. πλὴν ὁπόσοι = πλὴν τοσούτων, ὁπόσοι. αὐτῷ = Κύρῳ. ἐφ’ ἅ = ταῦτα, ἐφ’ ἅ.

3. αὐτῷ dat. commodi.

4. μείζονα … παρασκευήν полностью было бы: μείζονα ἢ ὡς ἂν ἦν. ὡς βασιλέα – ὡς с аккузативом в значении «к» употребляется только при существительных и местоимениях, обозначающих лицо.

5. οὕς = τούτους οὕς.

7. ὁπότε βούλοιτο optat. iterat. διὰ μέσου τοῦ παραδείσου – μέσου в значении существительного «середина».

8. oἶ = αὑτῷ.

9. τῇ μάχῇ имеется в виду битва при Саламине.

11. δῆλος ἦν ἀνιώμενος nominativus cum participio.

15. νόμος αὐτοῖς подразум. τάττεσθαι. ἕκαστον т.е. στρατηγόν. ἐπὶ τεττάρων по четыре человека в глубину.

16. ἐκκεκαλυμμένας во время марша щиты были покрыты кожаными чехлами.

17. παρήλασε в переходном значении. μέσης в значении существительного. ἐσάλπιγξε подразум. σαλπιγκτής, ἐκ τούτου подразум. τοῦ χρόνου. τοῖς στρατιώταις соединение dativus possessivus c dativus auctoris.

20. ἐν ᾦ = ἐν τοῦτῳ τῷ χρόνῳ.

21. ᾔσθετο, ὅτι дополнение. ὅτι (=ἐπεί) … ἤκουε причина.

23. ὄνομα acc. limitationis.

24. ἐξέλιπον… εἰς покинули и (подраз.) ушли.

25. ἔλαβε подлежащее Συέννεσις.

VIII, 21. ᾔδει αὐτόν, ὅτι подлежащее придаточного предложения перенесено в управляющее в виде дополнения (пролепсис).

22. ἂν αἰσθάνεσθαι, ἄν с inf. = optat. с ἄν.

24. κατακόψῃ т. e. βασιλεύς.

29. τινά подлежащее к ἀποσφάξαι. τἆλλα знаки отличия.

4-я книга.

VII,21. τὸ ὄρος артикль подчеркивает, что речь идет об уже известной горе, с которой видно море. Θήχης Диодор (XIV, 29) называет эту гору «Хений». Путь эллинов к Трапезунту шел, вероятно, по перевалу Зигана в Северо-Анатолийских горах.

22. ἄλλους объясняется последующим εἵποντο γὰρ … χώρας. αὐτῶν относится к τινάς. δασειῶν βοῶν собств. δερμάτων βοῶν.

23. ὅσῳ без ожидавшегося τοσούτῳ.

25. ὅτου аттракция вместо τινός, ὅστις δὴ ἦν.

Πλάτωνος Φαίδων ἢ περὶ ψυχῆς.

LXV. Ταῦτ’ εἰπὼν ἐκεῖνος μὲν ἀνιστατο εἰς οἴκημά τι ὡς λουσόμενος, καὶ ὁ Κριτών εἵπετο αὐτῷ, ἡμᾶς δ’ ἐκέλευε περιμένειν. περιεμένομεν οὖν πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς διαλεγόμενοι περὶ τῶν εἰρημένων καὶ ἀνασκοποῦντες, τοτὲ δ’ αὖ περὶ τῆς ξυμφορᾶς διεξιόντες ὅση ἡμῖν γεγονυῖα εἴη, ἀτεχνῶς ἡγούμενοι ὥσπερ πατρὸς στερηθεντες διάξειν ὁρφανοὶ τὸν ἔπειτα βίον. ἐπειδὴ δὲ ἐλούσατο καὶ ἡνέχθη παρ’ αὐτὸν τὰ παιδία – δύο γὰρ αὐτῷ ὑιεῖς σμικροὶ ἦσαν, εἰς δὲ μέγας – καὶ αἱ οἰκεῖαι γυναῖκες ἀφίκοντο, ἐκεῖναις ἐναντίον τοῦ Κρίτωνος διαλεχθείς τε καὶ ἐπιστείλας ἅττα ἐβούλετο, τὰς μὲν γυναῖκας καὶ τὰ παιδία ἀπιέναι ἐκέλευσεν, αὐτὸς δὲ ἦκε παρ’ ἡμᾶς. καὶ ἦν ἤδη ἑγγὺς ἡλιου δυσμῶν∙ χρόνον γὰρ πολὺν διέτριψεν ἔνδον. ἐλθὼν δ’ ἐκαθέζετο λελουμένος καὶ οὐ πολλὰ μετὰ ταῦτα διελέχθη, καὶ ἦκεν ὁ τῶν ἕνδεκα ὑπηρέτης καὶ στὰς παρ’αὐτὸν∙ «Ὠ Σώκρατες, – ἔφη, – οὐ καταγνώσομαί γε σοῦ ὅπερ ἄλλων καταγιγνώσκω, ὅτι μοι χαλεπαίνουσι καὶ καταρῶνται, ἐπειδὰν αὐτοῖς παραγγέλλω πίνειν τὸ φάρμακον ἀναγκαζόντων τῶν ἀρχόντων. σὲ δὲ ἐγὼ καὶ ἄλλως ἔγνωκα ἐν τούτῳ τῷ χρονῳ γενναιότατον καὶ πρᾳότατον καὶ ἄριστον ἄνδρα ὅντα τῶν πώποτε δεῦρο ἀφικομένων, καὶ δὴ καὶ νῦν εὖ οἶδ’ ὅτι οὐκ ἐμοὶ χαλεπαίνεις, γιγνώσκεις γὰρ τοὺς αἰτίους, ἀλλὰ ἐκείνοις. νῦν, οἶσθα γὰρ ἃ ἦλθον ἀγγέλλων, χαῖρέ τε καὶ πειρῶ ὡς ῥᾷστα φέρειν τὰ ἀναγκαῖα.» καὶ ἅμα δακρύσας μεταστρεφόμενος ἀπῄει. καὶ ὁ Σωκράτης ἀναβλέψας πρὸς αὐτὸν∙ «καὶ σύ, – ἔφη, – χαῖρε, καὶ ημεῖς ταῦτα ποιησομεν.» καὶ ἅμα πρὸς ἡμᾶς∙ «ὡς ἀστεῖος, – ἔφη, – ὁ ἄνθρωπος∙ καὶ παρὰ πάντα μοι τὸν χρόνον προσῄει καὶ διελέγετο ἐνίοτε καὶ ἦν ἀνδρῶν λῷστος, καὶ νῦν ὡς γενναίως με ἀποδακρύει. ἀλλ’ ἄγε δή, ὦ Κριτών, πειθώμεθα αὐτῷ, καὶ ἐνεγκάτω τις τὸ φάρμακον. εἰ τέτριπται∙ εἰ δὲ μή, τριψάτω ὁ ἄνθρωπος.» καὶ ὁ Κριτών, «ἀλλ’ οἶμαι, – ἔφη, – ἔγωγε, ὦ Σώκρατες, ἔτι ἥλιον εἶναι ἐπὶ τοῖς ὄρεσιν καὶ οὔπω δεδυκέναι. καὶ ἅμα ἐγὼ οἶδα καὶ ἄλλους πάνυ ὀψὲ πίνοντας, ἐπειδὰν παραγγελθῇ αὐτοῖς, δειπνήσαντάς τε καὶ πιόντας εὖ μάλα, καὶ ξυγγενομένους γ’ ἐνίους ὦν ἂν τύχωσιν ἐπιθυμοῦντες. ἀλλὰ μηδὲν ἐπείγου∙ ἔτι γὰρ ἐγχωρεῖ.» καὶ ὁ Σωκράτης∙ «εἰκότως γε, – ἔφη, – ὦ Κριτών, ἐκεῖνοί τε ταῦτα ποιοῦσιν, οὓς σὺ λέγεις – οἴονται γὰρ κερδαίνειν ταῦτα ποιήσαντες – καὶ ἔγωγε ταῦτα εἰκότως οὑ ποιήσω∙ οὐδὲν γὰρ οἶμαι κερδανεῖν ὀλίγον ὕστερον πιὼν ἄλλο γε ἢ γέλωτα ὀφλήσειν παρ’ ἑμαυτῷ, γλιχόμενος τοῦ ζῆν καὶ φειδόμενος οὐδενὸς ἔτι ἐνόντος. ἀλλ’ ἴθι, – ἔφη, – πιθοῦ καὶ μὴ ἄλλως ποίει.»

LXVI. Καὶ ὁ Κρίτων ἀκούσας ἔνευσε τῷ παιδὶ πλησίον ἐστῶτι, καὶ ὁ παῖς ἐξελθὼν καὶ συχνὸν χρόνον διατρίψας ἦκεν ἄγων τὸν μέλλοντα διδόναι τὸ φάρμακον, ἐν κύλικι φέροντα τετριμμένον∙ ἰδὼν δὲ ὁ Σωκράτης τὸν ἄνθρωπον∙ «εἶεν, – ἔφη, – ὦ βέλτιστε, σὺ γὰρ τούτων ἐπιστήμων, τί χρὴ ποιεῖν;» «οὐδὲν ἄλλο, – ἔφη, – ἢ πιόντα περιιέναι, ἕως ἄν σου βάρος ἐν τοῖς σκέλεσι γένηται, ἔπειτα κατακεῖσθαι∙ καὶ οὕτως αὐτὸ ποιήσει.» καὶ ἅμα ὤρεξε τὴν κύλικα τῷ Σωκράτει. καὶ ὃς λαβὼν καὶ μάλα ἵλεως, ὦ Ἐχέκρατες, οὐδὲν τρέσας οὐδὲ διαφθείρας οὔτε τοῦ χρώματος οὔτε τοῦ προσώπου, ἀλλ’ ὥσπερ εἰώθει, ταυρηδὸν ὑποβλέψας πρὸς τὸν ἄνθρωπον∙ «Τί λέγεις, – ἔφη, – περὶ τοῦδε τοῦ πώματος πρὸς τὸ ἀποσπεῖσαί τινι; ἔξεστιν ἢ οὔ;» «τοσοῦτον, – ἔφη, – ὦ Σώκρατες, τρίβομεν ὅσον οἰόμεθα μέτριον εἶναι πιεῖν.» «μανθάνω, – ἦ δ’ ὃς – ἀλλ’ εὔχεσθαί γέ που τοῖς θεοῖς ἔξεστί τε καὶ χρή, τὴν μετοίκησιν τὴν ἐνθένδε ἐκεῖσε εὐτυχῆ γενέσθαι∙ ἃ δὴ καὶ ἐγὼ εὔχομαί τε καὶ γένοιτο ταύτῃ.» καὶ ἅμ’ εἰπὼν ταῦτα ἐπισχόμενος καὶ μάλα εὐχερῶς καὶ εὐκόλως ἐξέπιεν. καὶ ἡμῶν οἱ πολλοὶ τέως μὲν ἐπιεικῶς οἶοί τε ἦσαν κατέχειν τὸ μὴ δακρύειν, ὡς δὲ εἴδομεν πίνοντά τε καὶ πεπωκότα, οὐκέτι, ἀλλ’ ἐμοῦ γε βίᾳ καὶ αὐτοῦ ἀστακτὶ ἐχώρει τὰ δάκρυα, ὥστε ἐγκαλυψάμενος ἀπέκλαον ἐμαυτόν∙ οὐ γὰρ δὴ ἐκεῖνόν γε, ἀλλὰ τὴν ἐμαυτοῦ τύχην, οἵου ἀνδρὸς ἑταίρου ἐστερημένος εἴην. ὁ δὲ Κριτών ἔτι πρότερος ἐμοῦ, ἐπειδὴ οὐχ οἶός τ’ ἦν κατέχειν τὰ δάκρυα, ἐξανέστη. Ἀπολλόδωρος δὲ καὶ ἐν τῷ ἔμπροσθεν χρόνῳ οὐδὲν ἐπαύετο δακρύων, καὶ δὴ καὶ τότε ἀναβρυχησάμενος κλαίων καὶ ἀγανακτῶν οὐδὲνα ὅντινα οὐ κατέκλασε τῶν παρόντων πλήν γε αὐτοῦ Σωκράτους. ἐκεῖνος δὲ∙ «οἶα, – ἔφη, – ποιεῖτε, ὦ θαυμάσιοι. ἐγὼ μέντοι οὐχ ἥκιστα τούτου ἕνεκα τὰς γυναῖκας ἀπέπεμψα, ἵνα μὴ τοιαῦτα πλημμελοῖεν∙ καὶ γὰρ ἀκήκοα, ὅτι ἐν εὐφημίᾳ χρὴ τελευτᾶν. ἀλλ’ ἡσυχίαν τε ἄγετε καὶ καρτερεῖτε.» καὶ ἡμεῖς ἀκούσαντες ᾐσχύνθημέν τε καὶ ἐπέσχομεν τοῦ δακρύειν. ὁ δὲ περιελθών, ἐπειδ’ οἱ βαρύνεσθαι ἔφη τὰ σκέλη, κατεκλίθη ὕπτιος∙ οὕτω γὰρ ἐκέλευεν ὁ ἄνθρωπος∙ καὶ ἅμα ἐφαπτόμενος αὐτοῦ οὖτος ὁ δοὺς τὸ φάρμακον, διαλιπὼν χρόνον ἐπεσκόπει τοὺς πόδας καὶ τὰ σκέλη, κἄπειτα σφόδρα πιέσας αὐτοῦ τὸν πόδα ἤρετο, εἰ αἰσθάνοιτο, ὁ δ’ οὐκ ἔφη∙ καὶ μετὰ τοῦτο αὖθις τὰς κνήμας∙ καὶ ἐπανιὼν οὕτως ἡμῖν ἐπεδείκνυτο, ὅτι ψύχοιτό τε καὶ πήγνυτο. καὶ αὐτὸς ἥπτετο καὶ εἶπεν, ὅτι, ἐπειδὰν πρὸς τῇ καρδίᾳ γένηται αὐτῷ, τότε οἰχήσεται. ἤδη οὖν σχεδόν τι αὐτοῦ ἦν τὰ περὶ τὸ ἦτρον ψυχόμενα, καὶ ἐκκαλυψάμενος – ἐνεκεκάλυπτο γάρ – εἶπεν, ὃ δὴ τελευταῖον ἐφθέγξατο∙ «Ὠ Κριτών, – ἔφη, – τῷ Ἀσκληπιῷ ὀφείλομεν ἀλεκτρυόνα∙ ἀλλὰ ἀπόδοτε καὶ μὴ ἀμελήσητε.» «ἀλλά ταῦτα, – ἔφη, – ἔσται, ὁ Κριτών∙ ἀλλ’ ὅρα, εἴ τι ἄλλο λέγεις.» ταῦτα ἐρομένου αὐτοῦ οὐδὲν ἔτι ἀπεκρίνατο, ἀλλ’ ὀλίγον χρόνον διαλιπὼν ἐκινήθη τε καὶ ὁ ἄνθρωπος ἐξεκάλυψεν αὐτόν, καὶ ὃς τὰ ὄμματα ἔστησεν∙ ἰδὼν δὲ ὁ Κρίτων ξυνέλαβε τὸ στόμα καὶ τοὺς ὀφθαλμούς.

Платон (427–347 гг. до н. э.) – крупнейший представитель объективного идеализма в античной философии. Сохранилось свыше 40 трудов Платона: трактатов, диалогов, мемуаров; в них философ идет от воспоминаний о Сократе к изложению собственного учения. В заключительных главах «Федона» (55–56) описывается смерть Сократа.

LXV. τὰ παιδία старший сын – Лампрокл, другие – Софрониск и Менексен. ἐναντίον относится к τοῦ Κρίτωνος. τῶν ἕνδεκα эти лица наблюдали за исполнением судебных приговоров. τῶν ἀφικομένων genetivus comparationis при превосходной степени ἄριστον. ἅ относится к ἀγγέλλων. πάντα τὸν χρόνον (а не τὸν πάντα χρόνον) для обозначения определенного отрезка времени. ὦν аттракция вм. τούτοις, ὦν. ἐγχωρεῖ подразум. ὁ χρόνος.

LXVI. τὸ φάρμακον каков был яд, Платон не говорит; обыкновенно применялась цикута (κώνειον). ἦ аттический имперфект = ἔφη. οὐδὲνα ὅντινα οὐ аттракция вм. οὐδείς (ἐστιν) ὅντινα οὐ. οὐχ ἥκιστα = μάλιστα, οὐκ ἔφη «ответил, что нет» (досл.: «не ответил»), πήγνυτο архаическая стяженная форма оптатива. γένηται подразум. «холод», ἀλεκτρύονα в награду за смерть как исцеление от болезни, с которой Сократ сравнивает жизнь. ἐκινήθη «вздрогнул».

Ἀριστοτέλους Ἀθηναίων πολιτεία.

VI, 1. Κύριος δὲ γενόμενος τῶν πραγμάτων Σόλων τόν τε δῆμον ἠλευθερωσε καὶ ἐν τῷ παρόντι καὶ εἰς τὸ μέλλον κωλύσας ἐπὶ τοῖς σώμασιν δανείζειν καὶ χρεῶν ἀποκοπὰς ἐποίησε, καὶ τῶν ἰδίων καὶ τῶν δημοσίων, ἃς σεισάχθειαν καλοῦσιν, ὡς ἀποσεισάμενοι τὰ βάρος. Ἐν οἶς πειρῶνταί τινες διαβάλλειν αὐτόν…

VII, 3. Τιμήματα διεῖλεν εἰς τέτταρα τέλη, εἰς πεντακοσιομέδιμνον καὶ ἱππέα καὶ ζευγίτην καὶ θῆτα. Καὶ τὰς μὲν οὔσας ἀρχὰς ἀπένειμεν ἄρχειν ἐκ πεντακοσιομεδίμνων καὶ ἱππέων καὶ ζευγιτῶν, τοὺς ἐννέα ἄρχοντας καὶ τοὺς ταμίας καὶ τοὺς πωλητὰς καὶ τοὺς ἔνδεκα καὶ τοὺς κωλακρέτας, ἑκάστοις ἀνὰ λόγον τῷ μεγέθει τοῦ τιμήματος ἀποδιδοὺς τὴν ἀρχήν∙ Τοῖς δὲ τά θητικὸν τελοῦσιν ἐκκλησίας καὶ δικαστηρίων μετέδωκε μόνον. 4. Ἔδει δὲ τελεῖν πεντακοσιομέδιμνον μέν, ὃς ἂν ἐκ τῆς οἰκείας ποιῇ πεντακόσια μέτρα τὰ συνάμφω ξηρὰ καὶ ὑγρά, ἱππάδα δὲ τοὺς τριακόσια ποιοῦντας, ὡς δ’ ἔνιοί φασι τοὺς ἱπποτροφεῖν δυναμένους. Ζευγίσιον δὲ τελεῖν τοὺς διακόσια τὰ συνάμφω ποιοῦντας∙ τοὺς δ’ ἄλλους θητικόν, οὐδεμιᾶς μετέχοντας ἀρχῆς.

VIII, 1. Τὰς δ’ ἀρχὰς ἐποίησε κληρωτὰς ἐκ προκρίτων, οὓς ἑκάστη προκρίνετε τῶν φυλῶν. Προύκρινεν δ’ εἰς τοὺς ἐννέα ἄρχοντας ἑκάστη δέκα, καὶ ἐκ τούτων ἐκλήρουν∙ ὅθεν ἔτι διαμένει ταῖς φυλαῖς τὸ δέκα κληροῦν ἑκάστην, εἶτ ἐκ τούτων κυαμεύειν… 4. Βουλὴν δ’ ἐποίησε τετρακοσίους, ἑκατὸν ἐξ ἑκάστης τῆς φυλῆς, τὴν δὲ τῶν Ἀρεοπαγιτῶν ἔταξεν ἐπὶ τὸ νομοφυλακεῖν, ὥσπερ ὑπῆρχεν καὶ πρότερον ἐπίσκοπος οὖσα τῆς πολιτείας∙ ἣ τὰ τε ἄλλα τὰ πλεῖστα καὶ τὰ μέγιστα τῶν πολιτικῶν διετήρει καὶ τοὺς ἁμαρτάνοντας ηὕθυνεν κυρία οὖσα καὶ ζημιοῦν καὶ κολάζειν, καὶ τὰς ἐκτίσεις ἀνέφερεν εἰς πόλιν, οὐκ ἐπιγράφουσα τὴν πρόφασιν τοῦ ἐκτίνεσθαι, καὶ τοὺς ἐπὶ καταλόσει τοῦ δήμου συνισταμένους ἔκρινεν Σόλωνος θέντος νόμον εἰσαγγελίας περὶ αὐτῶν.

IX, 1. Τὰ μὲν οὖν περὶ τὰς ἀρχὰς τοῦτον εἶχε τὸν τρόπον. Δοκεῖ δὲ τῆς Σόλωνος πολιτείας τρία ταῦτ’ εἶναι τὰ δημοτικώτατα∙ πρῶτον μὲν καὶ μέγιστον τὸ μὴ δανείζειν ἐπὶ τοῖς σώμασιν, ἔπειτα τὸ ἐξεῖναι τῷ βουλομένῳ τιμωρεῖν ὑπὲρ τῶν ἀδικουμένων, τρίτον δέ, ᾦ μάλιστά φασιν ἰσχυκέναι τὸ πλῆθος, ἡ εἰς τὸ δικαστῃριον ἔφεσις∙ κύριος γὰρ ὢν ὁ δῆμος τῆς ψήφου, κύριος γίγνεται τῆς πολιτείας.

Аристотель (384–322 гг. до н. э.) – величайший философ-энциклопедист; сохранилось свыше 40 его сочинений по философии, этике, эстетике, политике, истории, естественным наукам. В «Афинской политии» (VI–IX) даются сведения о законодательстве Солона.

VI, 1. ἐν οἶς «именно насчет этого» (сильнее, чем ἐν τούτοις).

VII, 3. τιμήματα без дополнения (подразум. «имущество»). μὲν οὔσας есть и другие чтения: μὲν πολλάς, μεγίστας и просто μέν.

4. ἐκ τῆς οἰκείας подразум. γῆς. ζευγίσιον подразум. τέλος.

VIII, 1. κληρωτὰς ἐκ προκρίτων интересные сведения о двустепенности выборов: голосовании в первой инстанции и жеребьевке во второй. βουλήν без артикля, т. к. речь идет о новом учреждении. εἰσαγγελίας позже исангелия – донос в народное собрание о государственном преступлении.

IX. ἐξεῖναι = ἐξουσίαν εἶναι.

Λυσίου Κατὰ τῶν σιτοπωλῶν

1. Πολλοί μοι προσεληλύθασιν, ὦ ἄνδρες δικασταί, θαυμάζοντες, ὅτι ἐγὼ τῶν σιτοπωλῶν ἐν τῇ βουλῇ κατηγόρουν, καὶ λέγοντες, ὅτι ὑμεῖς, εἰ ὡς μάλιστα αὐτοὺς ἀδικεῖν ἠγεῖσθε, οὐδὲν ἦττον καὶ τοὺς περὶ τούτων λόγους ποιουμένους συκοφαντεῖν νομίζετε. ὅθεν οὖν ἠνάγκασμαι κατηγορεῖν αὐτῶν, περὶ τούτων πρῶτον εἰπεῖν βούλομαι.

2. Ἑπειδὴ γὰρ οἱ πρυτάνεις ἀπέδοσαν εἰς τὴν βουλὴν περὶ αὐτῶν, οὕτως ὠργίσθησαν αὐτοῖς, ὥστε ἔλεγόν τινες τῶν ῥητόρων ὡς ἀκρίτους αὐτοὺς χρὴ τοῖς ἕνδεκα παραδοῦναι θανάτῳ ζημιῶσαι. Ἡγούμενος δὲ ἐγὼ δεινὸν εἶναι τοιαῦτα ἐθίζεσθαι ποιεῖν τὴν βουλήν, ἀναστὰς εἶπον, ὅτι μοι δοκοίη κρίνειν τοὺς σιτοπώλας κατὰ τὸν νόμον, νομίζων, εἰ μέν εἰσιν ἄξία θανάτου εἰργασμένοι, ὑμᾶς οὐδὲν ἦττον ἡμῶν γνώσεσθαι τὰ δίκαια, εἰ δὲ μηδὲν ἀδικοῦσιν, οὐ δεῖν αὐτοὺς ἀκρίτους ἀπολωλέναι. 3. Πεισθείσης δὲ τῆς βουλῆς ταῦτα, διαβάλλειν ἐπεχείρουν με λέγοντες ὡς ἐγὼ σωτηρίας ἕνεκα τῆς τῶν σιτοπωλῶν τοὺς λόγους τούτους ἐποιούμην. πρὸς μὲν οὖν τὴν βουλήν, ὅτ’ ἦν αὐτοῖς ἡ κρίσις, ἔργῳ ἀπελογησάμην∙ τῶν γὰρ ἄλλων ἡσυχίαν ἀγόντων ἀναστὰς αὐτῶν κατηγόρουν, καὶ πᾶσι φανερὸν ἐποίησα, ὅτι οὐχ ὑπὲρ τούτων ἔλεγον, ἀλλὰ τοῖς νόμοις τοῖς κειμένοις ἐβοήθουν. 4. Ἠρξάμην μὲν οὖν τούτων ἕνεκα, δεδιὼς τὰς αἰτίας∙ αἰσχρὸν δ’ ἡγοῦμαι πρότερον παύσασθαι, πρὶν ἂν ὑμεῖς περὶ αὐτῶν ὅ τι ἂν βούλησθε ψηφίσησθε.

5. Καὶ πρῶτον μὲν ἀνάβητε. εἰπὲ σὺ ἐμοί, μέτοικος εἶ; Ναι. Μετοικεῖς δὲ πότερον ὡς πεισόμενος τοῖς νόμοις τοῖς τῆς πόλεως, ἢ ὡς ποιήσων ὅ τι ἂν βούλῃ; Ὡς πεισόμενος. Ἄλλο τι οὖν ἢ ἀξιοῖς ἀποθανεῖν, εἴ τι πεποίηκας παρὰ τοὺς νόμους, ἐφ’ οἶς θάνατος ἡ ζημία; Ἔγωγε. Ἀπόκριναι δή μοι, εἰ ὁμολογεῖς πλείω σῖτον συμπρίασθαι πεντήκοντα φορμῶν, ὦν ὁ νόμος ἐξεῖναι κελεύει. Ἐγὼ τῶν ἀρχόντων κελευόντων συνεπριάμην.

6. Ἐὰν μὲν τοίνυν ἀποδείξῃ, ὦ ἄνδρες δικασταί, ὡς ἔστι νόμος ὃς κελεύει τοὺς σιτοπώλας συνωνεῖσθαι τὸν σῖτον, ἐὰν οἱ ἄρχοντες κελεύωσιν, ἀποψηφίσασθε∙ εἰ δὲ μή, δίκαιον ὑμᾶς καταψηφίσασθαι. Ἡμεῖς γὰρ ὑμῖν παρεσχόμεθα τὸν νόμον, ὃς ἀπαγορεύει μηδένα τῶν ἐν τῇ πόλει πλείω σῖτον πεντήκοντα φορμῶν συνωνεῖσθαι.

7. Χρῆν μὲν τοίνυν, ὦ ἄνδρες δικασταί, ἱκανὴν εἶναι ταύτην τὴν κατηγορίαν, ἐπειδὴ οὖτος μὲν ὁμολογεῖ συμπρίασθαι, ὁ δὲ νόμος ἀπαγορεύων φαίνεται, ὑμεῖς δὲ κατὰ τοὺς νόμους ὀμωμόκατε ψηφιεῖσθαι∙ ὅμως δ’ ἵνα πεισθῆτε, ὅτι καὶ κατὰ τῶν ἀρχόντων ψεύδονται, ἀνάγκη διὰ μακροτέρων εἰπεῖν περὶ αὐτῶν. 8. Ἐπειδὴ γὰρ οὖτοι τὴν αἰτιαν εἰς ἐκείνους ἀνεφερον, παρακαλέσαντες τοὺς ἄρχοντας ἠρωτῶμεν. καὶ οἱ μὲν τέτταρες οὐδὲν ἔφασαν εἰδέναι τοῦ πράγματος, Ἄνυτος δ’ ἔλεγεν ὡς τοῦ προτέρου χειμῶνος, ἐπειδὴ τίμιος ἦν ὁ σῖτος, τούτων ὑπερβαλλόντων ἀλλήλους καὶ πρὸς σφᾶς αὐτοὺς μαχομένων συμβουλεύσειεν αὐτοῖς παύσασθαι φιλονικοῦσιν, ἡγούμενος συμφέρειν ὑμῖν τοῖς παρὰ τούτων ὠνουμένοις ὡς ἀξιώτατον τούτους πρίασθαι∙ δεῖν γὰρ αὐτοὺς ὀβολῷ μόνον πωλεῖν τιμιώτερον. 9. Ὡς τοίνυν οὐ συμπριαμένους καταθέσθαι ἐκέλευεν αὐτούς, ἀλλὰ μὴ ἀλλήλοις ἀντωνεῖσθαι συνεβούλευεν, αὐτὸν ὑμῖν Ἄνυτον μάρτυρα παρέξομαι.

ΜΑΡΤΥΡΙΑ

Καὶ [ὡς] οὖτος μέν ἐπὶ τῆς προτέρας βουλῆς τούτους εἶπε τοὺς λόγους, οὖτοι δ’ ἐπὶ τῆσδε συνωνούμενοι φαίνονται.

10. Ὅτι μὲν τοίνυν οὐχ ὑπὸ τῶν ἀρχόντων κελευσθέντες συνεπρίαντο τὸν σῖτον, ἀκηκόατε∙ ἡγοῦμαι δ’, ἐὰν ὡς μάλιστα περὶ τούτων ἀληθῆ λέγωσιν, οὐχ ὑπὲρ αὐτῶν αὐτοὺς ἀπολογήσεσθαι, ἀλλὰ τούτων κατηγορήσειν∙ περὶ γὰρ ὦν εἰσι νόμοι διαρρήδην γεγραμμένοι, πῶς οὐ χρὴ διδόναι δίκην καὶ τοὺς μὴ πειθομένους καὶ τοὺς κελεύοντας τούτοις τἀναντία πράττειν;

11. Ἀλλὰ γὰρ, ὦ ἄνδρες δικασταί, οἴομαι αὐτοὺς ἐπὶ μὲν τούτῳ τῷ λόγῳ οὐκ ἐλεύσεσθαι∙ ἴσως δ’ ἐροῦσιν, ὥσπερ καὶ ἐν τῇ βουλῇ ὡς ἐπ’ εὑνοίᾳ τῆς πόλεως συνεωνοῦντο τὸν σῖτον, ἵν’ ὡς ἀξιώτατον ὑμῖν πωλοῖεν. μέγιστον δ’ ὑμῖν ἐρῶ καὶ περιφανέστατον τεκμήριον, ὅτι ψεὑδονται.

12. Ἐχρῆν γὰρ αὐτοὺς, εἴπερ ὑμῶν ἕνεκα ἔπρατταν ταῦτα, φαίνεσθαι τῆς αὐτῆς τιμῆς πολλὰς ἡμέρας πωλοῦντας, ἕως ὁ συνεωνημένος αὐτοὺς ἐπέλιπε∙ νῦν δ’ἐνίοτε τῆς αὐτῆς ἡμέρας ἐπώλουν δραχμῇ τιμιώτερον, ὥσπερ κατὰ μέδιμνον συνωνούμενοι. Καὶ τούτων ὑμᾶς μάρτυρας παρέχομαι. 13. Δεινὸν δὲ μοι δοκεῖ εἶναι, εἰ ὅταν μὲν εἰσφορὰν εἰσενεγκεῖν δέῃ, ἣν πάντες εἴσεσθαι μέλλουσιν, οὐκ ἐθέλουσιν, ἀλλὰ πενίαν προφασίζονται, ἐφ’ οἶς δὲ θάνατός ἐστιν ἡ ζημία καὶ λαθεῖν αὐτοῖς συνέφερε, ταῦτα ἐπ’ εὑνοίᾳ φασὶ τῇ ὑμετέρᾳ παρανομῆσαι. καίτοι πάντες ἐπίστασθε, ὅτι τούτοις ἥκιστα προσήκει τοιούτους ποιεῖσθαι λόγους. Τἀναντία γὰρ αὐτοῖς καὶ τοῖς ἄλλοις συμφέρει∙ τότε γὰρ πλεῖστα κερδαίνουσιν, ὅταν κακοῦ τινος ἀπαγγελθέντος τῇ πόλει τίμιον τὸν σῖτον πωλῶσιν. 14. Οὕτω δ’ ἄσμενοι τὰς συμφορὰς τὰς ὑμετέρας ὁρῶσιν, ὥστε τὰς μὲν πρότεροι τῶν ἄλλων πυνθάνονται, τὰς δ’ αὐτοὶ λογοποιοῦσιν, ἢ τὰς ναῦς διεφθάρθαι τὰς ἐν τῷ Πόντῳ, ἢ ὑπὸ Λακεδαιμονίων ἐκπλεούσας συνειλῆφθαι, ἢ τὰ ἐμπόρια κεκλῇσθάι, ἢ τὰς σπονδὰς μέλλειν ἀπορρηθήσεσθαι. 15. Καὶ εἰς τοῦτ’ ἔχθρας ἐληλύθασιν, ὥστ’ ἐν [τούτοις] τοῖς καιροῖς ἐπιβουλεύουσιν ὑμῖν, ὥσπερ οἱ πολέμιοι. Ὅταν γὰρ μάλιστα σίτου τυγχάνητε δεόμενοι, συναρπάζουσιν οὖτοι καὶ οὐκ ἐθέλουσι πωλεῖν, ἴνα μὴ περὶ τῆς τιμῆς διαφερώμεθα, ἀλλ’ ἀγαπῶμεν, ἐὰν ὁποσουτινοσοῦν πριάμενοι παρ’ αὐτῶν ἀπέλθωμεν. ὥστ’ ἐνίοτε εἰρήνης οὔσης ὑπὸ τούτων πολιορκούμεθα. 16. Οὕτω δὲ πάλαι περὶ τῆς τούτων πανουργίας καὶ κακονοίας ἡ πόλις ἔγνωκεν, ὥστ’ ἐπὶ μὲν τοῖς ἄλλοις ὠνίοις ἅπασι τοὺς ἀγορανόμσυς φύλακας κατεστήσατε, ἐπὶ δὲ ταύτῃ μόνῃ τῇ τέχνῃ χωρὶς σιτοφύλακας ἀποκληροῦτε∙ καὶ πολλάκις ἤδη παρ’ ἐκείνων πολιτῶν ὄντων δίκην τὴν μεγίστην ἐλάβετε, ὅτι οὐχ οἶοί τ’ ἦσαν τῆς τούτων πονηριάς ἐπικρατῆσαι. Καίτοι τί χρὴ αὐτοὺς τοὺς ἀδικοῦντας ὑφ’ ὑμῶν πάσχειν, ὁπότε καὶ τοὺς οὐ δυναμένους φυλάττειν ἀπεκτείνετε;

17. Ἐνθυμεῖσθαι δὲ χρὴ, ὅτι ἀδύνατον ὑμῖν ἐστιν ἀποψηφίσασθαι. εἰ γὰρ ἀπογνώσεσθε ὁμολογούντων αὐτῶν ἐπὶ τοὺς ἐμπόρους συνίστασθαι, δόξεθ’ ὑμεῖς ἐπιβουλεύειν τοῖς εἰσπλέουσιν. εἰ μὲν γὰρ ἄλλην τινὰ ἀπολογίαν ἐποιοῦντο, οὐδεὶς ἂν εἶχε τοῖς ἀποψηφισαμένοις ἐπιτιμαν∙ ἐφ’ ὑμῖν γὰρ ὁποτέροις βούλεσθε πιστεύειν∙ νῦν δὲ πῶς οὐ δεινὰ ἂν δόξαιτε ποιεῖν, εἰ τοὺς ὁμολογοῦντας παρανομεῖν ἀζημίους ἀφήσετε; 18. Ἀναμνήσθητε δέ, ὦ ἄνδρες δικασταί, ὅτι πολλῶν ἤδη ἐχόντων ταύτην τὴν αἰτίαν, ἀλλ’ ἀμφισβητούντων καὶ μάρτυρας παρεχομένων, θάνατον κατέγνωτε, πιστοτέρους ἡγησάμενοι τοὺς τῶν κατηγόρων λόγους. Καίτοι πῶς ἂν οὐ θαυμαστὸν εἴη, εἰ περὶ τῶν αὐτῶν ἁμαρτημάτων δικάζοντες μᾶλλον ἐπιθυμεῖτε παρὰ τῶν ἀρνουμένων δίκην λαμβάνειν; 19. Καὶ μέν δή, ὦ ἄνδρες δικασταί, πᾶσιν ἡγοῦμαι φανερὸν εἶναι, ὅτι οἱ περὶ τῶν τοιούτων ἀγῶνες κοινότατοι τυγχάνουσιν ὅντες τοῖς ἐν τῇ πόλει, ὥστε πεύσονται ἥντινα γνώμην περὶ αὐτῶν ἔχετε, ἡγούμενοι, ἐὰν μὲν θάνατον τούτων καταγνῶτε. κοσμιωτέρους ἔσεσθαι τοὺς λοιπούς∙ ἐὰν δ’ ἀζημίους ἀφῆτε, πολλὴν ἄδειαν αὐτοῖς ἐψηφισμένοι ἔσεσθε ποιεῖν ὅ τι ἂν βούλωνται. 20. Χρὴ δέ, ὦ ἄνδρες δικασταί, μὴ μόνον τῶν παρεληλυθότων ἕνεκα αὐτοὺς κολάζειν, ἀλλὰ καὶ παραδείγματος ἕνεκα τῶν μελλόντων ἕσεσθαι∙ οὕτω γὰρ ἔσονται μόγις ἀνεκτοί. Ἐνθυμεῖσθε δ’ ὅτι ἐκ ταύτης τῆς τέχνης πλεῖστοι περὶ τοῦ σώματός εἰσιν ἡγωνισμένοι∙ καὶ οὕτω μεγάλα ἐξ αὐτῆς ὠφελοῦνται, ᾥστε μᾶλλον αἱροῦνται καθ’ ἑκάστην ἡμέραν περὶ τῆς ψυχῆς κινδυνεύειν ἢ παύεσθαι παρ’ ὑμῶν ἀδίκως κερδαίνοντες. 21. Καὶ μὲν δὴ οὐδ’ ἐὰν ἀντιβολῶσιν ὑμᾶς καὶ ἱκετεύωσι, δικαίως ἂν αὐτοὺς ἐλεήσαιτε, ἀλλὰ πολὺ μᾶλλον τῶν τε πολιτῶν, οἳ διὰ τὴν τούτων πονηριάν ἀπεθνῃσκον, καὶ τοὺς ἐμπόρους, ἐφ’ οὓς οὖτοι συνέστησαν∙ οἶς ὑμεῖς χαριεῖσθε καὶ προθυμοτέρους ποιήσετε, δίκην παρὰ τούτων λαμβάνοντες. Εἰ δὲ μή, τίν’ αὐτοὺς οἴεσθε γνώμην ἔξειν, ἐπειδὰν πύθωνται, ὅτι τῶν καπήλων, οἳ τοῖς εἰσπλέουσιν ὡμολόγησαν ἐπιβουλεύειν, ἀπεψηφίσασθε;

22. Οὐκ οἶδ’ ὅ τι δει πλείω λέγειν∙ περὶ μὲν γὰρ τῶν ἄλλων τῶν ἀδικούντων, ὅτου δικάζονται, δεῖ παρὰ τῶν κατηγόρων πυθέσθαι, τὴν δὲ τούτων πονηριάν ἄπαντες ἐπίστασθε. Ἐὰν οὖν τούτων καταψηφίσησθε, τὰ τε δίκαια ποιήσετε καὶ ἀξιώτερον τὸν σῖτον ὡνήσεσθε∙ εἱ δὲ μή, τιμιώτερον.

Лисий (οκ. 459–380 гг. до н. э.) – афинский оратор-логограф, составлявший судебные речи в основном для своих клиентов. Сохранились 34 речи, из которых 22-я говорит о запрете в одни руки скупать более 50 медимнов хлеба и спекулировать им.

Судебное дело возникло в 387/386 г. до н. э. из-за нарушения закона.

1. λόγους ποιεῖσθαι περί τίνος = κατηγορεῖν τίνος.

2. ὠργίσθησαν подразум. οἱ βουλευταί. τοῖς ἕνδεκα см. примеч. к «Федону» Платона (стр. 252).

3. τῶν γὰρ ἄλλων подразум. ῥητόρων.

5. τῶν ἀρχόντων т. е. τῶν σιτοφυλάκων.

8. синонимы: ὑπερβάλλειν и ἀντωνεῖσθαι, μάχεσθαι и φιλονεικεῖν. ἀξιώτατον = εὐωνότατον.

11. ἐλεύσεσθαι редкая в аттической прозе форма будущего времени; обычно ἥξειν, ἰέναι, ἀφίξεσθαι.

13. εἰσφοράν экстраординарная подать на военные нужды.

14. ὑπό Λακεδαιμονίων… συνειλῆφθαι возможное указание на Коринфскую войну. τὰς σπονδάς вероятно, Анталкидов мир.

16. οὕτω… ἔγνωκεν = ταύτην τὴν γνώμην ἔχει.

17. τοὺς ἐμπόρους… τοῖς εἰσπλέουσιν имеются в виду импортеры хлеба

19. ἐψηφισμένοι ἔσεσθε не зависит от ἡγούμενοι.

20. τοῦ σώματος и τῆς ψυχῆς имеется в виду уголовное преследование.

21. τῶν πολιτῶν οἵ = τοὺς πολίτας οἵ. ἐφ’ οἶς ожидалось бы ἐφ’ οὕς. οἶς… καὶ προθυμοτέρους добавить при переводе οὕς перед προθυμότερους.

Στράβῶνος

Γεωγραφικῶν ΙΖ.

I, 3. Δεῖ δὲ ἐπὶ πλέον εἰπεῖν καὶ πρῶτον τὰ περὶ τὴν Αἴγυπτον, ὅπως ἀπὸ τῶν γνωριμωτέρων ἐπὶ τὰ ἐξῆς προΐωμεν. Κοινὰ μὲν γάρ τινα καὶ ταύτῃ τῇ χώρᾳ καὶ τῇ συνεχεῖ καὶ ὑπὲρ αὐτὴν τῇ τῶν Αἰθιόπων ὁ Νεῖλος παρασκευάζει, ποτίζων τε αὐτὰς κατὰ τὰς ἀναβάσεις καὶ τοῦτ’οἰκήσιμον αὐτῶν τὸ μέρος ἀπολείπων μόνον τὸ καλυπτόμενον ἐν ταῖς πλημμυρίσι. Τὸ δ’ ὑπερδέξιον καὶ μετεωρότερον τοῦ ῥεύματος πᾶν ἀοίκητον διεξιὼν ἑκατέρωθεν καὶ ἔρημον διὰ τὴν αὐτὴν ἀνυδρίαν. Ἀλλὰ τὴν μὲν Αἰθιοπίαν οὔτε πᾶσαν διέξεισιν ὁ Νεῖλος οὔτε μόνος οὔτ’ ἐπ’ εὐθείας οὔτ’ οἰκουμένην καλῶς∙ τὴν δ’ Αἴγυπτον καὶ μόνος καὶ πᾶσαν καὶ ἐπ’ εὐθείας ἀπὸ τοῦ μικροῦ καταράκτου ὑπὲρ Συήνης καὶ ’Ελεφάντινης ἀρξάμενος, οἵπερ εἰσὶν ὅροι τῆς Αἰγύπτου καὶ τῆς Αἰθιοπίας, ἔως τῶν ἐπὶ θάλατταν ἐκβολῶν. Καὶ μὴν οἵ γε Αἰθίοπες τὸ πλέον νομαδικῶς ζῶσι καὶ ἀπόρως διά τε τὴν λυπρότητα τῆς χώρας καὶ τὴν τῶν ἀέρων ἀσυμμετρίαν καὶ τὸν ἀφ’ ἡμῶν ἐκτοπισμόν, τοῖς δ’ Αἰγυπτίοις ἅπαντα τἀναντία συμβέβηκε∙ καὶ γὰρ πολιτικῶς καὶ ἡμέρως ἐξ ἀρχῆς ζῶσι καὶ ἐν γνωρίμοις ἵδρυνται τόποις, ὥστε καὶ αἱ διατάξεις αὐτῶν μνημονεύονται∙ καὶ ἐπαινοῦνταί γε δοκοῦντες ἀξίως χρήσασθαι τῇ τῆς χώρας εὐδαιμονίᾳ, μερίσαντές τε εὖ καὶ ἐπιμεληθέντες. Βασιλέα γὰρ ἀποδείξαντες τριχῆ τὸ πλῆθος διεῖλον καὶ τοὺς μὲν στρατιώτας ἐκάλεσαν τοὺς δὲ γεωργοὺς τοὺς δὲ ἱερέας∙ καὶ τοὺς μὲν τῶν ἱερῶν ἐπιμελητὰς τοὺς δ’ ἄλλους τῶν περὶ τὸν ἄνθρωπον∙ καὶ τοὺς μὲν τὰ ἐν τῷ πολέμῳ τοὺς δ’ ὅσα ἐν εἰρήνῃ, γῆν τε καὶ τέχνας ἐργαζομένων∙ ἀφ’ ὦνπερ καὶ αἱ πρόσοδοι συνήγοντο τῷ βασιλεῖ. Οἱ δ’ ἱερεῖς καὶ φιλοσοφίαν ἤσκουν καὶ ἀστρονομίαν, ὁμιληταί τε τῶν βασιλέων ἦσαν. Ἡ δὲ χώρα τὴν μὲν πρώτην διαίρεσιν εἰς νομοὺς ἔσχε, δὲκα μὲν ἡ Θηβαΐς, δέκα δ’ ἡ ἐν τῷ Δέλτα, ἑκκαίδεκα δ’ ἡ μεταξύ∙ ὡς δέ τινες, τοσοῦτοι ἦσαν οἱ σύμπαντες νομοὶ ὅσαι αἱ ἐν τῷ λαβυρίνθῳ αὑλαί∙ αὖται δ’ ἐλάττους τῶν τριάκοντα [καὶ ἔξ] πάλιν δ’ οἱ νομοὶ τομὰς ἄλλας ἔσχον∙ εἰς γὰρ τοπαρχίας οἱ πλεῖστοι διῄρηντο, καὶ αὖται δ’ εἰς ἄλλας τομάς∙ ἐλάχισται δ’αἱ ἄρουραι μερίδες. Ἐδέησε δὲ τῆς ἐπ’ ακριβὲς καὶ κατὰ λεπτὸν διαιρέσεως διὰ τὰς συνεχεῖς τῶν ὅρων συγχύσεις ἃς ὁ Νεῖλος ἀπεργάζεται κατὰ τὰς αὐξήσεις, ἀφαιρῶν καὶ προστιθεὶς καὶ ἐναλλάττων τὰ σχήματα καὶ τἆλλα σημεῖα ἀποκρύπτων οἶς διακρίνεται τό τε ἀλλότριον καὶ τὸ ἴδιον∙ ἀνάγκη δὴ ἀναμετρεῖσθαι πάλιν καὶ πάλιν. Ἐντεῦθεν δὲ καὶ τὴν γεωμετρίαν συστῆναί φασιν, ὡς τὴν λογιστικὴν καὶ ἀριθμητικὴν παρὰ Φοινίκων διὰ τὰς ἐμπορίας. Τριχῆ δὲ διῄρητο ὥσπερ τὸ σύμπαν καὶ τὸ ἐν ἑκάστῳ τῷ νομῷ πλῆθος, εἰς τρία ἵσα μερισθείσης τῆς χώρας. Ἡ δὲ περὶ τὸν ποταμὸν πραγματεία διαφέρει τοσοῦτον ὅσον τῇ ἐπιμελείᾳ νικᾶν τὴν φύσιν. Φύσει γὰρ πλείονα φέρει καρπὸν καὶ ποτισθεῖσα μᾶλλον∙ φύσει δὲ καὶ ἡ μείζων ἀνάβασις τοῦ ποταμοῦ πλείω ποτίζει γῆν, ἀλλ’ ἡ ἐπιμέλεια πολλάκις καὶ τῆς φύσεως ἐξίσχυσεν ἐπιλιπούσης, ὥστε καὶ κατὰ τὰς ἐλάττους ἀναβάσεις τοσαύτην ποτισθῆναι γῆν ὅσην ἐν ταῖς μείζοσι, διά τε τῶν διωρύγων καὶ τῶν παραχωμάτων∙ ἐπὶ γοῦν τῶν πρὸ Πετρωνίου χρόνων ἡ μεγίστη μὲν ἦν φορὰ καὶ ἀνάβασις, ἡνίκα ἐπὶ τεσσαρεσκαίδεκα πήχεις ἀνέβαινεν ὁ Νεῖλος, ἡνίκα δ’ ἐπ’ ὀκτώ, συνέβαινε λιμός∙ ἐπ’ ἐκείνου δὲ ἄρξαντος τῆς χώρας καὶ δώδεκα μόνον πληρώσαντος πήχεις τοῦ Νείλου μέτρου, μεγίστη ἦν ἡ φορά, καὶ ὀκτώ ποτε μόνον πληρώσαντος λιμοῦ οὐδεὶς ᾔσθετο. Τοιαύτη μὲν ἡ διάταξις∙ τὰ δ’ ἑξῆς λέγωμεν νυνί.

4. Ἀπὸ γάρ τῶν Αἰθιοπικῶν τερμόνων ῥεῖ ἐπ’ εὐθείας ὁ Νεῖλος πρὸς ἄρκτους ἔως τοῦ καλουμένου χωρίου Δέλτα∙ εἶτ’ ἐπὶ κορυφὴν σχιζόμενος, ὡς φησιν ὁ Πλάτων, ὡς ἂν τριγώνου κορυφὴν ἀποτελεῖ τὸν τόπον τοῦτον∙ πλευρὰς δὲ τοῦ τριγώνου τὰ σχιζόμενα ἐφ’ ἑκάτερα ῥεῖθρα καθήκοντα μέχρι τῆς θαλάττης, τὸ μὲν ἐν δεξιᾷ τῆς κατὰ Πηλούσιον, τὸ δ’ ἐν ἀριστερᾷ τῆς κατὰ Κάνωβον καὶ τὸ πλησίον Ἡράκλειον προσαγορευόμενον∙ βάσιν δὲ τὴν παραλίαν τὴν μεταξὺ τοῦ Πηλουσίου καὶ τοῦ Ἡρακλείου. Γέγονε δὴ νῆσος ἔκ τε τῆς θαλάττης καὶ τῶν ῥευμάτων ἀμφοῖν τοῦ ποταμοῦ, καὶ καλεῖται Δέλτα διὰ τὴν ὁμοιότητα τοῦ σχήματος∙ τὸ δ’ ἐπὶ τῇ κορυφῇ χωρίον ὁμωνύμως κέκληται διὰ τὸ ἀρχὴν εἶναι τοῦ λεχθέντος σχήματος, καὶ ἡ κώμη δὲ ἡ ἐπ’ αὐτῷ καλεῖται Δέλτα. Δύο μὲν οὖν ταῦτα τοῦ Νείλου στόματα, ὦν τὸ μὲν Πηλουσιακὸν καλεῖται, τὸ δὲ Κανωβικὸν καὶ Ἡρακλειωτικόν∙ μεταξὺ δὲ τούτων ἄλλαι πέντε εἰσὶν ἐκβολαὶ αἵ γε ἀξιόλογοι, λεπτότεραι δὲ πλείους∙ ἀπὸ γὰρ τῶν πρώτων μερῶν ἀπορρῶγες πολλαὶ καθ’ ὅλην μερισθεῖσαι τὴν νῆσον πολλὰ καὶ ῥεῖθρα καὶ νήσους ἐποίησαν, ὥσθ’ ὅλην γενέσθαι πλωτὴν διωρύγων ἐπὶ διώρυξι τμηθεισῶν, αἳ κατὰ ῥᾳστώνην πλέονται τοσαύτην ὥστε καὶ ὀστράκινα ἐνίοις εἶναι πορθμεῖα∙ τὴν μὲν οὖν περίμετρον ὅσον τρισχιλίων σταδίων ἐστὶν ἡ σύμπασα νῇσος∙ καλοῦσι δ’ αὐτὴν καὶ τὴν κάτω χώραν σὺν ταῖς ἀπαντικρὺ ποταμίαις τοῦ Δέλτα∙ ἐν δὲ ταῖς ἀναβάσεσι τοῦ Νείλου καλύπτεται πᾶσα καὶ πελαγίζει πλὴν τῶν οἰκήσεων∙ αὖται δ’ ἐπὶ λόφων αὐτοφυῶν ἢ χωμάτων ἵδρυνται, πόλεις τε ἀξιόλογοι καὶ κῶμαι, νησίζουσαι κατὰ τὴν πόρρωθεν ὄψιν. Πλείους δὲ τετταράκοντα ἡμέρας τοῦ θέρους διαμεῖναν τὸ ὕδωρ ἔπειθ’ ὑπόβασιν λαμβάνει κατ’ ὀλίγον, καθάπερ καὶ τὴν αὔξησιν ἔσχεν∙ ἐν ἐξήκοντα δὲ ἡμέραις τελέως γυμνοῦται καὶ ἀναψύχεται τὸ πεδίον∙ ὅσῳ δὲ θᾶττον ἡ ἀνάψυξις, τοσῷδε θᾶττον ὁ ἄροτος καὶ ὁ σπόρος∙ θᾶττον δὲ, παρ’ οἶς τὰ μείζω θάλπη. Τὸν αὐτὸν τρόπον καὶ τὰ ἐπάνω τοῦ Δέλτα ποτίζεται, πλὴν ὅτι ἐπ’ εὐθείας ὅσον τετρακισχιλίοις σταδίοις δι’ ἑνὸς ῥείθρου τοῦ ποταμοῦ φερομένου, πλὴν εἴ πού τις ἐντρέχει νῆσος, ὦν ἀξιολογωτάτη ἡ τὸν Ἡρακλειωτικὸν νομὸν περιέχουσα, ἢ εἴ πού τις ἐκτροπὴ διώρυγι ἐπὶ πλέον εἰς λίμνην μεγάλην καὶ χώραν, ἣν ποτίζειν δὑναται, καθάπερ ἐπὶ τῆς τὸν Ἀρσινοΐτην νομὸν ποτιζούσης καὶ τὴν Μοίριδος λίμνην καὶ τῶν εἰς τὴν Μαρεῶτιν ἀναχεομένων. Συλλήβδην δ’ εἰπεῖν, ἡ ποταμία μόνον ἐστὶν Αἴγυπτος ἡ ἑκατέρωθεν ἐσχάτη τοῦ Νείλου, σπάνιον εἴ που τριακοσίων σταδίων ἐπέχουσα συνεχῶς πλάτος τὸ οἰκήσιμον ἀρξαμένη ἀπὸ τῶν ὅρων τῆς Αἰθιοπίας μέχρι τῆς κορυφῆς τοῦ Δέλτα. Ἔοικεν οὖν κειρία ψυχόμενη ἐπὶ μῆκος, ὑπεξαιρουμένων τῶν ἐπὶ πλέον ἐκτροπῶν. Ποιεῖ δὲ τὸ σχῆμα τοῦτο τῆς ποταμίας ἦς λέγω καὶ τῆς χώρας τὰ ὅρη τὰ ἑκατέρωθεν ἀπὸ τῶν περὶ Συήνην τόπων καταγόμενα μέχρι τοῦ Αἰγυπτίου πέλαγους∙ ἐφ’ ὅσον γὰρ ταῦτα παρατείνει καὶ διέστηκεν ἀπ’ ἀλλήλων, ἐπὶ τοσοῦτον καὶ ὁ ποταμὸς συνάγεταί τε καὶ διαχεῖται καὶ διασχηματίζει τὴν χώραν διαφόρως τὴν οἰκήσιμον∙ ἡ δὲ ὑπὲρ τῶν ὀρῶν ἐπὶ συχνὸν ἀοίκητός ἐστιν.

5. Οἱ μὲν οὖν ἀρχαῖοι στοχασμῷ τὸ πλέον, οἱ δ’ ὕστερον αὐτόπται γενηθέντες ᾔσθοντο ὑπὸ ὄμβρων θερινῶν πληρούμενον τὸν Νεῖλον, τῆς Αἰθιοπίας τῆς ἄνω κλυζομένης, καὶ μάλιστα ἐν τοῖς ἐσχάτοις ὄρεσι, παυσαμένων δὲ τῶν ὄμβρων παυομένην κατ’ ὀλίγον τὴν πλημμυρίδα∙ τοῦτο δ’ ὑπῆρξε μάλιστα δῆλον τοῖς πλέουσι τὸν Ἀράβιον κόλπον μέχρι τῆς κινναμωμοφόρου καὶ τοῖς ἐκπεμπομένοις ἐπὶ τὴν τῶν ἐλεφάντων θήραν… Οἱ μὲν οὖν ἀρχαῖοι τὸ οἰκούμενον αὐτὸ καὶ ποτιζόμενον ὑπὸ τοῦ Νείλου μόνον Αἴγυπτον ἐκάλουν ἀπὸ τῶν περὶ Συήνην τόπων ἀρξάμενοι μέχρι τῆς θαλάττης, οἱ δ’ ὕστερον μέχρι νῦν προσέλαβον ἐκ μὲν τῶν πρὸς ἕω μερῶν [τὰ] μεταξὺ τοῦ Ἀραβίου κόλπου καὶ τοῦ Νείλου σχεδόν τι πάντα (οἱ δ’ Αἰθίοπες οὐ πάνυ χρῶνται τῇ Ἐρυθρᾷ θαλάττη), ἐκ δὲ τῶν ἑσπερίων τὰ μέχρι τῶν αὐάσεων καὶ ἐν τῇ παραλίᾳ τὰ ἀπὸ τοῦ Κανωβικοῦ στόματος μέχρι Καταβαθμοῦ καὶ τῆς Κυρηναίων ἐπικράτειας.

Γεωγραφικῶν Ζ.

IV, 1. Ενταῦθα δ’ ἐστὶν ὁ ἰσθμὸς ὁ διείργων τὴν σαπρὰν λεγομένην λίμνην ἀπὸ τῆς θαλάττης σταδίων [ὢν] τετταράκοντα καὶ ποιῶν τὴν Ταυρικὴν καὶ Σκυθικὴν λεγομένην χεῤῥόνησον∙ οἱ δὲ τριακοσίων ἑξήκοντα τὸ πλάτος τοῦ ἰσθμοῦ φασιν… IV, 3. Αὕτη δ’ ἦν πρότερον αὐτόνομος, πορθουμένη δὲ ὑπὸ τῶν βαρβάρων ἠναγκάσθη προστάτην ἑλέσθαι Μιθριδάτην τὸν Εὐπάτορα, στρατηγιῶντα ἐπὶ τοὺς ὑπὲρ τοῦ ἰσθμοῦ μέχρι Βορυσθένους βαρβάρους∙ ταῦτα δ’ ἦν ἐπὶ Ῥωμαίους παρασκευή. Ἐκεῖνος μὲν οὖν κατὰ ταύτας τὰς ἐλπίδας ἄσμενος πέμψας εἰς τὴν Χεῤῥόνησον στρατιὰν ἅμα πρός τε τοὺς Σκύθας ἐπολέμει Σκίλουρόν τε καὶ τοὺς Σκιλούρου παῖδας τοὺς περὶ ΙΙάλακον, οὓς Ποσειδώνιος μὲν πεντήκοντά φησιν, Ἀπολλωνίδης δὲ ὀγδοήκοντα∙ ἅμα δὲ τούτους τε ἐχειρώσατο βίᾳ καὶ Βοσπόρου κατέστη κύριος παρ’ ἑκόντος λαβὼν Παιρισάδου τοῦ κατέχοντος. Ἐξ ἐκείνου δὴ τοῦ χρόνου τοῖς τοῦ Βοσπόρου δυνάσταις ἡ τῶν Χεῤῥονησιτῶν πόλις ὑπήκοος μέχρι νῦν ἐστι. Τὸ δ’ ἵσον ὁ Κτενοῦς διέχει τῆς τε τῶν Χεῤῥονησιτῶν πόλεως καὶ τοῦ συμβόλων λιμένος… Ἐν δὲ τῇ ὀρεινῇ τῶν Ταύρων καὶ τὸ ὄρος ἐστὶν ὁ Τραπεζοῦς, ὁμώνυμον τῇ πόλει τῇ περὶ τὴν Τιβαρανίαν καὶ τὴν Κολχίδα∙ καὶ ἄλλο δ’ ἐστὶν ὄρος Κιμμέριον κατὰ τὴν αὐτὴν ὀρεινήν, δυναστευσάντων ποτὲ τῶν Κιμμερίων ἐν τῷ Βοσπόρῳ∙ καθ’ ὃ καὶ Κιμμερικὸς Βόσπορος καλεῖται τοῦ πορθμοῦ πᾶν ὃ ἐπέχει τό στόμα τῆς Μαιώτιδος… IV, 4. Μετὰ δὲ τὴν ὀρεινὴν τὴν λεχθεῖσαν ἡ Θεοδοσία κεῖται πόλις, πεδίον εὔγεων ἔχουσα καὶ λιμένα ναυσὶ καὶ ἑκατὸν ἐπιτήδειον∙ οὖτος δὲ ὅρος ἦν πρότερον τῆς τῶν Βοσποριανῶν καὶ Ταύρων γῆς∙ καὶ ἡ ἑξῆς δ’ ἐστὶν εὔγεως χώρα μέχρι Παντικαπαίου, τῆς μητροπόλεως τῶν Βοσποριανῶν ἱδρυμένης ἐπὶ τῷ στόματι τῆς Μαιώτιδος. Ἔστι δὲ τὸ μεταξὺ τῆς Θεοδοσίας καὶ τοῦ Παντικαπαίου σταδίων περὶ πεντακοσίων καὶ τριάκοντα, χώρα πᾶσα σιτοφόρος, κώμας ἔχουσα καὶ πόλιν εὐλίμενον τὸ Νύμφαιον καλούμενον. Τὸ δὲ Παντικάπαιον λόφος ἐστὶ πάντη περιοικούμενος ἐν κύκλῳ σταδίων εἴκοσι∙ πρὸς ἕω δ’ ἔχει λιμένα καὶ νεώρια ὅσον τριάκοντα νεῶν, ἔχει δὲ καὶ ἀκρόπολιν∙ κτίσμα δ’ ἐστὶ Μιλησίων. Ἐμοναρχεῖτο δὲ πολὺν χρόνον ὑπὸ δυναστῶν τῶν περὶ Λεύκωνα καὶ Σάτυρον καὶ Παιρισάδην αὕτη τε καὶ αἱ πλησιόχωροι κατοικίαι πᾶσαι αἱ περὶ τὸ στόμα τῆς Μαιώτιδος ἑκατέρωθεν μέχρι Παιρισάδου τοῦ Μιθριδάτῃ παραδόντος τὴν ἀρχὴν. Ἐκαλοῦντο δὲ τύραννοι, καίπερ οἱ πλείους ἐπιεικεῖς γεγονότες, ἀρξάμενοι ἀπὸ Παιρισάδου καὶ Λεύκωνος. Παιρισάδης δὲ καὶ θεὸς νενόμισται∙ τούτῳ δὲ ὁμώνυμος καὶ ὁ ὕστατος, ὃς οὐχ οἶός τε ὢν ἀντέχειν πρὸς τοὺς βαρβάρους φόρον πραττομένους μείζω τοῦ πρότερον, Μιθριδάτῃ τῷ Εὐπάτορι παρέδωκε τὴν ἀρχήν∙ ἐξ ἐκείνου δ’ ἡ βασιλεία γεγένηται Ῥωμαίοις ὑπήκοος. Τὸ μὲν οὖν πλέον αὐτῆς μέρος ἐστὶν ἐπὶ τῆς Εὐρώπης, μέρος δέ τι καὶ ἐπὶ τῆς Ἀσίας. IV, 5. Τὸ δὲ στόμα τῆς Μαιώτιδος καλεῖται μὲν Κιμμερικὸς Βόσπορος, ἄρχεται δὲ ἀπὸ μείζονος πλάτους ἑβδομήκοντᾴ που σταδίων∙ καθ’ ὃ διαίρουσιν ἐκ τῶν περὶ Παντικάπαιον τόπων εἰς τὴν ἐγγυτάτω πόλιν τῆς Ἀσίας τὴν Φαναγόρειαν∙ τελευτᾷ δ’ εἰς πολὺ στενώτερον πορθμόν. Διαιρεῖ δ’ ὁ στενωπὸς οὖτος τὴν Ἀσίαν ἀπὸ τῆς Εὐρώπης καὶ ὁ Τάναϊς ποταμός, καταντικρὺ ῥέων ἀπὸ τῶν ἄρκτων εἴς τε τὴν λίμνην καὶ τὸ στόμα αὐτῆς.

Страбон (οκ. 63–19 гг. до н. э.) – автор «Географии» в семнадцати книгах, где содержится историко-географическое описание Европы, Азии и Африки. Источниками служили как наблюдения во время путешествий, так и труды Эратосфена, Посидония и др. В XVII книге (I, 3–5) речь идет о Египте, его кастовом строе, о роли Нила. В VII книге (IV, 1–5) находятся ценные сведения о Северном Причерноморье античной эпохи.

XVII, I, 3. ἐλάττους τῶν τριάκοντα (καὶ ἕξ) 36 – по конъектуре Мейнеке. ἄρουραι арура – мера земельной площади, егип. ок. 0,2 га, греч. ок. 0,024 га (ср. Геродот, II, 168). γεωμετρία досл. «измерение земли». διὰ τὰς ἐμπορίας Страбон (XVI,I, 24) говорит о развитии тех же наук у сидонян и об их пользе купцу и мореплавателю. λογιστική подразум. τέχνη. ἐπ’ ἐκείνου ἄρξαντος подразум. Πετρωνίου.

4. ὥς φησι Πλάτων см. «Тимей», 21Ε. τὴν κάτω χώραν речь идет о Нижнем Египте (ср. I, 2,23). διώρυγι о каналах, ведущих в озеро Меотиду, пишет Геродот (II, 149). ποτιζούσης подразум. διώρυγος. τῆς ποταμίας ἦς λέγω аттракция относительного местоимения (см. § 104). ἀοίκητος о малонаселенных областях Страбон пишет также в I, 2,25.

5. τῆς κιν(ν)αμωφόρου подразум. χώρας Страны корицы, τὸ κιν(ν)άμωμον корица, φορέω (φέρω) приносить. τὴν τῶν ἐλεφάντων θήραν об охоте па слонов говорится и в XVI, 4,7.

VII, 4,1. ὁ ἰσθμός соврем. Перекоп. Σαπράν теперь «Гнилое море», или Сиваш.

3. αὕτη т. е. древний Херсонес. ὑπὲρ τοῦ ἰσθμοῦ т. е. за Перекопом. τοῦ πορθμοῦ πᾶν Керченский пролив.

4. Παιρισάδης… θεὸς νενόμισται именно Парисад I (347–309 до н.э.). ὁ ὕστατος т.е. Парисад V.

Πλουτάρχου Κράσσος

VIII, 1. Ἡ δὲ τῶν μονομάχων ἐπανάστασις καὶ λεηλασία τῆς Ἰταλίας, ἣν οἱ πολλοὶ Σπαρτάκειον πόλεμον ὀνομάζουσιν, ἀρχὴν ἔλαβεν ἐκ τοιαύτης αἰτίας. 2. Λέντλου τινὸς Βατιάτου μονομάχους ἐν Καπύῃ τρέφοντος, ὦν οἱ πολλοὶ Γαλάται καὶ Θρᾷκες ἦσαν, ἐξ αἰτιῶν οὐ πονηρῶν, ἀλλ’ ἀδικίᾳ τοῦ πριαμένου συνειρχθέντες ὑπ’ ἀνάγκης ἐπὶ τῷ μονομαχεῖν, ἐβουλεύσαντο μὲν διακόσιοι φεύγειν∙ γενομένης δὲ μηνύσεως οἱ προαισθόμενοι καὶ φθάσαντες ὀγδοήκοντα δυεῖν δέοντες ἔκ τινος ὀπτανείου κοπίδας ἀράμενοι καὶ ὀβελίσκους ἐξεπήδησαν. 3. Ἐντυχόντες δὲ κατὰ τὴν ὁδὸν ἁμάξαις ὅπλα κομιζσύσαις μονομάχων εἰς ἑτέραν πόλιν, ἀφήρπασαν καὶ ὡπλίσαντο, καὶ τόπον τινὰ καρτερὸν καταλαβόντες, ἡγεμόνας εἵλοντο τρεῖς, ὦν πρῶτος ἦν Σπάρτακος, ἀνὴρ Θρᾷξ τοῦ Μαιδικοῦ γένους, οὐ μόνον φρόνημα μέγα καὶ ῥώμην ἔχων, ἀλλὰ καὶ συνέσει καὶ πρᾳότητι τῆς τύχης ἀμείνων καὶ τοῦ γένους ἐλληνικώτερος. 4. Τούτῳ δὲ λέγουσιν, ὅτε πρῶτον εἰς Ῥώμην ὤνιος ἤχθη, δράκοντα κοιμωμένῳ περιπεπλεγμένον φανῆναι περὶ τὸ πρόσωπον, [ἡ] γυνὴ δ’ ὁμόφυλος οὖσα τοῦ Σπαρτάκου, μαντικὴ δὲ καὶ κάτοχος τοῖς περὶ τὸν Διόνυσον ὀργιασμοῖς, ἕφραζε τὸ σημεῖον εἶναι μεγάλης καὶ φοβερᾶς περὶ αὐτὸν εἰς ἀτυχὲς τέλος ἐσομένης δυνάμεως ἣ καὶ τότε συνῆν αὐτῷ καὶ συνέφευγε.

IX, 1. Καὶ πρῶτον μὲν τοὺς ἐκ Καπύης ἐλθόντας ὠσάμενοι, καὶ πολλῶν ὅπλων ἐπιλαβόμενοι πολεμιστήριων, ἄσμενοι ταῦτα μετελάμβανον, ἀποῤῥίψαντες ὡς ἄτιμα καὶ βάρβαρα τὰ τῶν μονομάχων. 2. Ἔπειτα Κλωδίου στρατηγοῦ μετὰ τρισχιλίων πεμφθέντος ἐκ Ῥώμης καὶ πολιορκοῦντος αὐτοὺς ἐν ὄρει μίαν ἔχοντι χαλεπὴν καὶ στενὴν κάθοδον, ἣν ὁ Κλώδιος ἐφρούρει, τὰ δ’ ἄλλα κρημνοὺς ἀποτόμους καὶ λισσάδας, ἄμπελον δὲ πολλὴν ἀγρίαν ἐπιπολῆς πεφυκυῖαν, ἔτεμνον τῶν κλημάτων τὰ χρήσιμα, καὶ συμπλέκοντες ἐξ αὐτῶν κλιμακίδας εὐτόνους καὶ βαθείας, ὥστ’ ἄνωθεν ἀνηρτημένας παρὰ τὸ κρημνῶδες ἅπτεσθαι τῶν ἐπιπεδων, κατέβαινον ἀσφαλῶς δι’ αὐτῶν πλὴν ἑνός. 3. Οὖτος δὲ τῶν ὅπλων ἕνεκα μείνας, ἐπεὶ κατέβησαν ἠφίει κάτω τὰ ὅπλα, καὶ βαλὼν ἅπαντα τελευταῖος ἀπεσῴζετο καὶ αὑτός. Ταῦτ’ ἠγνόουν οἱ Ῥωμαῖοι∙ διὸ καὶ περιελθόντες αὐτοὺς ἐξέπληξαν τῷ αἰφνιδίῳ, καὶ φυγῆς γενομένης ἔλαβον τὸ στρατόπεδον. 4. Καὶ προσεγίνοντο πολλοὶ τῶν αὐτόθι βοτήρων καὶ ποιμένων αὐτοῖς, πλῆκται καὶ ποδώκεις ἄνδρες, ὦν τοὺς μὲν ὥπλιζον, τοῖς δὲ προδρόμοις καί ψιλοῖς ἐχρῶντο… 7. Ἦν μὲν ὁ Σπάρτακος ἤδη μέγας καὶ φοβερός, ἐφρόνει δὲ τὰ εἰκότα, καὶ μὴ προσδοκῶν ὑπερβαλέσθαι τὴν Ῥωμαίων δύναμιν, ἦγεν ἐπὶ τὰς Ἄλπεις τὸν στρατόν, οἰόμενος δεῖν ὑπερβαλόντας αὐτὰς ἐπὶ τὰ οἰκεῖα χωρεῖν, τοὺς μὲν εἰς Θρᾴκην, τοὺς δ’ εἰς Γαλατίαν. 8. Οἱ δὲ πλήθει τ’ ὄντες ἰσχυροὶ καὶ μέγα φρονοῦντες, οὐχ ὑπήκουον, ἀλλ’ ἐπόρθουν ἐπιπορευόμενοι τὴν Ἰταλίαν…

Χ, 1. Ταῦθ’ ἡ βουλὴ πυθομένη, τοὺς μὲν ὑπάτους πρὸς ὀργὴν ἐκέλευσεν ἡσυχίαν ἅγειν, Κράσσον δὲ τοῦ πολέμου στρατηγὸν εἵλετο, καὶ πολλοὶ διὰ δόξαν αὐτῷ καὶ φιλίαν συνεστράτευον τῶν ἐπιφανῶν…6. Ὁ δὲ Σπάρτακος ὑπεξεχώρει διὰ Λευκανίας πρὸς τὴν θάλασσαν. Ἐν δὲ τῷ πορθμῷ λῃστρίσι Κιλίσσαις περιτυχών, ὥρμησεν ἅψασθαι Σικελίας καὶ δισχιλίους ἄνδρας ἐμβαλὼν εἰς τὴν νῆσον αὖθις ἐκζωπυρῆσαι τὸν δουλικὸν ἐκεῖ πόλεμον, οὔπω πολὺν χρόνον ἀπεσβηκότα καὶ μικρῶν πάλιν ὑπεκκαυμάτων δεόμενον. 7. Ὁμολογήσαντες δ’οἱ Κίλικες αὐτῷ καὶ δῶρα λαβόντες, ἐξηπάτησαν καὶ ἀπέπλευσαν. Οὕτω δὴ πάλιν ἀπὸ θαλάσσης ἀναζεύξας, ἐκάθισε τὸν στρατὸν εἰς τὴν Ῥηγίνων χεῤῥσόνησον. Ἐπελθὼν δ’ ὁ Κράσσος καὶ τοῦ τόπου τὴν φύσιν ἰδὼν ὑφηγουμένην τὸ δὲον, ὥρμησεν ἀποτειχίσαι τὸν ἰσθμόν, ἅμα καὶ τὴν σχολὴν τῶν στρατιωτῶν ὑφαιρῶν καὶ τὴν εὐπορίαν τῶν πολεμίων. 8. Μέγα μὲν οὖν ἦν καὶ χαλεπὸν τὸ ἔργον, ἤνυσε δὲ καὶ κατειργάσατο παρὰ δόξαν ἐν ὀλίγῳ χρόνῳ, τάφρον ἐμβαλὼν ἐκ θαλάσσης εἰς θάλασσαν διὰ τοῦ αὐχένος σταδίων τριακοσίων, εὖρος δὲ καὶ βάθος ἴσον πεντεκαίδεκα ποδῶν∙ ὑπὲρ δὲ τῆς τάφρου τεῖχος ἔστησεν ὔψει καὶ ῥώμῃ θαυμαστόν. 9. Ὦν ὁ Σπάρτακος ἠμέλει καὶ κατεφρόνει τὸ πρῶτον∙ ὡς δὲ τῆς λείας ὑπολειπούσης προϊέναι βουλόμενος συνεῖδε τὸν ἀποτειχισμόν, καὶ λαμβάνειν οὐδὲν ἦν ἐκ τῆς χεῤῥονήσου, νύκτα νιφετώδη καὶ πνεῦμα χειμέριον παραφυλάξας, ἔχωσε τῆς τάφρου μέρος οὐ πολὺ γῇ καὶ ὕλῃ καὶ κλάδοις δένδρων, ὥστε τῆς στρατιάς περαιῶσαι τὸ τρίτον.

XI, 1. Ἐφοβήθη μὲν οὖν ὁ Κράσσος, μὴ λάβοι τις ὁρμὴ τὸν Σπάρτακον ἐπὶ τὴν Ῥώμην ἐλαύνειν, ἐθάῤῥησε δὲ πολλῶν ἐκ διαφορᾶς ἀποστάντων αὐτοῦ καὶ στρατοπεδευσαμένων καθ’ αὑτοὺς ἐπὶ Λευκανίδος λίμνης, ἥν φασι τρέπεσθαι διὰ χρόνου γινομένην γλυκεῖαν, εἶτ’ αὖθις ἁλμυρὰν καὶ ἄποτον… 6. Σπαρτάκῳ δὲ… ἀναχωροῦντι πρὸς τὰ ὄρη τὰ Πετηλῖνα Κόιντος τῶν περὶ Κράσσον ἡγεμόνων καὶ Σκρώφας ὁ ταμίας ἐξαπτόμενοι παρηκολούθουν. Ἐπιστρέψαντος δὲ γίνεται φυγὴ μεγάλη τῶν Ῥωμαίων, καὶ μόλις τρωθέντα τὸν ταμίαν ἁρπάσαντες ἀπεσώθησαν. Τοῦτο τὸν Σπάρτακον ἀπώλεσε τὸ κατόρθωμα, φρονήματος ἐπιγενομένου τοῖς δραπέταις. 7. Οὐκέτι γὰρ ἠξίουν φυγομαχεῖν οὐδ’ ἐπείθοντο τοῖς ἄρχουσιν, ἀλλ’ ἤδη καθ’ ὁδὸν ὄντας ἐν τοῖς ὄπλοις περισχόντες ἠνάγκασαν αὖθις ὀπίσω διὰ τῆς Λευκανίας ἄγειν ἐπὶ τοὺς Ῥωμαίους, εἰς ταὐτὸ τῷ Κράσσῳ σπεύδοντες. 8. Ἤδη γὰρ ὁ Πομπήιος προσιὼν ἀπηγγέλλετο, καὶ διαρχαιρεσιάζοντες ἦσαν οὐκ ὀλίγοι τὴν νίκην ἐκείνῳ τοῦ πολέμου προσήκειν∙ ἐλθόντα γὰρ εὐθὺς μαχεῖσθαι καὶ καταλύσειν τὸν πόλεμον. Ἐπειγόμενος οὖν διαγωνίσασθαι καὶ παραστρατοπεδεύσας τοῖς πολεμίοις, ὤρυττε τάφρον, πρὸς ἣν ἐκπηδῶντες οἱ δοῦλοι προσεμάχοντο τοῖς ἐργαζομένοις. Ἀεὶ δὲ πλειόνων ἑκατέρωθεν ἐκβοηθούντων, ὁρῶν τὴν ἀνάγκην ὁ Σπάρτακος ἅπαν παρέταξε τὸ στράτευμα. 9. Καὶ πρῶτον μὲν τοῦ ἵππου προσαχθέντος αὐτῷ, σπασάμενος τὸ ξίφος καὶ εἰπών, ὅτι νικῶν μὲν ἕξει πολλοὺς ἵππους καὶ καλοὺς τοὺς τῶν πολεμίων, ἡττώμενος δ’ οὐ δεῖται, κατέσφαξε τὸν ἵππον ἕπειτα πρὸς Κράσσον αὐτὸν ὠθούμενος διὰ πολλῶν ὅπλων καὶ τραυμάτων, ἐκείνου μὲν ούκ ἔτυχεν, ἑκατοντάρχας δὲ δύο συμπεσόντας ἀνεῖλε. 10. Τέλος δὲ φευγόντων τῶν περὶ αὐτόν, αὐτὸς ἑστὼς καὶ κυκλωθεὶς ὑπὸ πολλῶν, ἀμυνόμενος κατεκόπη.

Плутарх (οκ. 45–120 гг.) – греческий историк эпохи римского владычества. Сохранились так называемые «Моральные сочинения» – многочисленные трактаты по философии, богословию, истории, этике, политике, естественным наукам. Наибольшую известность Плутарху принесли «Сравнительные жизнеописания» – сгруппированные попарно биографии греческих и римских деятелей. Биография Красса (сопоставленная с биографией Никия) – ценный источник по истории восстания Спартака (VIII,1–Х,10).

VIII, 1. Σπαρτάκειον πόλεμον начало восстания Спартака – 74 г. до н.э.

2. ἀδικίᾳ dativus causae. 3. συνέσει καὶ πρᾳότητι dativus causae. 4. γυνή несмотря на «варварское» происхождение, жена Спартака была посвящена в какие-то мистерии в честь Диониса.

IX, 2. Κλωδίου Γай Клавдий Габр был претором в 73 г. до н.э. ἐν ὄρει на Везувии.

X, 6. δουλικὸν πόλεμον имеется в виду второе восстание рабов в Сицилии (104–99 гг. до н.э.). 7. Ῥηγίνων χεῤῥσόνησον Регий – город на берегу Мессинского пролива на юго-западной оконечности Бруттия. σχολήν здесь «вредное безделье». 9. ἦν от ἔστι (§ 125).

ΧΙ, 6. τὰ ὄρη τὰ Πετηλῖνα Петелия – город на восточном берегу Бруттия. ἐπιστρέψαντος подразум. Σπαρτάκου. 7. ἄγειν подразум. αὐτούς. Ῥωμαίους = Ῥώμην. τῷ Κράσσῳ dativus sociativus. 8. ὤρυττε – imperfectum de conatu (§ 17). 9. οὐ δεῖται подразум. ἵππου. 10. τέλος accusativus adverbialis «наконец». Κατεκόπη Спартак был убит в 71 г. до н. э.

Ἀππιανοῦ Ἀλεξάδρεως

Ῥωμαικῶν ἐμφυλίων Β.

1. Μετὰ δὲ τὴν Σύλλα μοναρχίαν καὶ οσα ἐπ’ αὐτῇ Σερτώριός τε καὶ Περπέννας περὶ Ἰβηρίαν ἔδρασαν, ἕτερα ἐμφύλια Ῥωμαίοις τοιάδε ἐγίγνετο∙ μέχρι Γάιος Καῖσαρ καὶ Πομπήιος Μάγνος ἀλλήλοις ἐπολέμησαν καὶ Πομπήιον μὲν καθεῖλεν ὁ Καῖσαρ, Καίσαρα δ’ ἐν τῷ βουλευτηρίῳ τινὲς, ὡς βασιλιζόμενον, κατέκανον. Ταῦτα δὲ ὅπως ἐγένετο, καὶ όπως ἀνῃρέθησαν ὅ τε Πομπήιος καὶ ὁ Γάιος, ἡ δευτέρα τῶν ἐμφυλίων ἥδε δηλοῖ.

Ὁ μὲν Πομπήιος, ἄρτι τὴν θάλασσαν καθήρας ἀπὸ τῶν λῃστηρίων τότε μάλιστα πανταχοῦ πλεονασάντων, Μιθριδάτην ἐπὶ τοῖς λησταῖς καθῃρήκει. Πόντου βασιλέα καὶ τὴν ἀρχὴν αὐτοῦ, καὶ ὅσα ἄλλα ἔθνη προσέλαβεν ἀμφί τὴν ἕω, διετάσσετο. Ὁ δὲ Καῖσαρ ἦν ἔτι νέος, δεινὸς εἰπεῖν τε καὶ πρᾶξαι, τολμῆσαί τε ἐς πάντα, καὶ ἐλπίσαι περὶ ἁπάντων, ἐς δὲ δὴ φιλοτιμίαν ἀφειδὴς ὑπὲρ δύναμιν∙ ὡς ἀγορανομῶν ἔτι καὶ στρατηγῶν εἶναι κατάχρεως καὶ τῷ πλήθει δαιμονίως ὑπεραρέσκειν, τῶν δήμων αἰεὶ τοὺς δαψιλεῖς ἐπαινούντων. 2. Γάιος δὲ Κατιλίνας, μεγέθει τε δόξης καὶ γένους λαμπρότητι περιώνυμος, ἔμπληκτος ἀνήρ, δόξας ποτὲ καὶ υἰὸν ἀνελεῖν δι’ Αὐρηλίας Ὀρεστίλλης ἔρωτα, οὐχ ὑφισταμένης τῆς Ὀρεστίλλης παῖδα ἔχοντι γήμασθαι, Σύλλα φίλος τε καὶ στασιώτης καὶ ζηλωτὴς μάλιστα γεγονώς∙ ἐκ δὲ φιλοτιμίας καὶ ὅδε ἐς πενίαν ὑπενηνεγμένος, καὶ θεραπευόμενος ἔτι πρὸς δυνατῶν ἀνδρῶν τε καὶ γυναικῶν∙ ἐς ὑπατείαν παρήγγελλεν, ὡς τῇδε παροδεύσων ἐς τυραννίδα. Πάγχυ δ’ ἐλπίσας αἱρεθήσεσθαι διἀ τὴν ὑποψίαν τήνδε ἀπεκρούσθη, καὶ Κικέρων μὲν ἦρχεν ἀντ’ αὐτοῦ, ἀνὴρ ἥδιστος εἰπεῖν τε καὶ ῥητορεῦσαι, Κατιλίνας δ’ αὐτὸν ἐς ὕβριν τῶν ἑλομένων ἐπέσκωπτεν, ἐς μὲν ἀγνωσίαν γένους καινὸν ὀνομάζων (καλοῦσι δ’ οὕτω τοὺς ἀφ’ ἑαυτῶν, ἀλλ’ οὐ τῶν προγόνων γνωρίμους), ἐς δὲ ξενίαν τῆς πόλεως, ἰγκουϊλῖνον, ᾦ ῥήματι καλοῦσι τοὺς ἐνοικοῦντας ἐν ἀλλοτρίαις οἰκίαις. Αὐτὸς δέ πολιτείαν μέν ὅλως ἔτι ἀπεστρέφετο ἐκ τοῦδε, ὡς οὐδὲν ἐς μοναρχίαν ταχὺ καὶ μέγα φέρουσαν, ἀλλ’ ἔριδος καὶ φθόνου μεστήν∙ χρήματα δ’ ἀγείρων πολλἀ παρἀ πολλῶν γυναικῶν, αἳ τοὺς ἄνδρας ἤλπιζον ἐν τῇ ἐπαναστάσει διαφθερεῖν, συνώμνυτό τισιν ἀπὸ τῆς βουλῆς καὶ τῶν καλουμένων ἱππέων∙ συνῆγε δὲ καὶ δημότας καὶ ξένους καὶ θεράποντας. Καὶ πάντων ἡγεμόνες ἦσαν αὐτῷ Κορνήλιος Λέντλος καὶ Κέθηγος, οἳ τότε τῆς πόλεως ἐστρατήγουν. Ἀνά τε τὴν Ἰταλίαν περιέπεμπεν ἐς τῶν Συλλείων τοὺς τἀ κέρδη τῆς τότε βίας ἀναλωκότας, καὶ ὀρεγομένους ἔργων ὁμοιων, ἐς μὲν Φαισούλας τῆς Τυῤῥηνίας Γάιον Μάλλιον, ἐς δὲ τὴν Πικηνίτιδα καὶ τὴν Ἀπουλίαν ἑτέρους, οἳ στρατὸν αὐτῷ συνέλεγον ἀφανῶς.

3. Καὶ τάδὲ πάντα ἔτι ἀγνοούμενα, Φουλβία γύναιον οὐκ ἀφανὲς ἐμήνυε τῷ Κικέρωνι∙ ἦς ἐρῶν Κόιντος Κούριος, ἀνὴρ δι’ ὀνείδη πολλὰ τῆς βουλῆς ἀπεωσμὲνος, καὶ τῆσδε τῆς Κατιλίνα συνθήκης ἠξιωμένος, κούφως μάλα καὶ φιλοτίμως ἐξέφερεν, οἶα πρὸς ἐρωμένην, ὡς αὐτίκα δυναστεύσων. Ἤδη δὲ καὶ περὶ τῶν ἐν τῇ Ἰταλίᾳ γιγνομένων λόγος ἐφοίτα. Καὶ ὁ Κικέρων τήν τε πόλιν ἐκ διαστημάτων φρουραῖς διελάμβανε, καὶ τῶν ἐπιφανῶν ἐξέπεμπε πολλοὺς ἐς πάντα τὰ ὕποπτα, τοῖς γιγνομένοις ἐφεδρεύειν. Κατιλίνας δ’, οὐδενὸς μέν πω θαῤῥοῦντος αὐτοῦ λαβέσθαι, διὰ τὴν ἔτι τοῦ ἀκριβοῦς ἀγνωσίαν, δεδιὼς δὲ ὅμως, καὶ τὸ χρόνιον ἡγούμενος ὕποπτον, ἐν δὲ τῷ τάχει τὴν ἐλπίδα τιθέμενος, τά τε χρήματα προύπεμπεν ἐς Φαισούλας, καὶ τοῖς συνωμόταις ἐντειλάμενος κτεῖναι Κικέρωνα, καὶ τὴν πόλιν ἐκ διαστημάτων πολλῶν νυκτὸς ἐμπρῆσαι μιᾶς, ἑξῄει πρὸς Γάιον Μάλλιον, ὡς αὐτίκα στρατὸν ἄλλον ἀθροίσων, καὶ ἐς τὸν ἐμπρησμὸν τῆς πόλεως ἐπιδραμούμενος. Ὃ μὲν δὴ ῥάβδους τε καὶ πελέκεας, ὥς τις ἀνθύπατος κούφως μάλα ἀνέσχε πρὸ ἑαυτοῦ, καὶ ἐς τὸν Μάλλιον ἐχώρει στρατολογῶν∙ Λέντλῳ δὲ καὶ τοῖς συνωμόταις ἔδοξεν, ὅτε Κατιλίναν ἐν Φαισοὐλαις πυνθάνοιντο γεγενῆσθαι, Λέντλον μὲν αὐτὸν καὶ Κέθηγον ἐφεδρεῦσαι ταῖς Κικέρωνος θύραις περὶ ἕω, μετὰ κεκρυμμένων ξιφιδίων, ἐσδεχθέντας τε διὰ τὴν ἀξίωσιν, καὶ λαλοῦντας ὁτιδὴ μηκῦναι τὴν ὁμιλίαν ἐν περιπάτῳ, καὶ κτεῖναι περισπάσαντας ἀπὸ τῶν ἄλλων∙ Λεύκιον δὲ Βηστίαν, τὸν δήμαρχον, ἐκκλησίαν εὐθὺς ὑπὸ κήρυξι συνάγειν, καὶ κατηγορεῖν τοῦ Κικέρωνος, ὡς ἀεὶ δειλοῦ καὶ πολεμοποιοῦ, καὶ τὴν πόλιν ἐν οὐδενὶ δεινῷ διαταράττοντος, ἐπὶ δὲ τῇ Βηστίου δημηγορίᾳ, νυκτὸς αὐτίκα τῆς ἐπιούσης, ἑτέρους ἐν δώδεκα τόποις ἐμπιπράναι τὴν πόλιν, καὶ διαρπάζειν, καὶ κατακτείνειν τοὺς ἀρίστους.

4. Ὠδε μὲν Λέντλῳ καὶ Κεθήγῳ καὶ Στατιλίῳ καὶ Κασσίῳ, τοῖς ἄρχουσι τῆς ἐπαναστάσεως, ἐδέδοκτο, καὶ τὸν καιρὸν ἐπετήρουν∙ Ἀλλοβρίγων δὲ πρέσβεις, αἰτιώμενοι τοὺς ἡγουμένους αὑτῶν… ἐς τὴν Λέντλου συνωμοσίαν ἐπήχθησαν, ὡς ἀναστήσοντες ἐπὶ Ῥωμαίους τὴν Γαλατίαν. καὶ Λέντλος μὲν αὐτοῖς συνέπεμπεν ἐς Κατιλίναν Βουλτούρκιον, ἄνδρα Κροτωνιάτην, γρἀμματα χωρὶς ὀνομάτων γεγραμμένα φέροντα∙ οἱ δ’ Ἀλλόβριγες ἐνδοιάσαντες ἐκοινώσαντο Φαβίῳ Σάγγᾳ, ὃς ἦν τῶν Ἀλλοβρίγων προστάτης∙ ὥσπερ ἁπάσαις πόλεσιν ἔστι τις ἐν Ῥώμῃ προστάτης. Παρὰ δέ τοῦ Σάγγα μαθὼν ὁ Κικέρων, συνέλαβεν ἀπιόντας τοὺς Ἀλλόβριγάς τε καὶ Βουλτούρκιον, καὶ ἐς τὴν βουλὴν εὐθὺς ἐπήγαγεν. Οἱ δ’ ὡμολόγουν ὅσα τοῖς ἀμφὶ τὸν Λέντλον συνῄδεσαν∙ ἀχθέντας τε ἤλεγχον, ὡς ό Κορνήλιος Λέντλος εἴποι πολλάκις εἱμάρθαι τρεῖς Κορνηλίους γενέσθαι Ῥωμαίων μονάρχους, ὦν ἤδη Κίνναν καὶ Σύλλαν γεγονέναι.

5. Λεχθέντων δὲ τούτων, ἡ μὲν βουλὴ Λέντλον παρέλυσε τῆς ἀρχῆς∙ ὁ δὲ Κικέρων, ἕκαστον ἐς τὰς οἰκίας τῶν στρατηγῶν διαθεὶς, ἐπανῆλθεν αὑτίκα καὶ ψῆφον περὶ αὑτῶν ἐδίδου. Θόρυβος δ’ ἦν ἀμφὶ τὸ βουλευτήριον, ἀγνοουμένου ἔτι τοῦ ἀκριβοῦς, καὶ δέος τῶν συνεγνωκότων. Αὐτοῦ δὲ Λέντλου καὶ Κεθήγου θεράποντες τε καὶ ἐξελεύθεροι, χειροτέχνας πολλοὺς προσλαβόντες, κατ’ ὀπισθίας ὁδοὺς περιῄεσαν ἐπὶ τὰς τῶν στρατηγῶν οἰκίας, ὡς τοὺς δεσπότας ἐξαρπασόμενοι. Ὦν ὁ Κικέρων πυθόμενος, ἐξέδραμεν ἐκ τοῦ βουλευτηρίου, καὶ διαθεὶς ἐς τὰ επίκαιρα φύλακας, ἐπανῆλθε, καὶ τὴν γνώμην ἐπετάχυνεν. Σιλανὸς μὲν δὴ πρῶτος ἔλεγεν, ὂς ἐς τὸ μέλλον ᾔρητο ὑπατεύειν∙ ὦδε γὰρ Ῥωμαίοις ὁ μέλλων ὑπατεύσειν, πρῶτος ἐσφέρει γνώμην, ὡς αὐτός, οἶμαι, πολλὰ τῶν κυρουμένων ἐργασόμενος, καὶ ἐκ τοῦδε εὐβουλότερόν τε καὶ εὐλαβέστερον ἐνθυμησόμενος περὶ ἑκάστου. Ἀξιούντι δέ τῷ Σιλανῷ τοὺς ἄνδρας ἐσχάτῃ κολάσει μετιέναι, πολλοὶ συνετίθεντο, ἕως, ἐπὶ Νέρωνα τῆς γνώμης περιιούσης, ὁ Νέρων ἐδικαίου φυλάττειν αὐτούς, μέχρι Κατιλίναν ἐξέλωσι πολεμῳ, καὶ τὰ ἀκριβέστατα μάθωσι.

6. …Γάιός τε Καῖσαρ, οὐ καθαρεὐων μὲν ὑπονοίας μὴ συνεγνωκέναι τοῖς ἀνδράσι, Κικέρωνος δ’ οὐ θαῤῥοῦντος καὶ τόνδε, ὑπεραρέσκοντα τῷ δήμῳ, ἐς τὸν ἀγῶνα προβαλέσθαι, προσετίθει διαθέσθαι τοὺς ἄνδρας Κικέρωνα τῆς Ἰταλίας ἐν πόλεσιν αἶς ἂν αὐτὸς δοκιμάσῃ, μέχρι Κατιλίνα καταπολεμηθέντος, ἐς δικαστηρίον ὑπαχθῶσι, καὶ μηδὲν ἀνήκεστον ἐς ἄνδρας ἐπιφανεῖς ᾖ πρὸ λόγου καὶ δίκης ἐξειργασμένος. Δικαίου δὲ τῆς γνώμης φανείσης καὶ δεχθείσης, ἀκρατῶς οἱ πολλοὶ μετετίθεντο∙ μὲχρι Κάτων ἤδη σαφῶς ἀνακαλύπτων τὴν ἐς τὸν Καίσαρα ὑποψίαν, καὶ ὁ Κικέρων δεδιὼς ἀμφὶ τῇ νυκτὶ προσιούσῃ, μὴ τὸ συνεγνωκὸς τοῖς ἀνδράσι πλῆθος αἰωρούμενον ἔτι κατ’ ἀγορὰν, καὶ δεδιὸς περὶ τε σφῶν αὐτῶν καὶ περὶ ἐκείνων, ἐργάσηταί τι ἄτοπον, ἔπεισαν, ὡς αὑτοφώρων ἄνευ κρίσεως καταγνῶναι. Καὶ εὐθὺς ἐκ τῶν οἰκιῶν, ἔτι τῆς βουλῆς συνεστώσης. ἕκαστον αὐτῶν ὁ Κικέρων ἐς τὸ δεσμωτήρων μεταγαγών, τοῦ πλήθους ἀγνοοῦντος, ἐπεῖδεν ἀποθνῄσκοντας∙ καὶ τοῖς ἐν ἀγορᾷ παροδεύων ἐσήμηνεν, ὅτι τεθνᾶσιν. Οἱ δὲ διελύοντο, πεφρικότες τε καὶ περὶ σφῶν ἀγαπῶντες, ὡς διαλαθόντες. Οὕτω μὲν ἡ πόλις ἀνέπνευσεν ἀπὸ τοῦ δέους, πολλοῦ σφίσιν ἐκείνης τῆς ἡμέρας ἐπιστάντος.

7. Κατιλίναν δὲ ἐς δισμυρίους τε ἀγείραντα, καὶ τούτων τεταρτημόριον ὁπλίσαντα ἤδη, καὶ ἐς Γαλατίαν ἐπὶ ἄλλην παρασκευὴν ἀπιόντα, Ἀντώνιος, ὁ ἕτερος ὕπατος, ὑπ’ Ἀλπείοις καταλαβών, οὐ δυσχερῶς ἐκράτησεν ἀνδρὸς ἐμπλήκτως ἀλλόκοτον ἔργον ἐπὶ νοῦν λαβόντος τε καὶ ἐς πεῖραν ἔτι ἐμπληκτότερον ἀπαρασκεύως προαγαγόντος. Οὐ μὴν ὅ γε Κατιλίνας, οὐδ’ ἄλλος οὐδεὶς τῶν συνόντων ἐπιφανῶν φυγεῖν ἠξίωσεν, ἀλλ’ ἐσδραμόντες ἐς τοὺς πολεμίους ἀπώλοντο.

Ὦδε μὲν ὴ Κατιλίνα ἐπανάστασις, παρ’ ὀλίγον ἐς ἔσχατον ἐλθοῦσα κινδύνου τῇ πόλει, διελύετο. καὶ ὁ Κικέρων, ἅπασιν ἐπὶ λόγου δυνάμει μόνῃ γνώριμος ὤν, τότε καὶ ἐπὶ ἔργῳ διὰ στόματος ἦν, καὶ σωτὴρ ἐδόκει περιφανῶς ἀπολλυμένῃ τῇ πατρίδι γενέσθαι, χάριτές τε ἦσαν αὐτῷ παρὰ τὴν ἐκκλησίαν καὶ εὐφημίαι ποικίλαι. Κάτωνος δ’ αὐτὸν καὶ πατέρα τῆς πατρίδος προσαγορεύσαντος, ἐπεβόησεν ὁ δῆμος. Καὶ δοκεῖ τισὶν ἥδε ἡ εὐφημία ἀπὸ Κικέρωνος ἀρξαμένη περιελθεῖν ἐς τῶν νῦν αὐτοκρατόρων τοὺς φαινομένους ἀξιους. οὐδὲ γὰρ τοῖσδε, καίπερ οὖσι βασιλεῦσιν, εὐθὺς ἀπ’ ἀρχῆς ἅμα ταῖς ἄλλαις ἐπωνυμίαις, ἀλλὰ σὺν χρόνῳ μόλις, ἥδε, ὡς ἐντελὴς ἐπὶ μεγίστοις δὴ μαρτυρία, ψηφίζεται.

Ῥωμαικῶν ἐμφυλίων Δ´.

19. Κικέρων δέ, ὃς μετὰ Γάιον Καῖσαρα ἴσχυνεν ὅση γένοιτο ἂν δημαγωγοῦ μοναρχία, κατέγνωστο μὲν ἅμα τῷ παιδὶ καὶ τῷ ἀδελφῷ καὶ τῷ παιδὶ τοῦ ἀδελφοῦ καὶ πᾶσιν οἰκείοις τε καὶ στασιώταις καὶ φίλοις, φυγὼν δὲ ἐπὶ σκάφους οὐκ ἔφερε τὴν ἀηδίαν τοῦ κλύδωνος, ἀλλ’ εἰς ἴδιον χωρίον, ὃ καθ’ ἱστορίαν τοῦδε τοῦ πάθους εἶδον, ἀμφὶ Καιήτην πόλιν τῆς Ἰταλίας, καταχθεὶς ἠρέμει. Πλησιαζόντων δὲ τῶν ἐρευνωμένων (τοῦτον γὰρ δὴ φιλοτιμότατα πάντων Ἀντώνιός τε ἐζήτει καὶ Ἀντωνίῳ πάντες) ἐς τὸ δωμάτιον αὐτοῦ κόρακες ἐσπτάντες ἔκλαζον ἐπεγείροντες ἀπὸ τοῦ ὕπνου, καὶ τὸ ἱμάτιον ἀπέσυρον ἀπὸ τοῦ σώματος, ἕως οἱ θεράηοντες, σημηνάμενοι τὸ γιγνόμενον εἶναι σύμβολον ἐκ τῶν θεῶν, ἐς φορεῖον ἐσθέμενοι τὸν Κικέρωνα αὖθις ἐπὶ τὴν θάλασσαν ἦγον διὰ λόχμης βαθεὶας λανθάνοντες. Πολλῶν δὲ ἀνὰ μέρη διαθεόντων τε καὶ πυνθανομένων εἴ που Κικέρων ὁραθείη, οἱ μὲν ἄλλοι ἐπ’ εὐνοίᾳ καὶ ἐλέῳ πλεῖν αὐτὸν ἐξαναχθέντα ἔλεγον ἤδη, σκυτοτόμος δὲ πελάτης Κλωδίου, πικροτάτου τῷ Κικέρωνι ἐχθροῦ γεγονότος, Λαίνᾳ τῷ λοχαγῷ σὺν ὀλίγοις ὄντι τὴν ἀτραπὸν ἔδειξεν. Ὁ δὲ ἐπέδραμέ τε καὶ θεράποντας ἰδὼν πολὺ πλείους τῶν ἀμφ’ αὐτὸν ὁρμῶντας ἐς ἅμυναν, στρατηγικῶς μάλα ἀνεβόησεν∙ «ἐσελθέτωσαν ἐς τὸ χωρίον οἱ περὶ οὐρὰν λοχαγοί.» Τότε γὰρ οἱ μὲν θεράποντες ὡς ἐλευσομένων πλεόνων κατεπλάγησαν, 20. ὁ δὲ Λαίνας καὶ δίκὴν τινὰ διὰ τοῦ Κικέρωνός ποτε κατωρθωκώς, ἐκ τοῦ φορείου τὴν κεφαλὴν ἐπισπάσας ἀπέτεμνεν, ἐς τρὶς ἐπιπλήσσων καὶ ἐκδιαπρίζων ὑπὸ ἀπειρίας. Ἀπέτεμε δὲ καὶ τὴν χεῖρα, ἦ τοὺς κατὰ Ἀντωνίου λόγους οἶα τυράννου συγγραφών, ἐς μίμημα τῶν Δημοσθένους, Φιλιππικοὺς ἐπέγραφεν. Ἔθεον δὲ οἱ μὲν ἐπὶ ἵππων, οἱ δὲ ἐπὶ νεῶν, αὐτίκα τὸ εὐαγγέλιον Ἀντωνίῳ διαφέροντες∙ καὶ ὁ Λαίνας ἐν ἀγορᾷ προκαθημένῳ τὴν κεφαλὴν καὶ τὴν χεῖρα μακρόθεν ἐνέσειεν ἐπιδεικνύς. Ὁ δὲ ἥσθη μάλιστα καὶ τὸν λοχαγὸν ἐστεφάνωσε καὶ πλέοσι τῶν ἄθλων ἐδωρήσατο πέντε καὶ εἴκοσι μυριάσιν Ἀττικῶν δραχμῶν, ὡς μέγιστον δὴ τόνδε πάντων ἐχθρὸν καὶ πολεμιώτατόν οἱ γενόμενον ἀνελόντα. Ἡ κεφαλὴ δὲ τοῦ Κικέρωνος καὶ ἡ χεὶρ ἐν ἀγορᾷ τοῦ βήματος ἁπεκρέμαντο ἐπὶ πλεῖστον, ἔνθα πρότερον ὁ Κικέρων ἐδημηγόρει∙ καὶ πλείους ὀψόμενοι συνέθεον ἢ ἀκροώμενοι. λέγεται δὲ καὶ ἐπὶ τῆς διαίτης ὁ Ἀντώνιος τὴν κεφαλὴν τοῦ Κικέρωνος θέσθαι πρὸ τῆς τραπέζης, μὲχρι κόρον ἔσχε τῆς θέας τοῦ κακοῦ.

Ὦδε μὲν δὴ Κικέρων, ἐπὶ τε λόγοις ἀοίδιμος ἐς ἔτι νῦν ἀνήρ, καὶ ὅτε ἦρχε τὴν ὕπατον ἀρχήν, ἐς τὰ μέγιστα τῇ πατρίδι γεγονὼς χρήσιμος, ἀνῄρητο καὶ ἀνῃρημένος ἐνυβρίζετο∙ ὁ δὲ παῖς ἐς τὴν Ἑλλάδα προαπέσταλτο ἐς Βροῦτον. Κόιντος δέ, ὁ τοῦ Κικέρωνος ἀδελφός, ἅμα τῷ παιδὶ καταληφθεὶς, ἐδεῖτο τῶν σφαγέων πρὸ τοῦ παιδὸς αὑτὸν ἀνελεῖν∙ τὰ δὲ ἐναντία καὶ τοῦ παιδὸς ἱκετεύοντος, οἱ σφαγεῖς ἔφασαν ἀμφοτέροις διαιτήσειν καὶ διαλαβόντες ἕτερον ἕτεροι κατὰ σύνθημα φονεῖς ἀνεῖλον ὁμοῦ.

Аппиан (οκ. 95–165 гг. н.э.) – автор «Римской истории» в 24-х книгах, из которых сохранились десять, разделенные по содержанию на части: Испанские, Сирийские, Митридатовы и Гражданские войны. Сведения о заговоре Катилины во 2-й книге «Гражданских войн» (главы 1–7) служат ценным дополнением к данным об этом заговоре у Цицерона, Саллюстия, Плутарха, Диона Кассия. В 4-й книге (главы 19–20) изображается гибель Цицерона и его родных во время проскрипций при Антонии в 43 г. до н.э.

II,1. ἔδρασαν с 82 г. до н.э. Серторий был военным трибуном в Испании, вместе с помощником Марком Перпенной собрал войско и в союзе с иберийцами повел войну против Рима. καθεῖλεν в битве при Фарсале в 48 г. до н.э. κατέκανον в мартовские Иды (15 марта) 44 г. до н.э. καθήρας Помпей вел военные действия против пиратов и Митридата в 60-е гг. до н.э. От δεινός зависят инфинитивы отношения (§ 55). ἀγορανομῶν, στρατηγῶν эдилом Цезарь был в 65 г., а претором в 63 г. до н.э.

2. Ὀρεστίλλης о ней подробно говорится в «Заговоре Катилины» Саллюстия. от ἥδιστος зависит инфинитив отношения. καινός (по латыни homo novus) «выскочка». ἰγκουϊλῖνος латинское слово inquilinus «пришелец». ἀπεστρέφετο не соответствует истине: Катилина домогался консульства на 62 г. Κέθηγος о преторстве Цетега Саллюстий и Цицерон не упоминают.

3. κτεῖναι Саллюстий в «Заговоре Катилины» пишет о двух готовившихся покушениях на Цицерона (главы 28 и 43).

4. ἡγουμένους имеются в виду магистраты. χωρὶς ὀνομάτων т.е. без подписей. ἀπιόντας подразум. из Рима.

5. ἐργασόμενος: ἐργάζομαι здесь «осуществлять».

6. πρὸ λόγου καὶ δίκης до суда и следствия, περὶ ἐκείνων логически относится к τοῖς ἀνδράσι.

IV,19. Κλωδίου Клодий Пульхр в 62 г. до н. э. был обвинен Цицероном в святотатстве.

20. Λαίνας … δίκην … κατωρθωκώς Плутарх сообщает, что Цицерон защищал Попилия Лената от обвинения в отцеубийстве. ὁ παῖς, ὁ ἀδελφός ἅμα τῷ παιδί сына оратора звали Марк Туллий Цицерон, младшего брата и племянника одинаково – Квинт Туллий Цицерон.

Καινὴ διαθήκη (Λούκας, κεφ. ιε )

1. Ἦσαν δὲ αὐτῷ ἐγγίζοντες πάντες οἱ τελῶναι καὶ οἱ ἁμαρτωλοὶ ἀκούειν αὐτοῦ. 2. Καὶ διεγόγγυζον οἱ Φαρισαῖοι καὶ οἱ γραμματεῖς λέγοντες, ὅτι οὖτος ἀμαρτωλοὺς προσδέχεται καὶ συνεσθίει αὐτοῖς. 3. Εἶπε δὲ πρὸς αὐτοὺς τὴν παραβολὴν ταύτην, λέγων∙ 4. Τίς ἄνθρωπος ἐξ ὑμῶν ἔχων ἑκατὸν πρόβατα, καὶ ἀπολέσας ἓν ἐξ αὐτῶν, οὐ καταλείπει τὰ ἐννενηκονταεννέα ἐν τῇ ἐρήμῳ, καὶ πορεύεται ἐπὶ τὸ ἀπολωλός, ἕως εὕρῃ αὐτό; 5. καὶ εὑρὼν ἐπιτίθησιν ἐπὶ τοὺς ὤμους αὑτοῦ χαίρων, 6. καὶ ἐλθὼν εἰς τὸν οἶκον, συγκαλεῖ τοὺς φίλους καὶ τοὺς γείτονας, λέγων αὐτοῖς∙ συγχάρητέ μοι, ὅτι εὖρον τὸ πρόβατόν μου τὸ ἀπολωλός. 7. Λέγω ὑμῖν, ὅτι οὕτος χαρὰ ἔσται ἐν τῷ οὐρανῷ ἐπὶ ἑνὶ ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι, ἢ ἐπὶ ἐννενηκονταεννέα δικαίοις, οἵτινες οὐ χρείαν ἔχουσιν μετανοίας. 8. Ἢ τίς γυνὴ δραχμὰς ἔχουσα δέκα, ἐὰν ἀπολέσῃ δραχμὴν μίαν, οὐχὶ ἅπτει λὺχνον καὶ σαροῖ τὴν οἰκίαν καὶ ζητεῖ ἐπιμελῶς, ἕως ὅτου εὕρῃ; 9. καὶ εὑροῦσα συγκαλεῖ τὰς φίλας καὶ γείτονας λέγουσα∙ συγχάρητέ μοι, ὅτι εὖρον τὴν δραχμὴν, ἣν ἀπώλεσα. 10. Οὕτως λέγω ὑμῖν, γίνεται χαρὰ ἐνώπιον τῶν ἀγγέλων τοῦ θεοῦ ἐπὶ ἑνὶ ἁμαρτωλῷ μετανοοῦντι. 11. Είπε δέ∙ Ἄνθρωπός τις εἶχε δύο υἱούς∙ 12. καὶ εἶπεν ὁ νεώτερος αὐτῶν τῷ πατρί∙ Πάτερ, δός μοι τὸ ἐπιβάλλον μέρος τῆς οὐσίας. Καὶ διεῖλεν αὐτοῖς τὸν βίον. 13. καὶ μετ’ οὐ πολλὰς ἡμέρας συναγαγὼν ἅπαντα ὁ νεώτερος υἱὸς ἀπεδήμησεν εἰς χώραν μακράν καὶ ἐκεῖ διεσκόρπισε τὴν οὐσίαν αὐτοῦ, ζῶν ἀσώτως. 14. Δαπανήσαντος δὲ αὐτοῦ πάντα, ἐγένετο λιμὸς ἰσχυρὰ κατὰ τὴν χώραν ἐκείνην, καὶ αὐτὸς ἤρξατο ὑστερεῖσθαι. 15. Καὶ πορευθεὶς ἐκολλήθη ἑνὶ τῶν πολιτῶν τῆς χώρας ἐκείνης∙ καὶ ἔπεμψεν αὐτὸν εἰς τοὺς ἀγροὺς αὑτοῦ βόσκειν χοίρους. 16. Καὶ ἐπιθυμεῖ γεμίσαι τὴν κοιλίαν αὑτοῦ ἀπὸ τῶν κερατίων, ὦν ἤσθιον οἱ χοῖροι∙ καὶ οὐδεὶς ἐδίδου αὐτῷ. 17. Εἰς ἑαυτὸν δὲ ἐλθὼν εἶπε∙ Πόσοι μίσθιοι τοῦ πατρός μου περισεύουσιν ἄρτων, ἐγὼ δὲ λιμῷ ἀπόλλυμαι; 18. ἀναστὰς πορεύσομαι πρὸς τὸν πατέρα μου καὶ ἐρῶ αὐτῷ∙ Πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου∙ 19. καὶ οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου∙ ποίησόν με ὡς ἕνα τῶν μισθίων σου. 20. Καὶ ἀναστὰς ἦλθε πρὸς τὸν πατέρα ἑαυτοῦ. Ἔτι δὲ αὐτοῦ μακρὰν ἀπέχοντος, εἶδεν αὐτὸν ὁ πατὴρ αὐτοῦ, καὶ ἐσπλαγχνίσθη, καὶ δραμὼν ἐπέπεσεν ἐπὶ τὸν τράχηλον αὐτοῦ, καὶ κατεφίλησεν αὐτόν. 21. Εἶπε δὲ αὐτῷ ὁ υἱὸς∙ Πάτερ, ἥμαρτον εἰς τὸν οὐρανὸν καὶ ἐνώπιόν σου, καὶ οὐκέτι εἰμὶ ἄξιος κληθῆναι υἱός σου.22. Εἶπε δὲ ὁ πατὴρ πρὸς τοὺς δούλους αὐτοῦ∙ Ἐξενέγκατε τὴν στολὴν τὴν πρώτην, καὶ ἐνδύσατε αὐτὸν, καὶ δότε δακτύλιον εἰς τὴν χεῖρα αὐτοῦ, καὶ ὑποδήματα εἰς τοὺς πόδας∙ 23. καὶ ἐνέγκαντες τὸν μόσχον τὸν σιτευτόν θύσατε, καὶ φαγόντες εὐφρανθῶμεν∙ 24. ὅτι οὖτος ὁ υἱός μου νεκρὸς ἦν, καὶ ἀνέζησε∙ καὶ ἀπολωλὼς ἦν, καὶ εὑρέθη. Καὶ ἤρξαντο εὐφραίνεσθαι. 25. Ἦν δὲ ὁ υἱὸς αὐτοῦ ὁ πρεσβύτερος ἐν ἀγρῷ∙ καὶ ὡς ἐρχόμενος ἤγγισεν τῇ οἰκίᾳ, ἤκουσεν συμφωνίας καὶ χορῶν∙ 26. καὶ προσκαλεσάμενος ἕνα τῶν παίδων, ἐπυνθάνετο τί ἂν εἴη ταῦτα. 27. Ὁ δὲ εἶπεν αὐτῷ, ὅτι ὁ ἀδελφός σου ἥκει∙ καὶ ἔθυσεν ὁ πατήρ σου τὸν μόσχον τὸν σιτευτόν, ὅτι ὑγιαίνοντα αὐτὸν ἀπέλαβεν. 28. Ὠργίσθη δὲ καὶ οὐκ ἤθελεν εἰσελθεῖν. Ὁ οὖν πατὴρ αὐτοῦ ἐξελθὼν παρεκάλει αὐτόν. 29. Ὁ δέ ἀποκριθεὶς εἶπε τῷ πατρὶ∙ Ἰδού, τοσαῦτα ἔτη δουλεύω σοι καὶ οὐδέποτε ἐντολήν σου παρῆλθον, καὶ ἐμοὶ οὐδέποτε ἔδωκας ἔριφον, ἵνα μετὰ τῶν φίλων μου εὐφρανθῶ. 30. Ὅτε δὲ ὁ υἱός σου οὖτος ὁ καταφαγών σου τὸν βίον μετὰ πορνῶν ἦλθεν, ἔθυσας αὐτῷ τὸν μόσχον τὸν σιτευτὸν. 31. Ὁ δὲ εἶπεν αὐτῷ∙ Τέκνον, σὺ πάντοτε μετ’ ἐμοῦ εἶ, καὶ πάντα τὰ ἐμὰ σά ἐστιν∙ 32. Εὐφρανθῆναι δὲ καὶ χαρῆναι ἔδει, ὅτι ὁ ἀδελφός σου οὖτος νεκρὸς ἦν, καὶ ἀνέζησεν∙ καὶ ἀπολωλὼς καὶ εὑρέθη.

Новозаветная притча о блудном сыне (Лука, XV) послужила сюжетной основой как для древнерусских фресок, так и для западноевропейской живописи (Рембрандта, Сальватора Розы, Метсю и др.). О диалекте койне, на котором написана новозаветная литература, см. Приложение на стр. 220–222. Датировка Нового завета, его историко-литературные истоки, социальные и философские идеи рассматриваются в книге А. Ч. Козаржевского «Источниковедческие проблемы раннехристианской литературы». Издательство Московского университета, 1985.

1. αὐτῷ т. е. τῷ Ἰησοῦ. 7. χαρὰ ἔσται ἤ подразум. μᾶλλον. 14. λιμός в диалекте койне жен. рода. 15. ἔπεμψεν пропущено подлежащее. 16. κεράτιον ceratonia siliqua. 20. ἦλθεν значение не строго аористное: «пошел» (а не «пришел»).

Παυσανίου Περιήγησις τῆς Ἑλλάδος. Α.

ΧΧII,4. Ἐς δὲ τὴν ἀκρόπολίν ἐστιν ἔσοδος μία∙ ἑτέραν δὲ οὐ παρέχεται, πᾶσα ἀπότομος οὖσα καὶ τεῖχος ἔχουσα ἐχυρόν. Τὰ δὲ προπύλαια λίθου λευκοῦ τὴν ὀροφὴν ἔχει καὶ κόσμῳ καὶ μεγέθει τῶν λίθων μέχρι γε καὶ ἐμοῦ προεῖχε.Τὰς μὲν οὖν εἰκόνας τῶν ἱππέων οὐκ ἔχω σαφῶς εἰπεῖν, εἴτε οἱ παῖδές εἰσιν οἱ Ξενοφῶντος εἴτε ἄλλως [ἐς] εὐπρέπειαν πεποιημέναι∙ τῶν δὲ προπυλαίων ἐν δεξιᾷ Νίκης ἐστὶν Ἀπτέρου ναός. Ἐντεῦθεν ἡ θάλασσά ἐστι σύνοπτος, καὶ ταύτῃ ῥίψας Αἰγεὺς ἑαυτὸν, ὡς λέγουσιν ἐτελεύτησεν. 5. Ἀνήγετο μὲν γὰρ ἡ ναῦς μέλασιν ἱστίοις ἡ τοὺς παῖδας φερουσα ἐς Κρήτην, Θησεὺς δὲ – ἔπλει γὰρ τόλμης τι ἔχων ἐς τὸν Μίνω καλούμενον ταῦρον – πρὸς τὸν πατέρα προεῖπε χρήσεσθαι τοῖς ἱστίοις λευκοῖς, ἢν ὀπίσω πλέῃ τοῦ ταύρου κρατήσας∙ τούτων λήθην ἔσχεν Ἀριάδνην ἀφῃρημένος∙ ἐνταῦθα Αἰγεὺς ὡς εἶδεν ἱστίοις μέλασι τὴν ναῦν κομιζομένην, οἶα τὸν παῖδα τεθνάναι δοκῶν, ἀφεὶς αὑτὸν διαφθείρεται∙ καί οἱ παρὰ Ἀθηναίοις ἐστὶ καλούμενον ἡρῷον Αἰγέως.

6. Ἔστι δὲ ἐν ἀριστερᾷ τῶν προπυλαίων οἴκημα ἔχον γραφάς∙ ὁπόσαις δὲ μὴ καθέστηκεν ὁ χρόνος αἴτιος ἀφανέσιν εἶναι, Διομήδης ἦν [καὶ Ὀδυσσεύς] ὁ μὲν ἐν Λήμνῳ τὸ Φιλοκτήτου τόξον, ὁ δὲ τὴν Ἀθηνᾶν ἀφαιρούμενος ἐξ Ἰλίου. Ἐνταῦθα [ἐν ταῖς γραφαῖς] Ὀρέστης ἐστὶν Αἴγισθον φονεύων καὶ Πυλάδης τοὺς παῖδας τοὺς Ναυπλίου βοηθοὺς ἐλθόντας Αἰγίσθῳ∙ τοῦ δὲ Ἀχιλλέως τάφου πλησίον μὲλλουσά ἐστι σφάζεσθαι Πολυξένη. Ὁμήρῳ δὲ εὖ μὲν παρείθη τόδε τὸ ὠμὸν οὕτως ἔργον∙ εὖ δέ μοι φαίνεται ποιῆσαι Σκῦρον ὑπὸ Ἀχιλλέως ἁλοῦσαν, οὐδὲν ὁμοίως καὶ ὅσοι λέγουσιν ὁμοῦ ταῖς παρθένοις Ἀχιλλέα ἔχειν ἐν Σκύρῳ δίαιταν, ἃ δὴ καὶ Πολύγνωτος ἔγραψεν. Ἔγραψε δὲ καὶ πρὸς τῷ ποταμῷ ταῖς ὁμοῦ Ναυσικᾷ πλυνούσαις ἐφιστάμενον Ὀδυσσέα κατὰ τὰ αὐτὰ καθὰ δὴ καὶ Ὅμηρος ἐποίησε. γραφαὶ δέ εἰσι καὶ ἄλλαι καὶ Ἀλκιβιάδης, ἵππων δέ οἱ νίκης τῆς ἐν Νεμέᾳ ἐστὶ σημεῖα ἐν τῇ γραφῇ. Καὶ Περσεύς ἐστιν ἐς Σέριφον κομιζόμενος, Πολυδέκτῃ φέρων τὴν κεφαλὴν τὴν Μεδούσης.

XXIV,5. Ἐς δὲ τὸν ναὸν ὃν Παρθενῶνα ὀνομάζουσιν, ἐς τοῦτον ἐσιοῦσιν, ὁπόσα ἐν τοῖς καλουμένοις ἀετοῖς κεῖται, πάντα ἐς τὴν Ἀθηνᾶς ἔχει γένεσιν, τὰ δὲ ὄπισθεν ἡ Ποσειδῶνος πρὸς Ἀθηνᾶν ἐστιν ἔρις ὑπὲρ τῆς γῆς∙ αὐτὸ δὲ ἔκ τε ἐλέφαντος τὸ ἄγαλμα καὶ χρυσοῦ πεποίηται. Μέσῳ μὲν οὖν ἐπίκειταί οἱ τῷ κράνει Σφιγγὸς εἰκών – ἃ δὲ ἐς τὴν Σφίγγα λέγεται, γράψω προελθόντος ἐς τὰ Βοιώτία μοι τοῦ λόγου, καθ’ ἑκάτερον δὲ τοῦ κράνους γρῦπές εἰσιν ἐπειργασμένοι. Τούτους τοὺς γρῦπας ἐν τοῖς ἔπεσιν Ἀριστέας ὁ Προκοννήσιος μάχεσθαι περὶ τοῦ χρυσοῦ φησιν Ἀριμασποῖς [τοῖς] ὑπὲρ Ἰσσηδόνων∙ τὸν δὲ χρυσόν, ὃν φυλάσσουσιν οἱ γρῦπες, ἀνιέναι τὴν γῆν∙ εἶναι δὲ Ἀριμασποὺς μὲν ἄνδρας μονοφθάλμους πάντας ἐκ γενετῆς, γρῦπας δὲ θηρία λέουσιν εἰκασμένα, πτερὰ δὲ ἔχειν καὶ στόμα ἀετοῦ. 7. Καὶ γρυπῶν μὲν πέρι τοσαῦτα εἰρήσθω∙ τὸ δὲ ἄγαλμα τῆς Ἀθηνᾶς ὀρθόν ἐστιν ἐν χιτῶνι ποδήρει καὶ οἱ κατὰ τὸ στέρνον ἡ κεφαλὴ Μεδούσης ἐλέφαντός ἐστιν ἐμπεποιημένη∙ καὶ Νίκην τε ὅσον τεσσάρων πηχῶν, ἐν δὲ τῇ χειρὶ δόρυ ἔχει, καί οἱ πρὸς τοῖς ποσὶν ἀσπίς τε κεῖται καὶ πλησίον τοῦ δόρατος δράκων ἐστίν∙ εἴη δ’ ἂν Ἐριχθόνιος οὖτος ὁ δράκων. Ἔστι δὲ τῷ βάθρῳ τοῦ ἀγάλματος ἐπειργασμένη Πανδώρας γένεσις. Πεποίηται δὲ Ἡσιόδῳ τε καὶ ἄλλοις ὡς ἡ Πανδώρα γένοιτο αὕτη γυνὴ πρώτη∙ πρὶν δὲ ἢ γενέσθαι Πανδώραν οὐκ ἦν πω γυναικῶν γένος. ἐνταῦθα εἰκόνα ἰδὼν οἶδα Ἀδριανοῦ βασιλέως μόνου, καὶ κατὰ τὴν ἔσοδον Ἰφικράτους ἀποδειξαμένου πολλά τε καὶ θαυμαστὰ ἔργα.

XXVI,5. Ἔστι δὲ καὶ οἴκημα Ἐρέχθειον καλούμενον∙ πρὸ δὲ τῆς ἐσόδου Διός ἐστι βωμὸς Ὑπάτου, ἔνθα ἔμψυχον θύουσιν οὐδὲν, πέμματα δὲ θέντες οὐδὲν ἔτι οἴνῳ χρήσασθαι νομίζουσιν. Ἐσελθοῦσι δὲ εἰσι βωμοί, Ποσειδῶνος, ἐφ’ οὖ καὶ Ἐρεχθεῖ θύουσιν ἔκ του μαντεύματος, καὶ ἥρωος Βούτου, τρίτος δὲ Ἡφαιστου∙ γραφαὶ δὲ ἐπὶ τῶν τοίχων τοῦ γένους εἰσὶ τοῦ Βουταδῶν καὶ – διπλοῦν γάρ ἐστι τὸ οἴκημα – [καὶ] ὕδωρ ἐστὶν ἔνδον θαλάσσιον ἐν φρέατι. Τοῦτο μὲν θαῦμα οὐ μέγα∙ καὶ γὰρ ὅσοι μεσόγαιαν οἰκοῦσιν, ἄλλοις τε ἔστι καὶ Καρσὶν Ἀφροδισιεῦσιν∙ ἀλλὰ τόδε τὸ φρέαρ ἐς συγγραφὴν παρέχεται κυμάτων ἦχον ἐπὶ νότῳ πνεύσαντι. Καὶ τριαίνης ἐστὶν ἐν τῇ πέτρᾳ σχῆμα∙ ταῦτα δὲ λέγεται Ποσειδῶνι μαρτύρια ἐς τὴν ἀμφισβήτησιν τῆς χώρας φανῆναι.

XXVIII,2. Χωρὶς δὲ ἢ ὅσα κατέλεζα δύο μὲν Ἀθηναίοις εἰσὶ δεκάται πολεμήσασιν, ἄγαλμα Ἀθηνᾶς χαλκοῦν ἀπὸ Μήδων τῶν ἐς Μαραθῶνα ἀποβάντων τέχνη Φειδίου – καὶ οἱ τὴν ἐπὶ τῆς ἀσπίδος [μάχην] Λαπιθών πρὸς Κενταύρους καὶ ὅσα ἄλλα ἐστὶν ἐπειργασμένα λέγουσι τορεῦσαι Μῦν, τῷ δὲ Μυῒ ταῦτά τε καὶ τὰ λοιπὰ τῶν ἔργων Παῤῥάσιον καταγράψαι τὸν Εὐήνορος∙ ταύτης τῆς Ἀθηνᾶς ἡ τοῦ δόρατος αἰχμὴ καὶ ὁ λόφος τοῦ κράνους ἀπὸ Σουνίου προσπλέουσίν ἐστιν ἤδη σύνοπτα, – καὶ ἅρμα κεῖται χαλκοῦν ἀπὸ Βοιωτῶν δεκάτη καὶ Χαλκιδέων τῶν ἐν Εὐβοίᾳ. Δύο δὲ ἄλλα ἐστὶν ἀναθηματα, Περικλῆς ὁ Ξανθίππου καὶ τῶν ἔργων τῶν Φειδίου θέας μάλιστα ἄξιον Ἀθηνᾶς ἄγαλμα ἀπὸ τῶν ἄναθέντων καλουμένης Λημνίας.

XXVIII,4. Καταβᾶσι δὲ οὐκ ἐς τὴν κάτω πόλιν ἀλλ’ ὅσον ὑπὸ τὰ προπύλαια πηγή τε ὕδατός ἐστι καὶ πλησίον Ἀπόλλωνος ἱερὸν ἐν σπηλαίῳ… 5. Ἔστι δὲ Ἄρειος πάγος καλούμενος, ὅτι πρῶτος Ἄρης ἐνταῦθα ἐκρίθη, καί μοι καὶ ταῦτα δεδήλωκεν ὁ λόγος ὡς Ἁλιῤῥόθιον ἀνέλοι καὶ ἐφ’ ὅτῳ κτείνειε∙ κριθῆναι δὲ καὶ ὕστερον Ὀρέστην λέγουσιν ἐπὶ τῷ φόνῳ τῆς μητρός∙ καὶ βωμός ἐστιν Ἀθηνᾶς Ἀρείας, ὃν ἀνέθηκεν ἀποφυγὼν τὴν δίκην. Τοὺς δὲ ἀργοὺς λίθους, ἐφ’ ὦν ἐστᾶσιν ὅσοι δίκας ὑπέχουσι καὶ οἱ διώκοντες, τὸν μὲν Ὕβρεως τὸν δὲ Ἀναιδείας αὐτῶν ὀνομάζουσι.

Павсаний родом из Малой Азии, жил во II в. н.э. при Адриане и Антонинах, автор «Описания Эллады» в 10 книгах, ценного источника по географии, этнографии, археологии, истории искусства, мифологии Греции. Охвачены материковые области, прославившиеся в классическую эпоху. Как сочинения других антикваров римского периода, повествование Павсания о местностях и их достопримечательностях отличается эклектичностью и пестротой. Особый интерес представляет описание афинского акрополя в I книге (главы XXII, XXIV, XXVI, ХХVIII). См. Соколов Г. И. Акрополь в Афинах. М., 1968.

ХХІІ,4. τὰ προπύλαια Пропилеи созданы зодчим Мнесиклом в 430-е гг. на месте Пропилей времен Писистрата. τὰς εἰκόνας τῶν ἵππέων вероятно, не сыновья Ксенофонта, а сам Ксенофонт и сын Кимона Лакедемон, причастные к завоеванию Эвбеи. Νίκης Ἀπτέρου изящный ионийского стиля храм «Бескрылой Ники» на башне (пиргосе) на юго-западе акрополя.

5. ἡρῷον Αἰγέως местонахождение его неизвестно.

6. οἴκημα ἔχον γραφάς картинная галерея-пинакотека, пристроенная к Пропилеям с северной стороны. Сюжеты картин пинакотеки встречаются и в вазовой живописи. Σκῦρον о взятии Скироса Ахиллом см. Гомер. «Илиада», IX,668. Филострат в трактате «Картины» сообщает о картине «Ахилл на острове Скиросе». Ἀλκιβιάδης о портрете Алкивиада говорит Плутарх в «Алкивиаде» (XVI) и Афиней в «Пирующих софистах» (XII,534).

XXIV,5. Παρθενῶνα храм построен Иктином в 438 г. до н. э. Статуя Афины-Девы, выполненная в хрисоэлефантинной технике, не сохранилась. В Афинском музее находится ее небольшая мраморная копия, известная под названием «Афина Варварикон».

XXVI,5. Ἐρέχθειον восточная часть храма посвящена Афине, западная – Посейдону и Эрехтею. Эрехтейон знаменит своим портиком кариатид. διπλοῦν вряд ли можно истолковать это слово как «двухэтажный».

ХХVIII,2. ἄγαλμα Ἀθηνᾶς χαλκοῦν имеется в виду фидиева статуя Афины Промахос («Воительницы»). ἅρμα четверка коней, управляемых Никой. Статуе посвящено четверостишие Симонида.

XXVIII,5. Ἄρειος πάγος на Ареопаге с проповедью к афинянам обратился апостол Павел.

Ἀῤῥιανοῦ Ἀναβάσεως Ἀλεξάνδρου

βιβλίον πέμπτον

XV,3. …Πῶρος 4. εἵλετο οὖν ἐπ’ αὐτὸν Ἀλέξανδρον ἐλάσας ξὺν τῇ στρατιᾷ πάσῃ πρὸς τὸ καρτερώτατόν τε τῶν Μακεδόνων καὶ αὐτὸν τὸν βασιλέα διαγωνίσασθατ.

XVII,1. Ἐν τούτῳ δὲ οἵ τε Ἰνδοὶ τοὺς ἱππέας πάντοθεν ξυναλίσαντες παρίππευον Ἀλεξάνδρῳ ἀντιπαρεξάγοντες τῇ ἐλάσει, καὶ οἱ περὶ Κοῖνον, ὡς παρήγγελτο, κατόπιν αὐτοῖς ἐπεφαίνοντο. Ταῦτα ξυνιδόντες οἱ Ἰνδοὶ ἀμφίστομον ἠναγκάσθησαν ποιῆσαι τὴν τάξιν τῆς ἵππου, τὴν μὲν ὡς ἐπ’ Ἀλέξανδρον τὴν πολλήν τε καὶ κρατίστην∙ οἱ δὲ ἐπὶ Κοῖνόν τε καὶ τοὺς ἅμα τούτῳ ἐπέστρεφον. 2. Τοῦτό τε οὖν εὐθὺς ἐτάραξε τὰς τάξεις τε καὶ τὰς γνώμας τῶν Ἰνδῶν καὶ Ἀλέξανδρος ἰδὼν τὸν καιρὸν ἐν αὐτῇ τῇ ἐπὶ θάτερα ἐπιστροφῇ τῆς ἵππου ἐπιτίθεται τοῖς καθ’ αὑτὸν, ὥστε οὐδὲ τὴν ἐμβολὴν ἐδέξαντο τῶν ἀμφ’ Ἀλέξανδρον ἱππέων οἱ Ἰνδοί, ἀλλὰ κατηράχθησαν ὥσπερ εἰς τεῖχός τι φίλιον τοὺς ἐλέφαντας. 3. Καὶ ἐν τούτῳ οἱ ἐπιστάται τῶν ἐλεφάντων ἀντεπῆγον τῇ ἵππῳ τὰ θηρία, καὶ ἡ φάλαγξ αὐτὴ τῶν Μακεδόνων ἀντεπῄει πρὸς τοὺς ἐλέφαντας, ἔς τε τοὺς ἐπιβάτας αὐτῶν ἀκοντίζοντες καὶ αὐτὰ τὰ θηρία περισταδὸν∙ πάντοθεν βάλλοντες. καὶ ἦν τὸ ἔργον οὐδενὶ τῶν πρόσθεν ἀγώνων ἐοικός∙ τά τε γὰρ θηρία ἐπεκθέοντα ἐς τὰς τάξεις τῶν πεζῶν, ὅπῃ ἐπιστρέψειεν, ἐκεράϊζε, καίπερ πυκνὴν οὖσαν τὴν τῶν Μακεδόνων φάλαγγα, καὶ οἱ ἱππεῖς οἱ τῶν Ἰνδῶν, τοῖς πεζοῖς ἰδόντες ξυνεστηκὸς τὸ ἔργον, ἐπιστρέψαντες αὖθις καὶ αὐτοὶ ἐπήλαυνον τῇ ἵππῳ. 4. Ὡς δὲ πάλιν ἐκράτησαν αὐτῶν οἱ ἀμφ’ Ἀλέξανδρον, τῇ τε ῥώμῃ καὶ τῇ ἐμπειρίᾳ πολὺ προέχοντες, ὡς ἐπὶ τοὺς ἐλέφαντας αὖθις κατειλήθησαν. καὶ ἐν τούτῳ πᾶσα ἡ ἵππος Ἀλεξάνδρῳ ἐς μίαν ἴλην ἤδη ξυνηγμένη, οὐκ ἐκ παραγγέλματος, ἀλλὰ ἐν τῷ ἀγῶνι αὐτῷ ἐς τήνδε τὴν τάξιν καταστᾶσα, ὅπῃ προσπέσοι τῶν Ἰνδῶν ταῖς τάξεσι, ξὺν πολλῷ φόνῳ ἀπελύοντο. 5. Καὶ ἐς στενὸν ἤδη κατειλημένων τῶν θηρίων οὐ μείω πρὸς αὐτῶν οἱ φίλιοι ἤπερ οἱ πολέμιοι ἐβλάπτοντο, ἐν ταῖς ἐπιστροφαῖς τε καὶ τοῖς ὠθισμοῖς καταπατούμενοι. τῶν τε οὖν ἱππέων, οἶα δὴ ἐν στενῷ περὶ τοὺς ἐλέφαντας εἰλουμένων, πολὺς φόνος ἐγίγνετο καὶ οἱ ἡγεμόνες τῶν ἐλεφάντων οἱ πολλοὶ κατηκοντισμένοι ἦσαν, καὶ αὐτοὶ οἱ ἐλέφαντες τὰ μὲν τιτρωσκόμενοι, τὰ δὲ ὑπό τε τῶν πόνων καὶ ἐρημίᾳ ἡγεμόνων οὐκέτι διακεκριμένοι ἐν τῇ μάχῃ ἦσαν∙ 6. Ἀλλ’ οἶα δὴ ὑπὸ τοῦ κακοῦ ἔκφρονες φιλίοις τε ὁμοῦ καὶ πολεμίοις προσφερόμενοι πάντα τρόπον ἐξώθουν τε καὶ κατεπάτουν καὶ κατέκαινον. ἀλλ’ οἱ μὲν Μακεδόνες, ἅτε ἐν εὐρυχωρίᾳ τε καὶ κατὰ γνώμην τὴν σφῶν προσφερόμενοι τοῖς θηρίοις, ὅπῃ μὲν ἐπιφέροιντο εἶκον, ἀποστραφέντων δὲ εἴχοντο ἐσακοντίζοντες∙ οἱ δὲ Ἰνδοὶ ἐν αὐτοῖς ἀναστρεφόμενοι τὰ πλείω ἤδη πρὸς ἐκείνων ἐβλάπτοντο. 7. Ὡς δὲ καματηρά τε ἦν τὰ θηρία καὶ οὐκέτι αὐτοῖς ἐρρωμέναι αἱ ἐκδρομαὶ ἐγίγνοντο, ἀλλὰ συριγμῷ μόνον διαχρώμενα ὥσπερ αἱ πρύμναν κρουόμεναι νῆες ἐπὶ πόδα ὑπεχώρουν, αὐτὸς μὲν Ἀλέξανδρος περιβάλλει ἐν κύκλῳ τὴν ἵππον τῇ πάσῃ τάξει, τοὺς πεζοὺς δὲ ξυνασπίσαντας ὡς ἐς πυκνοτάτην ξύγκλεισιν ἐπάγειν τὴν φάλαγγα ἐσήμηνε. καὶ οὕτως οἱ μὲν ἱππεῖς τῶν Ἰνδῶν πλὴν ὀλίγων κατεκόπησαν ἐν τῷ ἔργῳ∙ ἐκόπτοντο δὲ καὶ οἱ πεζοὶ πανταχόθεν ἤδη προσκειμένων σφίσι τῶν Μακεδόνων. καὶ έν τούτῳ ἵνα διέσχεν ἡ ἵππος ἡ Ἀλεξάνδρου ἐς φυγὴν πάντες ἐπεστράφησαν.

Флавий Арриан (ок. 95–175 гг.) – ученик философа Эпиктета, крупный императорский чиновник, автор сочинений исторических, географо-этнографических, философских, военных. В «Походе Александра», созданном под влиянием «Анабасиса» Ксенофонта, содержатся сведения о древней Индии, в частности описание битвы Александра с индийским царем Пором в 326 г. до н.э. (V,15,17)

V, 15,4. Πῶρος – могущественный царь западной Индии (между Гидаспом и Акезином).

17,1. οἱ περὶ Κοῖνον конница под командованием Кена.

2. τὰς γνώμας здесь «намерения». τοῖς καθ’ αὐτόν на стоящих против него (Александра), т.е. на центр войска Пора.

4. ὡς ἐκράτησαν… ὡς κατειλήθησαν когда … тогда.

5. ἐβλάπτοντο страдательный залог. οὐκέτι διακεκριμένοι без управления, беспорядочно.

6. κατὰ γνώμην «по усмотрению». ἐν αὐτοῖς т.е. между слонами.

7. ἐπὶ πόδα лицом к противнику, пятясь. ἵνα обозначает место.

Λόγος κατηχητικὸς Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου

Tῇ Ἁγίᾳ καὶ Μεγάλῃ Κυριακῇ τοῦ Πάσχα

Εἴ τις εὐσεβὴς καὶ φιλόθεος, ἀπολαυέτω τῆς καλῆς καὶ φαιδρᾶς πανηγύρεως. Εἴ τις δοῦλος εὐγνώμων, εἰσελθέτω χαίρων εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου αὐτοῦ. Εἴ τις ἔκαμε νηστεύων, ἀπολαβέτω νῦν τὸ δηνάριον. Εἴ τις ἀπὸ τῆς πρώτης ὥρας εἰργάσατο, δεχέσθω σήμερον τὸ δίκαιον ὤφλημα. Εἴ τις μετὰ τὴν τρίτην ἦλθεν, εὐχαρίστως ἑορτασάτω. Εἴ τις μετὰ τὴν ἕκτην ἔφθασε, μηδὲν ἀμφιβαλλέτω∙ καὶ γὰρ οὐδὲν ζημιοῦται. Εἴ τις ὑστέρησεν εἰς τὴν ἐνάτην, προσελθέτω, μηδὲν ἐνδοιάζων. Εἴ τις εἰς μόνην ἕφθασε τὴν ἑνδεκάτην, μὴ φοβηθῇ τὴν βραδύτῆτα∙ φιλότιμος γὰρ ὢν ὁ Δεσπότης, δέχεται τὸν ἔσχατον, καθάπερ καὶ τὸν πρῶτον∙ ἀναπαύει τὸν τῆς ἑνδεκάτης, ὡς τὸν ἐργασάμενον ἀπὸ τῆς πρώτης∙ καὶ τὸν ὕστερον ἐλεεῖ, καὶ τὸν πρῶτον θεραπεύει∙ κἀκείνῳ δίδωσι, καὶ τούτῳ χαρίζεται∙ Καὶ τὴν πρᾶξιν τιμᾷ, καὶ τὴν πρόθεσιν ἐπαινεῖ.

Οὐκοῦν εἰσέλθητε πάντες εἰς τὴν χαρὰν τοῦ Κυρίου ἡμῶν, καὶ πρῶτοι καὶ δεύτεροι τὸν μισθὸν ἀπολάβετε. Πλούσιοι καὶ πένητες μετ’ ἀλλήλων χορεύσατε, ἐγκρατεῖς καὶ ῥᾴθυμοι τὴν ἡμέραν τιμήσατε, νηστεύσαντες καὶ μὴ νηστεύσαντες εὐφράνθητε σήμερον. Ἡ τράπεζα γέμει, τρυφήσατε πάντες. Ὁ μόσχος πολὺς, μηδεὶς ἐξέλθοι πεινών. Πάντες ἀπολαύσατε τοῦ πλούτου τῆς χρηστότητος.

Μηδεὶς θρηνήτω πενίαν∙ ἐφάνη γὰρ ἡ κοινὴ βασιλεία. Μηδεὶς ὀδυρέσθω πταίσματα∙ συγγνώμη γὰρ ἐκ τοῦ τάφου ἀνέτειλε. Μηδεὶς φοβείσθω τὸν θάνατον∙ ἠλευθέρωσε γὰρ ἡμᾶς ὁ τοῦ Σωτῆρος θάνατος. Ἔσβεσεν αὐτὸν ὑπ’ αὐτοῦ κατεχόμενος. Ἐσκύλευσε τὸν ᾅδην, ὁ κατελθὼν εἰς τὸν ᾅδην. Ἐπίκρανεν αὐτὸν, γευσάμενον τῆς σαρκὸς αὐτοῦ. Καὶ τοῦτο προλαβὼν Ἡσαΐας ἐβόησεν∙ Ὁ ᾅδης, φησὶν, ἐπικράνθη, συναντήσας σοι κάτω.

Ἐπικράνθη, καὶ γὰρ καθηργήθη. Ἐπικράνθη, καὶ γὰρ ἐνεπαίχθη. Ἐπικράνθη, καὶ γὰρ ἐνεκρώθη. Ἐπικράνθη, καὶ γὰρ καθῃρέθη. Ἐπικράνθη, καὶ γὰρ ἐδεσμεύθη. Ἔλαβε σῶμα, καὶ Θεῷ περιέτυχεν. Ἔλαβε γῆν, καὶ συνήστησεν οὐρανῷ. Ἔλαβε ὅπερ ἔβλεπε, καί πέπτωκεν ὅθεν οὐκ ἔβλεπε. Ποῦ σου, θάνατε, τὸ κέντρον; ποῦ σου, ᾅδη, τὸ νίκος; Ἀνέστη Χριστὸς, καὶ σὺ καταβέβλησαι. Ἀνέστη Χριστὸς, καὶ πεπτώκασι δαίμονες. Ἀνέστη Χριστὸς, καὶ χαίρουσιν ἄγγελοι. Ἀνέστη Χριστὸς, καὶ ζωὴ πολιτεύεται. Ἀνέστη Χριστὸς, καὶ νεκρὸς οὐδεὶς ἐπὶ μνήματος. Χριστός γὰρ ἐγερθεὶς ἐκ νεκρῶν, ἀπαρχὴ τῶν κεκοιμημένων ἐγένετο. αὐτῷ ἡ δόξα καὶ τὸ κράτος εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Иоанн Хризостом, т.е. Златоуст (ок. 344/364–407 гг.) – крупнейший ранневизантийский писатель, принадлежавший к восточным отцам церкви. Уроженец Антиохии, ученик ритора Ливания, с 398 г. патриарх Константинопольский; из-за вражды императорского двора и части духовенства низложен и сослан в Армению, а затем в Пицунду, на пути к которой умер в местечке Команы. Создатель литургии, многих молитв; автор толковательных бесед на библейские темы, злободневных обличительных проповедей-гомилий, обширной переписки периода ссылки. «Огласительное слово в святой и великий день Пасхи Господней» – образец приложения приемов античной риторики к новому христианскому содержанию. В древней Руси по образцу греческих антологий Иоанна Златоуста создавались нравоучительные сборники «Златоусты», «Златоструи», «Измарагды».

Εἴ τις…, καὶ…, ἐπικράνθη…, ἔλαβε…, ποῦ…, ἀνέστη Χριστός… многократное единоначатие – типичный прием античной риторики. χαίρων… χαράν игра однокоренными словами. τὸ δηνάριον в широком смысле награды. ἀπὸ τῆς πρώτης ὥρας, τὴν τρίτην…, τὴν ἕκτην…, τὴν ἐνάτην ὥραν древнее деление дневной части суток (совр. от 6 до 18 часов) на 1-й, 3-й, 6-й и 9-й часы. τὴν ἑνδεκάτην имеется в виду исход 9-го часа. σῶμα… Θεῷ, γῆν… οὐρανῷ, ἔβλεπε… οὐκ ἔβλεπε антитезы. ποῦ σου, θάνατε, τὸ κέντρον… из пророка Осии. τὸ νῖκος (=ἡ νική) характерное для позднегреческого языка взаимопроникновение форм разных склонений. πολιτεύεται в значении «вступает в права, господствует». αὐτῷ ἡ δόξα… обычное доксологическое заключение молитв, а часто и проповедей. Ἀμήν «подлинно», «истинно» еврейский возглас, перешедший к христианам из синагогальной практики.

Βίος τοῦ Γεωργίου τοῦ ἀρχιεπισκόπου Ἀμάστριδος

43.Α. Τὰ δὲ ἑξῆς ὡς λίαν παράδοξα. Ἔφοδος ἦν βαρβάρων τῶν Ῥῶς, ἔθνους, ὡς πάντες ἴσασιν, ὠμοτάτου καὶ ἀπηνοῦς καὶ μηδὲν ἐπιφερομένου φιλανθρωπίας λείψανον∙ θηριώδεις τοῖς τρόποις, ἀπάνθρωποι τοῖς ἔργοις, αὐτῇ τῇ ὄψει τὴν μιαφονίαν ἐπιδεικνύμενοι, ἐπ’ οὐδενὸς τῶν ἄλλων, ὦν πεφύκασιν ἄνθρωποι, χαίροντες ὡς ἐπὶ φονοκτονίᾳ. Β. Τοῦτο δὴ φθοροποιὸν καὶ πρᾶγμα καὶ ὄνομα ἀπὸ τῆς Προποντίδος ἀρξάμενον τῆς λίμνης καὶ τὴν ἄλλην ἐπινεμηθὲν παράλιον, ἔφθασε καὶ μέχρι τῆς τοῦ ἁγιου πατρίδος, κόπτον ἀφειδῶς γένος ἅπαν καὶ ἡλικίαν πᾶσαν, οὐ πρεσβύτας οἰκτεῖρον, οὐ νήπια παρορῶν, ἀλλὰ κατὰ πάντων ὁμοῦ τὴν μιαφόνον ὁπλίζον χεῖρα τὸν ὄλεθρον ἔσπευδε διαβῆναι ὅση δύναμις. С. Ναοὶ καταστρεφόμενοι, ἅγια βεβηλουμένα, βωμοὶ κατὰ τρόπον ἐκείνων, σπονδαὶ παράνομοι καὶ θυσίαι, ἡ Ταυρικὴ ξενοκτονία ἐκείνη ἡ παλαιὰ παρ’ αὐτοῖς νεάζουσα, παρθένων σφαγαὶ ἀῤῥένων τε καὶ θηλείων∙ ὁ βοηθῶν οὐδείς, ὁ ἀντιπαραταττόμενος οὐκ ἦν∙ λειμῶνες καὶ κρῆναι καὶ δένδρα σεβαζόμενα∙ ἡ ἄνωθεν παραχωροῦσα πρόνοια ἴσως διὰ τὸ τὴν κακίαν πληθυνθῆναι, οἶα πολλὰ πεπονθέναι τὸν Ἰσραὴλ παρὰ τῆς Γραφῆς μεμαθήκαμεν.

«Житие Георгия Амастридского» составлено, вероятно, диаконом Игнатием до 842 г. Георгий в конце VIII – начале IX века был архиепископом византийского города Амастриды (к западу от Синопа). Глава 43-я данного «Жития» повествует о раннем этапе русско-византийских отношений, а именно о набеге русских на Византию.

43. А. ὡς λίαν – ὡς усилительная частица. τοῖς τρόποις и τοῖς ἔργοις dativus limitationis (§ 95). ὦν πεφύκασιν ἄνθρωποι по природе присущее людям.

B. καὶ πρᾶγμα καὶ ὄνομα accusativus limitationis. τῆς τοῦ ἁγίου πατρίδος т.е. Ἀμαστρίδος. γένος ἅπαν имеется в виду мужской и женский пол. διαβῆναι в переходном значении. ὅση δύναμις подразум. ἦν.

C. ἡ Ταυρικὴ ξενοκτονία автор «Жития» отождествляет русских с так называемыми «тавроскифами». τὸν Ἰσραὴλ Израиль. τῆς Γραφῆς Писание, в данном случае Ветхий Завет. Различные версии этимологии слова Ῥῶς рассматриваются в комментариях к сочинению Константина Багрянородного «Об управлении империей» (М., 1989, с. 293–307).

Γεωργίου τοῦ Κεδρηνοῦ.

Σύνοψις ἱστοριῶν

II,173. Τὰ δὲ ἐντὸς Εὐξείνου καὶ πᾶσαν τὴν αὐτοῦ παραλίαν ὁ τῶν Ῥὼς ἐπόρθει καὶ κατέτρεχε στόλος (ἔθνος δὲ οἱ Ῥὼς Σκυθικόν, περὶ τὸν ἀρκτῷον Ταῦρον κατῳκημένον, ἀνήμερόν τε καὶ ἄγριον), καί αὐτῇ δὲ τῇ βασιλίδι δεινὸν ἐπέσειε κίνδυνον∙ οἳ μετ’ οὐ πολὺ τῆς θείας πειραθέντες ὀργῆς οἴκαδε ὑπενόστησαν, πρεσβεία τε αὐτῶν τὴν βασιλίδα καταλαμβάνει, τοῦ θείου μεταλαχεῖν βαπτίσματος λιτανεύουσα, ὃ καί γέγονε.

II,242. Καὶ τοῖς Ῥὼς δὲ συμβάσεις θέμενος ἐν μετοχῇ γενέσθαι τοῦ σωτηρίου βαπτίσματος αἴτιος γέγονε, πεμφθέντος αὐτοῖς καὶ ἀρχιερέως.

II,316. δεκάτῃ δὲ καὶ τετάρτῃ ἰνδικτιῶνι, Ἰουνίῳ μηνί, ἐπέλευσις κατὰ τῆς πόλεως ἐγένετο Ῥωσικοῦ στόλου πλοίων χιλιάδων δέκα. Ἐξῆλθεν οὖν κατ’ αὐτῶν ὁ πατρίκιος καὶ πρωτοβεστιάριος Θεοφάνης μετὰ τοῦ στόλου, κὰν τῷ Ἱερῷ προσωρμίσατο, ἐκείνων ἐν τῷ Φάρῳ καί ἐν τῷ ἐπεκεινα αἰγιαλῷ ναυλοχούντων. Καιροσκοπήσας οὖν ἀθρόον τούτοις ἐπέθετο, καὶ τήν τε σύνταξιν αὐτῶν διέλυσε καὶ πολλὰ τῶν πλοίων τῷ σκευαστῷ πυρὶ ἀπετέφρωσε, τὰ δὲ τελέως ἐτρέψατο. Οἱ περιλειφθέντες δὲ τῶν Ῥὼς περαιοῦνται εἰς τὴν ἀνατολὴν καὶ κατὰ τὰ λεγάμενα Σγόρα προσίσχουσι. Βάρδας δὲ πατρίκιος, ὁ τοῦ Φωκᾶ υἱός, τοὺς αἰγιαλοὺς παρατρέχων μεθ’ ἱππέων καὶ ἐκκρίτων ἀνδρῶν, συντάγματι τούτων ἱκανῷ πρὸς συλλογὴν ἐκπεμφθέντι τροφῆς συναντήσας ἐτρέψατο καὶ κατέσφαξεν. Ἀλλὰ μὴν καὶ ὁ δομέστικος τῶν σχολῶν ὁ Κουρκούας, ὀξὺς ἐπιφανεὶς μετὰ τῶν ταγμάτων, καὶ ἀποσπάδας τούτους εὑρίσκων τῇδε κἀκεῖσε πλανωμένους, κακῶς διετίθει… 317. Καὶ ἤδη αὐτοῖς ἐπιλελοίπει τὰ ἐπιτήδεια, ἐβουλεύοντο μὲν εἰς τὰ ἴδια ὑπονοστῆσαι, ἐδεδίεσαν δὲ τὸν στόλον παραγειτονοῦντα καὶ τὸν ἀπόπλουν φυλάττοντα, καιρὸν δ’ ὅμως τηρήσαντες καὶ σύνθημα δόντες καὶ τὰ πρυμνήσια λύσαντες ἀπέπλεον. Οὐκ ἔλαθον δὲ τὸν πατρίκιον καὶ πρωτοβεστιάριον Θεοφάνην, ἀλλὰ γνοὺς οὖτος τὴν αὐτῶν ἀναχώρησιν ὑπαντιάζει τούτοις εὐθύς, καὶ γίνεται ναυμαχία δευτέρα, καὶ τρέπονται πάλιν οἱ Ῥώς. Καὶ τὰ μὲν τῶν σκαφῶν βυθῷ παρεδόθη, τὰ δὲ σίδηρος καὶ πῦρ ἐμερίσαντο, τὰ δὲ αὔτανδρα ὑπὸ ταῖς τῶν Ῥωμαίων χερσὶν ἐγένοντο∙ ὀλίγα δὲ τὴν τοῦ πολέμου διαφυγόντα ἀνάγκην πρὸς τὰ οἰκεῖα ἐχώρησαν. ἀνθ’ ὦν ὁ βασιλεὺς τὸν πρωτοβεστιάριον ἀποδεξάμενος καὶ παρακοιμώμενον αὐτὸν προεβάλετο.

329. Καὶ ἡ τοῦ ποτὲ κατὰ Ῥωμαίων ἐκπλεύσαντος ἄρχοντος τῶν Ῥὼς γαμετή, Ἔλγα τοὔνομα, τοῦ ἀνδρὸς αὐτῆς ἀποθανόντος παρεγένετο ἐν Κωνσταντινουπόλει. καὶ βαπτισθεῖσα καὶ προαίρεσιν εἰλικρινοῦς ἐνδειξαμένη πίστεως, ἀξίως τιμηθεῖσα τῆς προαιρέσεως ἐπ’ οἴκου ἀνέδραμε.

407. Ὁ Σφενδοσθλάβος παρῄνει μᾶλλον ἔτι ἅπαξ πολεμῆσαι Ῥωμαίοις, καὶ ἢ καλῶς ἀγωνισαμένους ἐπικρατεῖς τῶν ἐναντίων γενέσθαι, ἢ ἡττηθέντας αἰσχίστης ζωῆς καὶ ἐπονείδιστου εὐκλεᾶ καὶ μακάριον προτιμήσασθαι θάνατον∙ ἀβίωτον γὰρ ἔσται αὐτοῖς δρασμῷ τὴν σωτηρίαν πορισαμένοις, εἴπερ μέλλοιεν εὐκαταφρόνητοι ἔσεσθαι τοῖς γειτονοῦσιν ἔθνεσιν, ἃ τὸ πρόσθεν αὐτοὺς ἐδεδίεσαν σφοδρῶς.

Георгий Кедрин (XI – XII вв.) – византийский историк, автор «Обозрения истории», т.е. всемирно-исторической хроники, доведенной до 1057 г. Часть, охватывающая 811 – 1057 гг., является по существу пересказом хроники другого византийского историка Иоанна Скилицы (рукопись Скилицы издал J. Thurn в 1973 г.). В трудах Скилицы-Кедрина говорится о набегах русских на черноморское побережье (II,173), крещении части русских при Василии I (II,242), походе Игоря на Византию в 947 г. (II, 316–317), крещении Ольги (II, 329), походах Святослава и его речи к войску, осажденному византийцами в Доростоле (II,407).

II,173. ἀρκτῷον Ταῦρον Крым. τῇ βασιλίδι т. е. Κωνσταντινουπόλει. Описанное событие произошло, по-видимому, в 860 г.

242. αἴτιος γέγονε подразум. Βασίλειος.

316. ἰνδικτιῶνι индиктион (от латинского indictio налоговое обложение) –пятнадцатилетний цикл, по которому в Византии, начиная с императора Константина, велось летоисчисление (взамен счета по олимпиадам). ὁ πατρίκιος патрикий – знатный чиновник двора. πρωτοβεστιάριος протовестиарий – казначей, хранитель царского гардероба, первый министр двора. Θεοφάνης Феофан, τῷ Ἰερῷ Иерон – место около Фаросского маяка. τῷ Φάρῳ Фаросский маяк. Σγόρα Сгора – местность в Византии. Βάρδας ὁ τοῦ Φωκᾶ υἱός Варда, сын Фоки. ὁ δομέστικος τῶν σχολῶν доместик, начальник гвардии. ὁ Κουρκούας Куркуй.

329. Ῥωμαίων ромеи, т.е. греки-византийцы. τοῦ ἄρχοντος т.е. князя Игоря. Ἔλγα Ольга.

407. Ὁ Σφενδοσθλάβος Святослав. В Лаврентьевском списке «Повести временных лет» приводится речь Святослава: «Уже нам некамо ся дети, волей и неволей стати противу. Да не посрамим земли русския, но ляжем костьми ту; мертвыи бо срама не имут; аще ли побегнем, срам имам; не имам бежати, но станем крепко. Аз же пред вами пойду. Аще глава моя ляжет, то промыслите собой».

Греческо-русский словарь

Условные обозначения

§параграф поурочной части; 2,3 – количество окончаний прилагательного; Т. – таблицы глаголов в Грамматическом справочнике; Предл. – таблица предлогов там же; Прил. – Приложения; нескл. – несклоняемое (слово); энкл. – энклитика.

abs. – absolutus dat. – dativus part. – participium

acc. – accusativus fut. – futurum pass. – passivum

act. – activum inf. – infinitivus perf. – perfectum

aor. – aoristus med. – medium pl. – pluralis

gen. – genetivus nom. – nominativus sing. – singularis

– A –

α

α один, единица

ˏα

ˏα одна тысяча

ἄβατος

ἄβατος 2 непроходимый, неприступный

ἁβρός

ἁβρός 3 нежный

Ἄβυδος

Ἄβυδος ἡ Абидос, город в Троаде

ἀγαθός

ἀγαθός 3 хороший, добрый; τὰ ἀγαθά добро, имущество

ἄγαλμα

ἄγαλμα, τος τό украшение, роскошь, статуя

ἄγαμαι

ἄγαμαι восхищаться (§ 154)

Ἀγαμέμνων,

Ἀγαμέμνων, ονος ὁ Агамемнон, микенский царь

ἄγαν

ἄγαν слишком

ἀγανακτεω

ἀγανακτεω негодовать

ἀγανάκτησις

ἀγανάκτησις, εως ἡ негодование

ἀγανός

ἀγανός 3 ласковый

ἀγαπάω

ἀγαπάω любить, предпочитать, радоваться

ἀγάπη

ἀγάπη ἡ любовь

ἀγαπητόν

ἀγαπητόν довольно, достаточно

ἀγγελία

ἀγγελία ἡ объявление

ἄγγελος

ἄγγελος ὁ вестник, посол

ἀγγέλλω

ἀγγέλλω возвещать, сообщать (Т.III,5)

ἄγε

ἄγε ну, давай, скорее (Т.III,5)

ἀγείρω

ἀγείρω собирать (Τ.XΙ,1)

ἀγέλη

ἀγέλη ἡ стадо, толпа

ἀγένειος

ἀγένειος 2 безбородый

Ἀγήνωρ

Ἀγήνωρ, ορος ὁ Агенор, сидонский царь

ἀγήνωρ

ἀγήνωρ, ορος мужественный, буйный

Ἀγησίλαος

Ἀγησίλαος ὁ Агесилай, спартанский царь

Ἄγις

Ἄγις, ιδος ὁ Агис, спартанский царь

ἀγκυλομήτης

ἀγκυλομήτης 2 премудрый

ἄγκυρά

ἄγκυρά ἡ якорь

ἀγνοέω

ἀγνοέω не знать, не понимать

ἀγνοσία

ἀγνοσία ἡ незнание, неизвестность

ἀγορά

ἀγορά ἡ площадь, рынок, форум, народное собрание

ἀγοράζω

ἀγοράζω покупать

ἀγορανομέω

ἀγορανομέω быть агораномом, эдилом

ἀγορανόμος

ἀγορανόμος ὁ рыночный смотритель

ἀγοράομαι

ἀγοράομαι говорить перед народом

ἀγορεύω

ἀγορεύω говорить, выступать (Т.VIII)

ἀγορητής

ἀγορητής ὁ оратор

ἄγρα

ἄγρα ἡ охота, добыча

ἄγραυλος

ἄγραυλος 2 полевой, сельский, дикий

ἄγραφος

ἄγραφος 2 неписаный

ἀγρεύω

ἀγρεύω охотиться

ἄγριος

ἄγριος 3 дикий; ἄγρια τά дичь

ἀγρός

ἀγρός ὁ поле

ἀγυιά

ἀγυιά ἡ улица

ἄγχω

ἄγχω душить

ἄγω

ἄγω вести, делать (§ 139, T. I,2,I)

ἀγών

ἀγών, ῶνος ὁ состязание, судебный процесс, война

ἀγωνίζομαι

ἀγωνίζομαι состязаться, бороться, быть судимым

ἀγώνισμα

ἀγώνισμα, τος τό состязание

ἀδεής

ἀδεής 2 бесстрашный

ἄδεια

ἄδεια ἡ безнаказанность

ἀδελφή

ἀδελφή ἡ сестра

ἀδελφός

ἀδελφός ὁ брат

ἄδηλος

ἄδηλος 2 неясный, неопределенный

ἀδιαίρετος

ἀδιαίρετος 2 нераздельный, неделимый

ἀδικέω

ἀδικέω поступать несправедливо, оскорблять, обижать

ἀδικία

ἀδικία ἡ несправедливость

ἄδικος

ἄδικος 2 несправедливый, неправый, беззаконный

ἄδολος

ἄδολος 2 бесхитростный, искренний

Ἄδραστος

Ἄδραστος ὁ Адраст, царь Аргоса и Сикиона

Ἀδριανός

Ἀδριανός ὁ Адриан, император

Ἀδρίας

Ἀδρίας, ου ὁ Адриатическое море

ἀδυναμία и ἀδυνασία

ἀδυναμία и ἀδυνασία ἡ немощь, бессилие, слабость

ἀδύνατος

ἀδύνατος 2 бессильный, невозможный

ᾄδω

ᾄδω петь (Т.I,2,3)

Ἄδωνις

Ἄδωνις, ιδος ὁ Адонис, сын кипрского царя, любимец Афродиты

ἀεί

ἀεί всегда

ἀείδω

ἀείδω = ᾄδω

ἀεικής

ἀεικής 2 непристойный, позорный

ἀετός

ἀετός ὁ орёл

ἀζήμιος

ἀζήμιος 2 безнаказанный, невредимый, безвредный

ἀηδία

ἀηδία ἡ неприятность

ἀηδών

ἀηδών, όνος ὁ соловей

ἀήρ, ἀέρος

ἀήρ, ἀέρος ὁ воздух, туман

ἀθάνατος

ἀθάνατος 2 бессмертный

Ἀθηνᾶ, ᾶς

Ἀθηνᾶ, ᾶς ἡ Афина (§ 23)

Ἀθήναζε

Ἀθήναζε в Афины

Ἀθηναι

Ἀθηναι, ῶν αἰ Афины

Ἀθηναῖος

Ἀθηναῖος ὁ афинянин

ἀθλητής

ἀθλητής ὁ атлет, борец

ἄθλιος

ἄθλιος 3 несчастный

ἆδθλον

ἆδθλον τό награда

ἆθλος

ἆθλος ὁ борьба, труд, подвиг

ἄθραυστος

ἄθραυστος 2 нераздробляемый

ἀθρέω

ἀθρέω смотреть, подмечать

ἀθροίζω

ἀθροίζω собирать

ἀθρόος

ἀθρόος 3 собранный

ἀθυμέω

ἀθυμέω отчаиваться, падать духом

αἰαῖ

αἰαῖ ай, увы, ах

Αἰακός

Αἰακός ὁ Эак, дед Ахилла

Αἴας

Αἴας, αντος ὁ Аякс, герой Троянской войны

Αἰγεύς

Αἰγεύς, έως ὁ Эгей, мифический царь Афин, отец Тесея

αἰγιαλός

αἰγιαλός ὁ морской берег

Αἰγινήτης

Αἰγινήτης, ου ὁ эгинец

αἰγίπους

αἰγίπους, ποδος козлоногий

Αἴγισθος

Αἴγισθος ὁ Эгисф, любовник Клитемнестры, убийца Агамемнона

Αἰγύπτιος

Αἰγύπτιος ὁ египтянин

Αἴγυπτος

Αἴγυπτος, ου ἡ Египет

αἰδέομαι

αἰδέομαι стыдиться (Τ.Ι,1,3)

Ἅιδης

Ἅιδης, ου ὁ Аид, бог подземного царства = Ἄϊς, Ἄϊδος

ἀἶδιος

ἀἶδιος 2 постоянный, вечный

αἰδώς

αἰδώς, οῦς ἡ стыд, половой орган

αἰεί

αἰεί = ἀεί

Αἰήτης

Αἰήτης, ου ὁ Эет, царь Колхиды

αἰθήρ

αἰθήρ, έρος ὁ эфир, воздух

Αἰθιοπία

Αἰθιοπία ἡ Эфиопия

Αἰθίοψ

Αἰθίοψ, οπος ὁ эфиоп

αἰθρία

αἰθρία ἡ чистое небо, ясная погода

αἶμα

αἶμα, τος τό кровь

αἱματόεις

αἱματόεις, εσσα, εν кровавый

αἰνέω

αἰνέω хвалить (Τ.I,1,3)

Αἰνιᾶνες

Αἰνιᾶνες οἱ энианы, племя в Фессалии

αἴνιγμα

αἴνιγμα, τος τό загадка

αἶνος

αἶνος ὁ похвала, похвальная речь

αἴξ

αἴξ, γός ἡ, ὁ коза, козёл

αἱρετός

αἱρετός 3 постижимый, предпочитаемый

αἱρέω

αἱρέω брать, выбирать, предпочитать (Т.VIII)

αἴρω

αἴρω поднимать, уничтожать (Т.III,5)

αἰσθάνομαι

αἰσθάνομαι воспринимать, замечать, чувствовать (Т.V,3)

αἴσθησις

αἴσθησις, εως ἡ восприятие, ощущение

αἰσθητήριον

αἰσθητήριον τό орган чувства

αἰσχρός

αἰσχρός 3 позорный, безобразный (§ 66)

Αἴσχυλος

Αἴσχυλος ὁ Эсхил

αἰσχύνη

αἰσχύνη ἡ стыд, позор

αἰσχύνομαι

αἰσχύνομαι стыдиться (dat. или асс.) (Т.ІІІ,5)

αἰτέω

αἰτέω просить, требовать

αἰτία

αἰτία ἡ причина

αἰτιάομαι

αἰτιάομαι обвинять

αἴτιος

αἴτιος 3 виновный

Αἴτνη

Αἴτνη ἡ Этна, гора в Сицилии

αἰφνίδιος

αἰφνίδιος 2 внезапный, неожиданный

αἰχμάλωτος

αἰχμάλωτος ὁ пленник

αἰχμή

αἰχμή ἡ острие

αἰών

αἰών, ῶνος ὁ век

αἰώνιος

αἰώνιος 2 вечный

ἄκαιρος

ἄκαιρος 2 неуместный

ἀκάματος

ἀκάματος 2 неутомимый

ἄκεσμα

ἄκεσμα, τος τό лекарство

ἀκινάκης

ἀκινάκης, ου ὁ акинак (меч)

ἀκίνδυνος

ἀκίνδυνος 2 безопасный

ἀκμάζω

ἀκμάζω процветать

ἀκμαῖος

ἀκμαῖος 3 находящийся в расцвете сил

ἀκμής

ἀκμής, ῆτος неутомлённый, свежий

ἀκοή

ἀκοή ἡ слух

ἀκόλαστος

ἀκόλαστος 2 безнаказанный, своевольный

ἀκολουθία

ἀκολουθία ἡ следование, связь

ἀκοντίζω

ἀκοντίζω кидать дротики

ἀκόντιον

ἀκόντιον τό дротик

ἄκοσμος

ἄκοσμος 2 беспорядочный, непристойный

ἀκούω

ἀκούω слушать, слышать (от кого – gen., что – асс.) (§ 127, Т.I,1,5, Т.ΧΙ,1)

ἄκρα

ἄκρα ἡ крепость, замок

Ἀκράγας

Ἀκράγας, αντος ὁ Агригент, город в Сицилии

ἄκρατος

ἄκρατος 2 несмешанный, чистый

ἀκριβής

ἀκριβής 2 точный, добросовестный

ἀκριτόμυθος

ἀκριτόμυθος 2 болтающий попусту

ἄκριτος

ἄκριτος 2 неподсудный без суда

ἀκροάομαι

ἀκροάομαι слушать

ἀκρόασις

ἀκρόασις, εως ἡ (по)слушание

ἄκρον

ἄκρον τό вершина

ἀκρόπολις

ἀκρόπολις, εως ἡ акрополь

ἄκρος

ἄκρος 3 высокий

ἀκτή

ἀκτή ἡ берег (морской)

ἀκτήμων

ἀκτήμων 2 неимущий, бедный

ἄκων

ἄκων, ἄκόυσα, ἆκον неохотный, невольный, неумышленный

ἀλαζονεία

ἀλαζονεία ἡ хвастовство

ἀλαζονεύομαι

ἀλαζονεύομαι хвастаться

Ἀλάζωνες

Ἀλάζωνες, ων οἱ алазоны, народ в Скифии

ἀλαλαγμός

ἀλαλαγμός ό крик

ἀλαλάζω

ἀλαλάζω звенеть

ἀλγεινός

ἀλγεινός 3 горестный, тяжёлый

ἀλγέω

ἀλγέω страдать

ἄλγος

ἄλγος, εος τό скорбь, страдание

ἀλγός

ἀλγός 3 ужасный, скорбный

ἀλείφω

ἀλείφω мазать

ἀλεκτρυων

ἀλεκτρυων, όνος ὁ петух

Ἀλεξάνδρεια

Ἀλεξάνδρεια ἡ Александрия, город в Египте

Ἀλέξανδρος

Ἀλέξανδρος ὁ Александр

ἀλέξημα

ἀλέξημα, τος τό защита, помощь

ἀλέξω

ἀλέξω отражать, защищать (T.VII,2)

ἀλήθεια

ἀλήθεια ἡ истина, правда

ἀληθεύω

ἀληθεύω говорить правду

ἀληθής

ἀληθής 2 истинный, правдивый

ἀληθινός

ἀληθινός 3 истинный

ἁλής

ἁλής 2 собранный вместе

ἀλίγκιος

ἀλίγκιος 2 подобный

ἁλιεύς

ἁλιεύς, έως ὁ рыбак

Ἁλικαρνασσεύς

Ἁλικαρνασσεύς, έως ὁ галикарнасец

Ἁλιῤῥόθιος

Ἁλιῤῥόθιος ὁ Галлиротий, сын Посейдона

ἁλίσκομαι

ἁλίσκομαι быть пойманным, взятым в плен (§ 142, Т.VI,1, T.X,2)

ἀλκή

ἀλκή ἡ сила, помощь, бой

Ἀλκιβιάδης

Ἀλκιβιάδης, ου ὁ Алкивиад

ἄλκιμος

ἄλκιμος 2,3 отважный, храбрый

ἀλλά

ἀλλά но, а, однако

ἀλλάττω

ἀλλάττω (из)менять (Τ.ΙΙΙ,1)

ἀλλήλων

ἀλλήλων друг друга (§ 21)

ἄλλοθεν

ἄλλοθεν из другого места

ἅλλοθι

ἅλλοθι в другом месте

ἀλλοιόω

ἀλλοιόω изменять

ἀλλοίωσις

ἀλλοίωσις, εως ἡ изменение

ἄλλος

ἄλλος, ἡ, ὁ другой

ἄλλοτε

ἄλλοτε в другое время, иногда

ἄλλοτι

ἄλλοτι = ἄλλο τι нечто иное

ἀλλότριος

ἀλλότριος 3 чужой

ἀλλόφυλος

ἀλλόφυλος 2 чужеземный

ἁλμυρός

ἁλμυρός 3 солёный

ἄλογος

ἄλογος 2 неразумный, бессловесный

Ἄλπεις

Ἄλπεις, εων αἱ Альпы

ἅλς

ἅλς, ός ὁ соль, солёная вода, море

ἄλσος

ἄλσος, εος тό роща

ἄλυπος

ἄλυπος 2 беспечальный

ἀλώπηξ

ἀλώπηξ, εκος ἡ лисица

ἅλωσις

ἅλωσις, εως ἡ взятие, завоевание, пленение

ἅμα

ἅμα вместе (dat.), в то же время

Ἀμαξών

Ἀμαξών, όνος ἡ амазонка

ἀμαθής

ἀμαθής 2 неучёный, невежественный

ἀμαθία

ἀμαθία ἡ незнание

ἅμαξα

ἅμαξα ἡ повозка

ἁμαξιτός

ἁμαξιτός 2 проезжий

ἁμαρτάνω

ἁμαρτάνω ошибаться, грешить (T.V,3)

ἁμάρτημα

ἁμάρτημα, τος τό ошибка, заблуждение, преступление

ἁμαρτία

ἁμαρτία ἡ = ἀμάρτημα

ἁμαρτωλός

ἁμαρτωλός ὁ грешник

ἀμάρτυρος

ἀμάρτυρος 2 неподтверждаемый, недоказанный

ἀμαχεῖ

ἀμαχεῖ без боя

ἀμβλύς

ἀμβλύς, εῖα, ύ нечувствительный, слабый, тупой

ἀμείβω

ἀμείβω (из)менять

Ἀμεινίας

Ἀμεινίας, ου ὁ Аминий, греческий военачальник

ἀμείνων

ἀμείνων см. ἀγαθός (§ 70)

ἀμελέω

ἀμελέω не заботиться, не обращать внимания, пренебрегать

ἁμέτερος

ἁμέτερος (дорич.) = ἡμέτερος

ἀμετροεπής

ἀμετροεπής 2 празднословный

ἄμετρος

ἄμετρος 2 не имеющий размера

ἀμήχανος

ἀμήχανος 2 беспомощный, тяжёлый

ἄμμες

ἄμμες (дорич.) = ἡμεῖς

ἀμνήμων

ἀμνήμων 2 не помнящий

ἄμουσος

ἄμουσος 2 немузыкальный

ἄμπελος

ἄμπελος, ου ἡ виноградная лоза

ἄμυνα

ἄμυνα ἡ защита

ἀμύνω

ἀμύνω отражать, воздавать, оборонять, med. сопротивляться

ἀμυστί

ἀμυστί не закрывая рта, залпом

ἀμφί

ἀμφί с обеих сторон, кругом

ἀμφί

ἀμφί (dat.,gen.,асс.) около, возле, у, приблизительно

ἀμφιβάλλω

ἀμφιβάλλω накидывать, ловить

ἀμφίβολος

ἀμφίβολος 2 двусмысленный

ἀμφιέννυμι

ἀμφιέννυμι одевать (Т.IΧ,1, Т.Х.4)

ἀμφικαλύπτω

ἀμφικαλύπτω покрывать

ἀμφιλαφής

ἀμφιλαφής 2 обширный, густой

ἀμφίλοφος

ἀμφίλοφος 2 окружающий шею

ἀμφίπολος

ἀμφίπολος 2 вращающийся

ἀμφίπολος

ἀμφίπολος ὁ слуга

ἀμφισβήτησις

ἀμφισβήτησις, εως ἡ разногласие

ἀμφίστομον

ἀμφίστομον на два фронта

Ἀμφίων

Ἀμφίων, ονος ὁ Амфион, фиванский царь

ἀμφότερος

ἀμφότερος 2 и тот и другой, оба

ἄμφω

ἄμφω оба

ἄν

ἄν если бы, частица (§ 110)

ἄν

ἄν = ἐάν

ἀνά

ἀνά вверх, наверху

ἀνά

ἀνά (gen.,dat.,асс.) поверх, на (предл.)

ἀναβαθμός

ἀναβαθμός ὁ ступень

ἀναβαίνω

ἀναβαίνω восходить, подниматься, выступать, вскакивать

ἀνάβασις

ἀνάβασις, εως ἡ подъем, поход

ἀναβλέπω

ἀναβλέπω смотреть вверх, взглядывать

ἀναβοάω

ἀναβοάω вскрикивать, взывать

ἀναβρυχάομαι

ἀναβρυχάομαι поднимать рёв

ἀναγιγνώσκω

ἀναγιγνώσκω узнавать, читать

ἀναγκάζω

ἀναγκάζω принуждать, заставлять

ἀναγκαῖος

ἀναγκαῖος 3 необходимый, вынужденный, неизбежный

ἀνάγκη

ἀνάγκη ἡ необходимость, рок

ἀναγορεύω

ἀναγορεύω провозглашать, объявлять

ἀναγράφω

ἀναγράφω надписывать, записывать

ἀνάγω

ἀνάγω поднимать, приводить

ἀναδενδράς

ἀναδενδράς, άδος ἡ виноградная лоза, вьющаяся по дереву

ἀναδίδωμι

ἀναδίδωμι отдавать, производить

ἀναδύω

ἀναδύω выплывать

ἀναζάω

ἀναζάω оживать

ἀναζεύγνυμι

ἀναζεύγνυμι отправляться, возвращаться, поворачивать

ἀνάθημα

ἀνάθημα, τος τό дар, приношение богам, посвящение

ἀναίδεια

ἀναίδεια ἡ бесстыдство, наглость

ἀναιμωτί

ἀναιμωτί без кровопролития

ἀναίνομαι

ἀναίνομαι отказываться

ἀναιρέω

ἀναιρέω поднимать, устранять, убивать, нарушать

ἀναίρω

ἀναίρω поднимать

ἀναισιμόω

ἀναισιμόω расходовать

ἀναισχυντία

ἀναισχυντία ἡ бесстыдство

ἀνακαθαίρω

ἀνακαθαίρω очищать

ἀνακαίω

ἀνακαίω зажигать, сжигать

ἀνάκειμαι

ἀνάκειμαι лежать на виду, быть пожертвованным

ἀνακουφίζω

ἀνακουφίζω приподнимать

ἀνακράζω

ἀνακράζω кричать, вскрикивать

Ἀνακρέων

Ἀνακρέων, οντος ὁ Анакреонт

ἀναλάττω

ἀναλάττω изменять

ἀναλίσκω

ἀναλίσκω тратить, издерживать, уничтожать (Т.VI,1)

ἄναλκις

ἄναλκις, ιδος бессильный

ἀναλλοίωτος

ἀναλλοίωτος 2 неизменный

ἀνάλογος

ἀνάλογος 2 соответствующий

ἀνάλωμα

ἀνάλωμα, τος τό издержка, расход

ἀναμάρτητος

ἀναμάρτητος 2 непогрешимый

ἀναμένω

ἀναμένω оставаться, ждать

ἀναμετρέω

ἀναμετρέω измерять

ἀναμίγνυμι

ἀναμίγνυμι смешивать

ἀναμιμνήσκω

ἀναμιμνήσκω напоминать (Т.VI,2)

ἀνάμνησις

ἀνάμνησις, εως ἡ воспоминание

ἄναξ

ἄναξ, ακτος ὁ властитель

Ἀναξαγόρας

Ἀναξαγόρας, ου ὁ Анаксагор, философ

ἀνάπαυλα

ἀνάπαυλα ἡ отдых

ἀνάπαυσις

ἀνάπαυσις, εως ἡ перерыв, отдых, покой

ἀναπαύω

ἀναπαύω заставлять прекращать, med. отдыхать

ἀναπέμπω

ἀναπέμπω отсылать, отпускать

ἀναπετάννυμι

ἀναπετάννυμι распростирать, открывать

ἀναπέτομαι

ἀναπέτομαι вскакивать, взлетать

ἀναπηδάω

ἀναπηδάω вскакивать

ἀνάριθμος

ἀνάριθμος 2 неисчислимый

ἀναρπάζω

ἀναρπάζω вырывать

ἀναῥῤήγνυμι

ἀναῥῤήγνυμι разрывать, med. прорываться

ἀναρτάω

ἀναρτάω привешивать, свешивать

ἀνασείω

ἀνασείω потрясать

ἀνασκοπέω

ἀνασκοπέω рассматривать

ἀνασπάω

ἀνασπάω вытаскивать

ἀνασταυρόω

ἀνασταυρόω вешать, распинать

ἀναστενάζω

ἀναστενάζω вздыхать

ἀναστρέφω

ἀναστρέφω поворачивать, выворачивать, med. находиться

ἀνατείνω

ἀνατείνω протягивать, поднимать

ἀνατέλλω

ἀνατέλλω всходить

ἀνατίθημι

ἀνατίθημι накладывать, посвящать

ἀνατολή

ἀνατολή ἡ восток, восход

ἀνατρέχω

ἀνατρέχω взбегать, отступать

ἀναφαίνω

ἀναφαίνω являть, показывать

ἀναφέρω

ἀναφέρω возводить, напускать, возлагать, вносить

ἀναφεύγω

ἀναφεύγω убегать

ἀναφύω

ἀναφύω взращивать, производитъ, med. вырастать

Ἀνάχαρσις

Ἀνάχαρσις, εως ὁ Анахарсис, скиф

ἀναχέω

ἀναχέω вливать

ἀναχωρέω

ἀναχωρέω отступать, удаляться, med. нравиться

ἀνάψυξις

ἀνάψυξις, εως ἡ высыхание

ἀναψύχω

ἀναψύχω высушивать

ἀνδράποδον

ἀνδράποδον τό раб

ἀνδρεία

ἀνδρεία ἡ мужество, храбрость

ἀνδρεῖος

ἀνδρεῖος 3 мужественный, храбрый

ἀνδριάς

ἀνδριάς, άντος ὁ статуя

Ἀνδρομάχη

Ἀνδρομάχη ἡ Андромаха, жена Гектора

Ἀνδροφάγοι

Ἀνδροφάγοι оἱ андрофаги, «людоеды», скифское племя

ἀνδρωνῖτις

ἀνδρωνῖτις, ιδος ἡ мужская половина в доме

ἀνειμένως

ἀνειμένως непринуждённо

ἄνειμι

ἄνειμι (ἰέναι) восходить, выступать

ἀνεκτός

ἀνεκτός 3 выносимый, терпимый

ἀνεμόεις

ἀνεμόεις, εσσα, εν быстрый как ветер

ἄνεμος

ἄνεμος ὁ дуновение, ветер

ἀνεπαχθής

ἀνεπαχθής 2 необременительный

ἀνερωτάω

ἀνερωτάω расспрашивать

ἀνέτλην (ἀνατλῆναι)

ἀνέτλην (ἀνατλῆναι) терпеть

ἄveυ

ἄveυ (gen.) без

ἀνέχω

ἀνέχω поднимать, med. подниматься, выдерживать

ἀνήλιος

ἀνήλιος 2 бессолнечный

ἀνήμερος

ἀνήμερος 2 неприрученный, дикий

ἀνήνυτος

ἀνήνυτος 2 нескончаемый, напрасный

ἀνηρ, ἀνδρός

ἀνηρ, ἀνδρός ὁ муж, мужчина, человек (§ 29)

ἀνθίστημι

ἀνθίστημι противопоставлять, med. противостоять, сопротивляться

ἄνθος

ἄνθος, εος τό цветок

ἀνθρώπινος

ἀνθρώπινος 3 человеческий

ἄνθρωπος

ἄνθρωπος ὁ человек

ἀνθυπονοστέω

ἀνθυπονοστέω возвращаться

ἀνία

ἀνία ἡ мучение, тягость, печаль

ἀνιάομαι

ἀνιάομαι огорчаться

ἀνίημι

ἀνίημι пускать вверх, производить, неперех. переставать

ἀνίατος

ἀνίατος 2 неизлечимый

ἀνίητος

ἀνίητος = ἀνίατος

ἀνίστημι

ἀνίστημι поднимать, воскрешать

ἀνίσχω

ἀνίσχω = ἀνέχω

Ἀννίβας

Ἀννίβας, α ὁ Ганнибал

ἀνόητος

ἀνόητος 2 бессмысленный, глупый

ἀνοίγνυμι

ἀνοίγνυμι открывать (T.IX,2, Т.Х,2)

ἀνομία

ἀνομία ἡ беззаконие, отсутствие законов, несправедливость

ἀνόμοιος

ἀνόμοιος 2 непохожий

ἄνομος

ἄνομος 2 беззаконный

ἀνορθόω

ἀνορθόω воздвигать, ставить

ἀνόσιος

ἀνόσιος 3 безбожный, нечестивый

ἀνορύττω

ἀνορύττω выкапывать

ἀνταίρω

ἀνταίρω сопротивляться

ἀντεπάγω

ἀντεπάγω гнать напротив

ἀντέπειμι

ἀντέπειμι = ἀντεπέρχομαι идти на…

ἀντέχω

ἀντέχω противостоять

ἀντί

ἀντί (gen.) вместо, за, против (предл.)

ἀντιβολέω

ἀντιβολέω встречаться, просить

Ἀντιγόνη

Ἀντιγόνη ἡ Антигона, дочь фиванского царя Эдипа

Ἀντίγονος

Ἀντίγονος ὁ Антигон, македонский царь

ἀντιδίδωμι

ἀντιδίδωμι давать взамен

ἀντίθεσις

ἀντίθεσις, εως ἡ противопоставление

ἀντιλέγω

ἀντιλέγω возражать

ἀντίληψις

ἀντίληψις, εως ἡ восприятие

Ἀντίλοχος

Ἀντίλοχος ὁ Антилох, сын гомеровского героя Нестора

ἀντίον

ἀντίον против, наперекор

ἀντίος

ἀντίος 3 противоположный

ἀντιπαρασκευάζω

ἀντιπαρασκευάζω готовить со своей стороны

ἀντιπαρατάττομαι

ἀντιπαρατάττομαι строиться напротив, готовиться к бою

ἀντιπαρεξάγω

ἀντιπαρεξάγω вести наперерез

Ἀντίπατρος

Ἀντίπατρος ὁ Антипатр, полководец Филиппа Македонского

ἀντίπερας

ἀντίπερας напротив

ἀντίπρῳρος

ἀντίπρῳρος 2 обращённый лицом, направленный напротив

Ἀντισθένης

Ἀντισθένης, εος ὁ Антисфен, философ

ἀντιστασιώτης

ἀντιστασιώτης, ου ὁ противник, повстанец

ἀντιστρατεύω

ἀντιστρατεύω идти походом против

ἀντιτάττω

ἀντιτάττω противопоставлять, строить напротив, med. противиться

ἀντιφωνέω

ἀντιφωνέω отвечать на звук, откликаться

ἀντόμνυμι

ἀντόμνυμι давать клятву со своей стороны

ἀντοφείλω

ἀντοφείλω быть взаимно обязанным

ἄντρον

ἄντρον τό пещера

ἀντωνέομαι

ἀντωνέομαι перебивать цену

Ἀντώνιος

Ἀντώνιος ὁ Антоний, римский политический деятель

ἀντωνυμία

ἀντωνυμία ἡ местоимение

ἀνυδρία

ἀνυδρία ἡ безводность

ἄνυδρος

ἄνυδρος 2 безводный

Ἄνυτος

Ἄνυτος ὁ Анит, обвинитель Сократа

ἀνύω

ἀνύω совершать, достигать (Т.I,2,3)

ἄνω

ἄνω вверх, вглубь

ἄνωθεν

ἄνωθεν сверху

ἀνωμαλία

ἀνωμαλία ἡ неровность, непоследовательность

ἀξία

ἀξία ἡ стоимость, достоинство

ἀξιόλογος

ἀξιόλογος 2 достойный упоминания

ἄξιος

ἄξιος 3 достойный (gen.), ценный, дешёвый

ἀξιόω

ἀξιόω считать достойным, оценивать, просить, желать

ἀξίωμα

ἀξίωμα, τος τό достоинство, цена, аксиома

αξίωσις

αξίωσις ἡ значение

ἄξων

ἄξων, ονος ό ось

ἀοίδιμος

ἀοίδιμος 2 воспеваемый, прославляемый

ἀοίκητος

ἀοίκητος 2 необитаемый

ἀπαγγέλλω

ἀπαγγέλλω возвещать

ἀπαγγελία

ἀπαγγελία ἡ сообщение, рассказ

ἀπαγορεύω

ἀπαγορεύω отказываться, запрещать, уставать

ἀπάγω

ἀπάγω отводитъ

ἀπαθής

ἀπαθής 2 не страдающий, не испытывающий воздействия

ἀπαίδευτος

ἀπαίδευτος 2 невоспитанный, необразованный

ἀπαιτέω

ἀπαιτέω требовать

ἀπαλλαγή

ἀπαλλαγή ἡ освобождение, развод

ἀπαλλάττω

ἀπαλλάττω освобождать, удаляться, прекращать, уходить

ἀπαλός

ἀπαλός 3 нежный, мягкий

ἀπαμύνομαι

ἀπαμύνομαι обороняться

ἀπάνευθε

ἀπάνευθε вдали, отдельно

ἀπάνθρωπος

ἀπάνθρωπος 2 бесчеловечный, жестокий

ἀπαντάω

ἀπαντάω встречать(ся)

ἀπαντικρύ

ἀπαντικρύ напротив

ἅπαξ

ἅπαξ один раз, однажды

ἀπαράσκευος

ἀπαράσκευος 2 неприготовленный, неготовый

ἀπαρνέομαι

ἀπαρνέομαι отрицать, отрекаться, отказываться

ἀπαρχή

ἀπαρχή ἡ начало, начаток

ἅπας

ἅπας, σα, αν весь (в целом)

ἀπάτη

ἀπάτη ή обман, хитрость

ἀπαυράω

ἀπαυράω (part. aor. act. ἀπούρας) вырывать

ἀπειθέω

ἀπειθέω не верить, не слушать

ἀπεικάζω

ἀπεικάζω уподоблять, воспроизводить

ἀπειλέω

ἀπειλέω угрожать (чем – асс.)

ἀπειλή

ἀπειλή ἡ угроза

ἄπειμι

ἄπειμι (εἶναι) ξςρσςρςβξβΰςό

άπειμι

άπειμι (ἰέναι) уходить, идти, удаляться

ἀπείργω

ἀπείργω отделять, запрещать

ἀπειρία

ἀπειρία ἡ неопытность

ἄπειρος

ἄπειρος 2 неопытный, несведущий, беспредельный, бесконечный

ἀπελαύνω

ἀπελαύνω отгонять, уходить

ἀπεργάζομαι

ἀπεργάζομαι устраивать, вызывать

ἀπέργω

ἀπέργω = ἀπείργω

ἀπερύκω

ἀπερύκω отгонять

ἀπέρχομαι

ἀπέρχομαι уходить, удаляться

ἀπεχθάνομαι

ἀπεχθάνομαι делаться ненавистным (Т.V,3)

ἀπέχω

ἀπέχω удерживать, отстаивать, отделять, отстоять, med. удерживаться

ἀπηλιώτης

ἀπηλιώτης (ἄνεμος) ό восточный ветер

ἀπηνής

ἀπηνής 2 жестокий

ἀπιστεύω

ἀπιστεύω не верить, не повиноваться

ἀπιστία

ἀπιστία ἡ неверие, неверность

ἄπιστος

ἄπιστος 2 неверный, ненадёжный

Ἀπίων

Ἀπίων, ωνος ὁ Апион, греческий грамматик

ἀπληστία

ἀπληστία ἡ ненасытность

ἁπλοῦς

ἁπλοῦς, ῆ, oῦv простой, безыскусственный

ἀπό

ἀπό (gen.) от (предл.)

ἀποβαίνω

ἀποβαίνω удаляться

ἀποβάλλω

ἀποβάλλω отбрасывать, бросать, терять

ἀποβλέπω

ἀποβλέπω смотреть, принимать во внимание

ἀπογιγνώσκω

ἀπογιγνώσκω оправдывать

ἀπογράφω

ἀπογράφω переписывать

ἀποδακρύω

ἀποδακρύω оплакивать

ἀποδείκνυμι

ἀποδείκνυμι показывать, доказывать, назначать

ἀποδέχομαι

ἀποδέχομαι принимать, отбирать

ἀποδημέω

ἀποδημέω удаляться

ἀποδιδράσκω

ἀποδιδράσκω убегать (T.VI, 2)

ἀποδίδωμι

ἀποδίδωμι отдавать, воздавать, med. продавать (T.VIII)

ἀποδύνω

ἀποδύνω скидывать

ἀποθνήσκω

ἀποθνήσκω умирать (Т.VI,1)

ἄποινα

ἄποινα, ων τά выкуп

ἀποκλαίω

ἀποκλαίω оплакивать

ἀποκληρόω

ἀποκληρόω выбирать, назначать

ἀποκλίνω

ἀποκλίνω отклонять(ся)

ἀποκομίζω

ἀποκομίζω отвозить, относить

ἀποκοπή

ἀποκοπή ἡ отмена

ἀποκρεμάννυμι

ἀποκρεμάννυμι вешать (на – gen.)

ἀποκρίνομαι

ἀποκρίνομαι отвечать

ἀπόκρισις

ἀπόκρισις, εως ἡ ответ, весть

ἀποκρούω

ἀποκρούω отбивать, отражать

ἀποκρύπτω

ἀποκρύπτω покрывать, скрывать

ἀποκτείνω

ἀποκτείνω убивать, умерщвлять

ἀποκτίννυμι

ἀποκτίννυμι = ἀποκτείνω

ἀπολαμβάνω

ἀπολαμβάνω принимать

ἀπόλαυσις

ἀπόλαυσις, εως ἡ отведывание

ἀπολαύω

ἀπολαύω отведывать, получать удовольствие (gen.)

ἀπολέγω

ἀπολέγω выбирать

ἀπολείπω

ἀπολείπω оставлять позади

ἄπολις

ἄπολις, ιδος лишённый отечества

Ἀπολλόδωρος

Ἀπολλόδωρος ὁ Аполлодор, греческое имя

ἀπόλλυμι

ἀπόλλυμι губить, med. гибнуть (Т.IХ,3, Τ.ΧΙ,1)

Ἀπόλλων

Ἀπόλλων, ωνος ὁ Аполлон (§ 29)

Ἀπολλωνίδης

Ἀπολλωνίδης, ου ὁ Аполлонид, писатель

ἀπολογέω

ἀπολογέω защищать

ἀπολογία

ἀπολογία ἡ защита

ἀπολύω

ἀπολύω отвязывать, освобождать, med. рассыпаться

ἀπομνημονεύω

ἀπομνημονεύω вспоминать, упоминать

ἀπομόργνυμι

ἀπομόργνυμι вытирать

ἀπονέμω

ἀπονέμω уделять, предоставлять

ἄπονος

ἄπονος 2 нетрудный, лёгкий

ἀπονόσφι

ἀπονόσφι отдельно

ἀποξύνω

ἀποξύνω заострять

ἀποπάλλω

ἀποπάλλω отбрасывать

ἀποπειράω

ἀποπειράω пробовать, испытывать

ἀποπέμπω

ἀποπέμπω отсылать, отправлять, удалять, отпускать

ἀποπλέω

ἀποπλέω отплывать

ἀπόπλους

ἀπόπλους ὁ отплытие

ἀπορέω

ἀπορέω иметь недостаток (gen.), недоумевать

ἀπορία

ἀπορία ἡ затруднение, недоумение

ἀποῤῥέω

ἀποῤῥέω вытекать

ἀπορίπτω

ἀπορίπτω отбрасывать

ἄπορος

ἄπορος 2 безвыходный, трудный

ἀποῤῥηθῆναι

ἀποῤῥηθῆναι см. ἀπαγορεύω

ἀπόῤῥητος

ἀπόῤῥητος 2 запрещённый, недозволенный, тайный

ἀπόῤῥοια

ἀπόῤῥοια ἡ истечение

ἀποῤῥώξ

ἀποῤῥώξ, ῶγος ἡ обрыв, рукав

ἀποσβέννυμι

ἀποσβέννυμι гасить (Τ.ΙΧ,1)

ἀποσείω

ἀποσείω стряхивать

ἀπόσπασμα

ἀπόσπασμα, ατος τό оторванный кусок

ἀποσπένδω

ἀποσπένδω совершать возлияние

ἀποστέλλω

ἀποστέλλω отсылать, отправлять, med. отправляться

ἀποστερέω

ἀποστερέω лишать

ἀποστρέφω

ἀποστρέφω отворачивать, поворачиваться

ἀποσύρω

ἀποσύρω стаскивать

ἀποσφακελίζω

ἀποσφακελίζω болеть гангреной

ἀποσώζω

ἀποσώζω спасать, med. спасаться, благополучно прибывать

ἀποτειχίζω

ἀποτειχίζω отделять стеной, отрезать

ἀποτειχισμός

ἀποτειχισμός ὁ окружение стеной

ἀποτελέω

ἀποτελέω совершать, оканчивать

ἀποτέμνω

ἀποτέμνω отрубать

ἀποτεφρόω

ἀποτεφρόω расплавлять, испепелять

ἀποτίθημι

ἀποτίθημι откладывать, сбрасывать

ἀποτίλλω

ἀποτίλλω выщипывать

ἀποτίνω

ἀποτίνω отплачивать

ἄποτμος

ἄποτμος 2 несчастный

ἀπότομος

ἀπότομος 2 обрывистый, отвесный

ἄποτος

ἄποτος 2 непригодный для питья

ἀποτρέπω

ἀποτρέπω отворачивать, избегать

ἀποτρύω

ἀποτρύω изнурять, истощать

Ἀπουλία

Ἀπουλία ἡ Апулия

ἀποφαίνω

ἀποφαίνω объявлять

ἀποφεύγω

ἀποφεύγω убегать

ἀπόφθεγμα

ἀπόφθεγμα, ατος τό изречение, меткое слово

ἀπόχρη

ἀπόχρη (безл.) достаточно

ἀποχωρέω

ἀποχωρέω отступать

ἀποψηφίζομαι

ἀποψηφίζομαι оправдывать

Ἄππιος

Ἄππιος ὁ Аппий, римское имя

ἀπράγμων

ἀπράγμων 2 праздный

ἄπτερος

ἄπτερος 2 бескрылый

ἀπτόλεμος

ἀπτόλεμος 2 невоинственный

ἁπτός

ἁπτός 3 осязаемый

ἅπτω

ἅπτω прикреплять, прилаживать, зажигать, med. (со)прикасаться, достигать

ἀπωθέω

ἀπωθέω отражать

ἆρα

ἆρα ли, не ли

ἄρα

ἄρα итак, таким образом

Ἀράβιος

Ἀράβιος 3 аравийский

ἀράομαι

ἀράομαι молить(ся), призывать

ἀραρίσκω

ἀραρίσκω прилаживать (Т.VІ)

Ἄραψ

Ἄραψ, βος ὁ аравиец, араб

Ἄρβηλα

Ἄρβηλα, ων τά Арбелы, город в Ассирии

ἀργαλέος

ἀργαλέος 3 трудный, тяжёлый

Ἀργεῖοι

Ἀργεῖοι οἱ аргосцы

Ἀργινοῦσαι

Ἀργινοῦσαι αἱ Аргинусы, острова

Ἀργιππαῖοι

Ἀργιππαῖοι оἱ аргиппеи, скифское племя

Ἀργοναῦται

Ἀργοναῦται оἱ аргонавты, греки, плывшие на корабле «Арго»

ἀργός

ἀργός 3 ленивый

ἀργός

ἀργός 3 белый, блестящий

ἀργύριον

ἀργύριον τό серебряная монета, деньги

ἄργυρος

ἄργυρος ὁ серебро

ἀργυροῦς

ἀργυροῦς, ᾶ, οῦν серебряный(§ 25)

ἄρδην

ἄρδην высоко, совершенно, до основания

ἄρδω

ἄρδω орошать, поливать

ἀρεοπαγίτης

ἀρεοπαγίτης, ου ὁ член ареопага

ἀρέσκω

ἀρέσκω нравиться (Т.VІ,1)

ἀρετή

ἀρετή ἡ доблесть

ἀρήν

ἀρήν ὁ ἡ (ρl. ἄρνες) овца, ягнёнок

Ἄρειος

Ἄρειος 2, 3 посвящённый Аресу, боевой

Ἄρης

Ἄρης. εως ὁ Apec, бог войны

Ἀρήτη

Ἀρήτη ἡ Арета, царица феаков

Ἀριάδνη

Ἀριάδνη ἡ Ариадна, дочь Миноса

Ἀριαῖος

Ἀριαῖος ὁ Ариэй, полководец

ἀριθμέω

ἀριθμέω считать

ἀριθμητικός

ἀριθμητικός 3 числовой, счётный

ἀριθμός

ἀριθμός ὁ число

ἄριμα

ἄριμα (=ἕν) единица (у скифов)

Ἀριμασποί

Ἀριμασποί οἱ аримаспы (легендарное племя)

Ἀριόβιστος

Ἀριόβιστος ὁ Ариовист, германский вождь

ἀριστάω

ἀριστάω завтракать

Ἀριστέας Προκοννήσιος

Ἀριστέας Προκοννήσιος ὁ Аристей из Проконнеса, полумифический поэт

Ἀριστείδης

Ἀριστείδης, ου ὁ Аристид, политический деятель Греции

ἀριστερός

ἀριστερός 3 левый, ἀριστερά (χειρ) ἡ левая рука

ἀριστεύω

ἀριστεύω быть лучшим, отличаться, превосходить

Ἀρίστιππος

Ἀρίστιππος ὁ Аристипп, философ

Ἀρίστιππος

Ἀρίστιππος ὁ Аристипп, полководец Кира

ἄριστος

ἄριστος превосх. cтеп. к ἀγαθός

Ἀριστοτέλης

Ἀριστοτέλης, ους ὁ Аристотель

Ἀριστοφάνης

Ἀριστοφάνης, ους ὁ Аристофан

Ἀρίων

Ἀρίων, ονος ὁ Арион, легендарный певец

Ἀρκάς

Ἀρκάς, άδος ὁ житель Аркадии

Ἀρκαδία

Ἀρκαδία ἡ Аркадия, область в Пелопоннесе

ἀρκέω

ἀρκέω удерживать, отражать, быть достаточным (Т.I,1,3)

ἄρκτος

ἄρκτος ὁ, ἡ медведь, (-ица)

ἄρκτοι

ἄρκτοι αἱ Большая и Малая Медведицы, север

ἀρκτῷος

ἀρκτῷος 3 северный

ἅρμα

ἅρμα, τος τό колесница

ἁρμάμαξα

ἁρμάμαξα, ης ἡ повозка

Ἀρμενία

Ἀρμενία ἡ Армения

ἁρμόζω

ἁρμόζω = ἁρμόττω

ἁρμονία

ἁρμονία ἡ согласие, гармония

ἁρμοστής

ἁρμοστής, οῦ ὁ гармост, наместник

ἁρμόττω

ἁρμόττω налаживать, пригонять, благоустраивать (Т.III,4)

ἀρνέομαι

ἀρνέομαι отрицать

ἀροτήρ

ἀροτήρ, ῆρος ὁ пахарь

ἄροτος

ἄροτος ό пахота

ἄροτρον

ἄροτρον τό плуг

ἄρουρα

ἄρουρα ἡ пашня, «арура», мера земельной площади (ок. 0,2 га)

ἀρουραῖος

ἀρουραῖος 3 полевой, сельский

ἀρόω

ἀρόω пахать (Т.ХI,1)

ἁρπαγή

ἁρπαγή ἡ похищение, грабёж

ἁρπάζω

ἁρπάζω схватывать, похищать, грабить (Т.III,3)

ἅρπαξ

ἅρπαξ, γος ὁ, ἡ хищный, алчный ὁ ἅρπαξ разбойник

ἄῤῥην

ἄῤῥην, ενος ὁ мужчина

Ἀρσινοίτης

Ἀρσινοίτης ὁ житель егип. города Арсинои

ἄρσις

ἄρσις, εως ἡ повышение

Ἀρταγέρσης

Ἀρταγέρσης, ου ὁ Артагерс, начальник конницы

Ἀρταξέρξης

Ἀρταξέρξης, ου ὁ Артаксеркс

Ἀρταπάτης

Ἀρταπάτης, ου ὁ Артапат, скиптроносец

Ἄρτεμις

Ἄρτεμις, ιδος ἡ Артемида

Ἀρτεμίσια

Ἀρτεμίσια ἡ Артемисия, галикарнасская царица

ἄρτι

ἄρτι именно теперь, недавно

ἄρτιος

ἄρτιος 3 подходящий, готовый

ἄρτος

ἄρτος ὁ хлеб

ἀρύω (ἀρύσσω)

ἀρύω (ἀρύσσω) черпать

ἀρχαῖος

ἀρχαῖος 3 первоначальный, древний, τὸ ἀρχαῖον издревле

ἀρχή

ἀρχή ἡ начало, первоначало, власть, господство, область, сатрапия

Ἀρχιμέδης

Ἀρχιμέδης, εος ὁ Архимед

ἄρχω

ἄρχω (gen.) править, управлять, med. начинать (T.I,2,1)

ἄρχων

ἄρχων, οντος ὁ правитель, архонт, князь

ἄρωμα

ἄρωμα, τος τό душистая трава

ἄσβεστος

ἄσβεστος 2,3 неугасаемый, непрерывный

ἀσέβεια

ἀσέβεια ἡ безбожье, нечестье

ἀσεβής

ἀσεβής 2 безбожный, нечестивый

ἀσθένεια

ἀσθένεια ἡ бессилие, слабость

ἀσθενέω

ἀσθενέω чувствовать слабость, болеть

ἀσθενής

ἀσθενής 2 бессильный, слабый

Ἀσία

Ἀσία ἡ Азия

ἀσκέω

ἀσκέω упражнять, приучать

ἄσκησις

ἄσκησις, εως ἡ упражнение

Ἀσκληπιός

Ἀσκληπιός ὁ Асклепий, бог врачевания

ᾆσμα

ᾆσμα, τος τό пение

ἄσμενος

ἄσμενος 3 радостный, приятный, окрылённый

ἀσπάζομαι

ἀσπάζομαι приветствовать

Ἀσπένδιος

Ἀσπένδιος ὁ житель Аспенда, города в Памфилии

ἀσπίς

ἀσπίς, ίδος ἡ щит

Ἀσσύριος

Ἀσσύριος ὁ ассириец

ἀστακτί

ἀστακτί потоком, обильно

ἀστεῖος

ἀστεῖος 3 городской, вежливый, чуткий

ἀστήρ

ἀστήρ, έρος ὁ звезда (§ 29)

ἀστικός

ἀστικός 3 городской

ἀστρόλογος

ἀστρόλογος ὁ звездочёт, астроном

ἄστρον

ἄστρον τό созвездие, звезда

ἄστυ

ἄστυ, εως τό город

Ἀστυάγης

Ἀστυάγης, ου ὁ Астиаг, мидийский царь

ἀστυνόμος

ἀστυνόμος ὁ астином, градоблюститель

ἀσυμμετρία

ἀσυμμετρία ἡ неумеренность

ἀσυνέτημι

ἀσυνέτημι не понимать

ἀσφαλής

ἀσφαλής 2 непоколебимый, прочный, надёжный, верный, безопасный

ἀσχημονέω

ἀσχημονέω вести себя непристойно

ἄσωτος

ἄσωτος 2 потерянный, погибший, развратный

ἄτακτος

ἄτακτος 2 не построенный в боевой порядок

ἀτάρ

ἀτάρ но, однако, же

ἄταφος

ἄταφος 2 лишённый погребения

ἅτε

ἅτε так как, потому что

ἄτερ

ἄτερ (gen.) вдали, без

ἀτερπής

ἀτερπής 2 неприятный

ἄτεχνος

ἄτεχνος 2 безыскусственный, простой

ἀτέων

ἀτέων, οντος безумный

ἀτιμάζω

ἀτιμάζω бесчестить, оскорблять

ἀτιμάω

ἀτιμάω = ἀτιμάζω

ἄτιμος

ἄτιμος 2 бесчестный, позорный

Ἄτλας

Ἄτλας, αντος ὁ 1) Атлант, титан 2) гора Атлас в Северо-западной Африке

ἄτολμος

ἄτολμος 2 несмелый, робкий

ἄτομος

ἄτομος ἡ атом

ἄτρακτος

ἄτρακτος ἡ веретено

ἀτραπός

ἀτραπός ὁ тропинка

Ἀτρείδης

Ἀτρείδης, ου ὁ сын Атрея, аргосского царя

Ἀτρείων

Ἀτρείων, ωνος ὁ = Ἀτρείδης

ἀτρεκής

ἀτρεκής 2 точный

ἀτρέμα(ς)

ἀτρέμα(ς) неподвижно

ἅττα

ἅττα см. ὅστις (§ 100)

Ἀττική

Ἀττική ἡ Аттика

Ἀττικός

Ἀττικός 3 аттический, Ἀττικοί жители Аттики

ἀτυχής

ἀτυχής 2 несчастный

ἀτυχία

ἀτυχία ἡ несчастье

αὖ

αὖ опять, в свою очередь

αὔασις

αὔασις, εως ἡ оазис

Αὐγείος

Αὐγείος ὁ Авгий, элидский царь

αὐθαδία

αὐθαδία ἡ высокомерие

αὖθις

αὖθις снова

αὐλέω

αὐλέω играть на флейте

αὐλή

αὐλή ἡ двор, конюшня

αὐλητική

αὐλητική ἡ игра на флейте

Αὐλίς

Αὐλίς, ίδος ἡ Авлида, гавань в Беотии

αὐξάνω

αὐξάνω увеличивать (Т.V,3)

αὔξησις

αὔξησις, εως ἡ увеличение, разлив

αὔρα

αὔρα ἡ дуновение, ветер

Αὐρήλια Ὀρεστίλλη

Αὐρήλια Ὀρεστίλλη ἡ Аврелия Орестилла, возлюбленная Катилины

αὔτανδρος

αὔτανδρος 2 вместе со всеми людьми

αὐτάρ

αὐτάρ между тем

αὐτάρκης

αὐτάρκης 2 самостоятельный, независимый

αὖτε

αὖτε опять, снова

αὐτίκα

αὐτίκα сразу, тотчас

αὐτόθι

αὐτόθι на том же месте, там же, здесь

αὐτόματος

αὐτόματος 2 самодвижущийся, «сам собою»

αὐτόμολος

αὐτόμολος ὁ перебежчик

αὐτόνομος

αὐτόνομος 2 самостоятельный

αὐτόπτης

αὐτόπτης, ου ὁ свидетель

αὐτός

αὐτός, ἡ, ὁ сам, он (§ 21)

αὐτοφυής

αὐτοφυής 2 естественный, природный

αὐτόχθων

αὐτόχθων 2 туземный, коренной, местный

αὐχέω

αὐχέω хвастаться

αὐχήν

αὐχήν, ένος ἡ шея, ущелье, узкий проход, перешеек

ἀφαιρέω

ἀφαιρέω отнимать

ἀφάνεια

ἀφάνεια ἡ неясность, незнатность

ἀφανής

ἀφανής 2 неясный, неверный

ἀφάνησις

ἀφάνησις, εως ἡ неясность

ἀφαρπάζω

ἀφαρπάζω отнимать

ἄφαρ

ἄφαρ сразу

ἀφειδής

ἀφειδής 2 шедрый

ἄφθιτος

ἄφθιτος 2 бессмертный, нетленный

ἀφθονία

ἀφθονία ἡ обилие, богатство

ἄφθονος

ἄφθονος 2 независтливый, щедрый, обильный

ἀφίημι

ἀφίημι (от/у)пускать, бросать, источать, освобождать

ἀφικνέομαι

ἀφικνέομαι приходить, прибывать (Т.V,2)

ἀφίπταμαι

ἀφίπταμαι улетать

ἀφίστημι

ἀφίστημι оставлять, удалять, med. отступать, откладываться

ἄφνω

ἄφνω тотчас, вдруг, неожиданно

ἀφοράω

ἀφοράω видеть издали

ἀφόρητος

ἀφόρητος 2 невыносимый

ἀφορμή

ἀφορμή ἡ средство

ἀφραίνω

ἀφραίνω безумствовать

Ἀφροδισιεύς

Ἀφροδισιεύς, έως ὁ житель Афродисии, города в Лаконии

Ἀφροδίτη

Ἀφροδίτη ἡ Афродита

ἄφρων

ἄφρων 2 глупый, безумный

Ἀχαιἶς

Ἀχαιἶς, ίδος ἡ ахеянка

Ἀχαιοί

Ἀχαιοί οἱ ахейцы

ἄχαρις

ἄχαρις, ι 2 (ιτος) неприятный, неблагородный, неблагодарный

ἀχθηδών

ἀχθηδών, όνος ἡ тягость, досада, неудовольствие

ἄχθομαι

ἄχθομαι тяготиться, сердиться, быть недовольным, гнушаться (Т.VІІ,2)

Ἀχιλλεύς

Ἀχιλλεύς, έως ὁ Ахилл

ἄχνυμαι

ἄχνυμαι печалиться, скорбеть

ἀχρεῖος

ἀχρεῖος 2 бесполезный

ἀχρεῖον

ἀχρεῖον бессмысленно

ἄχρηστος

ἄχρηστος 2 бесполезный, негодный

ἄψυχος

ἄψυχος 2 неодушевлённый

ἄωρος

ἄωρος 2 преждевременный, неприятный

– B –

β′

β два, двойка

ˏβ

ˏβ две тысячи

Βαβυλών

Βαβυλών, ῶνος ἡ Вавилон

Βαβυλώνιος

Βαβυλώνιος ὁ вавилонянин

βαδίζω

βαδίζω идти, шагать

βάθος

βάθος, εος τό глубина, высота

βάθρον

βάθρον τό постамент

βαθύγαιος

βαθύγαιος 2 толстопочвенный

βαθύς

βαθύς, εῖα, ύ глубокий, высокий, густой, длинный

βαίνω

βαίνω идти, ступать (§ 142, Т.V,2)

βακτηρία

βακτηρία ἡ палка

Βακχυλίδης

Βακχυλίδης, ου ὁ Вакхилид, греческий поэт

βαλανεῖον

βαλανεῖον τό баня, корыто

βάλλω

βάλλω бросать, кидать (§ 139, Т.V)

βαπτίζω

βαπτίζω крестить

βάπτισμα

βάπτισμα, τος τό крещение

βάρβαρος

βάρβαρος 2 чужеземный, варварский

βάρβαρος

βάρβαρος ὁ чужеземец, варвар

βάρβιτος

βάρβιτος ὁ барбитон, музыкальный инструмент

Βάρδας

Βάρδας ὁ Вард, византийское имя

βάρος

βάρος, εος τό тяжесть

βαρύς

βαρύς, εῖα, ύ тяжёлый

βαρύνω

βαρύνω отягощать

βασανίζω

βασανίζω закалять

βασίλεια

βασίλεια ἡ царица

βασιλεία

βασιλεία ἡ царская власть

βασίλεια

βασίλεια τά царский дворец

βασιλεύς

βασιλεύς, έως ὁ царь, басилевс, император

βασιλεύω

βασιλεύω (gen.) царствовать

βασιλίζομαι

βασιλίζομαι вести себя по-царски

βασιλικός

βασιλικός 3 царский, царственный, величественный

βασιλίς

βασιλίς, ίδος ἡ столица

βάσις

βάσις, εως ἡ движение, основание

βαστάζω

βαστάζω носить, таскать

Βατιάτης

Βατιάτης, ου ὁ Батиат, грек

βάτραχος

βάτραχος ὁ лягушка

βέβαιος

βέβαιος 2,3 крепкий, прочный, надежный, верный

βεβαιόω

βεβαιόω укреплять

βεβαίωσις

βεβαίωσις, εως ἡ утверждение, подтверждение

βέβηλος

βέβηλος ἡ несвященный; мирянин

βεβηλόω

βεβηλόω осквернять

βέλος

βέλος, εος τό стрела

βέλτιστος

βέλτιστος 3 превосх. от ἀγαθός (§ 70)

βελτίων

βελτίων 2 сравнит. от ἀγαθός (§ 70)

βῆμα

βῆμα, τος τό трибуна, возвышение; ход, шаг

βία

βία ἡ сила, насилие

βιάζομαι

βιάζομαι принуждать

βίαιος

βίαιος 3 насильственный, жестокий

Βίας

Βίας, αντος, ὁ Биант, мудрец

βιβάζω

βιβάζω заставлять войти, грузить

βιβλίον

βιβλίον τό книжка

βίβλος

βίβλος ἡ книга

βιβρώσκω

βιβρώσκω съедать (T.VI,2)

βίος

βίος ὁ жизнь, имущество

βιόω

βιόω жить (§ 142,Т.VІII)

Βίτων

Βίτων, ωνος ὁ Битон, грек

Βίων

Βίων, ωνος ὁ Бион, имя раба

βλάβη

βλάβη ἡ вред

βλάπτω

βλάπτω вредить, разрушать (§§ 124,133, T.II)

βλαστάνω

βλαστάνω расти

βλάσφημος

βλάσφημος 2 злословящий

βλέπω

βλέπω смотреть, видеть (Т.I,2,2)

βλώσκω

βλώσκω идти, приходить, уходить,

fut. μολοῦμαι, аоr. ἔμολον, perf. μέμβλωκα

βοάω

βοάω кричать, звать

βοή

βοή ἡ крик, призыв

βοηθέω

βοηθέω бежать на крик, спешить на помощь, помогать

βοηθός

βοηθός 2 помогающий

Βοιωτία

Βοιωτία ἡ Беотия

Βοιώτιος

Βοιώτιος 3 беотийский

Βορεάδης

Βορεάδης, ου ὁ сын Борея

Βορεάς

Βορεάς, άδος ἡ дочь Борея

Βορέης (Βορέας)

Βορέης (Βορέας), ου ὁ Борей, северный (ветер)

Βορυσθένης

Βορυσθένης, εος ὁ Борисфен, река (совр. Днепр)

Βορυσθενεἶτης

Βορυσθενεἶτης, ου ὁ борисфенит

βόσκω

βόσκω пасти

Βοσποριανοί

Βοσποριανοί оἱ боспорцы

Βόσπορος

Βόσπορος ὁ Боспор

βοτήρ

βοτήρ, ῆρος ὁ пастух

βότρυς

βότρυς, υος ὁ виноградная кисть, виноград

Βουδῖνοι

Βουδῖνοι οἱ будины, скифское племя

βούλευμα

βούλευμα, τος τό совет, постановление, решение

βουλευτήριον

βουλευτήριον τό совет, сенат

βουλεύω

βουλεύω советовать, med. решать, постановлять, сговариваться (Т.I,1,1)

βουλή

βουλή ἡ решение, совет, совет старейшин, сенат

βούλομαι

βούλομαι хотеть, желать (Т.VIІ,2, Т.Х,3)

βουλυτός

βουλυτός ὁ время отпряжки пашущих волов, вечер

βοῦς

βοῦς, οός ὁ, ἡ бык, корова (§ 57)

βούστασις

βούστασις, εως ἡ стойло

βουστροφηδόν

βουστροφηδόν подобно поворотам пашущего быка, направление строк попеременно

справа и слева

Βουτάδης

Βουτάδης ὁ принадлежащий роду Бута

Βοῦτος

Βοῦτος ὁ Бут, мифический герой

βραδύς

βραδύς, εῖα, ύ медленный

βραδυτής

βραδυτής, ῆτος ἡ медлительность

Βρασίδης

Βρασίδης, ου ὁ Брасид, полководец

βραχύς

βραχύς, εῖα, ύ короткий

βρέμω

βρέμω греметь, шуметь

βρέφος

βρέφος, εος τό зародыш, ребенок

Βρόμιος

Βρόμιος ὁ Бромий (прозвище Вакха)

βροντή

βροντή ἡ гром

βροτός

βροτός 2 смертный, человеческий

Βροῦτος

Βροῦτος ὁ Брут, римлянин

βρῶμα

βρῶμα, τος τό пиша

βρώσιμος

βρώσιμος 2 съедобный

Βυζάντινον

Βυζάντινον τό Византий

βυθός

βυθός ὁ глубина

βωμίς

βωμίς, ίδος ἡ ступень, алтарь

βωμός

βωμός ὁ возвышение, алтарь

– Γ–

γ′

γ три, тройка

ˏγ

ˏγ три тысячи

Γάιος

Γάιος ὁ Гай, римское имя

γάλα

γάλα, κτος τό молоко

Γαλακτοφάγοι

Γαλακτοφάγοι οἱ галактофаги, скифское племя

Γαλάται

Γαλάται οἱ галаты, галлы

Γαλατία

Γαλατία ἡ Галатия, страна в М. Азии; Галлия

γαμέω

γαμέω жениться (Т.VIІ,1)

γάρ

γάρ ведь, ибо, потому что

γαστήρ

γαστήρ, στρός ἡ желудок (§ 29)

γε

γε (энкл.) по крайней мере

γείτων

γείτων, ονος ὁ сосед

γελάω

γελάω смеяться (Т.I,1,3)

γελοῖος

γελοῖος 3 смешной

γέλως

γέλως, ωτος ὁ смех; γέλωτα ὀφλισκάνειν заслуживать осмеяния

γεμίζω

γεμίζω наполнять, насыщать

γέμω

γέμω быть нагруженным, изобиловать

γένειον

γένειον τό подбородок

γενέσια

γενέσια τά поминовение

γένεσις

γένεσις, εως ἡ рождение

γενετή

γενετή ἡ рождение

γενναίος

γενναίος = γεννητός 3 могущий возникать

γενναῖος

γενναῖος 3, 2 благородный, превосходный, отличный

γενναιότης

γενναιότης, τητος ἡ благородство

γεννάω

γεννάω рождать, производить

γένος

γένος, εος τό род

γεραιός

γεραιός 3 старый, почтенный

γερανός

γερανός ὁ журавль

γέρας, γέρως

γέρας, γέρως τό военная награда, почесть (§ 47), почет, честь, почетный дар

γερουσία

γερουσία ἡ герусия, совет старейшин

γέῤῥον

γέῤῥον τό щит

Γέῤῥος

Γέῤῥος ὁ Герр, приток Борисфена

γέρων

γέρων, οντος ὁ старик

γεύομαι

γεύομαι пробовать, вкушать

γέφυρα

γέφυρα ἡ мост

γεφυρόω

γεφυρόω делать мост, запруду

γεωμέτρης

γεωμέτρης, ου ὁ землемер, геометр

γεωμετρία

γεωμετρία ἡ землемерие, геометрия

γεωργία

γεωργία ἡ земледелие

γεωργός

γεωργός ὁ земледелец

γῆ

γῆ ἡ земля (§ 23)

γῆρας, γήρως

γῆρας, γήρως τό старость (§ 47)

γηράσκω

γηράσκω стареть (T.VI,1)

γίγας

γίγας, αντος ὁ гигант

γίγνομαι

γίγνομαι рождаться, делаться, происходить, случаться, становиться, быть (Т.VII,2)

γιγνώσκω

γιγνώσκω узнавать, познавать (§ 142, Т.VI,2)

γλαυκῶπις

γλαυκῶπις, ιδος светлоокая

γλαῦξ

γλαῦξ, κός ἡ сова, «Сова» – афинская монета

γλίχομαι

γλίχομαι (gen.) прилипать, цепляться

γλυκύς

γλυκύς, εῖα, ύ сладкий

γλῶττα

γλῶττα (σσα) ἡ язык

γνήσιος

γνήσιος 3 природный, родной, истинный, законный

γνώμη

γνώμη ἡ мысль, разум, сознание, душа, мнение, приговор

γνωρίζω

γνωρίζω узнавать, знакомиться

γνώριμος

γνώριμος 2,3 известный

γνῶσις

γνῶσις, εως ἡ познание, изучение

γονεύς

γονεύς, εως ὁ родитель, отец

γόνυ

γόνυ, νατος τό колено (§ 40)

Γοργίας

Γοργίας, ου ὁ Горгий, софист

Γοργώ

Γοργώ, οῦς ἡ Горго, жена спартанского царя Леонида

Γόρδιος

Γόρδιος ὁ Гордий, царь Фригии

γοῦν

γοῦν τό, по крайней мере, конечно

γράμμα

γράμμα, τος τό буква

γραμματεύς

γραμματεύς, έως ὁ писец, секретарь, книжник

γραμματική

γραμματική ἡ грамматика

Γράνικος

Γράνικος ὁ Граник, река в Мисии, впадающая в Пропонтиду

γραῦς

γραῦς, ός ἡ старуха (§ 57)

γραφεύς

γραφεύς, έως ὁ писец, писатель

γραφή

γραφή ἡ запись, картина

γράφω

γράφω писать (§ 133,Т.I,2,2)

γρύψ

γρύψ, πός ὁ гриф

γυμνάζω

γυμνάζω упражнять (T.III,2)

γυμνάσιον

γυμνάσιον τό гимнасий, место физических упражнений; упражнение

γυμνήτης

γυμνήτης, ου ὁ легковооружённый пеший солдат

γυμνός

γυμνός 3 нагой, голый

γυμνόω

γυμνόω обнажать

γυναικεῖος

γυναικεῖος 3 женский

γυναικωνῖτις

γυναικωνῖτις, ιδος ἡ женская половина (комната)

γύναιος

γύναιος 3 женский

γυνή

γυνή, ναικός ἡ жена, женщина (§ 37)

γύψ

γύψ, πός ὁ коршун, хищник

– Δ –

δ′

δ′ четыре, четвёрка

ˏδ

ˏδ четыре тысячи

Δαίδαλος

Δαίδαλος ὁ Дедал, мифический изобретатель

δαιμόνιον

δαιμόνιον τό божество

δαιμόνιος

δαιμόνιος 3 божественный, чудный, чудной, негодный, сверхъестественный

δαίμονις

δαίμονις, εως ἡ богиня

δαίμων

δαίμων, ονος ὁ божество, демон

δαίς, δαιτός

δαίς, δαιτός ἡ пиршество

δάκνω

δάκνω кусать (T.V)

δάκρυ

δάκρυ, υος τό = δάκρυον

δάκρυον

δάκρυον τό слеза

δακρύω

δακρύω плакать

δακτύλιος

δακτύλιος ὁ перстень, печать

δάκτυλος

δάκτυλος ὁ палец, дактиль

δαμνάω (δαμάζω)

δαμνάω (δαμάζω) укрощать, сокрушать

Δαμοκλῆς

Δαμοκλῆς, έους ὁ Дамокл, сицилийский придворный

Δαναοί

Δαναοί οἱ данайцы, греки

δανείζω

δανείζω давать взаймы, под залог, med. брать взаймы

δαπανάω

δαπανάω тратить(ся)

δάπτω

δάπτω разрывать, терзать

δαρεικός

δαρεικός ὁ дарик, персидская золотая монета

Δαρεῖος

Δαρεῖος ὁ Дарий, царь персов

δασμός

δασμός ὁ дань

δασύς

δασύς, εῖα, ύ густой, покрытый шерстью

δάφνη

δάφνη ἡ лавр, лавровый венок

δαψιλής

δαψιλής 2 обильный

δέ

δέ а, но, же, однако, с другой стороны

δεδια

δεδια см. δέδοικα (§ 150)

δέδοικα

δέδοικα см. δείδω (§ 150)

δεῖ

δεῖ (безл.) нужно, следует (T. VII)

δείδω

δείδω бояться, опасаться (§ 150, Т.I,2,3)

δείκνυμι

δείκνυμι показывать (§ 156,Т.IХ,2)

δειλός

δειλός 3 боязливый, робкий, трусливый

δεῖνα

δεῖνα ὁ (нескл.) кто-то, такой-то

δεινός

δεινός 3 страшный, искусный, выдающийся, удивительный

δειπνέω

δειπνέω обедать

δεῖπνον

δεῖπνον τό обед, пир

δέκα

δέκα десять

δεκαετής

δεκαετής 2 десятилетний

δεκάς

δεκάς, άδος ἡ десяток, декада

δέκατος

δέκατος 3 десятый

δεκάτη

δεκάτη ἡ десятина

Δέλτα

Δέλτα ἡ (нескл.) Дельта

δελφίς

δελφίς, ῖνος ὁ дельфин

Δελφοί

Δελφοί οἱ Дельфы, город

δέμω

δέμω строить, воздвигать

δένδρον

δένδρον τό дерево

δεξιά (χειρ)

δεξιά (χειρ) ἡ правая рука

δεξιός

δεξιός 3 правый, благоприятный

δεξιότης

δεξιότης, ητος ἡ ловкость

δέρμα

δέρμα, τος τό кожа, шкура

δέρω

δέρω драть, сдирать, бить (Т.I,2,4)

δεσμεύω

δεσμεύω связывать

δεσμός

δεσμός ὁ связь, узел, δεσμοί οἱ и δεσμά τά узы, оковы

δεσμωτήριον

δεσμωτήριον τό тюрьма

δέσποινα

δέσποινα ἡ госпожа

δεσπότης

δεσπότης, ου ὁ господин, владыка (§ 14)

δεῦρο

δεῦρο сюда

δεῦτε

δεῦτε = δεῦρο

δεύτερος

δεύτερος 3 второй

δέχομαι

δέχομαι принимать, брать, получать

δέω

δέω (чаще med.) нуждаться, иметь недостаток, просить (T.VII)

δέω

δέω связывать(§ 111)

δή

δή очевидно, конечно, в самом деле

δῆλος

δῆλος 3 очевидный, ясный, явный

Δῆλος

Δῆλος ἡ Делос, остров

δηλόω

δηλόω обнаруживать, пояснять (§ 114, Т.I,1,2)

δημαγωγός

δημαγωγός ὁ демагог, народный трибун

Δημάδης

Δημάδης ὁ Демад, оратор

Δημάρατος

Δημάρατος ὁ Демарат, спартанский царь

δημηγορέω

δημηγορέω выступать перед народом

Δημήτηρ

Δημήτηρ, τρός ἡ Деметра (§ 29)

Δημήτριος

Δημήτριος ὁ Деметрий (Πολιορκητής Полиоркет), эллинистический царь

δημιουργός

δημιουργός ὁ творец, художник

δημοκρατία

δημοκρατία ἡ демократия, народовластие

Δημόκριτος

Δημόκριτος ὁ Демокрит, философ

Δημόναξ

Δημόναξ, κτος ὁ Демонакт, философ

δῆμος

δῆμος ὁ народ

Δημοσθένης

Δημοσθένης, ους ὁ Демосфен

δημόσιος

δημόσιος 3 общественный, δημοσίᾳ публично

δημότης

δημότης ὁ человек из народа, согражданин

δημοτικός

δημοτικός 3 демократический, народный

δηνάριον

δηνάριον τό динарий, римская монета

δῃόω

δῃόω убивать, разорять, опустошать

δήποτε

δήποτε однажды

δήπου

δήπου пожалуй

δῆτα

δῆτα в самом деле, действительно, конечно

διά

διά (gen., асc.) через, вследствие, по, по причине (предл.)

διαβαίνω

διαβαίνω переходить, переправляться

διαβάλλω

διαβάλλω клеветать

διάβασις

διάβασις, εως ἡ переход, переправа

διαβιβάζω

διαβιβάζω переправлять

διαγιγνώσκω

διαγιγνώσκω распознавать

διαγογγύζω

διαγογγύζω негодовать

διαγράφω

διαγράφω расписывать, описывать

διάγω

διάγω проводить

διαγωνίζομαι

διαγωνίζομαι сражаться

διαδέχομαι

διαδέχομαι принимать

διάδημα

διάδημα, τος τό диадема, повязка, венец

διαδίδωμι

διαδίδωμι передавать

διάδοχος

διάδοχος 2 преемник, принимающий на себя, облегчающий

διαζώννυμι

διαζώννυμι опоясывать, пересекать

διάθεσις

διάθεσις, εως ἡ расположение

διαθέω

διαθέω бегать в разные стороны

διαθήκη

διαθήκη ἡ духовное завещание, завет

διαίρεσις

διαίρεσις, εως ἡ разделение

διαιρέω

διαιρέω разделять, улаживать

διαίρω

διαίρω переправлять(ся)

δίαιτα

δίαιτα ἡ образ жизни, пир

διαιτάομαι

διαιτάομαι вести образ жизни

διακαρτερέω

διακαρτερέω выдерживать, выносить

διάκειμαι

διάκειμαι быть в каком-либо положении

διακόπτω

διακόπτω разрубать

διακόσιοι

διακόσιοι, αι, α двести

διακρίνω

διακρίνω различать, решать, разъединяться

διαλαμβάνω

διαλαμβάνω брать отдельно, разделять

διαλέγομαι

διαλέγομαι (dat.) разговаривать, беседовать (Т. VIII,1, Т.ХI,3)

διαλείπω

διαλείπω пропускать, переставать

διαλλάττω

διαλλάττω (σσω) примиряться

διαλύω

διαλύω развязывать, прекращать

διαμένω

διαμένω пребывать, оставаться

διανέμω

διανέμω делить

διανίσταμαι

διανίσταμαι подниматься, устремляться

διανοέομαι

διανοέομαι рассуждать, размышлять, обдумывать

διάνοια

διάνοια ἡ размышление, мысль

διανύω

διανύω доводить до конца, совершать, оканчивать

διαξαίνω

διαξαίνω причёсывать шерсть

διαπεραιόω

διαπεραιόω переправлять

διαπέτομαι

διαπέτομαι прилетать, улетать

διαπιστεύω

διαπιστεύω вполне доверять

διαπλέω

διαπλέω отплывать

διαπράττω

διαπράττω делать, осуществлять, исполнять

διαρέσκω

διαρέσκω улаживать, нравиться

διαρπάζω

διαρπάζω разграблять

διαῤῥήδην

διαῤῥήδην определённо, точно

διαρχαιρεσιάζω

διαρχαιρεσιάζω выбирать в народное собрание

διασκευάζω

διασκευάζω приготовлять, приводить в порядок, устраивать

διασκορπίζω

διασκορπίζω растрачивать

διασπείρω

διασπείρω рассеивать

διάστημα

διάστημα, τος τό расстояние, длина

διασχηματίζω

διασχηματίζω расширять

διασώζω

διασώζω сохранять, спасать

διάταξις

διάταξις, εως ἡ расстановка, устройство

διαταράττω

διαταράττω приводить в беспорядок, в замешательство, смущать

διατάττω

διατάττω распределять, строить

διατελέω

διατελέω оканчивать, пребывать, продолжаться

διατηρέω

διατηρέω сохранять, удерживать, наблюдать

διατίθημι

διατίθημι располагать

διατρίβω

διατρίβω проводить время, пребывать

διαφαίνω

διαφαίνω показывать, pass. виднеться

διαφέρω

διαφέρω переносить, носить, различаться, разносить, распутывать, med. ссориться,

враждовать (πρός с асc.)

διαφεύγω

διαφεύγω избегать, убегать, ускользать

διαφθείρω

διαφθείρω губить, портить, развращать, искажать, разрушать

διαφορά

διαφορά ἡ различие, раздор, вражда

διάφορος

διάφορος 2 различающийся, отличающийся, διάφορον τό отличие, разница, интерес,

выгода

διαχέω

διαχέω рассыпать, рассеивать, расстраивать

διαχράομαι

διαχράομαι пользоваться

διδάσκαλος

διδάσκαλος ὁ учитель

διδάσκω

διδάσκω учить (кого – чему – асc. – асc.) (Т.VI,1)

διδωμι

διδωμι давать (§§ 144,145,147,149)

διείργω

διείργω отделять, различать

διεκπίπτω

διεκπίπτω пробиваться

διέξειμι

διέξειμι = διεξέρχομαι

διεξέρχομαι

διεξέρχομαι проходить, рассказывать

διέπω

διέπω приводить в порядок

διεργάζομαι

διεργάζομαι действовать

διερωτάω

διερωτάω расспрашивать

διετήσιος

διετήσιος 2 ежегодный

διέχω

διέχω раздвигать(ся)

διηγέομαι

διηγέομαι рассказывать, излагать, разъяснять

διθυραμβοποιητική

διθυραμβοποιητική ἡ дифирамбическая поэзия

διθύραμβος

διθύραμβος ὁ дифирамб

διικνέομαι

διικνέομαι проникать

διίστημι

διίστημι расставлять, разделять, med. расходиться

δικάζω

δικάζω судить

δίκαιος

δίκαιος 3 справедливый

δικαιοσύνη

δικαιοσύνη ἡ справедливость

δικαιόω

δικαιόω считать справедливым

δικαστήριον

δικαστήριον τό судилище, суд

δικαστής

δικαστής, οῦ ὁ судья

δίκη

δίκη ἡ право, процесс, наказание, δίκην διδόναι понести наказание, быть осуждённым

Δίκη

Δίκη ἡ богиня Справедливости

δίνη

δίνη ἡ вращение, вихрь

διό (=διὰ ὅ)

διό (=διὰ ὅ) почему, поэтому

Διογείτων

Διογείτων, ονος ὁ Диогитон, афинянин, против которого составлена речь Лисия

Διογένης

Διογένης, ους ὁ Диоген, философ

Διομήδης

Διομήδης, εος ὁ Диомед, герой Троянской войны

διομολογέω

διομολογέω условливаться, соглашаться

Διονύσια

Διονύσια, ων τά Дионисии, праздник в честь Диониса

Διονύσιος

Διονύσιος ὁ Дионисий

Διόνυσος

Διόνυσος ὁ Дионис, бог

διόπερ

διόπερ поэтому

διορίζω

διορίζω разделять, распределять, отделять

δῖος

δῖος 3 божественный

Διόσκουροι

Διόσκουροι оἱ Диоскуры, сыновья Зевса, Кастор и Полидевк

διότι

διότι почему, потому что

διοτρεφής

διοτρεφής 2 питомец Зевса

διπλάσιος

διπλάσιος 2 двойной

διπλοῦς

διπλοῦς, ῆ, οῦν двойной, двойственный, лукавый

δίς

δίς дважды

δίσκος

δίσκος ὁ круг, диск

δισχίλιοι

δισχίλιοι, αι, α две тысячи

δίψα

δίψα ἡ жажда

διψάω

διψάω жаждать (§ 109)

διώκω

διώκω преследовать, гнаться, охотиться (Т.І,2,1)

διῶρυξ

διῶρυξ, γος ἡ ров, канал

δόγμα

δόγμα, τος τό решение, учение, закон, догма

δοκέω

δοκέω полагать, думать (Т.VII,1)

δοκεῖ

δοκεῖ с dat. казаться

δολερός

δολερός 3 хитрый

Δόλοπες

Δόλοπες оἱ долопы, племя в Фессалии

δόλος

δόλος ὁ хитрость, коварство, приманка

δόξα

δόξα ἡ мнение, слава, молва

δόξαν

δόξαν part. aor. neutrum abs. к δοκέω (§ 162)

δορά

δορά ἡ кожа, шкура

δορκάς

δορκάς, άδος ἡ газель

δόρυ

δόρυ, δορατος τό копьё (§ 40)

δουλεύω

δουλεύω быть рабом, покорствовать, служить

δούλη

δούλη ἡ раба, рабыня

δουλικός

δουλικός 3 рабский

δοῦλος

δοῦλος ὁ раб

δουλοσύνη

δουλοσύνη ἡ рабство

δουλόω

δουλόω порабощать

δοῦπος

δοῦπος ὁ шум, стук

δράκων

δράκων, οντος ὁ змей, дракон

δρᾶμα

δρᾶμα, τος τό действие, дело, драма

δραπέτης

δραπέτης, ου ὁ беглый раб

δραχμή

δραχμή ἡ драхма, монета

δράω

δράω действовать, делать, совершатъ (Т.I,1,5)

δρεπανηφόρος

δρεπανηφόρος 2 серпоносный

δρόμος

δρόμος ὁ бег, δρόμῳ бегом

δρῦς

δρῦς, υός ἡ дуб, дерево

δρυτόμος

δρυτόμος ὁ дровосек

δύναμαι

δύναμαι мочь, быть в состоянии (§ 154, Т.Х,3)

δύναμις

δύναμις, εως ἡ сила, могущество, войско

δυναστεύω

δυναστεύω властвовать

δυνάστης

δυνάστης, ου ὁ могущественный человек, повелитель, царь

δυνατός

δυνατός 3 сильный, могущественный, способный

δύο

δύο два (§ 75)

δύσαυλος

δύσαυλος 2 тяжёлый для ночлега

δυσγαρμονία

δυσγαρμονία ἡ несозвучие, дисгармония

δυσγένεια

δυσγένεια ἡ низкое происхождение

δύσθυμος

δύσθυμος 2 недовольный

δύσκολος

δύσκολος ὁ угрюмец, брюзга

δύσκριτος

δύσκριτος 2 неясный, непонятный

δύσμαχος

δύσμαχος 2 непреодолимый

δυσμή

δυσμή ἡ заход, закат

δύσομβρος

δύσομβρος 2 дождливый

δυστυχέω

δυστυχέω быть несчастным

δυστύχημα

δυστύχημα, τος τό несчастье, неудача

δυσχείμερος

δυσχείμερος 2 очень холодный

δυσχεραίνω

δυσχεραίνω досадовать, сердиться

δυσχωρία

δυσχωρία ἡ неудобная местность

δύω

δύω погружать, med. погружаться (§ 142,Т.I,1,1)

δώδεκα

δώδεκα двенадцать

δωδέκατος

δωδέκατος 3 двенадцатый

δωμάτιον

δωμάτιον τό комната, спальня

δωρέομαι

δωρέομαι дарить

δῶρον

δῶρον τό дар, подарок, добровольное приношение

– Ε –

ε′

ε′ пять, пятёрка

ˏε

ˏε пять тысяч

ἐάν = εἰ ἄν

ἐάν = εἰ ἄν если бы

ἔαρ

ἔαρ, ος τό весна

ἑαυτοῦ

ἑαυτοῦ, ῆς себя самого, самой (§ 21)

ἐάω

ἐάω позволять, допускать (Τ.Χ,1)

ἑβδομήκοντα

ἑβδομήκοντα семьдесят

ἕβδομος

ἕβδομος 3 седьмой

ἐγγίγνομαι

ἐγγίγνομαι рождаться, происходить

ἐγγίζω

ἐγγίζω приближаться

ἔγγονος

ἔγγονος ὁ, ἡ внук, внучка, потомок

ἐγγράφω

ἐγγράφω (dat.) надписывать

ἐγγυάω

ἐγγυάω давать в жёны

ἐγγύς

ἐγγύς (ἐγγυτέρω, -τάτω) близко

ἐγείρω

ἐγείρω будить, возбуждать, подымать, med. просыпаться, бодрствовать (Т.III,5, Τ.ΧΙ,1)

ἐγκαλύπτω

ἐγκαλύπτω закрывать

ἐγκέφαλος

ἐγκέφαλος ὁ мозг

ἔγκλημα

ἔγκλημα, τος τό обвинение

ἐγκλίνω

ἐγκλίνω (πρός c асc.) наклонять(ся)

ἔγκλισις

ἔγκλισις, εως ἡ наклонение, склонность

ἐγκράτεια

ἐγκράτεια ἡ преодоление, самообладание, воздержание, сила

ἐγκρατής

ἐγκρατής 2 владеющий собой

ἐγκρυπτω

ἐγκρυπτω (dat.) скрывать в...

ἐγκώμιον

ἐγκώμιον τό энкомий, похвальное слово

ἐγχείρημα

ἐγχείρημα, τος τό попытка, дело

ἐγχειρίδιον

ἐγχειρίδιον τό кинжал

ἐγχωρέω

ἐγχωρέω позволять, ἐγχωρεῖ можно

ἐγχώριος

ἐγχώριος 3,2 туземный, местный

ἐγώ

ἐγώ я (§ 84)

ἕδρα

ἕδρα ἡ седалище, трон

ἕζομαι

ἕζομαι садиться

ἐθέλω

ἐθέλω желать, хотеть (T.VII)

ἐθίζω

ἐθίζω приучать (Τ.Χ,1)

ἔθνος

ἔθνος, εος τό народ, племя

ἔθος

ἔθος, εος τό обычай

εἰ

εἰ если(§ 152)

εἰ

εἰ ли (в косвенном вопросе)

εἶδος

εἶδος, εος τό вид, наружность

εἰδύλλιον

εἰδύλλιον τό картинка, идиллия

εἴδωλον

εἴδωλον τό образ, подобие, изображение

εἴθε

εἴθε о если бы!

εἰκάζω

εἰκάζω уподоблять, изображать, догадываться

εἰκῇ

εἰκῇ необдуманно

εἰκός

εἰκός = ἐοικός см. ἔοικα

εἴκοσι

εἴκοσι двадцать

εἰκοστός

εἰκοστός 3 двадцатый

εἰκότως

εἰκότως естественно, как следует

εἴκω

εἴκω отступать, уступать, разбегаться

εἰκών

εἰκών, όνος ἡ образ, изображение, статуя, представление

εἰκώς

εἰκώς, υῖα, ός (-κότος) от ἔοικα подобающий

εἰλικρινής

εἰλικρινής 2 чистый, истинный

εἱλώτης

εἱλώτης, ου ὁ илот, спартанский государственный крепостной

εἶμα

εἶμα, τος τό одежда

εἰμί

εἰμί быть, существовать, находиться, случаться (§ 125)

εἶμι

εἶμι идти (§ 160)

εἶναι

εἶναι см. εἰμί

εἴργω

εἴργω запирать, гнать, тушить

εἰρήνη

εἰρήνη ἡ мир

εἰρηνικός

εἰρηνικός 3 мирный

εἰς

εἰς (асс.) в, на, к, приблизительно, около

εἶς

εἶς, μία, ἕѵ один (§ 75)

εἰσαγγελία

εἰσαγγελία ἡ исангелия, чрезвычайное заявление, объявление

εἰσάγω

εἰσάγω вводить

εἰσβατός

εἰσβατός 3 доступный

εἰσβολή

εἰσβολή ἡ вторжение, нападение, вход

εἰσδεχομαι

εἰσδεχομαι принимать

εἴσειμι

εἴσειμι = εἰσέρχομαι

εἰσέρχομαι

εἰσέρχομαι входить, подходить

εἰσίημι

εἰσίημι впускать

εἴσοδος

εἴσοδος ἡ вход, доступ

εἴσομαι

εἴσομαι см. οἶδα

εἴσοπτρον

εἴσοπτρον τό зеркало

εἰσοράω

εἰσοράω видеть, созерцать

εἰσπέτομαι

εἰσπέτομαι влетать

εἰσπηδάω

εἰσπηδάω прыгать в...

εἰσπλέω

εἰσπλέω вплывать, приплывать

εἰσπράττω

εἰσπράττω взыскивать, собирать (с кого – асс.)

εἰστίθημι

εἰστίθημι класть на…

εἰσφερω

εἰσφερω вносить

εἰσφορά

εἰσφορά ἡ взнос, военный налог

εἴσω

εἴσω внутрь, внутри

εἶτα

εἶτα затем

εἴτε… εἴτε

εἴτε… εἴτε ли... или

εἴωθα

εἴωθα привыкать, иметь обыкновение (Т.ХI,3)

ἐκ

ἐκ (gen.) из (предл.)

ἕκαστος

ἕκαστος 3 каждый, всякий, единичный

ἑκάστοτε

ἑκάστοτε каждый раз

ἑκατέρωθεν

ἑκατέρωθεν с той и с другой стороны, с обеих сторон

ἑκάτερος

ἑκάτερος 3 каждый

ἑκατόν

ἑκατόν сто

ἑκατοντάρχης

ἑκατοντάρχης, ου ὁ сотник, центурион

ἐκβαίνω

ἐκβαίνω выходить, случаться, делаться

ἐκβάλλω

ἐκβάλλω выбрасывать, изгонять

ἐκβοηθέω

ἐκβοηθέω спешить на помощь

ἐκβολή

ἐκβολή ἡ впадение

ἐκδέρω

ἐκδέρω сдирать кожу (асс.)

ἐκδέχομαι

ἐκδέχομαι брать, принимать

ἐκδιαπρίζω

ἐκδιαπρίζω отпиливать

ἐκδρομή

ἐκδρομή ἡ нападение

ἐκζωπυρέω

ἐκζωπυρέω возобновлять

ἐκεῖ

ἐκεῖ там, тут

ἐκεῖθεν

ἐκεῖθεν оттуда

ἐκεῖνος

ἐκεῖνος 3 тот (§ 91)

ἐκεῖσε

ἐκεῖσε туда

ἐκκαθαίρω

ἐκκαθαίρω вычищать

ἑκκαίδεκα

ἑκκαίδεκα шестнадцать

ἐκκαλύπτω

ἐκκαλύπτω раскрывать

ἐκκλησία

ἐκκλησία ἡ народное собрание

ἔκκριτος

ἔκκριτος 2 избранный

ἐκλέγω

ἐκλέγω выбирать

ἐκλογίζομαι

ἐκλογίζομαι обсуждать

ἐκμανθάνω

ἐκμανθάνω выучивать, изучать

ἑκούσιος

ἑκούσιος 3 добровольный

ἐκπάγλως

ἐκπάγλως сильно

ἐκπέμπω

ἐκπέμπω отсылать, посылать, испускать

ἐκπηδάω

ἐκπηδάω выскакивать, вырываться, подскакивать, подъезжать

ἐκπίμπλημι

ἐκπίμπλημι наполнять, удовлетворять

ἐκπίνω

ἐκπίνω выпивать

ἐκπίπτω

ἐκπίπτω выпадать, падать, быть изгнанным

ἐκπλέω

ἐκπλέω выплывать, отплывать

ἔκπληξις

ἔκπληξις, εως ἡ ужас

ἐκπλήττω

ἐκπλήττω ударять, прогонять, устрашать (T. IV)

ἔκπλους

ἔκπλους, ου ὁ отплытие, выход кораблей из гавани

ἐκπλύνω

ἐκπλύνω вымывать

ἐκποιέω

ἐκποιέω отделывать

ἐκπονέομαι

ἐκπονέομαι трудиться

ἐκπρεπής

ἐκπρεπής 2 выдающийся

ἐκραβίζω

ἐκραβίζω выколачивать

ἐκρίπτω

ἐκρίπτω выбрасывать

ἐκσκάπτω

ἐκσκάπτω выкапывать

ἐκτέμνω

ἐκτέμνω вырезать, сдирать

ἐκτίθημι

ἐκτίθημι выкладывать, выставлять, выносить, вырывать

ἐκτίνω

ἐκτίνω выплачивать штраф

ἔκτισις

ἔκτισις, εως ἡ штраф

ἐκτοπισμός

ἐκτοπισμός ὁ отдалённость

ἕκτος

ἕκτος 3 шестой

ἐκτροπή

ἐκτροπή ἡ отвод, отклонение

ἐκτυφλύω

ἐκτυφλύω ослеплять

Ἕκτωρ

Ἕκτωρ, ορος ὁ Гектор, троянец

ἐκφαίνω

ἐκφαίνω выказывать, показывать

ἐκφέρω

ἐκφέρω выносить

ἔκφρων

ἔκφρων, ονος 2 обезумевший

ἐκχέω

ἐκχέω выливать

ἑκών

ἑκών, οῦσα, όν добровольный, охотный

ἐλαια

ἐλαια ἡ олива, маслина

ἔλασις

ἔλασις, εως ἡ угон, поход

ἐλάττων

ἐλάττων см. μικρός, ὀλίγος (§ 70)

ἐλαύνω

ἐλαύνω гнать, ударять (T.V,2, Τ.ΧΙ,1), ехать, отправляться

ἔλαφος

ἔλαφος ὁ, ἡ олень

ἐλάχιστος

ἐλάχιστος см. μικρός, ὀλίγος (§ 70)

ἐλάω

ἐλάω = ἐλαύνω

ἔλεγχος

ἔλεγχος, εος τό стыд, срам

ἐλέγχω

ἐλέγχω изобличать (Τ.ΧΙ,1)

ἐλεέω

ἐλεέω жалеть, сострадать

Ἑλένη

Ἑλένη ἡ Елена, спартанка

ἔλεος

ἔλεος ὁ сострадание, жалость

ἐλευθερία

ἐλευθερία ἡ свобода

ἐλεύθερος

ἐλεύθερος 3 свободный

ἐλευθερόω

ἐλευθερόω освобождать

ἐλεύσομαι

ἐλεύσομαι fut. к ἔρχομαι

ἐλεφάντινος

ἐλεφάντινος 3 слоновый

ἐλέφας

ἐλέφας, αντος ὁ слон, слоновая кость

ἑλίσσω

ἑλίσσω вертеть, катить (Τ.Χ,1, Τ.ΧΙ,1)

ἕλκω

ἕλκω тянуть, тащить, влечь, пить (Т.Х,1)

Ἑλλάς

Ἑλλάς, άδος ἡ Эллада, Греция

Ἕλλην

Ἕλλην, ηνος ὁ эллин, грек

Ἑλληνικός

Ἑλληνικός 3 эллинский, греческий

Ἑλληνίς

Ἑλληνίς, ίδος ἡ гречанка

Ἑλλησποντιακός

Ἑλλησποντιακός 3 геллеспонтский

Ἑλλήσποντος

Ἑλλήσποντος ὁ Геллеспонт

ἕλος

ἕλος, εος τό болото

ἐλπίζω

ἐλπίζω надеяться, ожидать

ἐλπίς

ἐλπίς, ίδος ἡ надежда, ожидание

ἑλώριον

ἑλώριον τό добыча

ἑμαυτοῦ

ἑμαυτοῦ, ῆς меня самого (§ 85)

ἐμβαίνω

ἐμβαίνω входить, вторгаться

ἐμβάλλω

ἐμβάλλω набрасывать, нападать, наводить, сдерживать

ἐμβατήριον

ἐμβατήριον τό эмбатерий, маршевая песнь

ἐμβλεπω

ἐμβλεπω смотреть на...

ἐμβολή

ἐμβολή ἡ нападение, удар

ἐμβροχίζω

ἐμβροχίζω завязывать петлю

ἔμμετρος

ἔμμετρος 2 имеющий размер

ἔμολον

ἔμολον см. βλώσκω

ἐμός

ἐμός 3 мой (§21)

ἐμπαίω

ἐμπαίω поражать

ἔμπαλιν

ἔμπαλιν обратно, наоборот, в свою очередь

ἐμπειρία

ἐμπειρία ἡ опытность

ἔμπειρος

ἔμπειρος 2 опытный, сведущий

ἐμπίπλημι

ἐμπίπλημι наполнять, пресыщать

ἐμπίπρημι

ἐμπίπρημι зажигать, сжигать

ἐμπίπτω

ἐμπίπτω впадать, нападать

ἔμπλεος

ἔμπλεος 2 (gen.) наполненный

ἔμπλεως

ἔμπλεως 2 = ἔμπλεος

ἔμπληκτος

ἔμπληκτος 2 напуганный, неразумный

ἐμποδίζω

ἐμποδίζω мешать, связывать

ἐμποιέω

ἐμποιέω вделывать, вселять, внушать, затягивать

ἐμπορία

ἐμπορία ἡ торговля

ἐμπόριον

ἐμπόριον τό эмпорий, склад, торжище

ἔμπορος

ἔμπορος ὁ торговец, купец

ἔμπροσθεν

ἔμπροσθεν впереди

ἔμπτωσις

ἔμπτωσις, εως ἡ впадение

ἐμφορέω

ἐμφορέω вносить, med. наполняться

ἐμφύλιος

ἐμφύλιος 2 внутренний, гражданский

ἔμψυχος

ἔμψυχος 2 живой, одушевлённый

ἐν

ἐν (dat.) в, на, при, среди (предл.)

ἐνάγω

ἐνάγω вводить, влечь

ἐνακόσιοι

ἐνακόσιοι, αι, α девятьсот

ἐνακοσιοστός

ἐνακοσιοστός 3 девятисотый

ἐναντιόομαι

ἐναντιόομαι противиться (Т.Х,4)

ἐναντίος

ἐναντίος 3 противоположный, pl. противники, враги; ἐναντίον (gen.) в присутствии;

ἐξ ἐναντίας с противоположной стороны

ἐναργής

ἐναργής 2 явный, очевидный

ἐναρίθμιος

ἐναρίθμιος 2 входящий в счёт, имеющий значение

ἔνατος

ἔνατος 3 девятый

ἐνδεής

ἐνδεής 2 нуждающийся, чуждый

ἐνδείκνυμι

ἐνδείκνυμι показывать

ἕνδεκα

ἕνδεκα одиннадцать, тюремная коллегия

ἑνδέκατος

ἑνδέκατος 3 одиннадцатый

ἐνδέχομαι

ἐνδέχομαι (вос)принимать, верить

ἔνδοθεν

ἔνδοθεν изнутри

ἐνδοιάζω

ἐνδοιάζω сомневаться

ἔνδον

ἔνδον внутри, внутрь

ἔνδοξος

ἔνδοξος 2 славный, знаменитый

ἐνδύω

ἐνδύω надевать, med. одеваться, проникать

ἐνέδρα

ἐνέδρα ἡ засада

ἔνειμι

ἔνειμι (dat.) быть, находиться в; ἔνεστι можно

ἕνεκα

ἕνεκα (gen.) ради, из-за

ἐνενήκοντα

ἐνενήκοντα девяносто

ἐνέπω

ἐνέπω говорить, обращаться к

ἔνθα

ἔνθα там, где

ἐνθάδε

ἐνθάδε туда, тут

ἔνθεν

ἔνθεν оттуда; ἔνθεν μἶν… ἔνθεν δέ отсюда… оттуда

ἐνθένδε

ἐνθένδε отсюда

ἐνθουσιαστικός

ἐνθουσιαστικός 3 вдохновлённый, исступлённый, пророческий

ἐνθουσιάω

ἐνθουσιάω быть в исступлении, неистовствовать

ἐνθυμέομαι

ἐνθυμέομαι обдумывать, принимать во внимание

ἐνιαυτός

ἐνιαυτός ὁ годичный срок, κατ’ ἐνιαυτόν ежегодно

ἐνίημι

ἐνίημι бросать, метать

ἔνιοι

ἔνιοι, αι, α некоторые

ἐνίοτε

ἐνίοτε иногда

ἐνίπτω

ἐνίπτω (аоr. ἠνίπαπον) порицать, бранить

ἐνίστημι

ἐνίστημι ставить, med. случаться

ἐννέα

ἐννέα девять

ἐννενηκονταεννέα

ἐννενηκονταεννέα девяносто девять

ἐννοέω

ἐννοέω узнавать

ἔννους

ἔννους 2 разумный

ἕννυμι

ἕννυμι надевать (Τ.ΙΧ,1)

ἐνόδιος

ἐνόδιος 2 придорожный

ἐνοικέω

ἐνοικέω жить в…, населять

ἔνοπλος

ἔνοπλος 2 вооружённый

ἐνταῦθα

ἐνταῦθα теперь, здесь

ἐνταυθοῖ

ἐνταυθοῖ сюда, здесь

ἐντέλλομαι

ἐντέλλομαι поручать, приказывать

ἐντεῦθεν

ἐντεῦθεν отсюда

ἐντίθημι

ἐντίθημι нападать, охватывать, сообщать

ἐντολή

ἐντολή ἡ заповедь

ἐντός

ἐντός внутри, по эту сторону

ἐντρέχω

ἐντρέχω вбегать, попадаться

ἐντροπή

ἐντροπή ἡ внимание, уважение

ἐντυγχάνω

ἐντυγχάνω (dat.) встречаться, натыкаться

ἐνυβρίζω

ἐνυβρίζω оскорблять

ἐνύπνιον

ἐνύπνιον τό сновидение

ἐνώπιον

ἐνώπιον перед лицом

ἐξ

ἐξ = ἐκ

ἕξ

ἕξ шесть

ἐξάγω

ἐξάγω выводить, вывозить

ἐξαιρετός

ἐξαιρετός 2 отборный

ἐξαιρέω

ἐξαιρέω изымать, отбирать

ἐξαιτέω

ἐξαιτέω испрашивать (прощение)

ἐξαίφνης

ἐξαίφνης вдруг, внезапно

ἑξακισχίλιοι

ἑξακισχίλιοι, αι, α шесть тысяч

ἑξακόσιοι

ἑξακόσιοι, αι, α шестьсот

ἐξαμαρτάνω

ἐξαμαρτάνω ошибаться

ἑξάμηνος (χρόνος)

ἑξάμηνος (χρόνος) шестимесячный период

ἐξαμύνομαι

ἐξαμύνομαι отражать

ἐξανάγω

ἐξανάγω выводить, отправлять

ἐξανίστημι

ἐξανίστημι поднимать

ἐξαπατάω

ἐξαπατάω обманывать

ἐξαπίνης

ἐξαπίνης = ἐξαίφνης

ἐξάπτω

ἐξάπτω привязывать, med. следовать по пятам

ἐξαρκέω

ἐξαρκέω быть достаточным

ἐξαρπάζω

ἐξαρπάζω похищать, вырывать, спасать

ἐξάρχω

ἐξάρχω начинать, первенствовать

ἔξειμι

ἔξειμι = ἐξέρχομαι

ἐξελαύνω

ἐξελαύνω выходить, проходить

ἐξελέγχω

ἐξελέγχω обличать, доказывать, обнаруживать

ἐξερέω

ἐξερέω fut. к ἐξεῖπον сказать

ἐξέρπω

ἐξέρπω выползать, выходить

ἐξέρχομαι

ἐξέρχομαι выходить, уходить

ἔξεστι

ἔξεστι позволено, можно

ἐξετάζω

ἐξετάζω осматривать

ἐξέτασις

ἐξέτασις, εως ἡ смотр

ἐξευρίσκω

ἐξευρίσκω изобретать

ἐξηγέομαι

ἐξηγέομαι объяснять

ἐξηγητής

ἐξηγητής, οῦ ὁ толкователь

ἑξήκοντα

ἑξήκοντα шестьдесят

ἑξῆς

ἑξῆς по порядку, ἑξῆς ὁ, ἡ, τό следующий

ἐξίημι

ἐξίημι выпускать, изливать, впадать

ἐξίσχω

ἐξίσχω = ἐξέχω выступать

ἔξοδος

ἔξοδος ἡ выход

ἐξοιδέω

ἐξοιδέω распухать

ἐξόλλυμι

ἐξόλλυμι совершенно губить

ἐξομματόω

ἐξομματόω делать ясным, зрячим

ἐξόν

ἐξόν part. от ἔξεστι (§ 161)

ἐξορμάω

ἐξορμάω двигаться, отправляться

ἐξορύττω

ἐξορύττω выкапывать, вырывать

ἐξουσία

ἐξουσία ἡ возможность, право, свобода

ἔξοχος

ἔξοχος 2 выдающийся

ἐξυπανίσταμαι

ἐξυπανίσταμαι вздуваться

ἔξω

ἔξω вне, снаружи

ἔξωθεν

ἔξωθεν извне, снаружи

ἐξωθέω

ἐξωθέω теснить, расталкивать

ἔοικα

ἔοικα быть похожим, быть приличным

ἑορτάζω

ἑορτάζω праздновать

ἑορτή

ἑορτή ἡ праздник

ἐπάγω

ἐπάγω приводить, вести, направлять, med. избегать

ἐπαινέτης

ἐπαινέτης, ου ὁ хвалитель, панегирист

ἐπαινέω

ἐπαινέω хвалить, восхвалять

ἔπαινος

ἔπαινος ὁ похвала

ἐπάν

ἐπάν = ἐπεὶ ἄν

ἐπανάστασής

ἐπανάστασής, εως ἡ восстание

ἐπάνειμι

ἐπάνειμι = ἐπανέρχομαι

ἐπανέρχομαι

ἐπανέρχομαι восходить, приходить, прибывать, возвращаться

ἐπανιόω

ἐπανιόω хвалить, прославлять

ἐπανορθόω

ἐπανορθόω поднимать, восстанавливать, поправлять

ἐπάνω

ἐπάνω выше

ἐπαράομαι

ἐπαράομαι проклинать

ἐπασκέω

ἐπασκέω заниматься

ἐπαχθίζω

ἐπαχθίζω нагружать, навьючить

ἐπεγείρω

ἐπεγείρω будить

ἐπεί

ἐπεί когда, так как

ἐπείγω

ἐπείγω давить, теснить, торопиться, спешить

ἐπειδάν

ἐπειδάν = ἐπειδὴ ἄν

ἐπειδή

ἐπειδή когда, так как

ἐπειδήπερ

ἐπειδήπερ потому что

ἔπειμι (εἶναι)

ἔπειμι (εἶναι) быть в…

ἔπειμι (ἰέναι)

ἔπειμι (ἰέναι) подходить

ἐπειρωτάω

ἐπειρωτάω = ἐπερωτάω

ἔπειτα

ἔπειτα потом, затем

ἐπεκθέω

ἐπεκθέω врываться

ἐπελαύνω

ἐπελαύνω гнать против, отправляться

ἐπέλευσις

ἐπέλευσις, εως ἡ приход, нападение, случайность

ἐπενήνοθε

ἐπενήνοθε (арх. perf. 3 л. sing.) расти

ἐπεξάγω

ἐπεξάγω выводить, вести на

ἐπέξειμι

ἐπέξειμι = ἐπεξέρχομαι выходить, преследовать

ἐπεργάζομαι

ἐπεργάζομαι приделывать

ἐπέρχομαι

ἐπέρχομαι идти на, против, подходить

ἐπερωτάω

ἐπερωτάω спрашивать, вопрошать

ἐπεσβόλος

ἐπεσβόλος 2 дерзкий

ἐπεσέρχομαι

ἐπεσέρχομαι = ἐπεισέρχομαι приходить, стекаться

ἐπέτειος

ἐπέτειος 2,3 ежегодный

ἐπέχομαι

ἐπέχομαι подносить, приставлять

ἐπέχω

ἐπέχω простираться, примыкать, выжидать

ἐπήβολος

ἐπήβολος 2 достигший, владеющий

ἐπί

ἐπί (gen., dat,. асс.) на, у, при, против (предл.)

ἐπιβαίνω

ἐπιβαίνω наступать, ступать

ἐπιβάλλω

ἐπιβάλλω набрасывать, налагать, нападать, полагаться (dat.)

ἐπιβάσκω

ἐπιβάσκω вводить, ввергать

ἐπιβάτης

ἐπιβάτης, ου ὁ пассажир, матрос, погонщик

ἐπιβιόω

ἐπιβιόω жить после, переживать

ἐπιβουλεύω

ἐπιβουλεύω (dat.) злоумышлять

ἐπιβουλή

ἐπιβουλή ἡ злой умысел, заговор

ἐπίγαιος

ἐπίγαιος 2 наземный

ἐπιγίγνομαι

ἐπιγίγνομαι рождаться, появляться

ἐπιγράφω

ἐπιγράφω надписывать, указывать

Ἐπίδαμνος

Ἐπίδαμνος ὁ Эпидамн, город в Иллирии

ἐπιδείκνυμι

ἐπιδείκνυμι показывать, доказывать

ἐπιδεύομαι

ἐπιδεύομαι (gen.) нуждаться

ἐπιδέχομαι

ἐπιδέχομαι принимать

ἐπιδίδωμι

ἐπιδίδωμι придавать, прибавлять

ἐπιεικής

ἐπιεικής 2 приличный

ἐπίθεσις

ἐπίθεσις, εως ἡ нападение

ἐπιθυμέω

ἐπιθυμέω хотеть, желать

ἐπιθυμία

ἐπιθυμία ἡ желание, любовь, страсть

ἐπικάθημαι

ἐπικάθημαι сидеть на…

ἐπικαίω

ἐπικαίω жечь, прижигать

ἐπίκειμαι

ἐπίκειμαι (dat.) лежать, быть на, покрывать

ἐπικελεύω

ἐπικελεύω побуждать

ἐπικλινής

ἐπικλινής 2 наклонный

Ἐπικοῦρος

Ἐπικοῦρος ὁ Эпикур, философ

ἐπικραίνω

ἐπικραίνω приводить в исполнение

ἐπικράτεια

ἐπικράτεια ἡ власть, владение

ἐπικρατέω

ἐπικρατέω усиливать(ся)

ἐπικρίνω

ἐπικρίνω присуждать, утверждать

ἐπικρύπτω

ἐπικρύπτω скрывать

ἐπιλαμβάνω

ἐπιλαμβάνω захватывать

ἐπιλανθάνομαι

ἐπιλανθάνομαι забывать

ἐπιλέγομαι

ἐπιλέγομαι читать

ἐπιλείπω

ἐπιλείπω оставлять, недоставать (у кого – асc.)

ἐπίλογος

ἐπίλογος ὁ послесловие, эпилог

ἐπίλοιπος

ἐπίλοιπος 2 остальной

Ἐπίμαχος

Ἐπίμαχος ὁ Эпимах, грек

ἐπιμέλεια

ἐπιμέλεια ἡ забота, попечение

ἐπιμελέομαι

ἐπιμελέομαι заботиться (Т.VII)

ἐπιμελής

ἐπιμελής 2 заботящийся

ἐπιμελητής

ἐπιμελητής ὁ попечитель, управитель

ἐπιμέλομαι

ἐπιμέλομαι = ἐπιμελέομαι

ἐπιμέμφομαι

ἐπιμέμφομαι гневаться

ἐπιμένω

ἐπιμένω оставаться

Ἐπιμηθεύς

Ἐπιμηθεύς, έως ὁ Эпиметей, брат Прометея

ἐπινέμω

ἐπινέμω распределять, pass. распространяться, med. захватывать

ἐπινίκια

ἐπινίκια, ων τά жертва в честь победы

ἐπινοέω

ἐπινοέω представлять, думать

ἐπιορκέω

ἐπιορκέω ложно клясться

ἐπίπεδον

ἐπίπεδον τό равнина, плоскость, подошва (горы)

ἐπίπεμψις

ἐπίπεμψις, εως ἡ отправление, посылка

ἐπιπίπτω

ἐπιπίπτω падать на

ἐπιπλήττω

ἐπιπλήττω (σσω) ударять

ἐπιπολῆς

ἐπιπολῆς на поверхности

ἐπίπονος

ἐπίπονος 2 трудный, тяжёлый

ἐπιπορεύομαι

ἐπιπορεύομαι проходить на

ἐπίῤῥυτος

ἐπίῤῥυτος 2 орошаемый, заливной

ἐπιῤῥώννυμι

ἐπιῤῥώννυμι укреплять, ободрять, придавать мужество

ἐπίσημον

ἐπίσημον τό знак

ἐπίσημος

ἐπίσημος 2 знаменитый, знатный

ἐπισκοπέω

ἐπισκοπέω наблюдать, исследовать

ἐπίσκοπος

ἐπίσκοπος ὁ наблюдатель

ἐπισκώπτω

ἐπισκώπτω вышучивать

ἐπισπάω

ἐπισπάω притягивать

ἐπισσεύω

ἐπισσεύω устремлять, торопить(ся)

ἐπίσταμαι

ἐπίσταμαι знать,уметь (§ 154, Т.Х,4)

ἐπιστάτης

ἐπιστάτης, ου ὁ наблюдатель, вожак, погонщик

ἐπιστέλλω

ἐπιστέλλω посылать, приказывать

ἐπιστήμη

ἐπιστήμη ἡ знание, умение, наука

ἐπιστήμων

ἐπιστήμων 2 знающий, сведущий, опытный

ἐπιστολή

ἐπιστολή ἡ письмо, послание

ἐπιστρέφω

ἐπιστρέφω поворачивать(ся), обращать(ся)

ἐπιστροφή

ἐπιστροφή ἡ поворот

ἐπισφάττω

ἐπισφάττω закалывать на…

ἐπιτάττω

ἐπιτάττω строить, приказывать

ἐπιτάφιος

ἐπιτάφιος 2 надгробный

ἐπιτελέω

ἐπιτελέω совершать

ἐπιτέλλω

ἐπιτέλλω налагать, поручать, приказывать

ἐπιτήδειος

ἐπιτήδειος 2,3 годный, удобный, выгодный, полезный, близкий

ἐπιτήδεια

ἐπιτήδεια τά необходимое, съестные припасы

ἐπιτήδευμα

ἐπιτήδευμα, τος τό занятие, повседневная жизнь

ἐπιτίθημι

ἐπιτίθημι (dat.) налагать, накладывать, нападать

ἐπιτιμάω

ἐπιτιμάω порицать, укорять

ἐπιτρέπω

ἐπιτρέπω поручать, предоставлять, обращаться, позволять

ἐπιτρέχω

ἐπιτρέχω прибегать

ἐπιφαίνω

ἐπιφαίνω показывать, med. показываться, оказываться

ἐπιφανής

ἐπιφανής 2 знатный

ἐπιφέρω

ἐπιφέρω приноситъ, med. накладывать, нападать, нести в себе

ἐπιχειρέω

ἐπιχειρέω пытаться, приниматься

ἐπιχωρέω

ἐπιχωρέω выступать

ἐπιχώριος

ἐπιχώριος 2 туземный, местный

ἕπομαι

ἕπομαι следовать, повиноваться (dat.) (Т.I,2 Т.Х,2)

ἐπόμνυμι

ἐπόμνυμι клясться

ἐποτρύνω

ἐποτρύνω побуждать

ἔπος

ἔπος, εος τό слово, речь

ἐποχή

ἐποχή ἡ удержание

ἑπτά

ἑπτά семь

ἑπτακόσιοι

ἑπτακόσιοι, αι, α семьсот

Ἐπύαξα

Ἐπύαξα ἡ Эпиакса, киликийская царица

ἐπωνυμία

ἐπωνυμία ἡ название

Ἐρατοσθένης

Ἐρατοσθένης, εος ὁ Эратосфен, один из 30 афинских тиранов

ἐράω

ἐράω страстно желать, любитъ

ἐργάζομαι

ἐργάζομαι работать, трудиться, делать (Τ.Χ,1)

ἐργάνη

ἐργάνη ἡ работница, виновница

ἐργασία

ἐργασία ἡ работа

ἐργαστήριον

ἐργαστήριον τό мастерская

ἔργον

ἔργον τό работа, труд, дело, занятие, произведение

ἔργω

ἔργω делать, совершать

ἔρδω

ἔρδω делать, совершать

ἐρευνάω

ἐρευνάω разыскивать

Ἐρέχθειον

Ἐρέχθειον τό Эрехтейон, храм

Ἐρεχθεύς

Ἐρεχθεύς, έως ὁ Эрехтей, царь

Ἐρεχθηἶς

Ἐρεχθηἶς, ίδος ἡ дочь Эрехтея

ἐρῆμος

ἐρῆμος ἡ пустыня, степь

ἔρημος

ἔρημος 3 пустынный, лишённый

ἐρητύω

ἐρητύω оставаться, удерживать

ἐρίζω

ἐρίζω (dat.) спорить, состязаться, оскорблять

Ἐρινύς

Ἐρινύς, ύος ἡ Эриния, богиня возмездия

ἔρις

ἔρις, ιδος ἡ ссора, вражда

ἔριφος

ἔριφος ὁ козёл, козлёнок

Ἐριχθόνιος

Ἐριχθόνιος ὁ Эрихтоний, сын Гефеста, отождествляемый с Эрехтеем

ἑρμηνεύς

ἑρμηνεύς, έως ὁ переводчик

Ἑρμῆς

Ἑρμῆς, οῦ ὁ Гермес (§ 23)

ἕρπω

ἕρπω ползти, влечься (Τ.Χ,1)

ἐῤῥωμένος

ἐῤῥωμένος 3 сильный, крепкий

ἔρσην

ἔρσην, ενός ὁ мужчина

ἐρυθρός

ἐρυθρός 3 красный

ἔρυμα

ἔρυμα, τος τό защита, охрана

Ἐρυμάνθιος

Ἐρυμάνθιος 3 эриманфский (по названию горы)

ἐρυμνός

ἐρυμνός 3 крепкий

ἔρχομαι

ἔρχομαι приходить (T.VIII, Т.ХI,1)

Ἔρως

Ἔρως, τος ὁ Эрот, бог любви

ἐρωτάω

ἐρωτάω спрашивать (Т.VIІІ)

ἐρώτημα

ἐρώτημα, τος τό вопрос

ἐσ-

ἐσ- = εὶσ-

ἐσακοντίζω

ἐσακοντίζω метать копьё

ἐσθής

ἐσθής, ῆτος ἡ одежда, платье

ἐσθίω

ἐσθίω есть (Т. VIII, Т.ХI,1)

ἐσθλός

ἐσθλός 3 прекрасный

ἔσοδος

ἔσοδος = εἴσοδος

ἐσπίπτω

ἐσπίπτω падать в…

ἑσπέρα

ἑσπέρα ἡ вечер, запад

ἑπέριος

ἑπέριος 3 вечерний, западный

ἔστε

ἔστε до тех пор, пока

ἔστι

ἔστι можно, позволено

ἑστία

ἑστία ἡ очаг, жертвенник

ἑστιάω

ἑστιάω угощать, пировать, праздновать (Τ.Χ,1)

ἔσχατος

ἔσχατος 3 последний, крайний, отдельный

ἑταῖρος

ἑταῖρος ὁ товарищ, друг, соратник

ἑτεροιόω

ἑτεροιόω изменять

ἑτεροίωσις

ἑτεροίωσις, εως ἡ изменение

ἕτερος

ἕτερος 2 другой (из двух), ἕτερος… ἕτερος один… другой

ἔτι

ἔτι ещё

ἔτλην

ἔτλην (inf. τλῆναι) терпеть (§ 142)

ἕτοιμος

ἕτοιμος 3 готовый

ἔτος

ἔτος, εος τό год

εὖ

εὖ хорошо

εὐαγγέλιον

εὐαγγέλιον τό благовестие, Евангелие

εὐβαστακτος

εὐβαστακτος 2 удобоподвижный

Εὔβοια

Εὔβοια ἡ Эвбея, остров в Эгейском море

εὔγαιος

εὔγαιος 2 плодородный

εὐγένεια

εὐγένεια ἡ благородство

εὐγενής

εὐγενής 2 благородный

εὐγνώμων

εὐγνώμων 2 благоразумный

εὐδαιμονέω

εὐδαιμονέω быть счастливым

εὐδαιμονία

εὐδαιμονία ἡ счастье

εὐδαιμονίζω

εὐδαιμονίζω считать счастливым, восхвалять

εὐδαίμων

εὐδαίμων, ονος 2 счастливый, богатый

εὐδοκιμέω

εὐδοκιμέω пользоваться хорошей славой, отличаться

εὔδοξος

εὔδοξος 2 замечательный

εὕδω

εὕδω = καθεύδω

εὐεργεσία

εὐεργεσία ἡ благодеяние

εὐεργετέω

εὐεργετέω (асc.) благодетельствовать, оказывать услугу

εὐεργετής

εὐεργετής, οῦ ὁ благодетель, благотворитель

εὐήλιος

εὐήλιος 2 хорошо освещаемый солнцем, солнечный

Εὐήνωρ

Εὐήνωρ, ορος ὁ Эвенор, отец Паррасия

εὐθεῖα

εὐθεῖα (ὁδός) ἡ прямая дорога

εὐθηνέω

εὐθηνέω цвести, процветать

εὔθυμος

εὔθυμος 3 благосклонный, довольный, радостный

εὐθυνω

εὐθυνω выпрямлять, наказывать

εὐθύς

εὐθύς прямо, тотчас

εὔκαιρος

εὔκαιρος 2 подходящий, пригодный, своевременный

εὐκαρπία

εὐκαρπία ἡ плодородие

εὐκλεής

εὐκλεής 2 славный, знаменитый

Εὐκλείδης

Εὐκλείδης, ου ὁ Эвклид

εὔκολος

εὔκολος 2 лёгкий

εὔκοσμος

εὔκοσμος 2 благоустроенный, приличный

εὐλαβέομαι

εὐλαβέομαι остерегаться, почитать

εὐλίμενος

εὐλίμενος 2 имеющий прекрасную гавань

εὐμεγέθης

εὐμεγέθης 2 большой, рослый, величественный

εὐμορφία

εὐμορφία ἡ красивая внешность

εὐνή

εὐνή ἡ ложе, колыбель

εὔνοια

εὔνοια ἡ благосклонность, доброжелательство, любовь

εὐνοϊκός

εὐνοϊκός 2 благосклонный, доброжелательный; εὐνοϊκῶς ἔχειν τινι быть благосклонным

к…

εὐνομία

εὐνομία ἡ законность

εὔνοος

εὔνοος (ους) 2 благосклонный, привязанный

Εὔξεινος (πόντος)

Εὔξεινος (πόντος) ὁ Евксинский Понт (совр. Чёрное море)

Εὐπάτωρ

Εὐπάτωρ, ορος ὁ Евпатор, прозвище сирийского и понтийск. царей

εὔπλοος

εὔπλοος (ους) 2 благоприятный для плавания

εὐπορέω

εὐπορέω иметь достаток, изобиловать

εὐπορία

εὐπορία ἡ достаток, изобилие, подвоз провианта

εὐπραγία

εὐπραγία ἡ счастье

εὐπρέπεια

εὐπρέπεια ἡ благовидность, приличие, украшение

εὐπρεπής

εὐπρεπής 2 благопристойный

εὑρετής

εὑρετής, οῦ ὁ изобретатель

εὕρημα

εὕρημα, τος τό находка, изобретение

Εὐριπίδης

Εὐριπίδης, ου ὁ Еврипид

εὑρίσκω

εὑρίσκω находить (T. VI,1)

εὖρος

εὖρος, εος τό ширина

Εὐρυβιάδης

Εὐρυβιάδης, ου ὁ Еврибиад, спартанский вождь

Εὐρυδίκη

Εὐρυδίκη ἡ Эвридика, жена Орфея

εὐρύς

εὐρύς, εῖα, ύ широкий

Εὐρυσθεύς

Εὐρυσθεύς, έως ὁ Еврисфей, микенский царь

εὐρυχωρία

εὐρυχωρία ἡ широкое пространство

Εὐρώπη

Εὐρώπη ἡ Европа

εὐσέβεια

εὐσέβεια ἡ благочестие

εὐσεβής

εὐσεβής 2 благочестивый

εὔσκιος

εὔσκιος 2 затенённый

εὖτε

εὖτε когда

εὐτέλεια

εὐτέλεια ἡ простота

εὐτελής

εὐτελής 2 простой, умеренный

εὐτελίζω

εὐτελίζω презирать

Εὐτέρπη

Εὐτέρπη ἡ Евтерпа, муза лирической поэзии

εὐτονέω

εὐτονέω иметь силу, разражаться

εὔτονος

εὔτονος 2 крепкий

εὐτράπελος

εὐτράπελος 2 легко поворачивающийся, ловкий

εὐτυχέω

εὐτυχέω быть счастливым

εὐτυχής

εὐτυχής 2 счастливый

εὐτυχία

εὐτυχία ἡ счастье, благополучие

εὐφημία

εὐφημία ἡ благоговейное молчание, добрая слава

εὐφραίνω

εὐφραίνω (и med.) радовать(ся), веселить(ся), ликовать

Εὐφράτης

Εὐφράτης, ου ὁ Евфрат, река

εὐχάριστος

εὐχάριστος 2 благодарный

εὐχερής

εὐχερής лёгкий, быстрый

εὐχή

εὐχήмолитва, просьба

εὔχομαι

εὔχομαι молиться, хвастать

εὔψυχος

εὔψυχος 2 мужественный

εὐώδης

εὐώδης 2 благовонный

εὐώνυμος

εὐώνυμος 2 благоприятный, добрый, левый

εὐωχέω

εὐωχέω угощать, med. пировать, вдоволь есть

ἐφάπτομαι

ἐφάπτομαι прикасаться, щупать

ἐφελκυστικός

ἐφελκυστικός 2 привлечённый, приставленный

ἐφέπω

ἐφέπω (пре)следовать, нападать

Ἐφέσιος

Ἐφέσιος 3 эфесский

ἔφεσις

ἔφεσις, εως ἡ апелляция

Ἔφεσος

Ἔφεσος, ου ἡ Эфес, город в Малой Азии

ἐφευρίσκω

ἐφευρίσκω находить, замечать

ἔφηβος

ἔφηβος, ου ὁ юноша, эфеб

Ἐφιάλτης

Ἐφιάλτης, ου ὁ Эфиальт, афинский политический деятель

ἐφίημι

ἐφίημι отпускать, посылать, метать, причинять, стремиться, позволять

ἐφικνέομαι

ἐφικνέομαι доходить, достигать

ἐφίστημι

ἐφίστημι ставить, med. останавливаться

ἔφοδος

ἔφοδος, ου ἡ нападение, натиск

ἐφοράω

ἐφοράω наблюдать

ἔφορος

ἔφορος ὁ эфор, наблюдатель в Спарте

ἐφυδρεύω

ἐφυδρεύω орошать

Ἐχεκράτης

Ἐχεκράτης, ου ὁ Эхекрат, друг Критона

ἐχθαίρω

ἐχθαίρω ненавидеть

ἐχθίων

ἐχθίων 2 см. ἐχθρός

ἔχθιστος

ἔχθιστος 3 см. ἐχθρός

ἔχθρα

ἔχθρα ἡ вражда

ἐχθρός

ἐχθρός 3 враждебный, ненавистный (§ 66)

ἐχυρός

ἐχυρός 2 крепкий

ἔχω

ἔχω иметь, иметься, быть, чувствовать, мочь, med. соприкасаться, преследовать (T. VII,

Т.Х,1)

ἕψω

ἕψω варить (T.VII)

ἕως

ἕως, ω ἡ заря

ἕως

ἕως пока

– Ζ –

ζ′

ζ′ семь, семёрка

ˏζ

ˏζ семь тысяч

ζάω

ζάω жить (§ 109; Т.VIII)

ζευγίσιον

ζευγίσιον τό класс зевгитов

ζευγίτης

ζευγίτης, ου ὁ зевгит, владелец парной запряжки волов

ζεύγλη

ζεύγλη ἡ ошейник, ярмо

ζεύγνυμι

ζεύγνυμι запрягать, соединять (T.IX,2)

ζεῦγος

ζεῦγος, εος τό упряжка, пара волов

Ζεῦξις

Ζεῦξις, ιδος ὁ Зевксис, художник

Ζεύς, Διός

Ζεύς, Διός ὁ Зевс (§ 57)

ζέω

ζέω кипеть

ζηλόω

ζηλόω соревноваться, подражать, завидовать (асc.)

ζηλωτής

ζηλωτής ὁ приверженец

ζηλωτός

ζηλωτός 3 завидный

ζημία

ζημία ἡ наказание, штраф

ζημιόω

ζημιόω наказывать

Ζήνων

Ζήνων, ονος ὁ Зенон, философ

ζητέω

ζητέω искать

ζυγόν

ζυγόν τό ярмо

ζωγραφέω

ζωγραφέω рисовать, изображать

ζωγραφία

ζωγραφία ἡ живопись, картина

ζωγρέω

ζωγρέω брать в плен

ζώνη

ζώνη ἡ пояс

ζώννυμι

ζώννυμι опоясывать (Т.IХ,1)

ζῶον

ζῶον τό живое существо

Ζὠπυρον

Ζὠπυρον τό Зопир, неугасимый огонь

– Η –

η′

η′ восемь, восьмёрка

ˏη

ˏη восемь тысяч

артикль женского рода (§ 11)

которая (§ 98)

или

чем, нежели, как

действительно

как, где, куда

ᾖ δυνατόν

ᾖ δυνατόν возможно, как можно

ἡβάσκω

ἡβάσκω мужать, становиться юношей, взрослеть (T.VI,1)

ἥβη

ἥβη ἡ юношеский возраст

ἡγεμονία

ἡγεμονία ἡ руководство, правление

ἡγεμών

ἡγεμών, όνος ὁ вождь, предводитель, гегемон

ἡγέομαι

ἡγέομαι думать, полагать, считать

ἡγηλάζω

ἡγηλάζω вести, испытывать

ἠδέ

ἠδέ и

ἤδη

ἤδη уже

ἥδομαι

ἥδομαι радоваться, наслаждаться

ἡδονή

ἡδονή ἡ наслаждение, удовольствие

ἡδύνω

ἡδύνω делать приятным, украшать

ἡδύς

ἡδύς, εῖα, ύ приятный (§ 66)

ἠέ

ἠέ или

ἦθος

ἦθος, εος τό нрав, обычай

ἥκιστος

ἥκιστος 3 см. κακός

ἥκω

ἥκω приходить, praesens в значении perfecrum

ἡλικία

ἡλικία ἡ возраст

ἡλίκος

ἡλίκος 3 какого возраста?

ἦλιξ

ἦλιξ, κος ὁ сверстник

ἡλιόομαι

ἡλιόομαι освещаться солнцем

ἥλιος

ἥλιος ὁ солнце, Ἥλιος Гелиос (бог)

Ἠλύσιον πεδίον

Ἠλύσιον πεδίον τό Елисейские поля, жилище блаженных

ἦμαι

ἦμαι сидеть, находиться

ἦμαρ

ἦμαρ, ατος τό день (§ 40)

ἡμεῖς

ἡμεῖς мы (§ 84)

ἡμέρα

ἡμέρα ἡ день

ἥμερος

ἥμερος 2,3 ручной, садовый

ἡμέτερος

ἡμέτερος 3 наш (§ 21)

ἡμιόλιος

ἡμιόλιος 2 полуторный

ἡμίονος

ἡμίονος ὁ мул

ἥμισυς

ἥμισυς, εια, υ половинный (§ 52)

ἡμισφαίριον

ἡμισφαίριον τό полушарие

ἦμος

ἦμος в то время как

ἦν

ἦν см. εἰμί

ἡνίκα

ἡνίκα когда, как только

ἦπαρ

ἦπαρ, ατος τό печень (§ 40)

ἤπερ

ἤπερ чем

ἤπιος

ἤπιος 3 кроткий, унимающий боль

ἤπου

ἤπου наверное

ἦρ, ἦρος

ἦρ, ἦρος τό = ἔαρ

Ἥρα

Ἥρα ἡ Гера, богиня

Ἡράκλειον

Ἡράκλειον τό храм Геракла

Ἡρακλείτης

Ἡρακλείτης, ου ὁ Гераклит, философ

Ἡρακλής

Ἡρακλής, έους ὁ Геракл

ἠρεμέω

ἠρεμέω оставаться спокойным

Ἡρόδοτος

Ἡρόδοτος ὁ Геродот

Ἡρόστρατος

Ἡρόστρατος ὁ Герострат, разрушитель эфесского храма

ἡρῷον

ἡρῷον τό святилище

ἥρως

ἥρως, ωος ὁ герой

Ἡσαἶας

σαἶας ὁ Исаия, пророк

ἦσαν

ἦσαν см. εἰμί

Ἡσίοδος

Ἡσίοδος ὁ Гесиод, поэт

ἡσυχάζω

ἡσυχάζω быть в покое, быть спокойным, отдыхать

ἡσυχία

ἡσυχία ἡ покой, отдохновение

ἥσυχος

ἥσυχος 2 спокойный

ἦτρον

ἦτρον τό низ живота

ἦττα (ἦσσα)

ἦττα (ἦσσα) ἡ поражение

ἡττάομαι (ἡσσάομαι)

ἡττάομαι (ἡσσάομαι) быть слабым, уступать, быть побеждённым

ἥττων

ἥττων 2 см. κακός

Ἥφαιστος

Ἥφαιστος ὁ Гефест, бог

ἠχέω

ἠχέω звучать, шуметь, воспевать

ἠχώ

ἠχώ ἡ звук, шум

ἦχος

ἦχος ὁ звук

– Θ –

θ′

θ′ девять, девятка

ˏθ

ˏθ девять тысяч

θάλαμος

θάλαμος ὁ ложе

θαλάσσιος

θαλάσσιος 3 морской

θαλασσόπλαγκτος

θαλασσόπλαγκτος 2 блуждающий по морю

θάλαττα (σσα)

θάλαττα (σσα) ἡ море

θαλερός

θαλερός 3 сильный, обильный

Θαλῆς и Θάλης

Θαλῆς, έω ὁ и Θάλης, εω Фалес, философ

θάλλω

θάλλω цвести

θάλπος

θάλπος, εος τό тепло, жар

θάνατος

θάνατος ὁ смерть

θάπτω

θάπτω хоронить (Т.II)

θαῤῥαλέος

θαῤῥαλέος 3 смелый, дерзкий

θαῤῥέω θαρσέω

θαῤῥέω (θαρσέω) быть смелым, отваживаться, быть спокойным

θαρσαλέως

θαρσαλέως = θαῤῥαλέος

θάτερος

θάτερος 3 = ἕτερος

θάττων

θάττων 2 см. ταχύς

θαῦμα

θαῦμα, τος τό удивление, изумление, чудо

θαυμάζω

θαυμάζω (асс.) удивляться, восхищаться, изумляться (Т.ІІІ,2)

θαυμάσιος

θαυμάσιος 3 удивительный, чудной

θαυμαστός

θαυμαστός 3 = θαυμάσιος

θαυματοποιός

θαυματοποιός ὁ фокусник

Θάψακος

Θάψακος ἡ Тапсак, город в Сирии

θεά

θεά ἡ богиня

θέα

θέα ἡ зрелище

θέαμα

θέαμα, τος τό осмотр

θεάομαι

θεάομαι осматривать

θέατρον

θέατρον τό театр

θεῖος

θεῖος 3 божественный, священный, превосходный

θέλω

θέλω = ἐθέλω

θέμις

θέμις, ιδος ἡ право, закон

Θεμιστοκλῆς

Θεμιστοκλῆς, έους ὁ Фемистокл

Θεοδοσία

Θεοδοσία ἡ Феодосия

θεοπρόπος

θεοπρόπος ὁ объявляющий волю бога, пророк, вопрошатель

θεός

θεός ὁ бог

θεραπεία

θεραπεία ἡ служение, почитание, уход

θεραπεύω

θεραπεύω (асс.) служить, почитать, лечить, возделывать

θεράπων

θεράπων, οντος ὁ слуга

θερινός

θερινός 3 летний

θερμαίνω

θερμαίνω нагревать

Θερμοπύλαι

Θερμοπύλαι αί Фермопилы, проход из северной Греции в среднюю

θερμός

θερμός 3 тёплый

θέρος

θέρος, εος τό лето, жара

Θερσίτης

Θερσίτης, ου ὁ Терсит, участник Троянской войны

θέσις

θέσις, εως ἡ положение

θεσμός

θεσμός ὁ закон

θεσμοφόρος

θεσμοφόρος, ου ἡ законодательница

Θέτις

Θέτις, ιδος ἡ Фетида, морская богиня, мать Ахилла

Θετταλία (Θεσσαλία)

Θετταλία (Θεσσαλία) ἡ Фессалия

Θετταλός

Θετταλός ὁ фессалиец

Θετταλός

Θετταλός 3 фессалийский

θέω

θέω бежать

θεωρέω

θεωρέω смотреть, наблюдать

θεωρία

θεωρία ἡ созерцание, смотрение

Θῆβαι

Θῆβαι αί Фивы, города в Беотии и Египте

Θηβαἶς

Θηβαἶς, ἶδος ἡ Фиваида

Θηβαῖος

Θηβαῖος 3 фиванский

θήκη

θήκη ἡ ящик, гроб, могила

θήλεια

θήλεια ἡ женщина

θήν

θήν вероятно, наверное

θήρ, θηρός

θήρ, θηρός ὁ зверь

θήρα

θήρα ἡ охота

θηράω

θηράω охотиться (Т.I,1,2)

θηρευτής

θηρευτής, οῦ ὁ охотник

θηρεύω

θηρεύω охотиться, ловить, стремиться

θηρίον

θηρίον τό зверь

θηριώδης

θηριώδης 2 зверский, дикий

θής, θητός

θής, θητός ὁ фет, подёнщик

θησαυρός

θησαυρός ό сокровище

Θησεύς

Θησεύς, έως ὁ Тесей, мифический царь Афин

θητικόν

θητικόν τό класс фетов

Θήχης

Θήχης ὁ Тех, гора к югу от Трапезунта

θλῖψις

θλῖψις, εως ἡ скорбь

θνήσκω

θνήσκω = ἀποθνήσκω

θνητός

θνητός 3 смертный

Θόαν

Θόαν, ανος ὁ Фоан, город в Каппадокии

θοός

θοός 3 быстрый

θορυβέω

θορυβέω шуметь

θόρυβος

θόρυβος ὁ шум, гул

Θουκυδίδης

Θουκυδίδης, ου ὁ Фукидид

Θούριοι

Θούριοι οί Фурии, афинская колония в южной Италии

Θρᾴξ

Θρᾴξ, κός ὁ фракиец

θράσος (θάρσος)

θράσος (θάρσος), εος τό отвага, смелость

θρασύς

θρασύς, εῖα, ύ смелый, отважный

Θρᾷττα

Θρᾷττα ἡ фракиянка

θρηνέω

θρηνέω плакать, оплакивать

θρίξ, τριχός

θρίξ, τριχός ἡ волос (§ 37)

θρόνος

θρόνος ὁ трон, кресло, престол

θρώσκω

θρώσκω прыгать, нападать

θυγάτηρ

θυγάτηρ, τρός ἡ дочь

Θύμβριον

Θύμβριον τό Тимбрий, город во Фригии

θυμέομαι

θυμέομαι = ἐνθυμέομαι

θυμίαμα

θυμίαμα, τος τό благовоние

θυμός

θυμός ὁ дыхание, душа, настроение, самоуверенность, ярость

θυμόω

θυμόω сердить

θύρα

θύρα ἡ дверь

θύραθεν

θύραθεν извне

θυρίς

θυρίς, ίδος ἡ окно

θύρσος

θύρσος ὁ тирс, вакхический жезл

θυσία

θυσία ἡ жертва

Θυσσαγέται

Θυσσαγέται оί фиссагеты, скифское племя

θύω

θύω приносить жертву (Т.I,1,1)

θώραξ

θώραξ, κος ὁ панцирь

– Ι –

ι′

ι′ десять, десятка

ˏι

ˏι десять тысяч

ἴαμβος

ἴαμβος ὁ ямб

ἰάομαι

ἰάομαι лечить

Ἰάσων

Ἰάσων, ονος ὁ Ясон, предводитель аргонавтов

ἰατρική (τέχνη)

ἰατρική (τέχνη) ἡ врачебное искусство, медицина

ἰατρός

ἰατρός ὁ врач

Ἰβηρία

Ἰβηρία ἡ Иберия (Испания)

Ἴβυκος

Ἴβυκος ὁ Ивик, поэт

ἰδέα

ἰδέα ἡ вид, образ, идея

ἴδιος

ἴδιος 3 своеобразный, особенный, частный, ἰδίᾳ частным образом

ἰδιώτης

ἰδιώτης, ου ὁ частный, простой человек

ἰδνόω

ἰδνόω сгибать

ἰδού

ἰδού вот

ἴδρις

ἴδρις, ι знающий, сведущий, опытный

ἱδρύω

ἱδρύω сооружать, ставить, строить, усаживать

ἱδρώς

ἱδρώς, ῶτος ὁ пот

ἱέραξ

ἱέραξ, κος ὁ ястреб, сокол

ἱερεῖον

ἱερεῖον τό жертвенное животное

ἱερεύς

ἱερεύς, έως ὁ жрец

ἱερόν

ἱερόν τό святыня, храм, ἱερά τά жертва, жертвоприношение

Ἱερόν

Ἱερόν τό Иерон, город у входа в Боспор

ἱερός

ἱερός 3 священный

ἵζω

ἵζω = καθίζω

ἵημι

ἵημι посылать (§§ 144, 147, 149)

Ἰθάκη

Ἰθάκη ἡ Итака, остров в Ионийском море

ἱκανός

ἱκανός 3 достаточный, способный, имеющий право

ἱκετεύω

ἱκετεύω умолять, просить

ἱκνέομαι

ἱκνέομαι = ἀφικνέομαι

Ἰκόνιον

Ἰκόνιον τό Иконий, город в Ликаонии

ἱλάσκομαι

ἱλάσκομαι умилостивлять (T.VI,1)

ἱλέομαι

ἱλέομαι = ἱλάσκομαι

ἴλη

ἴλη ἡ отряд, отделение

ἵλεως

ἵλεως, ων милостивый, весёлый, спокойный (§ 26)

Ἰλιάς

Ἰλιάς, δος ἡ Илиада

Ἴλιον

Ἴλιον τό Илион, Троя

Ἰλλυριός

Ἰλλυριός ὁ иллириец

ἴλλω

ἴλλω крутить, водить взад и вперёд

ἱμάτιον

ἱμάτιον τό платье, плащ, одежда

ἵμερος

ἵμερος ὁ желание

ἵνα

ἵνα где

ἵνα

ἵνα чтобы

Ἰνδία

Ἰνδία ἡ Индия

ἰνδικτιών

ἰνδικτιών, ῶνος ὁ индиктион

Ἰνδός

Ἰνδός ὁ индиец

Ἰόνιος

Ἰόνιος 3 ионический, ионийский

ἰός

ἰός ὁ (ρl. τὰ ἰά) стрела

ἰός

ἰός ὁ яд

Ἰουδαῖος

Ἰουδαῖος ὁ иудей

ἱππάς

ἱππάς, άδος ἡ класс всадников

ἵππειος

ἵππειος 3 лошадиный, конский

ἱππεύς

ἱππεύς, έως ὁ всадник

ἱππεύω

ἱππεύω быть всадниюм, ехать верхом

Ἱππίας

Ἱππίας, ου ὁ Гиппий, тиран

ἱππόδαμος

ἱππόδαμος ὁ укротитель коней

ἱππόκομος

ἱππόκομος 2 украшенный конским волосом

ἱπποπόταμος

ἱπποπόταμος ὁ гиппопотам, бегемот

ἵππος

ἵππος ὁ конь, лошадь

ἵππος

ἵππος ἡ конница

ἱπποτρέφω

ἱπποτρέφω содержать коня

ἵπτομαι

ἵπτομαι давить, наказывать

Ἴσθμια

Ἴσθμια, ων τά истмийские игры

Ἰσθμός

Ἰσθμός ὁ Истм, коринфский перешеек

ἰσθμός

ἰσθμός ὁ перешеек

Ἴσις

Ἴσις, ιδος ἡ Исида, египетская богиня

Ἰσοκράτης

Ἰσοκράτης, ους ὁ Исократ

ἰσοκράτης

ἰσοκράτης 2 равносильный, равноправный

ἰσοπαλής

ἰσοπαλής 2 равный в борьбе

ἴσος

ἴσος 3 равный, ἐξ ἴσου равно, ἐκ τῶν ἴσων поровну

Ἴσσα

Ἴσσα ἡ Исса, остров в Адриатическом море

Ἰσσηδόνες

Ἰσσηδόνες οἱ исседоны, скифское племя

Ἰσσοί

Ἰσσοί оἱ жители Иссы, города в Киликии

Ἰσσός

Ἰσσός ἡ город в Киликии, где в 333 г. Александр Македонский нанес поражение Дарию

ἵστημι

ἵστημι ставитъ (§§ 144,147,149,150)

ἱστίον

ἱστίον τό парус

ἱστορέω

ἱστορέω узнавать, исследовать, рассказывать

ἱστορία

ἱστορία ἡ рассказ, описание, история

ἱστορικός

στορικός ὁ историк

ἰσχυρός

ἰσχυρός 3 крепкий, сильный

ἰσχύς

ἰσχύς, ύος ἡ сила, войско

ἰσχύω

ἰσχύω иметь, приобретать силу

ἴσχω

ἴσχω сдерживать, мешать

Ἰταλία

Ἰταλία ή Италия

Ἰταλός

Ἰταλός ὁ житель Италии, италик

Ἰύρκαι

Ἰύρκαι, ῶν οἱ иирки, скифское племя

ἴφθιμος

ἴφθιμος 2 сильный

Ἰφικράτης

Ἰφικράτης, ους ὁ Ификрат, полководец

ἰχθύς

ἰχθύς, ύος ὁ рыба

ἴχνος

ἴχνος, εος τό след

Ἴων

Ἴων, ωνος ὁ иониец

Ἰωνία

Ἰωνία ἡ Иония, западное побережье Малой Азии

Ἰωνικός

Ἰωνικός 3 ионический

– Κ –

к′

к двадцать

ˏк

ˏк двадцать тысяч

Καδμεία

Καδμεία ἡ Кадмея, фиванская крепость

Κάδμος

Κάδμος ὁ Кадм, основатель Фив

καθαιρέω

καθαιρέω снимать, низвергать

καθαίρω

καθαίρω очищать, чистить (Т.III,5)

καθάπερ

καθάπερ так же как, например

καθαρός

καθαρός 3 чистый

κάθαρσις

κάθαρσις, εως ἡ очищение

καθέζομαι

καθέζομαι сажать, сидеть (Т.Х,4)

καθεύδω

καθεύδω спать (T.VII, Т.Х,3)

κάθημαι

κάθημαι сидеть (§ 160, Т.Х,4)

καθίζω

καθίζω сажать, усаживать, помещать, med. садиться (T. VIII, T.X,4)

καθικνέομαι

καθικνέομαι приступать

καθίστημι

καθίστημι ставить, учреждать, med. устраивать

κάθοδος

κάθοδος ἡ подход, проход, возвращение

καθόλου

καθόλου вообще, в целом

καθοπλίζω

καθοπλίζω вооружатъ

καθοράω

καθοράω видеть, смотреть, замечать

καί

καί и, также

Καιήτη

Καιήτη ἡ Кайета, город в Италии на берегу Тирренского моря

καινός

καινός 3 новый

καίπερ

καίπερ хотя

καιρός

καιρός ὁ удобное время

καιροσκοπέω

καιροσκοπέω выжидать удобное время

Καῖσαρ

Καῖσαρ, ρος ὁ Цезарь

καίτοι

καίτοι однако

καίω

καίω жечь (T.I,1,4)

κακηγορία

κακηγορία ἡ злословие

κακία

κακία ἡ порок, зло

κακίζω

κακίζω упрекать, причинять зло

κακολογέω

κακολογέω злословить, поносить

κακόνοια

κακόνοια ἡ злоумышление

κακοπαθέω

κακοπαθέω терпеть зло, несчастье, страдать

κακοπραγέω

κακοπραγέω терпеть несчастье

κακός

κακός 3 плохой, дурной, злой (§ 70), ср. р. – зло

κακότης

κακότης, ητος ἡ зло, беда, несчастье

κακοῦργος

κακοῦργος ὁ злодей, преступник

καλαθίσκον

καλαθίσκον τό корзина

καλέω

καλέω называть, звать (Т.I,1,3)

καλλίκομος

καλλίκομος 2 прекрасноволосый

Καλλιόπη

Καλλιόπη ἡ Каллиопа, муза эпической поэзии

Καλλιπίδαι

Καλλιπίδαι оἱ каллипиды, скифское племя

κάλλος

κάλλος, εος τό красота

καλός

καλός 3 красивый, прекрасный (§66)

καλύπτω

καλύπτω покрывать

Καλυψώ

Καλυψώ, οῦς ἡ Калипсо, нимфа

καμάζω

καμάζω хвастаться

καματηρός

καματηρός 2 усталый

κάματος

κάματος ὁ тяжелый труд, усилие

Καμβύσης

Καμβύσης, ου ὁ Камбис, персидский царь

κάμηλος

κάμηλος ὁ, ἡ верблюд

κάμνω

κάμνω уставать, трудиться, страдать (T.V,1)

κἄν

κἄν = καί ἐάν

Κάνωβος

Κάνωβος ὁ Каноб, город в Египте

κἄπειτα

κἄπειτα = καί ἔπειτα

καπηλεῖον

καπηλεῖον τό мелочная лавка

κάπηλος

κάπηλος ὁ торговец

Καππαδοκία

Καππαδοκία ἡ Каппадокия, область в Малой Азии

κάπρος

κάπρος ὁ кабан

Καπύη

Καπύη ἡ Капуя, город в Италии

Κάρ

Κάρ, ός ὁ кариец, житель Карии, страны в Малой Азии

καρδία

καρδία ἡ сердце

κάρη

κάρη ἡ голова

καρπός

καρπός ὁ плод

καρπόω

καρπόω приносить плод

κάρπιμος

κάρπιμος 2 плодородный

καρτερέω

καρτερέω выдерживать, переносить, быть мужественным

καρτερός

καρτερός 3 сильный

Καρχηδόνιος

Καρχηδόνιος ὁ карфагенянин

Καρχηδών

Καρχηδών, όνος ὁ Карфаген

Καστολός

Καστολός ἡ Кастол, город в Лидии

κατά

κατά (асc. и gen.) по, сообразно, с, вниз, на (предл.)

κᾆτα

κᾆτα = καὶ εἶτα

καταβαίνω

καταβαίνω сходить, спускаться

καταβάλλω

καταβάλλω сбрасывать, низвергать

κατάβασις

κατάβασις, εως ἡ схождение, спуск, возвращение, отступление

καταβασμός

καταβασμός ὁ спуск

κατάγειος

κατάγειος 2 подземный

καταγέμω

καταγέμω быть обремененным, быть залитым

καταγιγνώσκω

καταγιγνώσκω замечать, решать, осуждать, проскрибировать, узнавать

κάταγμα

κάταγμα, τος τό шерсть, приготовленная для пряжи

κατάγνυμι

κατάγνυμι ломать (Т.IХ,2, Т.Х,2)

καταγορεύω

καταγορεύω объявлять

καταγράφω

καταγράφω рисовать

κατάγω

κατάγω низводить, относить, возвращать, med. причаливать

καταδαρθάνω

καταδαρθάνω засыпать (Т.V,3)

καταδικάζω

καταδικάζω осуждать, обвинять

καταδύω

καταδύω погружать, топить

καταθέω

καταθέω сбегать, нападать

καταθνήσκω

καταθνήσκω умирать

καταισχύνω

καταισχύνω позорить, бесчестить, срамить, унижать

κατακαίνω

κατακαίνω убивать

κατακαίω

κατακαίω сжигать

κατάκειμαι

κατάκειμαι лежать

κατακλάω

κατακλάω оплакивать

κατακλείω

κατακλείω запирать

κατακλίνω

κατακλίνω класть, укладывать

κατακοντίζω

κατακοντίζω поражать дротиком

κατακόπτω

κατακόπτω рубить, убивать

κατακρίνω

κατακρίνω осуждать, приговорить

κατακρύπτω

κατακρύπτω скрываться

καταλαμβάνω

καταλαμβάνω захватывать, занимать, настигать, заставать

καταλέγω

καταλέγω описывать, упоминать

καταλείπω

καταλείπω оставлять после себя

καταλεύω

καταλεύω побивать камнями

κατάλυσις

κατάλυσις, εως ἡ уничтожение, окончание, низвержение

καταλύω

καταλύω развязывать, распускать, прекращать, уничтожатъ

καταμανθάνω

καταμανθάνω изучать, узнавать

κατάμεμψις

κατάμεμψις, εως ἡ порицание, упрек

καταμένω

καταμένω оставаться

καταμίγνυμι

καταμίγνυμι смешивать

καταναγκάζω

καταναγκάζω заставлять

καταναυμαχέω

καταναυμαχέω побеждать в морском сражении

κατανοέω

κατανοέω замечать, понимать

καταντικρύ

καταντικρύ прямо, напротив

καταπατέω

καταπατέω растаптывать

καταπαύω

καταπαύω прекращать

καταπεδάω

καταπεδάω опутывать, задерживать

καταπέμπω

καταπέμπω посылать

καταπίνω

καταπίνω выпивать, глотать

καταπλήττω

καταπλήττω поражать, устрашать

καταπράττω

καταπράττω совершать, достигать

καταράομαι

καταράομαι проклинать

καταράττω (σσω)

καταράττω (σσω) отбрасывать

καταργέω

καταργέω уничтожать, упразднять

καταρ(ρ)άκτης

καταρ(ρ)άκτης, ου ὁ водопад

κατασβέννυμι

κατασβέννυμι гасить, тушить

κατασκάπτω

κατασκάπτω срывать, разрушать

κατασκέλλω

κατασκέλλω иссушать

κατασκευάζω

κατασκευάζω приготовлять, устраивать

κατασκηνάω

κατασκηνάω располагаться лагерем

κατασκοπέω

κατασκοπέω осматривать, выведывать, разведывать

καταστρέφω

καταστρέφω переворачивать, низвергать, med. покорять

καταστροφή

καταστροφή ἡ переворот

κατασύρω

κατασύρω ташить, влечь

κατασφάζω

κατασφάζω закалывать

κατατείνω

κατατείνω тянуть(ся), простираться

κατατέμνω

κατατέμνω разрубать, разрезать

κατατίθημι

κατατίθημι класть вниз, полагать, устанавливать, постановлять

κατατοξεύω

κατατοξεύω убивать стрелой

κατατρέχω

κατατρέχω сбегать, нападать

καταφέρω

καταφέρω нести сверху, уносить, наносить удар

καταφεύγω

καταφεύγω прибегать, находитъ убежище

καταφιλέω

καταφιλέω целовать, лобызать

καταφρονέω

καταφρονέω (gen.) презирать, пренебрегать

κατάχρεος

κατάχρεος 2 обремененный (долгами)

καταχρύω

καταχρύω золотить

καταχώννυμι

καταχώννυμι засыпать, хоронить

κατειλέω

κατειλέω оттеснять

κατεργάζομαι

κατεργάζομαι совершать, исполнять

κατεσθίω

κατεσθίω съедать, пожирать, уничтожать

κατέχω

κατέχω держать, удерживать, овладевать, применять

κατηγορέω

κατηγορέω обвинять

κατηγορία

κατηγορία ἡ обвинение

κατήγορος

κατήγορος ὁ обвинитель

κατήκω (καθήκω)

κατήκω (καθήκω) доходить до

Κατιλίνας

Κατιλίνας ὁ Катилина

κατισχω

κατισχω = κατέχω

κατοικέω

κατοικέω населять, жить

κάτομβρος

κάτομβρος 2 орошаемый дождем

κατόπιν

κατόπιν позади, в тылу

κατορθόω

κατορθόω выпрямлять, поднимать, успешно делать, выигрывать

κατόρθωμα

κατόρθωμα, τος τό успех

κατορύττω

κατορύττω закапывать, зарывать

κάτοχος

κάτοχος 2 одержимый, прочный

κατύπερθε

κατύπερθε выше, сверху

κάτω

κάτω внизу

Κάτων

Κάτων, νος ὁ Катон, римский политический деятель

κατῶρυξ

κατῶρυξ, χος ὁ, ἡ вкопанный в землю

κατωτάτω

κατωτάτω в самом низу

Καύκασος

Καύκασος Кавказ

καῦμα

καῦμα, τος τό жар, зной

Κάϋστρος

Κάϋστρος ὁ Каистр, река, протекающая через Лидию и Ионию

κέαρ

κέαρ = κῆρ

κέγχρος

κέγχρος просо

Κέθηγος

Κέθηγος ὁ Цетег, сообщник Катилины

κεῖμαι

κεῖμαι лежать (§ 160)

κεῖνος

κεῖνος = ἐκεῖνος

Κεῖος

Κεῖος 3 кеосский, уроженец острова Кеос в Эгейском море

κειρία

κειρία ἡ лента

Κεκροπίδης

Κεκροπίδης, ου ὁ сын Кекропа, строителя афинских стен, афинянин

Κεκροπίς

Κεκροπίς, ίδος ἡ дочь Кекропа, афинянка

Κελαιναί

Κελαιναί αἱ Келены, город во Фригии

κελεύω

κελεύω (acc. c. inf.) приказывать, советовать (Т.I,1,5)

Κέλται

Κέλται оἱ кельты, галлы

κενός

κενός 3 пустой

Κένταῦρος

Κένταῦρος ὁ кентавр

κέντρον

κέντρον τό стрекало, жало

κεραἶζω

κεραἶζω разрушать, уничтожать

κεράννυμι

κεράννυμι мешать, смешивать (Т.IХ,1)

κεραιός

κεραιός 3 рогатый

Κεράμῶν ἀγορά

Κεράμῶν ἀγορά ἡ Керамонагора, «Гончарный рынок» в Мисии

κεράς

κεράς, ατος τό рог (§ 40)

κεράτιον

κεράτιον τό стручок

κεραυνός

κεραυνός ὁ перун

κεραυνόω

κεραυνόω убивать молнией

Κέρβερος

Κέρβερος ὁ Кербер, многоголовый пес, сторож Аида

κερδαίνω

κερδαίνω получать выгоду

κέρδος

κέρδος, εος τό выгода, польза, корысть, прибыль

κερτομέω

κερτομέω насмехаться, издеваться

κεφαλή

κεφαλή ἡ голова, капитель

Κεφαλλῆνες

Κεφαλλῆνες оἱ кефалленцы, жители Кефаллении, группы островов Ионийского моря

κῆπος

κῆπος ὁ сад

κῆρ

κῆρ, ρός τό сердце

κῆρυξ

κῆρυξ, κος ὁ глашатай, вестник, посол

κηρύττω (σσω)

κηρύττω (σσω) сообщать, возглашать

κιβωτός

κιβωτός ἡ ящик, сундук, шкап

κιθάρα

κιθάρα ἡ кифара, струнный инструмент

κιθαρίζω

κιθαρίζω играть на кифаре

κιθαριστής

κιθαριστής, ου ὁ кифарист

κιθαριστική

κιθαριστική ἡ игра на кифаре

κιθαρῳδός

κιθαρῳδός ὁ кифарист, кифаред

Κικέρων

Κικέρων, ωνος ὁ Цицерон

Κιλικία

Κιλικία ἡ Киликия, страна на юго-востоке Малой Азии

Κίλιξ

Κίλιξ, κος ὁ киликиец

Κίλισσα

Κίλισσα ἡ киликиянка

Κίλισσος

Κίλισσος 3 киликийский

Κιμμερικός

Κιμμερικός 3 киммерийский

Κιμμέριοι

Κιμμέριοι оἱ киммерийцы, племя, населявшее Херсонес Таврический

Κιμμέριος

Κιμμέριος = Κιμμερικός

Κίμων

Κίμων, ωνος ὁ Кимон, афинский полководец

κινδυνεύω

κινδυνεύω подвергаться опасности

κίνδυνος

κίνδυνος ὁ опасность, риск

κινέω

κινέω двигать, трогать

κίνησις

κίνησις, εως ἡ движение

κιν(ν)άμωμον

κιν(ν)άμωμον τό корица

κιττός

κιττός ὁ плющ

κίων

κίων, ονος ἡ столб, колонна

κίχημι

κίχημι настигать, встречать

κλάδος

κλάδος ὁ ветвь, сук

κλάζω

κλάζω звучать, шуметь, кричать, каркать

κλαίω

κλαίω плакать (Т.I,1,4)

κλάω

κλάω ломать (T.I,1,3)

Κλαύδιος

Κλαύδιος ὁ Клавдий, римское имя

Κλέαρχος

Κλέαρχος ὁ Клеарх, командующий спартанским флотом

κλεινός

κλεινός 3 славный

κλείς

κλείς, δός ἡ ключ (acc.pl. κλεῖς)

Κλεισθένης

Κλεισθένης, εος ὁ Клисфен, афинский политический деятель

Κλεῖτος

Κλεῖτος ὁ Клит, приближенный Александра Македонского

κλείω

κλείω запирать, обкладывать, блокировать (Т.І,1,4)

Κλεόβις

Κλεόβις, ιος ὁ Клеобис, сын Кидиппы, жрицы Аргоса, брат Битона

Κλεομένης

Κλεομένης, ου ὁ Клеомен, спартанский царь

κλέος

κλέος, εος τό слава

κλέπτης

κλέπτης, ου ὁ вор

κλέπτω

κλέπτω воровать (Т.II)

Κλέων

Κλέων, ωνος ὁ Клеон, афинский политический деятель

κληδών

κληδών, όνος ἡ предзнаменование

κλῆμα

κλῆμα, τος τό ветвь, лоза

κληρόω

κληρόω выбирать по жребию

κληρωτός

κληρωτός 3 избранный по жребию

κλῄω

κλῄω = κλείω

κλίμα

κλίμα, τος τό наклонность, страна света

κλιμακίς

κλιμακίς, ίδος ἡ лестница

κλῖμαξ

κλῖμαξ, κος ἡ лестница

κλίνη

κλίνη ή ложе

κλίνω

κλίνω наклонять (Τ.ΙII,5)

κλισίη

κλισίη ἡ хижина, шалаш

κλίσις

κλίσις, εως ἡ наклонение, нагибание

κλοπή

κλοπή ἡ воровство, кража

κλύδων

κλύδων, ωνος ἡ буря, качка

κλύζω

κλύζω плескать, подвергать наводнению

κλυτός

κλυτός 2,3 славный, знаменитый, превосходный

κλύω

κλύω слушать, слышать

Κλώδιος

Κλώδιος ὁ Клодий, римское имя

κλώψ

κλώψ, πός ὁ вор

κνήμη

κνήμη ἡ голень, икра

κνημίς

κνημίς, ίδος ἡ поножа

κνῖσα

κνῖσα ἡ жир

κοιλαίνω

κοιλαίνω выдалбливать

κοιλία

κοιλία ἡ чрево, желудок

κοῖλος

κοῖλος 3 выдолбленный

κοιμάω

κοιμάω укладывать спать, усыплять, med. спать

κοινός

κοινός 3 общий, κοινῇ сообща

Κοῖνος

Κοῖνος ὁ Кен, командир конницы Александра Македонского

κοινότης

κοινότης, ητος ἡ общность

Κόιντος

Κόιντος ὁ Квинт, римское имя

Κόιντος Κούριος

Κόιντος Κούριος ὁ Квинт Курий, сообщник Катилины

κοινωνέω

κοινωνέω участвовать

κοινωνία

κοινωνία ἡ сообщество

κοινωνός

κοινωνός ὁ соучастник

κοιρανέω

κοιρανέω властвовать, повелевать

κοίρανος

κοίρανος ὁ повелитель

κολάζω

κολάζω наказывать, карать, исправлять

κόλαξ

κόλαξ, κος ὁ льстец

κολάπτω

κολάπτω долбить, терзать

κολλάω

κολλάω нанимать

κολοάω

κολοάω кричать

Κολονός

Κολονός ὁ Колон, предместье Афин

κόλος

κόλος 3 обрубленный

Κολοσσαί

Κολοσσαί αἱ Колоссы, город во Фригии

κολοσσός

κολοσσός ὁ большая статуя, колосс

κολούω

κολούω увечить, отрезать, прерывать (Т.I,1,5)

κόλπος

κόλπος ὁ залив, море

Κολχίς

Κολχίς, ίδος ἡ Колхида

Κόλχος

Κόλχος ὁ житель Колхиды

κολωνός

κολωνός ὁ холм, курган

κομάω (κομάζω)

κομάω (κομάζω) отращивать волосы

κόμη

κόμη ἡ волосы, прическа

κομίζω

κομίζω заботиться, приносить, возить, увозить (T.III,2)

Κομμαγένη

Κομμαγένη ἡ Коммагена, область в Сирии

κόμπος

κόμπος ὁ шум, хвастовство, гордость

Κόνων

Κόνων, ωνος ὁ Конон, афинский полководец

κοπίς

κοπίς, ίδος ἡ нож

κόπος

κόπος ὁ усталость

κόπρος

κόπρος ὁ навоз

κόπτω

κόπτω рубить, бить, чеканить, досаждать (Т.II)

κόραξ

κόραξ, κος ὁ ворон

κόρη

κόρη ἡ девушка

Κόρινθος

Κόρινθος ἡ Коринф

Κορίνθιος

Κορίνθιος ὁ коринфянин

Κορίνθιος

Κορίνθιος 3 коринфский

Κορνήλιος Λέντλος

Κορνήλιος Λέντλος ὁ Корнелий Лентул

κόρος

κόρος ὁ сытость, пресыщение

κόρυς

κόρυς, θος ἡ шлем

κορύττω (σσω)

κορύττω (σσω) возбуждать, начинать

κορυφή

κορυφή ἡ вершина, темя

κόσκινον

κόσκινον τό решето, сито

κοσμέω

κοσμέω упорядочивать, украшать (T.I,1,2)

κόσμιος

κόσμιος 3 соблюдающий порядок, законы

κοσμοπολίτης

κοσμοπολίτης, ου ὁ гражданин мира

κόσμος

κόσμος ὁустройство, порядок, украшение, вселенная

κοτέομαι

κοτέομαι гневаться

κοτύλη

κοτύλη ἡ кубок, чашка

κοὔκ

κοὔκ = καί οὐκ и не

Κούναξα

Κούναξα ἡ Кунакса, местность у реки Еафрата

Κουρκούας

Κουρκούας ὁ Куркуй, византийский сановник

κουφίζω

κουφίζω облегчать

κουφόνοος

κουφόνοος 2 легкомысленный, беззаботный

κοῦφος

κοῦφος 3 легкий

κραδία

κραδία = καρδία

κράζω

κράζω кричать, восклицать (Т.III,3)

κρανίον

κρανίον τό череп

κράνος

κράνος, εος τό шлем

κρᾶσις

κρᾶσις, εως ἡ смешение

Κράσσος

Κράσσος ὁ Красс, римское имя

κρατέω

κρατέω (gen.) властвовать, одолевать, побеждать

κρατήρ

κρατήρ, ῆρος ὁ сосуд, кратер

Κρατῖνος

Κρατῖνος ὁ Кратин, комедиограф

κράτιστος

κράτιστος 3 см. ἀγαθός

κράτος

κράτος, εος τό сила

κρατύς

κρατύς ὁ сильный

κραυγή

κραυγή ἡ крик

κρέας

κρέας, ατος τό мясо (§ 47)

κρείττων

κρείττων 2 см. ἀγαθός

κρεμάννυμι

κρεμάννυμι вешать, med. висеть (Т.IХ,1)

Κρέων

Κρέων, oντος ὁ Креонт, правитель Фив

Κρημνοί

Κρημνοί оἱ Кремны, торжище в Скифии

κρημνός

κρημνός ὁ крутизна, утес

κρημνῶδες

κρημνῶδες, εος τό крутизна

κρήνη

κρήνη ἡ источник, родник

Κρής

Κρής, τός ὁ критянин

Κρήσιος

Κρήσιος 3 критский

Κρήτη

Κρήτη ἡ Крит, остров

κριθή

κριθή ἡ ячмень

κρίνω

κρίνω отделять, разбирать, судить, толковать (Т.III,5)

κρίσις

κρίσις, εως ἡ рассмотрение, суд

Κριτόβουλος

Κριτόβουλος ὁ Критобул, греческое имя

Κριτών

Κριτών, ωνος ὁ Критон, ученик Сократа

Κροῖσος

Κροῖσος ὁ Крез, царь Лидии

κροκόδειλος

κροκόδειλος ὁ крокодил

κρόμμυον

κρόμμυον τό лук

Κρόνος

Κρόνος ὁ Крон, отец Зевса

κρόσσαι

κρόσσαι αἱ зубцы, уступы

κρούω

κρούω стучать, med. плыть назад (Т. I,1,5)

κρύβδην

κρύβδην скрытно, тайно

κρυμός

κρυμός ὁ холод

κρυπτός

κρυπτός 3 скрытый, тайный

κρύπτω

κρύπτω скрывать (Т.II)

κρύσταλλος

κρύσταλλος ὁ лед

κρύφα

κρύφα = κρύβδην

κτάομαι

κτάομαι приобретать (Τ.ΧΙ,2)

κτείνω

κτείνω = ἀποκτείνω

κτῆμα

κτῆμα, τος τό приобретение, владение, имущество

Κτενοῦς

Κτενοῦς, ντος ὁ Ктенунт, гавань (совр. Севастопольская)

Κτησίας

Κτησίας, ου ὁ Ктесий, врач Артаксеркса

κτίζω

κτίζω основывать

κτίσις

κτίσις, εως ἡ основание

κτίσμα

κτίσμα, τος τό поселение

κυαμεύω

κυαμεύω баллотировать бобами

κύαμος

κύαμος ὁ боб

κυβερνήτης

κυβερνήτης, ου ὁ кормчий

Κύδνος

Κύδνος ὁ Кидн, река в Киликии

κῦδος

κῦδος, εος τό величие, слава

Κυθήρη

Κυθήρη ἡ Кифера, прозвище Афродиты

κύκλος

κύκλος ὁ круг, цикл

κυκλόω

κυκλόω окружать

Κύκλωψ

Κύκλωψ, ωπος ὁ Киклоп (Циклоп)

κύκνος

κύκνος ὁ лебедь

κυλίνδω

κυλίνδω катить, вращать, med. катиться, вращаться

κύλιξ

κύλιξ, κος ἡ килик, кубок

κῦμα

κῦμα, τος τό волна, пена

κύμβαλον

κύμβαλον τό кимвал

κυνηγός

κυνηγός ὁ охотник

κυνικός

κυνικός 3 собачий, кинический

κύντατος, κύντερος

κύντατος, κύντερος 3 см. κύων

Κυπρίς

Κυπρίς, ίδος ἡ Кипрцда, прозвище Афродиты

κυρέω

κυρέω попадать, оказываться

Κυρηναῖος

Κυρηναῖος ὁ киренеец

κύριος

κύριος 2,3 имеющий власть, силу; εἰς κύριον под власть

Κύριος

Κύριος ὁ Господь

Κῦρος

Κῦρος ὁ Кир, персидский царь

κυρτός

κυρτός 3 горбатый

κύων, κυνός

κύων, κυνός ὁ, ἡ собака (§ 29)

κύων

κύων 2 бесстыдный

κωλακρέτης

κωλακρέτης, ου ὁ колакрет, сборщик судебных обложений

κῶλον

κῶλον τό член, бок

κωλύω

κωλύω (асс.) мешать, препятствовать

κώμη

κώμη ἡ деревня, селение

κωμῳδία

κωμῳδία ἡ комедия

κωμῳδοποιός

κωμῳδοποιός ὁ комедиограф

κώνειον

κώνειον τό цикута (яд)

κωφός

κωφός 3 немой

– Λ –

λ′

λ тридцать

ˏλ

ˏλ тридцать тысяч

λάβρος

λάβρος 3 необузданный, безудержный

Λαβύρινθος

Λαβύρινθος ὁ Лабиринт, дворец Миноса на Крите

λαγχάνω

λαγχάνω получать по жребию (Т.V,4, Т.ХI,3)

λαγώς

λαγώς, ώ ὁ заяц (§ 26)

Λαίνας

Λαίνας, ου ὁ Леннат, римский центурион

Λαῖος

Λαῖος ὁ Лай, фиванский царь

Λάκαινα

Λάκαινα ἡ лаконка, спартанка

Λακεδαιμόνια

Λακεδαιμόνια ἡ лакедемонка, спартанка

Λακεδαιμόνιος

Λακεδαιμόνιος ὁ лакедемонянин, спартанец

Λακεδαίμων

Λακεδαίμων, ονος ἡ Лакедемон

Λακονικός

Λακονικός 3 лаконский, спартанский

Λάκων

Λάκων, ωνος ὁ лаконец, спартанец

λαλέω

λαλέω говорить

λαμβάνω

λαμβάνω брать, получать (Т.V,4, Τ.ΧI,3)

λαμπάς

λαμπάς, άδος ἡ факел, светильник

λαμπρός

λαμπρός 3 сияющий, блестящий, прекрасный, знаменитый

λαμπρότης

λαμπρότης, ητος ἡ блеск, великолепие

λάμπω

λάμπω светить, сиять

λανθάνω

λανθάνω быть скрытым (§ 158, Т.V,4)

λάξις

λάξις, εως ἡ надел

Λαομέδων

Λαομέδων, οντος ὁ Лаомедонт, отец троянского царя Приама

Λαπίθαι

Λαπίθαι οἱ лапифы, легендарный народ в Фессалии

λασιαύχην

λασιαύχην, ενος имеющий косматую шею

λάχνη

λάχνη ἡ мягкий волос, пушок

λέαινα

λέαινα ἡ львица

λέγω

λέγω говорить (Т.VIII, Т.ХI,3)

λέγω

λέγω собирать

λεηλασία

λεηλασία ἡ опустошение

λεία

λεία ἡ добыча, провиант

λειμών

λειμών, ῶνος ὁ луг

λεῖος

λεῖος 3 гладкий

λείπω

λείπω оставлять, покидать (Т.ІV)

λείχω

λείχω лизать

λείψανον

λείψανον τό остаток

Λέντλος

Λέντλος ὁ Лентул, римское имя

λέξις

λέξις, εως ἡ слово, речь

Λεόννατος

Λεόννατος ὁ Леоннат, полководец Александра Македонского

λεπτός

λεπτός 3 мелкий

Λέσβος

Λέσβος ἡ Лесбос, остров

Λευκαδίς

Λευκαδίς, ίνος луканский

Λευκανίς

Λευκανίς ἡ Лукания, область в римском государстве

Λεύκιππος

Λεύκιππος ὁ Левкипп, философ

λευκός

λευκός 3 белый, светлый, ясный

λεύω

λεύω побивать камнями

λέων

λέων, οντος ὁ лев

Λεωνίδας

Λεωνίδας, ου ὁ Леонид, спартанский царь

λεώς

λεώς, ώ ὁ народ, люди (§ 26)

Λεωτυχίδης

Λεωτυχίδης, ου ὁ Леотихид, спартанский царь

λήγω

λήγω прекращать

Λήθη

Λήθη ἡ Лета, река забвения

Λήμνιος

Λήμνιος 3 лемносский

Λῆμνος

Λῆμνος ἡ Лемнос, остров в Эгейском море

λῃστήριον

λῃστήριον τό шайка разбойников

λῃστής

λῃστής, ου ὁ разбойник, пират

λῃστρικός

λῃστρικός 3 разбойничий

λῃστρίς

λῃστρίς, ίδος ἡ пиратское судно

Λητώ

Λητώ, οῦς ἡ Латона, мать Аполлона н Артемиды

λίαν

λίαν слишком

λιβανωτός

λιβανωτός ὁ ливан, ладан

Λιβυκός

Λιβυκός 3 ливийский

λιγύς

λιγύς, εῖα, ύ голосистый, пронзительный

λίθινος

λίθινος 3 каменный

λίθος

λίθος ὁ камень

λιθοτομία

λιθοτομία ἡ каменоломня

λιθώδης

λιθώδης 2 твердокаменный

λιμήν

λιμήν, ένος ὁ гавань, пристань, убежище

λίμνη

λίμνη ἡ озеро, болото

λιμός

λιμός ὁ голод

λιμώττω (σσω)

λιμώττω (σσω) голодать

λινόπτερος

λινόπτερος 2 имеющий льняные крылья, т.е. паруса

Λίνος

Λίνος ὁ Лин, легендарный певец

λιττάς (σσάς)

λιττάς (σσάς), άδος гладкая

λίττομαι (σσομαι)

λίττομαι (σσομαι) умолять, просить

λοβός

λοβός ὁ лопасть печени

λογίζομαι

λογίζομαι обдумывать, рассуждать, взвешивать, считать

λογισμός

λογισμός ὁ рассуждение, рассудок

λογιστικός

λογιστικός 3 счетный

λογοποιέω

λογοποιέω сочинять, выдумывать

λόγος

λόγος ὁ слово, рассказ, суждение, основание, мнение, учение

λόγχη

λόγχη ἡ копье

λογχοφόρος

λογχοφόρος ὁ копьеносец

λοιδορέω

λοιδορέω бранить, порицать, ругать

λοιμός

λοιμός ὁ мор, чума

λοιπός

λοιπός 3 остальной; λοιπόν наконец, навсегда

Λούκιος

Λούκιος ὁ Лукий, греческое имя

λούω

λούω мыть

λόφος

λόφος ὁ шея, холм

λοχαγός

λοχαγός ὁ лохаг, командир лоха (отряда), центурион

λοχάω

λοχάω подстерегать

λόχμη

λόχμη ἡ чаща, кустарник

λόχος

λόχος ὁ отряд

Λυδία

Λυδία ἡ Лидия, страна в Малой Азии

Λυδός

Λυδός ὁ лидиец

Λύκαια

Λύκαια (ίερά) τά Ликеи, празднество в честь Зевса ликейского

Λυκαονία

Λυκαονία ἡ Ликаония, страна в Малой Азии

Λύκιος

Λύκιος ὁ ликиец, житель Ликии, страны в Малой Азии

λύκος

λύκος ὁ волк

Λυκοῦργος

Λυκοῦργος ὁ Ликург, спартанский законодатель

λυμαίνομαι

λυμαίνομαι осквернятъ, позорить

λύμη

λύμη ἡ осквернение, поругание, вред

λυπέω

λυπέω печалить, тревожить

λύπη

λύπη ἡ печаль, горе

λυπηρός

λυπηρός 3 печальный, тягостный

λυπρότης

λυπρότης, ητος ἡ скудость

λύρα

λύρα ἡ лира

Λύσανδρος

Λύσανδρος ὁ Лисандр, спартанский полководец

Λυσίας

Λυσίας, ου ὁ Лисий, оратор

Λυσιτανός

Λυσιτανός ὁ лузитанец, житель Лузитании (совр. Португалии)

λύχνος

λύχνος ὁ лампа, светильник

λύω

λύω развязывать, освобождать, разгадывать, нарушать (T.I,1)

λωβάομαι

λωβάομαι позорить, оскорблять

λωβητήρ

λωβητήρ, ῆρος ὁ обидчик, негодяй

λῷστος

λῷστος 3 см. ἀγαθός (§ 70)

λῴων

λῴων 2 см. ἀγαθός (§ 70)

– Μ –

μ′

μ′ сорок

ˏμ

ˏμ сорок тысяч

μάγος

μάγος ὁ маг, персидский жрец

μάθημα

μάθημα, τος τό знание, наука, изучение

μαθηματική

μαθηματική ἡ наука, познание, математика

μάθησις

μάθησις, εως ἡ изучение, познание

μαθητής

μαθητής, οῦ ὁ ученик

Μαίανδρος

Μαίανδρος ὁ Меандр, река во Фригии

Μαιδικός

Μαιδικός 3 медический (меды – фракийское племя)

Μαιῆτις

Μαιῆτις = Μαιῶτις

μαίνομαι

μαίνομαι безумствовать, бесноваться, неистовствовать (T.III,5)

μαιόομαι

μαιόομαι помогать при родах

Μαιῶτις

Μαιῶτις, ιδος (λίμνη) ἡ Меотийское озеро (совр. Азовское море)

μάκαρ

μάκαρ, ρος блаженный, счастливый

μακαρίζω

μακαρίζω ублажать, прославлять

μακάριος

μακάριος = μάκαρ

Μακεδονία

Μακεδονία ἡ Македония

Μακεδονικός

Μακεδονικός 3 македонский

Μακεδών

Μακεδών, όνος ὁ македонянин

μακρόθεν

μακρόθεν издали

μακρός

μακρός 3 длинный, большой

μακρότης

μακρότης, ητος ἡ длина, продолжительность

μακροθυμέω

μακροθυμέω быть терпеливым

μάλα

μάλα весьма, очень

μαλακία

μαλακία ἡ изнеженность

Μαλέα

Μαλέα ἡ Малея, мыс на юге Пелопоннеса

μάλιστα

μάλιστα прев. ст. от μάλα

Μάλλιος

Μάλλιος ὁ Манлий, римское имя

μᾶλλον

μᾶλλον срав. ст. от μάλα

μανθάνω

μανθάνω учить(ся), узнавать, понимать (Т.V,4)

μανία

μανία ἡ безумие, мания

μαντεία

μαντεία ἡ пророческий дар

μαντεῖον

μαντεῖον τό прорицание, оракул

μάντευμα

μάντευμα, τος τό пророчество, предсказание

μαντεύομαι

μαντεύομαι прорицать, вопрошать оракул

μαντική

μαντική (τέχνη) ἡ пророческое искусство

μάντις

μάντις, εως ὁ прорицатель, предсказатель, пророк

Μαραθών

Μαραθών, ῶνος ἡ Марафон

Μαραθωνομάχης

Μαραθωνομάχης, ου ὁ участник марафонской битвы

μαραίνω

μαραίνω гасить, истреблять

Μαρδόνιος

Μαρδόνιος ὁ Мардоний, персидский полководец

Μαρεῶτις

Μαρεῶτις, δος ἡ Мареотида, озеро

μαρμαρόεις

μαρμαρόεις, όεσσα, όεν сверкающий, мраморный

μάρναμαι

μάρναμαι сражаться

Μαρσύας

Μαρσύας, ου ὁ имя сатира и название реки во Фракии

μαρτυρέω

μαρτυρέω свидетельствовать

μαρτύριον

μαρτύριον τό свидетельство

μαρτύρομαι

μαρτύρομαι достоверно свидетельствовать

μάρτυς

μάρτυς, υρος ὁ свидетель (§ 29)

Μασσαγέται

Μασσαγέται оἱ массагеты, кочевой народ в Средней Азии

μαστιγόω

μαστιγόω бить, бичевать

μαστιξ

μαστιξ, γος ἡ плеть, кнут, бич

μάταιος

μάταιος 3 пустой, напрасный, глупый

μάτην

μάτην напрасно, тщетно

μάχαιρα

μάχαιρα ἡ нож, кинжал, меч

μάχη

μάχη ἡ сражение, битва, бой

μάχιμος

μάχιμος 2 воинственный

μάχομαι

μάχομαι (dat.) сражаться, спорить (T.VII)

μάψ

μάψ безрассудно, тщетно

Μέγαρα

Μέγαρα τά Мегары, город между Коринфским и Саронским заливами

Μεγαρεύς

Μεγαρεύς, έως ὁ мегарец

μέγας

μέγας, μεγάλη, μέγα большой, великий (§§ 27, 66)

Μεγαφέρνης

Μεγαφέρνης, ου ὁ Мегаферн

μέγεθος

μέγεθος, εος τό величина, многочисленность, обширность

μέγιστος

μέγιστος прев. ст. от μέγας (§ 66)

μέδιμνος

μέδιμνος ὁ медимн, хлебная мера (см. Приложение)

Μεδοῦσα

Μεδοῦσα ἡ Медуза

μεθήμων

μεθήμων 2 слабоумный, ленивый

μεθίημι

μεθίημι отпускать, пускать

μεθίστημι

μεθίστημι переставать, изменять, отходить, переходить

μέθοδος

μέθοδος ἡ исследование, метод

μείγνυμι

μείγνυμι = μίγνυμι

μείζων

μείζων 2 ср. ст. от μέγας (§ 66)

μειράκιον

μειράκιον τό юноша

μείρομαι

μείρομαι получать по жребию

μείων

μείων 2 ср. ст. от μικρός (§ 70)

Μελαγχλαῖνοι

Μελαγχλαῖνοι оἱ меланхлены («черноризцы»), племя в Скифии

μελαίνω

μελαίνω делать черным

μέλας

μέλας, μέλαινα, μέλαν черный

μελέτη

μελέτη ἡ забота, упражнение

Μέλητος

Μέλητος ὁ Мелет, обвинитель Сократа

μέλιγχρος

μέλιγχρος 2 сладкий как мед

μελίνη

μελίνη ἡ просо

μέλιττα (μέλισσα)

μέλιττα (μέλισσα) ἡ пчела

μέλλω

μέλλω намереваться, собираться, предстоять (Х,3)

μέλος

μέλος, εος τό песня

Μελπομένη

Μελπομένη ἡ Мельпомена, муза трагедии

μέλω

μέλω быть предметом заботы, внимания; безлично: μέλει μοί τίνος меня что-либо заботит

(T.VII)

Μέμφις

Μέμφις, ιδος ἡ Мемфис, город в Египте

μέμφομαι

μέμφομαι (dat.) упрекать, бранить, порицать

μέμψις

μέμψις, εως ἡ упрек, порицание

μέν

μέν (в сопровождении δέ) как, с одной стороны; обычно не переводится

Μενέλεως

Μενέλεως, ω ὁ Менелай, царь Спарты (§ 26)

μένω

μένω оставаться (Т.VІI)

Μένων

Μένων, ωνος ὁ Менон, командир греческих наемников

μερίζω

μερίζω делить, разрушать

μερίς

μερίς, ίδος ἡ куча, доля

μέρος

μέρος, εος τό часть, доля, мера, сословие

μεσημβρία

μεσημβρία ἡ полдень, юг

μεσημβρινός

μεσημβρινός 3 полуденный, южный

μεσόγεια

μεσόγεια ἡ внутренняя область страны ( = μισόγαια)

μέσον

μέσον τό середина

μέσος

μέσος 3 средний (§ 97)

μεσόω

μεσόω находиться в середине, μεσοῦσα ἡμέρα ἡ полдень

Μεσσήνη

Μεσσήνη, ἡ Мессения, страна в Пелопоннесе

μέσσον

μέσσον τό = μέσον

μεστός

μεστός 3 (gen.) полный, наполненный

μετά

μετά (gen., асс.) с, вместо, после (прсдл.)

μεταβάλλω

μεταβάλλω менять, поворачивать

μεταβολή

μεταβολή ἡ изменение, перемена

μεταδίδωμι

μεταδίδωμι передавать, уделять, сообщать

μεταλαγχάνω

μεταλαγχάνω получать по жребию, быть причастным

μεταλαμβάνω

μεταλαμβάνω участвовать, переменять

μεταμέλεια

μεταμέλεια ἡ раскаяние

μεταμόρφωσις

μεταμόρφωσις, εως ἡ превращение, метаморфоза

μετανοέω

μετανοέω раскаиваться

μετάνοια

μετάνοια ἡ раскаяние

μεταξύ

μεταξύ (gen.) между, в середине

μεταπέμπω

μεταπέμπω посылать, приглашать

μετάστασις

μετάστασις, εως ἡ перестановка

μεταστρέφω

μεταστρέφω поворачивать, отворачивать

μετατίθημι

μετατίθημι располагать между, переставлять, переменять

μετατυπόω

μετατυπόω переделывать, делать взамен

μεταφορέω

μεταφορέω передвигать

μετάφρενον

μετάφρενον τό спина

μέτειμι (εἶναι)

μέτειμι (εἶναι) быть среди, принимать участие, μέτεστί μοι

μετεξέτεροι

μετεξέτεροι 3 другие, некоторые

μετέρχομαι

μετέρχομαι следовать, достигать

μετέχω

μετέχω (gen.) участвовать, приобщаться

μετέωρος

μετέωρος 2 высокий, верхний

μετοικέω

μετοικέω переселяться, жить метеком

μετοίκησις

μετοίκησις, εως ἡ переселение

μέτοικος

μέτοικος ὁ метек

μετοχή

μετοχή ἡ соучастие, причастность

μέτριος

μέτριος 3 удобный, достаточный

μέτρον

μέτρον τό мера, размер

μέτωπον

μέτωπον τό лоб, лицо, передняя часть

μέχρι

μέχρι (gen.) вплоть, пока не, до

μή

μή чтобы не (см. Справочник, отрицат. частицы)

μή

μή не

Μήδεια

Μήδεια ἡ Медея, дочь колхидского царя

μηδέ

μηδέ и не, даже не, ни даже

μηδείς, -μία, -έν

μηδείς, -μία, -έν ни один, никто, никакой (§ 76)

μηδέτερος

μηδέτερος 3 ни тот ни другой

Μηδικός

Μηδικός 3 мидийский; Μηδικά τά мидийские войны

Μῆδος

Μῆδος ὁ мидянин (Мидия – страна в Малой Азии)

μηκέτι

μηκέτι более не

μῆκος

μῆκος, εος τό длина, долгота

μήν

μήν в самом деле, действительно

μήν

μήν, ός ὁ месяц

μήνυσις

μήνυσις, εως ἡ донос

μηνύω

μηνύω доносить, объявлять

μήποτε

μήποτε никогда

μήτε… μήτε

μήτε… μήτε ни… ни

μήτηρ

μήτηρ, τρός ἡ мать (§ 29)

μητιάω

μητιάω выдумывать, изобретать

μητίετα

μητίετα, oυ ὁ промыслитель

μητρόπολις

μητρόπολις, εως ἡ столица

μηχανή

μηχανή ἡ изобретение, вымысел, орудие, машина, средство

μηχάνημα

μηχάνημα, τος τό = μηχανή

μηχανόεις

μηχανόεις, εσσα, εν изобретательный

μία

μία см. εἶς

μιαφονια

μιαφονία ἡ кровожадность

μίγνυμι

μίγνυμι смешивать, совокуплять, сводить (T.IX,2)

Μίδας

Μίδας, ου ὁ Мидас, царь Фригии

Μιθριδάτης

Μιθριδάτης, ου ὁ Митридат, имя понтийских царей

Μιλήσιοι

Μιλήσιοι оἱ милетцы

Μίλητος

Μίλητος ὁ Милет, город в Малой Азии

Μιλτιάδης

Μιλτιάδης, ου ὁ Мильтиад, греческий полководец

μιμἐομαι

μιμἐομαι (асс.) подражать

μίμημα

μίμημα, τος τό подражание

μίμησις

μίμησις, εως ἡ подражание

μιμνήσκω

μιμνήσκω напоминать (Τ.VI,2,T.XI,2)

Μίνως

Μίνως, ωος ὁ Минос, царь Крита (§ 53)

μισέω

μισέω ненавидеть

Μισῆνα

Μισῆνα, ων τά Мисены, мыс и город в Кампании

μίσθιος

μίσθιος ὁ наемник

μισθός

μισθός ὁ плата

μισθοφόρος

μισθοφόρος ὁ наемник

μισθόω

μισθόω отдавать внаймы, med. нанимать

μνᾶ

μνᾶ ἡ мина, монета или мера веса (§ 23, Прил.)

μνῆμα

μνῆμα, τος τό памятник

μνημεῖον

μνημεῖον τό памятник

μνήμη

μνήμη ἡ память, воспоминание

μνημονεύω

μνημονεύω помнить, вспоминать

μνήμων

μνήμων 2 помнящий

Μνησικλῆς

Μνησικλῆς, έους ὁ Мнесикл, греческий архитектор

Μνησίφιλος

Μνησίφιλος ὁ Мнесифил, друг Фсмистокла

μνηστεύω

μνηστεύω (асс.) свататься

μνηστήρ

μνηστήρ, ῆρος ὁ жених

μόγις

μόγις с трудом, едва

Μοῖραι

Μοῖραι αἱ Мойры, три богини судьбы и смерти

Μοῖρις

Μοῖρις, δος ὁ Мерид, египетский царь, именем которого названо озеро

Μοῖσα

Μοῖσα = Μοῦσα

μοιχεία

μοιχεία ἡ прелюбодеяние

μόλις

μόλις с трѵдом, едва

μοναρχέω

μοναρχέω единовластно править

μοναρχία

μοναρχία ἡ единовластие, диктатура

μονάς

μονάς, άδος ἡ единица

μονομαχέω

μονομαχέω быть гладиатором

μονόμαχος

μονόμαχος ὁ гладиатор

μόνον

μόνον только

μόνος

μόνος 3 один, единственный

μονονουχί

μονονουχί почти

μονόφθαλμος

μονόφθαλμος 2 одноглазый

μόριον

μόριον τό часть

μορφή

μορφή ἡ вид, образ, наружность

μόσχος

μόσχος ὁ теленок

Μοῦσα

Μοῦσα ἡ Муза

Μουσεῖον

Μουσεῖον τό Мусейон, храм муз

μουσικός

μουσικός 3 мусический, музыкальный, поэтический; μουσική (τέχνη) музыкальное

искусство, духовная культура

μοχθέω

μοχθέω трудиться, страдать, терпеть

μοχθερός

μοχθερός 3 плохой, негодный

μῦθος

μῦθος ὁ слово, речь, сказание

μυθώδης

μυθώδης 2 баснословный, сказочный

μυῖα

μυῖα ἡ муха

Μυκῆναι

Μυκῆναι αἱ Микены, город в южной Греции

μυκτήρ

μυκτήρ, ῆρος ὁ ноздря, хобот

μυριάς

μυριάς, άδος ἡ мириада, десять тысяч

μύριοι

μύριοι 3 десять тысяч

μύρμηξ

μύρμηξ, κος ὁ муравей

μύρον

μύρον τό мирра, миро (благовонное масло)

μῦς, μυός

μῦς, μυός ὁ мышь

Μῦς, Μυός

Μῦς, Μυός ὁ Мис, мифический родоначальник мисийцев

Μυσία

Μυσία ἡ Мисия, область в Малой Азии

μυστήριον

μυστήριον τό тайна, таинство

Μυτιλήνη

Μυτιλήνη ἡ Митилена, город на острове Лесбосе

μυχός

μυχός ὁ углубление, впадина

μύω

μύω закрываться, утихать

μωρία

μωρία ἡ глупость

μῶρος

μῶρος 2 глупый

– Ν –

ν′

ν′ пятьдесят

ˏν

ˏν пятьдесят тысяч

ναί

ναί да, поистине, в самом деле

ναίω

ναίω житъ, обитать

ναός

ναός = νεώς

ναυαγέω

ναυαγέω терпеть кораблекрушение

ναυάγιον

ναυάγιον τό кораблекрушение

ναυλοχέω

ναυλοχέω стоять на якоре

ναυμαχέω

ναυμαχέω сражаться на море

ναυμαχία

ναυμαχία ἡ морское сражение

Ναύπακτος

Ναύπακτος ὁ Навпакт, город у Коринфского залива

Ναύπλιος

Ναύπλιος ὁ Навплий, сын Посейдона

ναύς, νεώς

ναύς, νεώς ἡ корабль (§ 57)

Ναυσικᾶ

Ναυσικᾶ, ᾶς ἡ Навсикая, дочь феакийского царя в «Одиссее»

ναύτης

ναύτης, ου ὁ моряк, матрос

ναυτικόν

ναυτικόν τό морской флот

ναυτίλος

ναυτίλος ὁ моряк

νεάζω

νεάζω быть молодым, быть сильным, обновляться

νεανίας

νεανίας, ου ὁ юноша, молодой человек

νεανίσκος

νεανίσκος ὁ юноша, юнец

νεβρός

νεβρός ὁ молодой олень

νεικείω

νεικείω бранить, порицать

νεῖκος

νεῖκος, εος τό ссора, битва

Νεῖλος

Νεῖλος ὁ Нил, река в Египте

νεκρός

νεκρός ὁ мертвец

νεκρόω

νεκρόω умерщвлять

Νέμεια

Νέμεια, ων τά Немейские игры (в Арголиде)

νεμεσσάω

νεμεσσάω досадовать, осуждать

νέμω

νέμω уделять, пасти, населять, med. истреблять (T.VII)

νέος

νέος 3 новый, молодой

νεότης

νεότης, ητος ἡ молодость, юность

νεοττεύω (σσεύω)

νεοττεύω (σσεύω) вить гнездо, высиживать птенцов

Νέρων

Νέρων, ωνος ὁ Нерон, император

Νέστωρ

Νέστωρ, ορος ὁ Нестор, герой троянской войны

Νευροί

Νευροί οἱ невры, народ в Скифии

νεῦρον

νεῦρον τό жила, струна

νεύω

νεύω кивать

νεφέλη

νεφέλη ἡ облако

νέω

νέω плыть (Т.I,1,4)

νεώριον

νεώριον τό верфь, док

νεώς

νεώς, ώ ὁ храм (§ 26)

νή

νή клянѵсь

Νηληιάδης

Νηληιάδης, ου ὁ сын Нелея, Нестор

νήπιος

νήπιος 3 нс говорящий, глупый

νήπιον

νήπιον τό дитя

Νηρεύς

Νηρεύς, έως ὁ Нерей, бог моря

νησίζω

νησίζω образовывать остров

νῆσος

νῆσος ἡ остров

νηστεύω

νηστεύω поститься

νικάω

νικάω побеждать, превосходить (Т.I,1,2)

νίκη

νίκη ἡ победа

Νίκη

Νίκη ἡ Ника, богиня победы

Νικίας

Νικίας, ου ὁ Никий, полководец

νῖκος

νῖκος, εος τό (=νίκη) победа

νίπτω

νίπτω мыть

νιφετώδης

νιφετώδης 2 снежный

νίφω

νίφω покрывать снегом

νοέομαι

νοέομαι предусматривать

νόησις

νόησις, εως ἡ познание, мысль

νομαδικός

νομαδικός 3 кочевой

νομάς

νομάς, άδος ὁ кочевник

νομεύς

νομεύς, έως ὁ пастух

νομή

νομή ἡ пастбище

νομίζω

νομίζω признавать, считать, νομιζόμενα τά установление, обычай (Т.III,2)

νόμιμος

νόμιμος 3 законный

νόμισμα

νόμισμα, τος τό установленное обычаем, закон, монета

νομοθέτης

νομοθέτης, ου ὁ законодатель

νόμος

νόμος ὁ I закон, установление, обычай

II ном, округ в Египте

νομοφυλακέω

νομοφυλακέω охранять законы

νοσέω

νοσέω болеть

νόσος

νόσος ἡ болезнь

νοστέω

νοστέω возвращаться

νόστος

νόστος ὁ возвращение

Νότος

Νότος ὁ Нот, южный ветер

νουθετέω

νουθετέω уговаривать, внушать

Νουμᾶς

Νουμᾶς, δος ὁ Нума, римский царь

νοῦς

νοῦς, οῦ ὁ ум, разум (§ 24)

νυκτερινός

νυκτερινός 3 ночной

νύκτωρ

νύκτωρ ночью

Νυμφαῖον

Νυμφαῖον τό святилище нимф

νῦν

νῦν ныне, теперь, сейчас

νυν

νυν (энкл.) же, итак

νυνί

νυνί = νῦν

νύξ

νύξ, κτός ἡ ночь

νῶτον

νῶτον τό спина, плечи

– Ξ –

ξ′

ξ′ шестьдесят

ˏξ

ˏξ шестьдесят тысяч

Ξανθίππος

Ξανθίππος ὁ Ксантипп, отец Перикла

ξεῖνος

ξεῖνος = ξένος

ξένη

ξένη (γῆ) ἡ чужбина

ξενηλασία

ξενηλασία ἡ изгнание чужеземцев

ξενία

ξενία ἡ гостеприимство, чужбина

Ξενίας

Ξενίας, ου ὁ Ксений, аркадский стратег в войске Кира

ξενίζω

ξενίζω угощать

ξενικόν

ξενικόν τό наемное войско

ξένιον

ξένιον τό подарок, гостеприимство

ξενοκτονία

ξενοκτονία ἡ убийство чужеземцев

ξένος

ξένος ὁ чужеземец, гость, наемник

Ξενοφῶν

Ξενοφῶν, ῶντος ὁ Ксенофонт, греческий писатель

Ξέρξης

Ξέρξης, ου ὁ Ксеркс, персидский царь

ξεστός

ξεστός 3 обтесанный, гладкий

ξηραίνω

ξηραίνω делать сухим

ξηρός

ξηρός 3 сухой

ξίφος

ξίφος, εος τό меч

ξύλινος

ξύλινος 3 деревянный

ξύλον

ξύλον τό дерево срубленное, палка

ξύν

ξύν = σύν

ξυναλίζω

ξυναλίζω собирать, стягивать

– Ο –

о′

о′ семьдесят

ˏо

ˏо семьдесят тысяч

артикль муж.р. (§ 11)

ὀβελίσκος

ὀβελίσκος ὁ вертел

ὀβελός

ὀβελός ὁ вертел, обелиск, прут ограды

ὀβολός

ὀβολός ὁ обол, монета (Прил.)

ὀγδοήκοντα

ὀγδοήκοντα восемьдесят

ὄγδοος

ὄγδοος 3 восьмой

ὀγκάομαι

ὀγκάομαι реветь

ὄγκος

ὄγκος ὁ бремя

ὅδε, ἥδε, τόδε

ὅδε, ἥδε, τόδε этот (§ 91)

ὁδεύω

ὁδεύω путешествовать

ὁδίτης

ὁδίτης, ου ὁ путник

ὁδός

ὁδός ἡ дорога, путь

ὀδούς

ὀδούς, όντος ὁ зуб, клык (§ 42)

ὁδόω

ὁδόω вести, показывать

ὁδύνη

ὁδύνη ἡ боль, мука

ὀδυρμός

ὀδυρμός ὁ рыдание

ὀδύρομαι

ὀδύρομαι печалиться, скорбеть, плакать

Ὀδύσσεια

Ὀδύσσεια ἡ Одиссея

Ὀδυσσεύς

Ὀδυσσεύς, έως ὁ Одиссей, герой Троянской войны

ὅθεν

ὅθεν откуда, поэтому

ὅθενπερ

ὅθενπερ откуда именно

оἶ

оἶ куда

оἶ

оἶ (энкл.) dat. sing. личного местоимения 3-го лица (§ 84)

oἶa (oἶov)

oἶa (oἶov) как бы, словно

Οἴαγρος

Οἴαγρος ὁ Эагр, отец Орфея

οἴγνυμι

οἴγνυμι = ἀνοίγνυμι

οἶδα

οἶδα знать, понимать (§ 151)

Οἰδίπους

Οἰδίπους, ποδος ὁ Эдип, фиванский царь

οἶδμα

οἶδμα, τος τό волна

οἴκαδε

οἴκαδε домой

οἰκεῖος

οἰκεῖος 3 домашний, дружественный, собственный, подобающий

οἰκειότης

οἰκειότης, ητος ἡ родство, близость

οἰκέτης

οἰκέτης, ου ὁ домочадец, слуга, раб

οἰκέτις

οἰκέτις, ιδος ἡ рабыня

οἰκέω

οἰκέω жить, населять

οἴκημα

οἴκημα, τος τό комната, помещение

οἰκήσιμος

οἰκήσιμος 2 пригодный для жилья

οἴκησις

οἴκησις, εως ἡ жилье, жилая местность

οἰκήτωρ

οἰκήτωρ, ορος ὁ житель, домочадец, слуга, раб

οἰκία

οἰκία ἡ дом, жилище

οἰκίδιον

οἰκίδιον τό домишко

οἰκίζω

οἰκίζω основывать, населять

οἰκοδόμεω

οἰκοδόμεω строить дом, строить, сооружать

οἴκοθεν

οἴκοθεν из дому

οἴκοι

οἴκοι дома, у себя, в отечестве

οἰκονομικός

οἰκονομικός 3 хозяйственный

οἰκονομικά

οἰκονομικά τά хозяйство

οἶκος

οἶκος ὁ дом, жилище, помещение

οἰκός

οἰκός = ἐοικός от ἔοικα

οἰκουμένη

οἰκουμένη (γῆ) обитаемая, населенная земля, вселенная, мир, ойкумена

οἰκτείρω

οἰκτείρω (асс.) жалеть, щадить, оплакивать

οἶμαι

οἶμαι думать, полагать (T.VII)

οἴμοι

οἴμοι горе! увы!

οἰμωγή

οἰμωγή ἡ вопль, рыдание

οἰμώζω

οἰμώζω кричать, выть, плакать (Т.ІІІ,3)

οἶνος

οἶνος ὁ вино

οἰνοχοέω

οἰνοχοέω наливать вино, быть виночерпием

οἴομαι

οἴομαι = οἶμαι

οἶος

οἶος 3 такой, какой, οἶος τέ εἰμι я могу, οἶόν τέ ἐστι можно

οἶς

οἶς, οἰός ἡ овца (§ 57)

οἴχομαι

οἴχομαι идти, уходить, удаляться, торопиться, гибнуть (Т.VII)

οἰωνός

οἰωνός ὁ птица, предсказание

ὄκνος

ὄκνος ὁ нерешительность

ὀκτακόσιοι

ὀκτακόσιοι 3 восемьсот

ὀκτάπηχυς

ὀκτάπηχυς, υ шириной в 8 локтей

ὀκτώ

ὀκτώ восемь

Ὀλβιοπολίτης

Ὀλβιοπολίτης ὁ ольвиополит, житель Ольвии, города в Скифии

ὄλβιός

ὄλβιός 3 счастливый, богатый

ὀλέθριος

ὀλέθριος 3 гибельный

ὄλεθρος

ὄλεθρος ὁ гибель

ὀλιγαρκής

ὀλιγαρκής 2 довольный малым

ὀλιγαρχία

ὀλιγαρχία ἡ олигархия

ὀλίγος

ὀλίγος 3 немногий, малый, незначительный (§ 70)

ὄλλυμι

ὄλλυμι = ἀπόλλυμι

ὀλολύζω

ὀλολύζω завывать, вопить, кричать

ὅλον

ὅλον τό целое, вселенная

ὅλος

ὅλος 3 целый, весь

ὀλοφύρομαι

ὀλοφύρομαι вопить, плакать

Ὀλυμπία

Ὀλυμπία ἡ Олимпия, город в Пелопоннесе

Ὀλύμπια

Ὀλύμπια τά олимпийские иіры

Ὀλυμπίάς

Ὀλυμπίάς, άδος ἡ олимпиада, четырсхлетний промежуток между олимпийскими играми,

служивший основой для летоисчисления

Ὀλύνθιοι

Ὀλύνθιοι οἱ олинфянс, жители греческого города Олинфа

ὄμβρος

ὄμβρος ὁ дождь

ὅμηρος

ὅμηρος ὁ заложник

Ὅμηρος

Ὅμηρος ὁ Гомер

ὁμιλέω

ὁμιλέω быть вместе, общаться

ὁμιλία

ὁμιλία ἡ сообщество

ὁμιλιτής

ὁμιλιτής ὁ приближенный

ὄμμα

ὄμμα, τος τό глаз

ὄμνυμι

ὄμνυμι клясться (T.IX,3, Τ.ΧΙ,1)

ὀμνύω

ὀμνύω = ὄμνυμι

ὅμοιος

ὅμοιος 3 подобный, одинаковый

ὁμοῖος

ὁμοῖος = ὅμοιος

ὁμοιότης

ὁμοιότης, ητος ἡ подобие, сходство

ὁμοιόω

ὁμοιόω уподоблять, сравнивать

ὁμοκλέω

ὁμοκλέω кричать, бранить

ὁμολογέω

ὁμολογέω соглашаться, признаваться, med. быть общепризнанным

ὁμονοέω

ὁμονοέω иметь одинаковые мысли, соглашаться

ὁμόνοια

ὁμόνοια ἡ единомыслие, согласие

ὁμοτράπεζος

ὁμοτράπεζος ὁ сотрапезник

ὁμοῦ

ὁμοῦ вместе, на том же месте, одновременно, близко, рядом

ὁμόφυλος

ὁμόφυλος 2 соплеменный

ὄμφαξ

ὄμφαξ, κος ἡ незрелый виноград

ὁμώνυμος

ὁμώνυμος 2 одноименный

ὅμως

ὅμως однако, все-таки, тем не менее

ὄν, ὄντος

ὄν, ὄντος τό сущее

ὄναρ, ὀνείρατος

ὄναρ, ὀνείρατος τό сон (§ 40)

ὀνειδίζω

ὀνειδίζω бранить, порицать

ὄνειδος

ὄνειδος, εος τό брань, упрек, порицание, позор

ὄνησις

ὄνησις, εως ἡ польза, выгода

ὀνία

ὀνία (эол.) = ἀνία

ὀνίνημι

ὀνίνημι приносить пользу; помогать, med. получать выгоду (§ 153)

ὄνομα

ὄνομα, τος τό имя, название

ὀνομάζω

ὀνομάζω называть, именовать

ὀνομαστός

ὀνομαστός 3 знаменитый

ὄνος

ὄνος ὁ ἡ осел, ослица

ὄνυξ

ὄνυξ, χος ὁ ноготь, коготь

ὀξύθυμος

ὀξύθυμος 2 вспыльчивый

ὀξύς

ὀξύς, εῖα, ύ острый, быстрый, терпкий, крепкий

ὀξύτης

ὀξύτης, ητος ἡ острота, быстрота

ὅπῃ

ὅπῃ там где, куда, каким путем

ὁπηλίκος

ὁπηλίκος 3 столь великий

ὁπηνίκα

ὁπηνίκα когда бы ни

ὄπισθεν

ὄπισθεν позади, сзади

ὀπισθυφύλαξ

ὀπισθυφύλαξ, κος ὁ находящийся в арьергарде

ὀπίσω

ὀπίσω назад

ὁπλίζω

ὁπλίζω вооружатъ

ὀπλίτης

ὀπλίτης, ου ὁ гоплит, тяжеловооруженный воин

ὅπλον

ὅπλον τό оружие

ὁπόθεν

ὁπόθεν откуда бы ни

ὅποι

ὅποι куда

ὁποῖος

ὁποῖος 3 какой бы ни (качество)

ὁπόσος

ὁπόσος 3 какой бы ни (количество)

ὁποσουντισοῦν

ὁποσουντισοῦν по какой бы то ни было цене

ὁποτάν

ὁποτάν = ὁπότε ἄν

ὁπότε

ὁπότε когда, когда бы ни

ὁπότερος

ὁπότερος 3 который (из двух)

ὄπου

ὄπου где

ὀπτανεῖον

ὀπτανεῖον τό кухня

ὄπως

ὄπως каким образом, как, возможно (при превосх.ст.)

ὁράω

ὁράω видеть, смотреть (Т.VIII, Т.Х,2, Τ.ΧΙ,1)

ὄργανον

ὄργανον τό орудие

ὀργή

ὀργή ἡ влечение, стремление, гнев, раздражение, пыл

ὀργιασμός

ὀργιασμός ὁ вдохновение

ὀργίζομαι

ὀργίζομαι (dat.) гневаться

ὀργυιά

ὀργυιά ἡ сажень (Прил.)

ὀρέγω

ὀρέγω протягивать

ὀρεινός

ὀρεινός 3 горный

Ὀρέστης

Ὀρέστης, ου ὁ Орест, сын Агамемнона

ὀρθός

ὀρθός 3 прямой, правильный

ὀρθόω

ὀρθόω выпрямлять

ὁρίζω

ὁρίζω разграничивать, разделять, определять

ὅρκος

ὅρκος ὁ клятва, присяга

ὁρμάω

ὁρμάω двигать, med. двигаться, устремляться

ὁρμή

ὁρμή ἡ желание, влечение

ὅρμος

ὅρμος ὁ I цепь, ожерелье

ὅρμος

ὅρμος ὁ II пристань, убежище

ὄρνις

ὄρνις, ιθος ὁ ἡ птица

ὄρος

ὄρος, εος τό гора

ὅρος

ὅρος ὁ граница, предел, срок

ὀροφή

ὀροφή ἡ кровля

ὀρυκτός

ὀρυκτός 3 выкопанный, вырытый

ὀρύττω (σσω)

ὀρύττω (σσω) копать, рыть (Τ.III,1, T.ΧΙ,1)

ὀρφανός

ὀρφανός 2 осиротелый, сирота

Ὀρφεύς

Ὀρφεύς, έως ὁ Орфей, легендарный певец

ὀρχέομαι

ὀρχέομαι плясать

ὅς

ὅς, ἥ, ὅ который (§ 98); ἐν ᾦ (χρόνῳ) в то время как; ἐξ οὖ (χρόνου) с тех пор как

ὅς

ὅς, ἥ, ὄ (ионич.) свой

ὁσημέραι

ὁσημέραι ежедневно

Ὄσιρις

Ὄσιρις, ιδος ὁ Осирис, египетский бог

ὅσος

ὅσος 3 сколь великий; ὅσον сколько, приблизительно; ὅσῳ как, насколько (при сравнит.

степ.)

ὅσοσπερ

ὅσοσπερ 3 совершенно такой

ὅσπερ

ὅσπερ, ἥπερ, ὅπερ тот именно

ὅσσος

ὅσσος = ὅσος

ὀστέον

ὀστέον τό кость (§ 24)

ὅστις

ὅστις, ἥτις, ὅτι всякий кто, кто бы ни (§ 100)

ὀστράκινος

ὀστράκινος 3 глиняный

ὄσφρησις

ὄσφρησις, εως ἡ обоняние, попытка

ὀσφύς

ὀσφύς, ύος ἡ бедро

ὅταν

ὅταν = ὅτε ἄν всякий раз когда

Ὀτάνης

Ὀτάνης, ου ὁ Отан, персидское имя

ὅτε

ὅτε когда

ὅτι

ὅτι что, так как, потому что

ὅτι

ὅτι возможно (при превосх. ст.)

ὅτου (= οὖτινος)

ὅτου (= οὖτινος) см. ὅστις

οὐ (οὐκ, οὐχ)

οὐ (οὐκ, οὐχ) не

οὖ

οὖ где

οὖ

οὖ личное местоимение 3-го лица в gen. sing. (§ 84)

οὐδαμᾷ

οὐδαμᾷ = οὐδαμῇ

οὐδαμῇ

οὐδαμῇ нигде, никак, никогда

οὐδαμόθεν

οὐδαμόθεν ниоткуда

οὐδαμοῖ

οὐδαμοῖ никуда

οὐδαμοῦ

οὐδαμοῦ нигде

οὐδαμῶς

οὐδαμῶς никак, никоим образом

οὐδέ

οὐδέ и не, а не, но не

οὐδείς, οὐδεμία, οὐδέν

οὐδείς, οὐδεμία, οὐδέν ни один, никто, ничто, никакой (§ 76)

οὐδέποτε

οὐδέποτε никогда

οὐκ ( = οὐχ)

οὐκ ( = οὐχ) не

οὐκέτι

οὐκέτι уже не, более не

οὔκουν

οὔκουν итак не, конечно не

οὐκοῦν

οὐκοῦν разве не, не ли, ведь не

οὐλόμενος

οὐλόμενος 3 гибельный

οὖν

οὖν итак, следовательно, в самом деле

οὔπω

οὔπω еще не

οὐρά

οὐρά ἡ хвост, арьергард

οὐράνιος

οὐράνιος 3 небесный

οὐρανός

οὐρανός ὁ небо; Οὐρανός ὁ Уран, греческое божество

οὖρος

οὖρος = ὄρος

οὖρος

οὖρος = ὅρος

οὖς, ὠτός τό ухо (§ 40)

οὐσία

οὐσία ἡ бытие, сущность, имущество

οὔτε

οὔτε и не; οὔτε – οὔτε ни – ни

οὖτος

οὖτος, αὕτη τοῦτο этот (§ 91)

οὕτω(ς)

οὕτω(ς) так, таким образом

οὐχ ( = οὐκ)

οὐχ ( = οὐκ) не

ὀφείλημα

ὀφείλημα, τος τό обязанность, долг

ὀφείλω

ὀφείλω быть должным (T.VII)

ὀφέλλω

ὀφέλλω = ὀφείλω

ὀφθαλμός

ὀφθαλμός ὁ глаз

ὄφις

ὄφις, εως ἡ змея, змей

ὀφλισκάνω

ὀφλισκάνω заслуживать наказание, быть осужденным (Т.V,3)

ὄφρα

ὄφρα пока

ὄχημα

ὄχημα, τος τό корабль

ὄχθη

ὄχθη ἡ берег

ὀχυρός

ὀχυρός 3 крепкий, укрепленный

ὄψ

ὄψ, ὀπός ἡ голос, звук, речь

ὀψέ

ὀψέ поздно

ὄψις

ὄψις, εως ἡ зрение, вид, внешность

– Π –

π′

π′ восемьдесят

ˏπ

ˏπ восемьдесят тысяч

πάγος

πάγος ὁ лед, холод, холм, утес Ἄρειος πάγος ὁ ареопаг

πάθημα

πάθημα, τος τό чувство, аффект, страдание

πάθος

πάθος, εος τό страдание, горе, несчастье, испытывание

παιάν

παιάν, ᾶνος ὁ пеан, гимн в честь Аполлона

παιδεία

παιδεία ἡ воспитание, учение, образование

παίδευμα

παίδευμα, τος τό наука, воспитание

παίδευσις

παίδευσις, εως, ἡ воспитание, место воспитания, школа

παιδεύω

παιδεύω воспитывать, обучать

παιδίον

παιδίον τό мальчик, ребенок

παίζω

παίζω забавляться

παῖς

παῖς, δός ὁ, ἡ дитя, ребенок, мальчик, девочка (§ 40)

παίω

παίω бить, ударять, бодать (Т.I,1,5, Т.VIII)

παλάθη

παλάθη ἡ лепешка

πάλαι

πάλαι давно, некогда, в старину

παλαιός

παλαιός 3 древний, старый (§ 65)

παλαίω

παλαίω бороться (Т.I,1,5)

Πάλακος

Πάλακος ὁ Палак (имя)

παλίμψηστος

παλίμψηστος 2 вновь стертый

πάλιν

πάλιν опять, снова, еще раз

πάλλω

πάλλω потрясать

παλτόν

παλτόν τό метательное копье, дротик

πάμπολυς

πάμπολυς, πόλλη, πολυ очень многий

παμφόρος

παμφόρος 2 плодоносный

Παναθήναια

Παναθήναια τά Панафинеи, праздник в честь Афины

πανάθλιος

πανάθλιος 2 совсем несчастный

πανδημεί

πανδημεί всем народом, поголовно

Πανδώρα

Πανδώρα ἡ Пандора, досл. «одаренная всем», первая женщина, созданная по повелению

Зевса

πανηγυρικός

πανηγυρικός 3 хвалебный, торжественный, праздничный

πανήγυρις

πανήγυρις, εως ἡ многолюдное собрание, праздник

πανουργία

πανουργία ἡ коварство, хитрость, мошенничество

παντάπασιν

παντάπασιν совершенно, всецело

πανταχῇ

πανταχῇ со всех сторон

πανταχοῦ

πανταχοῦ повсюду, везде, во все стороны

παντελής

παντελής 2 совершенный, полный

Παντικάπαιον

Παντικάπαιον τό Пантикапей, город в Херсонесе Таврическом

Παντικάπης

Παντικάπης, ου ὁ Пантикап, приток Борисфена

παντοδαπός

παντοδαπός 3 различный, разный

πάντοθεν

πάντοθεν со всех сторон

παντοῖος

παντοῖος 3 всяческий, разнообразный

παντοπόρος

παντοπόρος 2 находчивый во всем

πάντοτε

πάντοτε всегда

πάνυ

πάνυ совершенно, всегда, очень

παρά

παρά (gen.) от, (dat.) возле, у, (асс.) перед, против (предл.)

παραβαίνω

παραβαίνω идти рядом, переступать, нарушать

παραβάλλω

παραβάλλω перебрасывать

παραβοηθέω

παραβοηθέω спешить на помощь

παραβολή

παραβολή ἡ сравнение, приближение

παραγγέλλω

παραγγέλλω приказывать, велеть

παράγγελμα

παράγγελμα, τος τό приказ

παραγειτονέω

παραγειτονέω наблюдать за соседом

παραγίγνομαι

παραγίγνομαι быть у кого-н., являться, приходить

παράδειγμα

παράδειγμα, τος τό пример, образец, доказательство

παράδεισος

παράδεισος ὁ зверинец, парк

παραδέχομαι

παραδέχομαι допускать, принимать

παραδίδωμι

παραδίδωμι передавать

παράδοξος

παράδοξος 2 непредвиденный, невероятный, противоречивый

παραθαλάττιος (σσιος)

παραθαλάττιος (σσιος) 2 приморский

παράθυρος

παράθυρος ὁ боковая дверь

παραίνεσις

παραίνεσις, εως, ἡ увещание, убеждение

παραινέω

παραινέω увещать, убеждать

παραιρέω

παραιρέω отнимать, попирать

παραιτέομαι

παραιτέομαι упрашивать, умолять

παρακαθίστημι

παρακαθίστημι ставить возле

παρακαλέω

παρακαλέω призывать, обращаться

παρακοιμώμενος

παρακοιμώμενος ὁ телохранитель

παρακολουθέω

παρακολουθέω идти рядом, следовать

παραλαμβάνω

παραλαμβάνω перенимать, занимать, брать с собой

παραλία

παραλία ἡ приморье, морское побережье

παράλιος

παράλιος 2 приморский

παράλληλα

παράλληλα ἡ сопоставление

παράλληλος

παράλληλος 3 соответствующий

παράλογος

παράλογος 2 нелогичный, несуразный

παράλογος

παράλογος ὁ неверный расчет, неожиданность

παραμείβομαι

παραμείβομαι проходить мимо, миновать

παράνοια

παράνοια ἡ безумие, сумасшествие

παρανομέω

παρανομέω нарушать законы

παράνομος

παράνομος 2 беззаконный

παράπαν

παράπαν совершенно, совсем

παραπέμπω

παραπέμπω провожать

παραπλήσιος

παραπλήσιος 2 почти одинаковый, равный

παρασάγγης

παρασάγγης, ου ὁ парасанг, мера длины

παράσιτος

παράσιτος ὁ нахлебник, парасит

παρασκευάζω

παρασκευάζω приготовлять, готовить

παρασκευή

παρασκευή ἡ приготовление

παραστρατοπεδεύω

παραστρατοπεδεύω расположиться лагерем рядом

παρασύρω

παρασύρω увлекать, утаскивать

παρατάττω (σσω)

παρατάττω (σσω) строить

παρατείνω

παρατείνω тянуть, простирать

παρατηρέω

παρατηρέω наблюдать, подстерегать

παρατίθημι

παρατίθημι класть возле, подавать, сравнивать

παρατρέχω

παρατρέχω преследовать

παραφυλάττω (σσω)

παραφυλάττω (σσω) выжидать, поджидать

παραχρέομαι

παραχρέομαι пренебрегать собой, быть отчаянным

παραχρῆμα

παραχρῆμα тотчас, в данную минуту

παράχωμα

παράχωμα, τος τό запруда

παραχωρέω

παραχωρέω уступать, давать

παρεγγυάω

παρεγγυάω передавать, приказывать

παρεικάζω

παρεικάζω сравнивать

πάρειμι (εἶναι)

πάρειμι (εἶναι) присутствовать; παρόν в асс. abs.(§ 161); παρόντα τά настоящее (положение)

παρελαύνω

παρελαύνω проходить мимо, объезжать

πάρεργος

πάρεργος 2 второстепенный

παρέρχομαι

παρέρχομαι проходить, входить, проникать, нарушать

παρέχω

παρέχω (пре)доставлять, позволять, причинять, приводить, показывать, подставлять

παρθένος

παρθένος ἡ девушка: Παρθένος ἡ Афина-Парфенос (Дева)

Παρθένων

Παρθένων, ῶνος ὁ Парфенон, храм Афины-Парфенос

παρίημι

παρίημι опускать, пропускать, уступать

παριππεύω

παριππεύω подъезжать на коне

Πάρις

Πάρις, ιδος ὁ Парис, сын троянского царя

Παρισάδης

Παρισάδης, ου ὁ Парисад, царь Боспора

παρίστημι

παρίστημι ставить возле, соглашаться, med. становиться возле, являться

Παρμενίδης

Παρμενίδης, ου ὁ Парменид, философ

Παρμενίων

Παρμενίων, ονος ὁ Пармснион, полководец Александра Македонского

παροδεύω

παροδεύω проходить, проезжать

πάροδος

πάροδος ἡ дорога мимо, проход, выход

πάροιθεν

πάροιθεν перед, раньше

παροιμία

παροιμία ἡ пословица, поговорка

παροινέω

παροινέω бесчинствовать в пьяном виде

παροξύνω

παροξύνω раздражать

παροράω

παροράω не обращать внимания

Παῤῥάσιος

Παῤῥάσιος ὁ Паррасий, художник

Παρσανός

Παρσανός ὁ Парсан, местность в Фокее

Παρύσατις

Παρύσατις, ιδος ἡ Парисатида, персидская царица

πᾶς

πᾶς, πᾶσα, πᾶν весь, целый, всякий (§§ 43, 98)

Πασίων Μεγαρεύς

Πασίων Μεγαρεύς ὁ Пасион Мегарец

πάσχω

πάσχω терпеть, страдать (T.VI)

πατάσσω

πατάσσω бить, ударять, поражать, жалить (T.VIII)

πατήρ

πατήρ, τρός ὁ отец (§ 29)

πάτρη

πάτρη ἡ отечество, родина, происхождение

πατρίκιος

πατρίκιος ὁ патрикий, знатный сановник

πάτριος

πάτριος 3 отцовский, отеческий

πατρίς

πατρίς, ίδος ἡ отечество, родина

Πάτροκλος

Πάτροκλος ὁ Патрокл, друг Ахилла

πατρῷος

πατρῷος 3, 2 отцовский, отечественный, родной

Παυσανίας

Παυσανίας, ου ὁ Павсаний, писатель

παύω

παύω сдерживать, переставать, прекращать (Т.I,1,5)

Παφλαγονία

Παφλαγονία ἡ Пафлагония, страна в Малой Азии

πάχος

πάχος, εος τό толщина

παχύς

παχύς, εῖα, ύ толстый

παχύτης

παχύτης, ητος ἡ гуща

πεδιάς

πεδιάς, άδος ἡ равнина

πεδίον

πεδίον τό равнина

πεζός

πεζός 3 пеший

πειθαρχία

πειθαρχία ἡ повиновение, послушание

πείθω

πείθω убеждать, med. убеждаться, повиноваться (T.IV)

πειθώ

πειθώ, οῦς ἡ убеждение

πεινάω

πεινάω голодать (§ 109)

πεῖρα

πεῖρα ἡ проба, попытка

Πειραιεύς

Πειραιεύς, έως ὁ Пирей, афинская гавань

Πειραίον

Πειραίον τό (=Πειραιός ὁ) Пирей, порт в Коринфском заливе

πειραιόω

πειραιόω испытывать

πειρατής

πειρατής, οῦ ὁ пират

πειράω

πειράω (чаще med.) пытаться, испытывать

Πεισίστρατος

Πεισίστρατος ὁ Писистрат, афинский тиран

Πείσων

Πείσων, ωνος ὁ Писон, один из 30 афинских тиранов

πελαγίζω

πελαγίζω быть затопленным

πέλαγος

πέλαγος, εος τό море

πελάζω

πελάζω приближать

πέλας

πέλας близко; ὁ πέλας близкий

πελάτης

πελάτης, ου ὁ близкий, клиент

πέλεκυς

πέλεκυς, εως ὁ секира, топор

Πελοποννησιακός

Πελοποννησιακός 3 пелопоннесский

Πελοποννήσιος

Πελοποννήσιος 3 пелопоннесский

Πελοπόννησος

Πελοπόννησος ἡ Пелопоннес

Πέλοψ

Πέλοψ, οπος Пелопс, сын Тантала

Πέλται

Πέλται αἱ Пельты, город во Фригии

πελταστής

πελταστής ὁ легковооруженный

πέλω

πέλω вращаться, бывать, происходить, существовать

πέμμα

πέμμα, τος τό печенье, пирог

πέμπτος

πέμπτος 3 пятый

πέμπω

πέμπω посылать, отправлять (Т.I,2,2)

Πενελόπη

Πενελόπη ἡ Пенелопа, жена Одиссея

πένης

πένης, ητος бедный

Πενθεσίλεια

Πενθεσίλεια ἡ Пенфесилея, амазонка

πενία

πενία ή бедность

πένομαι

πένομαι быть бедным, нуждаться

πεντακισχίλιοι

πεντακισχίλιοι 3 пять тысяч

πεντακόσιοι

πεντακόσιοι 3 пятьсот

πεντακοσιομέδιμνος

πεντακοσιομέδιμνος ὁ пентакосиомедимн, гражданин, собиравший 500 медимнов с.-х.

продуктов

πέντε

πέντε пять

πεντήκοντα

πεντήκοντα пятьдесят

πεντηκοστός

πεντηκοστός 3 пятидесятый

πέπλος

πέπλος ὁ одежда, покров

πέπων

πέπων, 2 зрелый, изнеженный, трусливый

περ

περ (энкл.) же (побуждение)

πέρα

πέρα по ту сторону, выше, больше

περαίνω

περαίνω исполнять, совершать

περαιόω

περαιόω переправлять, med. переправляться

περατέρω

περατέρω дальше, за пределы

περάω

περάω протекать, проходить, переплывать

πέρην

πέρην (πέραν) по ту сторону

πέρθω

πέρθω разрушать, грабить

περί

περί (gen.) о, об, (dat.) за (асс.) около, близ (предл.)

Περίανδρος

Περίανδρος ὁ Периандр, тиран

περιβάλλω

περιβάλλω обнимать, облекать, окружать

περιβλέπω

περιβλέπω смотреть кругом, осматривать

περιβόητος

περιβόητος 2 всем известный

περιγίγνομαι

περιγίγνομαι (gen.) превосходить, побеждать, овладевать

περίειμι (ἰέναι)

περίειμι (ἰέναι) = περιέρχομαι

περίειμι (εἶναι)

περίειμι (εἶναι) сохраняться, уцелевать

περιέρχομαι

περιέρχομαι ходить кругом, обходить, окружать

περιέχω

περιέχω окружать

περιίστημι

περιίστημι ставить кругом, med. окружать, переменять

περικαλύπτω

περικαλύπτω покрывать

Περικλῆς

Περικλῆς, έους ὁ Перикл (§ 47)

περιλείπομαι

περιλείπομαι оставаться в живых

περιμένω

περιμένω ждать, оставаться

περίμετρον

περίμετρον τό окружность

πέριξ

πέριξ кругом, снаружи

περίοδος

περίοδος ἡ обход

περιοικέω

περιοικέω жить кругом, около

περιοικοδομέω

περιοικοδομέω строить кругом, окружатъ, заключатъ, обводить

περίοικος

περίοικος 2 соседний

περιουσία

περιουσία ἡ излишек, избыток

περιπατέω

περιπατέω ходить кругом, гулять

περιπέμπω

περιπέμπω отправлять в обход

περιπίπτω

περιπίπτω (dat.) впадать

περιπλέκω

περιπλέκω обвивать, переплетать

περιπλέω

περιπλέω плыть кругом, объезжать

περίπλους

περίπλους ὁ плавание кругом, объезд

περισείω

περισείω потрясать

περισταδόν

περισταδόν (нар.) окружая

περιστερά

περιστερά ἡ голубь

περισώζω

περισώζω спасать

περιτίθημι

περιτίθημι налагать, надевать

περιττεύω (σσεύω)

περιττεύω (σσεύω) изобиловать

περιτυγχάνω

περιτυγχάνω встречаться

περιφανής

περιφανής 2 очень ясный

περιφερής

περιφερής 2 круглый

περιφέρω

περιφέρω носить кругом, обносить

περιφραδής

περιφραδής 2 весьма умный

Περπέννας

Περπέννας, ου ὁ Перпенна, римское имя

περπερεύομαι

περπερεύομαι кичиться

Περσέπολις

Περσέπολις, εως ἡ Персеполь, столица Персии

Περσεύς

Περσεύς, έως ὁ Персей, сын Зевса

Περσεφόνη

Περσεφόνη ἡ Персефона, дочь богини Деметры

Πέρσης

Πέρσης, ου ὁ перс

Περσικός

Περσικός 3 персидский

πετάννυμι

πετάννυμι распростирать (T.IX,1)

Πετηλῖνος

Πετηλῖνος 3 петелийский (Петелия – город в Италии)

πέτομαι

πέτομαι летать

πέτρα

πέτρα ἡ скала, утес

πέτρος

πέτρος ὁ камень

Πετρώνιος

Πετρώνιος ὁ Петроний, римское имя

πέττω (σσω)

πέττω (σσω) варить, наслаждаться

πῇ

πῇ где? куда? каким путем?

πῂ

πῂ (энкл.) где-нибудь, каким-нибудь путем

πηγή

πηγή ἡ источник

πήγνυμι

πήγνυμι делать твердым, замораживать, вколачивать (Т.ІХ,2)

πηδάω

πηδάω прыгать

πήδημα

πήδημα, τος τό прыжок

Πηλεύς

Πηλεύς, έως ὁ Пелей, отец Ахилла

Πηλείδης

Πηλείδης, ου ὁ сын Пелея, Ахилл

Πηληϊάδης

Πηληϊάδης, ου ὁ сын Пелея, Ахилл

πηλίκος

πηλίκος 3 сколь великий? какого возраста?

πηλός

πηλός ὁ глина, грязь, ил

Πηλούσιον

Πηλούσιον τό Пелусий, город в Египте

πῆμα

πῆμα, τος τό страдание

πημονή

πημονή ἡ несчастье, зло

πηνίκα

πηνίκα в какое время?

πήρα

πήρα ἡ сума, котомка

πῆχυς

πῆχυς, εως ὁ локоть, мера длины (прил.)

Πίγρης

Πίγρης, ητος ὁ Пигрет, переводчик Кира Младшего

πιέζω

πιέζω давить, теснить

πίθος

πίθος ὁ пифос, сосуд, бочка

Πικηνιτίς

Πικηνιτίς, δος ἡ Пикенитида, область римского города Пицена

πικρός

πικρός 3 горький, злой

πιλέω

πιλέω валять шерсть

πῖλος

πῖλος ὁ войлок, шерсть

πίμπλημι

πίμπλημι наполнять (§ 163)

πίμπρημι

πίμπρημι сжигать (§ 153)

πίναξ

πίναξ, κος ὁ доска, дощечка (для письма, рисования)

πίνω

πίνω пить (Т.V)

πιπράσκω

πιπράσκω продавать (T.VI,2)

πίπτω

πίπτω падать (T.IV)

Πισίδαι

Πισίδαι oἱ писидиицы, жители Писидии, страны в Малой Азии

πιστεύω

πιστεύω верить, доверять

πίστις

πίστις, εως ἡ верность, вера

πιστός

πιστός 3 верный, надежный

πιστότης

πιστότης, ητος ἡ верность

πιστός

πιστός годный для питья

πίττα

πίττα ἡ смола

πίτυς

πίτυς, υος ἡ сосна, венок из хвои

πλανάομαι

πλανάομαι скитаться, блуждать

Πλάταια

Πλάταια = Πλάταιαι

Πλάταιαι

Πλάταιαι αἱ Платеи, город в Греции

Πλαταιεύς

Πλαταιεύς, έως ὁ платеец

πλάτος

πλάτος, εος τό широта, пространство

πλάττω (σσω)

πλάττω (σσω) лепить, творить (T.III,4, Т.VIII)

Πλάτων

Πλάτων, ωνος ὁ Платон, философ

πλέθρον

πλέθρον τό плефр, мера длины (см. Прил.)

πλεῖος

πλεῖος 3 полный

πλεῖστος

πλεῖστος 3 см. πολύς (§ 70)

πλείων

πλείων 2 см. πολύς (§ 70)

πλέκω

πλέκω плести

πλεονάζω

πλεονάζω изобиловать, зазнаваться

πλεονέκτης

πλεονέκτης 2 корыстолюбивый

πλέω

πλέω плыть (Т.I,1,4)

πληγή

πληγή ἡ удар

πλῆθος

πλῆθος, εος τό множество, количество, число, толпа

πληθύνω

πληθύνω наполнять, увеличивать

πλήθω

πλήθω наполняться

πληθώρη

πληθώρη ἡ наполнение

πλήκτης

πλήκτης, ου ὁ воинственный

πλῆκτρον

πλῆκτρον τό плектр, палочка для игры на кифаре

πλημμελέω

πλημμελέω погрешать, делать глупости

πλημμυρίς

πλημμυρίς, ίδος ἡ прилив, разлив

πλήν

πλήν (gen.) кроме

πλήρης

πλήρης 2 полный, наполненный

πληρόω

πληρόω наполнять

πλησιάζω

πλησιάζω (dat.) приближаться, подходить

πλησίον

πλησίον близко, вблизи

πλησιόχωρος

πλησιόχωρος 2 соседний

πλήττω (σσω)

πλήττω (σσω) ударять, бить (Т.III,1; Т.ІV)

πλοῖον

πλοῖον τό судно, корабль

πλοῦς (πλόος)

πλοῦς (πλόος) ὁ плавание

πλούσιος

πλούσιος 3 богатый

πλουτίζω

πλουτίζω обогащать

πλοῦτος

πλοῦτος ὁ богатство

Πλούτων

Πλούτων, ωνος ὁ Плутон, бог подземного царства

πλύνω

πλύνω полоскать, мыть, осыпать

πλωτός

πλωτός 3 плавучий, судоходный

πνεῦμα

πνεῦμα, τος τό дыхание, дуновение

πνέω

πνέω дуть

πνίγω

πνίγω душить

ποδήρης

ποδήρης 2 доходящий до ног, длинный

ποδώκης

ποδώκης 2 быстроногий, быстрый

πόθεν

πόθεν откуда?

ποθεν

ποθεν (энкл.) откуда-нибудь

ποθέω

ποθέω сильно желать

ποῖ

ποῖ куда?

ποι

ποι (энкл.) куда-нибудь

ποιέω

ποιέω делать, создавать, творить, измышлять

ποίημα

ποίημα, τος τό произведение, творение, создание

ποίησις

ποίησις, εως ἡ творчество

ποιητής

ποιητής, οῦ ὁ творец, создатель, изобретатель, сочинитель, поэт

ποιητική

ποιητική (τέχνη) ἡ поэтическое искусство

ποιήτρια

ποιήτρια ἡ поэтесса

ποικιλόθρονος

ποικιλόθρονος 2 восседающая на расписном троне (Афродита)

ποικίλος

ποικίλος 3 пестрый; Ποικίλη στοά ἡ Пестрый портик в Афинах

ποιμήν

ποιμήν, ένος ὁ пастух, пастырь

ποῖος

ποῖος 3 какой? (по качеству)

ποιός

ποιός 3 (энкл.) какой-нибудь

πολέμαρχος

πολέμαρχος ὁ военачальник

Πολέμαρχος

Πολέμαρχος ὁ Полемарх, брат оратора Лисия

πολεμέω

πολεμέω воевать

πολεμικός

πολεμικός 3 военный, боевой

πολέμιος

πολέμιος 3 враждебный, враг

πολεμιστήριος

πολεμιστήριος 3 военный, боевой

πόλεμος

πόλεμος ὁ война, вражда, ссора

πολεύω

πολεύω вспахивать

πολιορκέω

πολιορκέω осаждать

πολιορκία

πολιορκία ἡ осада

πολιός

πολιός 3 серый, седой

πόλις

πόλις, εως ἡ полис, город-государство, город

πολιτεία

πολιτεία ἡ государственное устройство, гражданство, государство, полития

πολιτεύω

πολιτεύω быть гражданином, заниматься политикой, управлять государством

πολίτης

πολίτης, ου ὁ гражданин

πολιτικός

πολιτικός 3 гражданский, общественный

πολλάκις

πολλάκις часто

πολλαπλάσιος

πολλαπλάσιος 2 многократный, обильный, богатый

πολύ

πολύ значительно, много

πολύγλωττος (σσος)

πολύγλωττος (σσος) 2 многоязычный

Πολύγνωτος

Πολύγνωτος ὁ Полигнот, художник

Πολυδέκτης

Πολυδέκτης ό Полидект, царь острова Серифоса; царь Спарты

πολυετής

πολυετής 2 многолетний

πολυκέφαλος

πολυκέφαλος 2 многоголовый

πολυκοιρανίη

πολυκοιρανίη ἡ многовластье

πολυμαθία

πολυμαθία ἡ многознание, ученость

Πολύμνια

Πολύμνια ἡ Полигимния, муза гимнов

Πολυνείκης

Πολυνείκης, ου ὁ Полиник, сын фиванского царя Эдипа

Πολυξένη

Πολυξένη ἡ Поликсена, дочь Приама

πολύς

πολύς, πολλή, πολύ многий, многочисленный (§ 27)

πολυτελής

πολυτελής 2 дорогостоящий, дорогой, роскошный

πολύτροπος

πολύτροπος 2 многоопытный

πολύφλοισβος

πολύφλοισβος 2 многошумный

πομπή

πομπή ἡ послание, отправление, процессия, шествие

Πομπήιος

Πομπήιος ὁ Помпей

πονέω

πονέω трудиться, работать, страдать

πονηρία

πονηρία ἡ порочность, подлость

πονηρός

πονηρός 3 порочный, дурной, плохой, негодный, бесчестный

πόνος

πόνος ὁ труд, работа, страдание

Ποντικός

Ποντικός 3 понтийский

πόντος

πόντος ὁ море

Πόντος

Πόντος ὁ Понт (Черное море)

πόποι

πόποι ах! (возглас изумления, негодования, одобрения)

πορεύω

πορεύω отправлять, везти, med.отправляться, идти

πορθέω

πορθέω опустошать, грабить, разрушать, разорять

πορθμεῖον

πορθμεῖον τό переправа

πορθμός

πορθμός ὁ пролив

πορίζω

πορίζω доставлять

πόρνος

πόρνος ὁ прелюбодей

πόρος

πόρος ὁ переправа, средство

πὀῤῥω

πὀῤῥω вперед, дальше, далеко

πὀῤῥωθεν

πὀῤῥωθεν издали

πορφυροῦς

πορφυροῦς, ᾶ, οῦν пурпуровый

Ποσειδῶν

Ποσειδῶν, ῶνος ὁ Посейдон, бог моря

Ποσειδώνιος

Ποσειδώνιος ὁ Посидоний, философ

πόσις

πόσις, εως ὁ муж

πόσος

πόσος 3 сколький, сколь великий

ποσός

ποσός 3 какой-нибудь величины

ποτάμιος

ποτάμιος 3 речной

ποταμός

ποταμός ὁ река

πότε

πότε когда?

ποτέ

ποτέ (энкл.) некогда, когда-то, однажды

Ποτείδαια

Ποτείδαια ἡ (Ποτίδαια) Потидея, город в Греции

Ποτειδεάτης

Ποτειδεάτης, ου ὁ потидеец

πότερος

πότερος 3 который, кто (из двух)

πότερον

πότερον – ἤ ли – или

ποτίζω

ποτίζω поить

πότνια

πότνια ἡ владычица, госпожа

ποτόν

ποτόν τό напиток, питье, влага, вода

ποῦ

ποῦ где?

που

που (энкл.) где-нибудь, где-то

πούς, ποδός

πούς, ποδός ό нога, стопа, фут (§ 40, Прил.)

πρᾶγμα

πρᾶγμα, τος τό дело, обстоятельство, вещь

πραγματεία

πραγματεία ἡ деятельность

πρᾶξις

πρᾶξις, εως ἡ действие, дело

πρᾷος (πραΰς)

πρᾷος (πραΰς), εῖα, ον (ύ) кроткий, спокойный

πραότης

πραότης, ητος ἡ кротость, спокойствие, гуманность

πράττω (σσω)

πράττω (σσω) делать, совершать, находиться в к.-н. положении (T.III,3)

πρέπω

πρέπω отличаться, выдаваться, быть приличным; πρέπει прилично, следует

πρεσβεία

πρεσβεία ἡ посольство

πρεσβευτής

πρεσβευτής, οῦ ὁ посол

πρέσβυς

πρέσβυς, εως ὁ старый, старший, pl. послы (§ 51)

πρεσβύτης

πρεσβύτης, ου ὁ старик

Πρηξάσπης

Πρηξάσπης, ου ὁ Прексасп, персидское имя

πρῆσις (πρᾶσις)

πρῆσις (πρᾶσις), εως ἡ продажа

Πρίαμος

Πρίαμος ὁ Приам, царь Трои

πρίαμαι

πρίαμαι покупать, выкупать (§ 142)

πρίν

πρίν прежде чем (§ 141)

πρό

πρό (gen.) перед, в защиту, за (предл.)

προάγω

προάγω вести, идти вперед

προαίρεσις

προαίρεσις, εως ἡ выбор, склонность, рвение

προαιρέω

προαιρέω выбирать, предпочитать (кого, что – асс., кому, чему – gen.)

προαισθάνομαι

προαισθάνομαι предчувствовать, подозревать, заранее узнавать

προαποστέλλω

προαποστέλλω отправлять вперед, раньше

προάστειον

προάστειον τό пригород, загородное имение

προβαίνω

προβαίνω идти вперед, выставлять

προβάλλω

προβάλλω бросать вперед, выставлять, избирать

πρόβατον

πρόβατον τό мелкий скот, овца

προγίγνομαι

προγίγνομαι раньше рождаться, предшествовать, случаться

πρόγονος

πρόγονος ὁ предок

προδιδάσκω

προδιδάσκω заранее наставлять

προδίδωμι

προδίδωμι предавать, покидать, оставлять

προδότης

προδότης, ου ὁ предатель

πρόδρομος

πρόδρομος ὁ разведчик

πρόειμι (ἰέναι)

πρόειμι (ἰέναι) идти вперед

προέρχομαι

προέρχομαι выступать вперед

προεστῶτες

προεστῶτες оἱ вожди

προέχω

προέχω иметь впереди, превосходить (gen.)

προηγουμένως

προηγουμένως преимущественно

πρόθεσις

πρόθεσις, εως ἡ намерение

προθυμέομαι

προθυμέομαι желать

πρόθυμος

πρόθυμος 2 готовый, усердный, энергичный

προϊάπτω

προϊάπτω (dat.) низвергать

προίημι

προίημι пускать вперед, бросать, выдавать, передавать

προίστημι

προίστημι ставить впереди, выше

προκάθημαι

προκάθημαι сидеть впереди, председательствовать

προκάμνω

προκάμνω утомлять преждевременно

προκαταλαμβάνω

προκαταλαμβάνω овладевать раньше, предупреждать

πρόκειμαι

πρόκειμαι лежать впереди, быть приготовленным

προκινδυνεύω

προκινδυνεύω подвергаться опасности раньше других

προκρίνω

προκρίνω признавать, замечать

πρόκριτος

πρόκριτος 2 ранее выбранный

προλαμβάνω

προλαμβάνω предвидеть

προλέγω

προλέγω объявлять

προμαχέω

προμαχέω сражаться впереди, в первых рядах

προμάχομαι

προμάχομαι завязывать бой

πρόμαχος

πρόμαχος 2 сражающийся в первых рядах, застрельщик

Προμηθεύς

Προμηθεύς, έως ὁ Прометей

προνοέομαι

προνοέομαι заранее заботиться

πρόνοια

πρόνοια ἡ предусмотрительность, промысел

Πρόξενος

Πρόξενος ὁ Проксен, фиванец

προπαιδεύω

προπαιδεύω заранее воспитывать, обучать

προπάτωρ

προπάτωρ, ορος ὁ праотец, предок

προπηδάω

προπηδάω выскакивать

Προποντίς

Προποντίς, ίδος ἡ Пропонтида (ныне Мраморное море)

Προπύλαια

Προπύλαια, ων τά Пропилеи, вход на афинский акрополь

πρός

πρός (gen.) ради, от, (dat.) у, при, кроме, (асс.) к (предл.)

προσαγορεύω

προσαγορεύω называть

προσάγω

προσάγω подводить, приводить

προσαμύνω

προσαμύνω приходить на помощь

προσαναλίσκω

προσαναλίσκω растрачивать сверх того

προσβάλλω

προσβάλλω набрасывать, нападать

προσβλέπω

προσβλέπω взирать, смотреть

προσγίγνομαι

προσγίγνομαι присоединяться

προσδέομαι

προσδέομαι нуждаться

προσδέχομαι

προσδέχομαι принимать, общаться

προσδοκέω

προσδοκέω казаться, надеяться

πρόσειλος

πρόσειλος 2 обращенный к солнцу

πρόσειμι

πρόσειμι = προσέρχομαι

προσελέω

προσελέω позорить

προσέρπω

προσέρπω подползать, приближаться

προσέρχομαι

προσέρχομαι подходить, приходить, приближаться, наступать, обращаться, проникать

προσέχω

προσέχω приближать, обращать внимание

προσήκω

προσήκω подходить, доходить, приличествовать, принадлежать

προσήκων

προσήκων, οντος ὁ родственник

προσηλόω

προσηλόω пригвождать

πρόσθεν

πρόσθεν раньше, прежде

πρόσθεσις

πρόσθεσις, εως ἡ прибавление

προσίσχω

προσίσχω приставлять, причаливать

προσκαλέω

προσκαλέω подзывать, призывать

πρόσκειμαι

πρόσκειμαι прилегать, присоединяться, нападать

προσκινδυνεύω

προσκινδυνεύω подвергаться опасности

προσκρούω

προσκρούω сталкиваться

προσκυνέω

προσκυνέω падать ниц, кланяться

προσλαμβάνω

προσλαμβάνω приобретать

προσμάχομαι

προσμάχομαι сражаться

προσμείγνυμι

προσμείγνυμι = προσμίγνυμι

προσμίγνυμι

προσμίγνυμι приближаться, сходиться

πρόσοδος

πρόσοδος ἡ подход, приближение, приступ

προσομιλέω

προσομιλέω обращаться

προσοράω

προσοράω смотреть, видеть

προσπίπτω

προσπίπτω нападать (dat.), доходить, попадать(ся)

προσπλέω

προσπλέω подплывать

πρόσταξις

πρόσταξις, εως ἡ приказание, поручение

προστάτης

προστάτης, ου ὁ правитель, защитник, покровитель

προστίθημι

προστίθημι прилагать, подавать, назначать, med. переходить, присоединяться

προστάττω (σσω)

προστάττω (σσω) ставить рядом, распоряжаться, приказывать

προσταχθέν

προσταχθέν τό приказание

προστρέχω

προστρέχω прибегать, подбегать

προσφέρω

προσφέρω приносить, med. относиться, бросаться

πρόσω

πρόσω = πόῤῥω

πρόσωπον

πρόσωπον τό лицо

Προταγόρας

Προταγόρας, ου ὁ Протагор, философ-софист

πρότερος

πρότερος 2 первый, прежний

πρότερον

πρότερον прежде, раньше

προτίθημι

προτίθημι класть, ставить перед, назначать, определять

προτιμάω

προτιμάω предпочитать

προτρέπω

προτρέπω предлагать, склонять

προὔργου

προὔργου полезно

προφασίζομαι

προφασίζομαι отговариваться, выставлять предлогом

πρόφασις

πρόφασις, εως ἡ предлог, повод

προφέρω

προφέρω приносить, бросать в лицо

προφητεία

προφητεία ἡ пророчество

προφήτης

προφήτης ὁ пророк

προφυλακτική

προφυλακτική ἡ предохранение

προφυλάττω

προφυλάττω стеречь, охранять

πρύμνα

πρύμνα ἡ корма

πρυμνήσια

πρυμνήσια τά кормовой канат

πρυτανεῖον

πρυτανεῖον τό пританей, общественное здание, судилище

πρύτανις

πρύτανις, εως ὁ притан, председатель в совете или в народном собрании, властитель

πρώην

πρώην недавно

πρωτεύω

πρωτεύω первенствовать, превосходить

πρωτοβεστιάριος

πρωτοβεστιάριος ὁ протовестиарий, казначей, хранитель царского гардероба, первый

министр

πρῶτος

πρῶτος 3 первый, πρῶτα τά впервые

πταῖσμα

πταῖσμα, τος τό ошибка, неудача

πτερόεις

πτερόεις, εσσα, εν крылатый, быстрый, легкий

πτερόν

πτερόν τό крыло

πτέρυξ

πτέρυξ, γος ἡ крыло

πτερωτός

πτερωτός 3 крылатый, летающий

πτῆσις

πτῆσις, εως ἡ полет

Πτολεμαῖος

Πτολεμαῖος ὁ Птолемей, египетский царь

πτολίεθρον

πτολίεθρον = πόλις

πτῶσις

πτῶσις, εως ἡ падение, падеж

πτωχός

πτωχός ὁ нищий, бедняк

Πυθαγόρας

Πυθαγόρας, ου ὁ Пифагор

Πυθία

Πυθία ἡ Пифия, прорицательница в Дельфах

Πύθια

Πύθια τά Пифийские игры

πυκνός

πυκνός 3 тесный, густой

Πυλάδης

Πυλάδης, ου ὁ Пилад, друг Ореста

πύλη

πύλη ἡ (обычно pl.) дверь, ворота

Πύλιος

Πύλιος ὁ пилосец, житель Пилоса

Πύλος

Πύλος, ου ἡ Пилос, город Греции

πυνθάνομαι

πυνθάνομαι узнавать, выведывать, спрашивать (Т.V,4)

πῦρ

πῦρ, ρός, τό огонь

πυραμίς

πυραμίς, ίδος ἡ пирамида

πυρέττω (σσω)

πυρέττω (σσω) страдать лихорадкой

πυρήν

πυρήν, ῆνος ὁ косточка

πυρός

πυρός ὁ пшеница

πυρόω

πυρόω сжигать, обжигать

Πύῤῥος

Πύῤῥος ὁ Пирр, царь Эпира

πώ

πώ (энкл.) еще

πωλέω

πωλέω продавать (Т.VIII)

πωλητής

πωλητής, οῦ ὁ полет, лицо, ведавшее сдачей на откуп государственных доходов

πῶμα

πῶμα, τος τό питье, напиток

πώποτε

πώποτε когда-либо

πῶς

πῶς как?

πώς

πώς (энкл.) как-нибудь

– Ρ –

ρ′

ρ′ сто

ˏρ

ˏρ сто тысяч

ῥά

ῥά (энкл.) = ἄρα

Ῥαδάμανθυς

Ῥαδάμανθυς, υος ὁ Радаманф, судья в подземном царстве

ῥᾴδιος

ῥᾴδιος 3 легкий (§ 66)

ῥᾳθυμία

ῥᾳθυμία ἡ равнодушие

ῥᾴθυμος

ῥᾴθυμος 2 беспечный, ленивый

Ῥαμψίνιτος

Ῥαμψίνιτος ὁ Рампсинит, египетский фараон

ρανίς

ρανίς, ίδος ἡ капля

ῥαπίζω

ῥαπίζω бить, ударять

ῥαπτω

ῥαπτω шить, сшивать

ῥᾳστώνη

ῥᾳστώνη ἡ легкость

ῥᾷστος

ῥᾷστος 3 см. ῥᾴδιος (§ 66)

ῥᾴων

ῥᾴων 2 см. ῥᾴδιος (§ 66)

ῥέζω

ῥέζω делать, поступать, причинять

ῥεῖθρον

ῥεῖθρον τό русло, течение, рукав

ῥεῦμα

ῥεῦμα, τος τό поток

ῥέω

ῥέω течь (T.I,1,4)

Ῥηγῖνοι

Ῥηγῖνοι оἱ регинцы, жители Регия, города в Италии

ῥήγνυμι

ῥήγνυμι разрывать (Т.IХ,2)

ῥῆμα

ῥῆμα, τος τό речь, слово, приказ

ῥητορεύω

ῥητορεύω произносить речь

ῥήτωρ

ῥήτωρ, ορος ὁ оратор, ритор

ῥίζα

ῥίζα ἡ корень, основание, подошва

ῥίπτω

ῥίπτω бросать (Т.II)

ῥόδον

ῥόδον τό роза

Ῥόδιος

Ῥόδιος ὁ родосец, житель Родоса

Ῥόδος

Ῥόδος ἡ Родос, остров

Ῥοδῶπις

Ῥοδῶπις, ιδος ἡ Родопис, «Румянолицая», египетская царица Нитокриса

ῥοιζηδόν

ῥοιζηδόν шумно

ῥόπαλον

ῥόπαλον τό дубина, палка

ῥοῦς (ῥόος)

ῥοῦς (ῥόος), οῦ ὁ течение, поток

ῥυθμός

ῥυθμός ὁ соразмерность, ритм

Ῥωμαῖος

Ῥωμαῖος 3 римский

Ῥωμαῖος

Ῥωμαῖος ὁ римлянин

Ῥώμη

Ῥώμη ἡ Рим

ῥώμη

ῥώμη ἡ сила

ῥώννυμι

ῥώννυμι укреплять

Ῥώς

Ῥώς ὁ рус

Ῥωσικός

Ῥωσικός 3 русский

– Σ –

σ′

σ′ двести

ˏσ

ˏσ двести тысяч

σακκέω

σακκέω выжимать

σαλαμάνδρα

σαλαμάνδρα ἡ саламандра

Σαλαμίς

Σαλαμίς, ῖνος ἡ Саламин, остров

σάλπιγξ

σάλπιγξ, γος ἡ труба

σαλπίζω

σαλπίζω давать сигнал трубой (T.III,3)

Σάμος

Σάμος ἡ Самос, остров

Σαπρά

Σαπρά ἡ Сапра, озеро

Σαπφώ

Σαπφώ, οῦς ἡ Сапфо, поэтесса (§ 53)

Σάραπις

Σάραπις, ιδος ὁ Серапис, египетский бог

Σάρδεις

Σάρδεις, εων αἱ Сарды, главный город в Лидии

Σαρδιάνος

Σαρδιάνος ὁ сардиец, житель Сард

Σαρδόνιος

Σαρδόνιος 3 сардинский, сардонический, язвительный, презрительный

σαρόω

σαρόω подметать

σάρξ

σάρξ, κός ἡ мясо, плоть

σατράπης

σατράπης, ου ὁ сатрап

Σάτυρος

Σάτυρος ὁ Сатир

Σαυρομάται

Σαυρομάται οἱ савроматы, скифское племя

σαφής

σαφής 2 ясный, очевидный, истинный

σβέννυμι

σβέννυμι = ἀποσβέννυμι (Τ.ΙΧ,1)

Σγόρα

Σγόρα ἡ Сгора, место в Византии

σεαυτοῦ

σεαυτοῦ, ῆς тебя самого (§ 85)

σεβάζομαι

σεβάζομαι = σέβομαι почитать

Σειρήν

Σειρήν, ῆνος ἡ Сирена

σεισάχθεια

σεισάχθεια ἡ сисахфия, сокращение («стряхивание») долгов

σεισμός

σεισμός ὁ трясение, землетрясение

σείω

σείω трясти, сотрясать, колебать, махать (Т.I,5)

σελήνη

σελήνη ἡ луна

Σεμέλη

Σεμέλη ἡ Семела, мать Диониса

σεμνός

σεμνός 3 священный

σεμνότης

σεμνότης, ητος ἡ почтенность, святость

Σέριφος

Σέριφος ἡ Сериф, остров в Кикладах

Σερτώριος

Σερτώριος ὁ Серторий, рим. полководец

Σεύθης

Σεύθης, ου ὁ Севф, царь фракийского племени одрисов

σῆμα

σῆμα, τος τό знак, знамение

σημαίνω

σημαίνω обозначать, указывать, объявлять, med. догадываться

σημεῖον

σημεῖον τό знак, признак

σήμερον

σήμερον сегодня

σήπομαι

σήπομαι гнить (T.IV)

σήσαμον

σήσαμον τό сесам, кунжут

σιαγών

σιαγών, όνος ἡ щека

σιγάω

σιγάω молчать

σιγή

σιγή ἡ молчание

σίδηρος

σίδηρος ὁ железо

σίδηροῦς

σίδηροῦς, ᾶ, οῦν железный

Σιδόνιος

Σιδόνιος 3 сидонский (Сидон – в Финикии)

Σικελία

Σικελία ἡ Сицилия

Σικελιώτης

Σικελιώτης, ου ὁ сицилиец

σιμός

σιμός 3 плосконосый

Σιμωνίδης

Σιμωνίδης, ου ὁ Симонид, поэт

Σίνδοι

Σίνδοι οἱ синды, народ в Скифии

Σινωπεύς

Σινωπεύς, έως ὁ житель Синопа

Σίσυφος

Σίσυφος ὁ Сизиф, легендарный основатель и царь Коринфа

σιτεύω

σιτεύω питать, откармливать

σιτέω

σιτέω кормить, med. употреблять в пищу

σιτηρέσιον

σιτηρέσιον τό продовольствие

σίτησις

σίτησις, εως ἡ кормление, пища

σιτίον

σιτίον τό хлеб, σιτία τά пища

σιτοπώλης

σιτοπώλης, ου ὁ хлеботорговец

σῖτος

σῖτος ὁ хлеб, σῖτα τά – ρl.

σιτοφόρος

σιτοφόρος 2 хлебородный

σιτοφύλαξ

σιτοφύλαξ, κος ὁ хлебный смотритель

σιωπάω

σιωπάω молчать

σκαιός

σκαιός 3 левый, неловкий, глупый

σκάπτω

σκάπτω копать

σκάφος

σκάφος, εος τό корабль, лодка

σκεδάννυμι

σκεδάννυμι рассеивать (T.IX,1)

σκέλος

σκέλος, εος τό голень, нога

σκεπάζω

σκεπάζω прикрывать, защищать

σκέπη

σκέπη ἡ прикрытие, защита

σκέπτομαι

σκέπτομαι = σκοπέω (Т.VIII)

σκευοθήκη

σκευοθήκη ἡ хранилище, склад оружия

σκευή

σκευή ἡ вооружение, одежда, наряд

σκέψις

σκέψις, εως ἡ наблюдение, осмотр, недоверие

σκηνή

σκηνή ἡ палатка, шатер, сцена

σκήνωμα

σκήνωμα, τος τό палатка, шатер, обитель

σκηπτοῦχος

σκηπτοῦχος ὁ оруженосец

σκῆπτρον

σκῆπτρον τό палка, посох, жезл, скипетр

σκιά

σκιά ἡ тень, отражение

Σκίλουρος

Σκίλουρος ὁ Скилур, царь Херсонеса Таврического

σκληρός

σκληρός 3 сухой, жесткий

σκληρότης

σκληρότης, ητος ἡ твердость

σκοπέω

σκοπέω смотреть, обдумывать, обращать внимание (Т.VIII)

σκοπός

σκοπός ὁ наблюдатель, страж

σκόροδον

σκόροδον τό чеснок

σκότος

σκότος ὁ мрак

σκοτόω

σκοτόω затемнять, помрачать

Σκρώφας

Σκρώφας, ου ὁ Скрофа, римский квестор

Σκύθης

Σκύθης, ου ὁ скиф

Σκυθικός

Σκυθικός 3 скифский

σκυλεύω

σκυλεύω грабить, лишать

Σκῦρος

Σκῦρος ἡ Скирос, остров около Эвбеи

σκυτοτόμος

σκυτοτόμος ὁ сапожник

σκώπτω

σκώπτω шутить, насмехаться

σμαραγέω

σμαραγέω бушевать

Σμέρδις

Σμέρδις, ιος ὁ Смердис, сын Кира

σμικρός

σμικρός 3 = μικρός

σμικρότης

σμικρότης, ητος ἡ малый размер

σμῶδιξ

σμῶδιξ, ιγγος ἡ синяк, рубец

Σόλοι

Σόλοι οἱ Солы, город на Кипре

Σόλων

Σόλων, ωνος ὁ Солон, законодатель

σός

σός, ή, όν твой (§ 21)

Σούνιον

Σούνιον τό Суний, мыс в Аттике

Σοῦσα

Σοῦσα, ων τά Сузы, столица Персии

Σούσιος

Σούσιος ὁ сузиец

Σοφαίνετος

Σοφαίνετος ὁ Софенет, аркадиец

σοφία

σοφία ἡ мудрость

σόφισμα

σόφισμα, τος τό хитрость, изобретение

σοφιστής

σοφιστής, οῦ ὁ софист

Σοφοκλῆς

Σοφοκλῆς, έους ὁ Софокл, поэт

σοφός

σοφός 3 мудрый

σοφός

σοφός ὁ мудрец

σπάνιος

σπάνιος 3 редкий

Σπαρτάκειος

Σπαρτάκειος 3 спартаковский

Σπάρτακος

Σπάρτακος ὁ Спартак

Σπάρτη

Σπάρτη ἡ Спарта

Σπαρτιάτης

Σπαρτιάτης, ου ὁ спартиат, спартанец

Σπαρτοί

Σπαρτοί, ῶν οἱ спарты, первые поселенцы в Фивах

σπάω

σπάω тянуть (T.I,1,3)

σπεῖρα

σπεῖρα ἡ веревка

σπείρω

σπείρω сеять (§ 136, Т.III,3)

Σπενδάτης

Σπενδάτης, ου ὁ Спендат, персидский маг

σπένδω

σπένδω возлиятъ, заключать договор с кем πρός с асс. (Т.I,2,3)

σπέρμα

σπέρμα, τος τό семя

σπεύδω

σπεύδω спешить, торопиться, стараться

σπήλαιον

σπήλαιον τό пещера

σπλαγχνίζομαι

σπλαγχνίζομαι сжаливаться

σπλάγχνον

σπλάγχνον τό внутренности

σπονδαῖος

σπονδαῖος ὁ спондей (стопа)

σπονδή

σπονδή ἡ возлияние, договор, мир

σπόρος

σπόρος ὁ сев

σπουδάζω

σπουδάζω спешить, усердно заниматься, стремиться

σπουδαῖος

σπουδαῖος 3 усердный, серьезный, деятельный, важный

σπουδή

σπουδή ἡ усердие, серьезность, тщательность

στάδιον

στάδιον τό стадий, мера длины (Прил.) ристалище, бег

στάδιον νικᾶν

στάδιον νικᾶν побеждать в беге

σταθμός

σταθμός ὁ стоянка, восстание, распря

στασιάζω

στασιάζω восставать

στάσις

στάσις, εως ἡ стояние, восстание, распря

στασιώτης

στασιώτης, ου ὁ мятежник, повстанец, приверженец

στατήρ

στατήρ, ῆρος ὁ статер, монета (см. Прил.)

στεγνός

στεγνός 3 плотный

στέγω

στέγω покрывать

στέλλω

στέλλω посылать (T.III,5)

στεναγμός

στεναγμός ὁ стон, вопль

στενάζω

στενάζω стонать (Т.III,3)

στενόν

στενόν τό узкий проход, ущелье

στενόπορον

στενόπορον τό узкий проход, теснина

στενός

στενός 3 узкий, тесный

στενωπός

στενωπός ὁ пролив

στέργω

στέργω любить, уважать (Т.І,2,1)

στερέω

στερέω = στερίσκω

στερίσκω

στερίσκω лишать, очищать (T.VI,1)

στερνόν

στερνόν τό грудь

στεφανίσκος

στεφανίσκος ὁ веночек

στέφανος

στέφανος ὁ венок

στεφανόω

στεφανόω награждать венком, увенчивать, украшать

στῆθος

στῆθος, εος τό грудь

στήλη

στήλη ἡ столб, колонна, стела

στηρίζω

στηρίζω твердо ставить

στηῥῤότης

στηῥῤότης, ητος ἡ твердость

στῖφος

στῖφος, εος τό боевой строй

στλεγγίς

στλεγγίς, ίδος ἡ скребок

στοά

στοά ἡ портик, колоннада

στοιχίζω

στοιχίζω устанавливать

στοῖχος

στοῖχος ὁ ряд

στολή

στολή ἡ одежда

στόλος

στόλος ὁ поход, экспедиция, войско

στόμα

στόμα, τος τό рот, уста, пасть, устье, отверстие, вход, выход

στόρνυμι

στόρνυμι = στρώννυμι

στοχασμός

στοχασμός ὁ догадка

στρατεία

στρατεία ἡ поход, война

στράτευμα

στράτευμα, τος τό войско

στρατεύω

στρατεύω отправляться в поход, вести войну

στρατηγέω

στρατηγέω быть стратегом, претором

στρατηγιάω

στρατηγιάω домогаться, быть во главе

στρατηγικός

στρατηγικός 3 стратегический, применяющий военную хитрость

στρατηγός

στρατηγός ὁ стратег, полководец, претор

στρατια

στρατια ἡ войско

στρατιώτης

στρατιώτης, ου ὁ воин, солдат

Στρατόνικος

Στρατόνικος ὁ Стратоник, кифарист и поэт

στρατοπεδεύομαι

στρατοπεδεύομαι располагаться лагерем

στρατόπεδον

στρατόπεδον τό лагерь

στρατός

στρατός ὁ войско

στρεπτός

στρεπτός ὁ ожерелье

στρέφω

στρέφω поворачивать

στρουθός

στρουθός ὁ страус

στροφεύς

στροφεύς, έως ὁ дверной крюк

στρώννυμι

στρώννυμι стлать, постилать, успокаивать, унижать (T.IX,1)

στῦλος

στῦλος ὁ стилос, палочка для писания

Στυμφάλιος

Στυμφάλιος ὁ житель Стимфала (Аркадия)

στωϊκός

στωϊκός ὁ стоик (философ)

σύ

σύ ты (§ 84)

Συβαρίτης

Συβαρίτης, ου ὁ сибарит, житель города Сибариса

συγγένεια

συγγένεια ἡ родство

συγγενής

συγγενής 2 родной, родственный

συγγενής

συγγενής, έος ὁ родственник

συγγίγνομαι

συγγίγνομαι знакомиться, сходиться, сближаться

συγγνώμη

συγγνώμη ἡ прощение

σύγγραμμα

σύγγραμμα, τος τό запись, сочинение

συγγραφεύς

συγγραφεύς, έως ὁ писатель, историк

συγγραφή

συγγραφή ἡ описание

συγγράφω

συγγράφω писать, сочинять

συγκαλέω

συγκαλέω созывать

συγκαλύπτω

συγκαλύπτω закрывать совершенно

συγκαταφλέγω

συγκαταφλέγω сжигать вместе

συγκατοικίζω

συγκατοικίζω сооружать

συγκατορύττω

συγκατορύττω закапывать вместе

σύγκειμαι

σύγκειμαι вместе лежать, быть составленным, сочиненным

σύγκλεισις

σύγκλεισις, εως ἡ смыкание

συγκλείω

συγκλείω запирать

συγκοινωνέω

συγκοινωνέω помогать, содействовать, действовать сообща

σύγκριμα

σύγκριμα, τος τό соединение

συγκρίνω

συγκρίνω соединять, составлять

συγχαίρω

συγχαίρω радоваться вместе

σύγχυσις

σύγχυσις, εως ἡ смешение

συγχώννυμι

συγχώννυμι засыпать, разрушать до основания

συγχωρέω

συγχωρέω сходиться, соглашаться

Συέννεσις

Συέννεσις, ιος ὁ Сиеннесий, царь Киликии

Συήνη

Συηνη ἡ Сиена, город в Египте

συζάω

συζάω вместе жить

συκέη

συκέη ἡ (ион.) смоковница

συκοφαντέω

συκοφαντέω быть доносчиком

Σύλλας

Σύλλας ὁ Сулла, римский диктатор

συλλαμβάνω

συλλαμβάνω захватывать, схватывать, закрывать

συλλέγω

συλλέγω собирать, набирать (T.VIII, Т.ХI,3)

συλλήβδην

συλλήβδην совокупно, вкратце

συλλογή

συλλογή ἡ набор

συλλογισμός

συλλογισμός ὁ умозаключение, силлогизм

συμβαίνει

συμβαίνει случается, приходится

συμβαίνω

συμβαίνω сходиться, идти вместе

συμβάλλω

συμβάλλω сбрасывать, соединять

σύμβασις

σύμβασις, εως ἡ соглашение

σύμβολον

σύμβολον τό знак, предзнаменование

Συμβόλων (λιμήν)

Συμβόλων (λιμήν) Символон (соврем. Севастопольская бухта)

συμβούλευμα

συμβούλευμα, τος τό указание, примета

συμβουλεύω

συμβουλεύω советовать, предлагать

συμβουλία

συμβουλία ἡ совещание, совет

σύμβουλος

σύμβουλος ὁ советчик, советник

σύμμαχος

σύμμαχος 2 вместе сражающийся

σύμμαχος

σύμμαχος ὁ союзник, помощник, соратник

συμμίγνυμι

συμμίγνυμι смешивать

σύμπας

σύμπας, πασα, παν весь целиком

συμπέμπω

συμπέμπω вместе посылать, сопровождать

συμπλέκω

συμπλέκω сплетать

συμπλέω

συμπλέω плыть вместе

συμποδίζω

συμποδίζω спутывать, запутывать

συμπολεμέω

συμπολεμέω (dat.) воевать вместе

συμπόσιον

συμπόσιον τό пир

συμπράττω

συμπράττω помогать, содействовать

συμπρίαμαι

συμπρίαμαι скупать, закупать

συμφέρω

συμφέρω сносить, быть выгодным, полезным, σύμφερων τό выгода

συμφεύγω

συμφεύγω вместе бежать, med. устремляться

συμφορά

συμφορά ἡ судьба, несчастье

συμφράζομαι

συμφράζομαι советоваться, придумывать

συμφωνία

συμφωνία ἡ созвучие, пение

σύν

σύν (dat.) с, вместе (предл.)

συνάγω

συνάγω сводить, собирать

συναθροίζω

συναθροίζω собирать

συναιρέω

συναιρέω схватывать, сокращать

συναλλάττω

συναλλάττω менять, примирять

συνάμφω

συνάμφω в совокупности

συναντάω

συναντάω (dat.) встречаться

συνάπτω

συνάπτω связывать, соединять

συναρπάζω

συναρπάζω уводить, схватывать

συνασπίζω

συνασπίζω смыкать ряды

συναφίστημι

συναφίστημι вместе побуждать к отпадению

συνεδρία

συνεδρία ἡ сожительство

σύνειμι (εἶναι)

σύνειμι (εἶναι) быть вместе, общаться

συνείργνυμι

συνείργνυμι заключать в тюрьму

συνελόντι

συνελόντι part. к συναιρέω в обороте inf. abs. (§ 162)

συνεργός

συνεργός ὁ сотрудник, помощник

συνέρχομαι

συνέρχομαι вместе приходить, сходиться

σύνεσις

σύνεσις, εως ἡ ум, понимание

συνεσθίω

συνεσθίω вместе есть

συνευνέτης

συνευνέτης, ου ὁ супруг, муж

συνεχής

συνεχής 2 непрерывный, соседний

συνέχω

συνέχω сдерживать, соединять(ся)

συνήθεια

συνήθεια ἡ привычка

συνηχέω

συνηχέω вместе звучать

σύνθεσις

σύνθεσις, εως ἡ складывание, соединение

συνθέω

συνθέω вместе бежать

συνθήκη

συνθήκη ἡ договор, пароль, завещание

σύνθημα

σύνθημα, τος τό знак, сигнал, пароль

συνίημι

συνίημι сводить, сопоставлять, понимать

συνίστημι

συνίστημι ставитъ вместе, сопоставлять, med. состоять, происходить, противодействовать,

составлять заговор

συννεφής

συννεφής 2 покрытый облаками, туманом

σύννοια

σύννοια ἡ сознание

σύνοιδα

σύνοιδα сознавать за собой

συνοικέω

συνοικέω жить вместе, сожительствовать

σύνολος

σύνολος 2 совершенно весь

σύνοπτος

σύνοπτος 2 обозримый, видимый

συνοράω

συνοράω видеть вместе, замечать

συνουσία

συνουσία ἡ общение

σύνταξις

σύνταξις, εως ἡ составление

συντάττω (σσω)

συντάττω (σσω) строить

συντίθημι

συντίθημι складывать, соединять, уговаривать, заключать

σύντομος

σύντομος 2 короткий, быстрый

συντρέφω

συντρέφω вместе кормить, воспитывать

συνωνέομαι

συνωνέομαι скупать

Συρακούσιος

Συρακούσιος ὁ сиракузянин

Συρακόσιος

Συρακόσιος = Συρακούσιος

συριγμός

συριγμός ὁ свист, сопение

συρμαίη

συρμαίη ἡ редька

σῦς

σῦς, συός ὁ ἡ свинья

συσπείρω

συσπείρω рассеивать

συσσίτιον

συσσίτιον τό сиссития, совместная трапеза в Спарте

σύστημα

σύστημα, τος, τό соединение

συστρατεύω

συστρατεύω участвовать в походе

συχνός

συχνός 3 долгий

σφαγεύς

σφαγεύς, έως ὁ убийца

σφαγή

σφαγή ἡ убийство

σφάζω (σφάττω)

σφάζω (σφάττω) закалывать

σφαῖρα

σφαῖρα ἡ шар, мяч

σφαιροειδής

σφαιροειδής 2 шарообразный

σφαλερός

σφαλερός 3 шаткий, непрочный, ненадежный, неверный

σφάλλω

σφάλλω сбивать, обманывать, одолевать (T.III,5)

σφάττω (σφάζω)

σφάττω (σφάζω) закалывать (Τ.III,1)

σφεῖς

σφεῖς они (§ 84)

σφέτερος

σφέτερος 3 свой (в 3-м л.)

Σφίγξ

Σφίγξ, γγός ἡ Сфинкс

σφόδρα

σφόδρα очень сильно, крепко

σφραγίς

σφραγίς, ίδος ἡ перстень, печать

σχεδόν

σχεδόν почти

σχῆμα

σχῆμα, τος τό наружный вид, образ, форма, внешность

σχίζω

σχίζω разделять (Т.III,2)

σχινοκέφαλος

σχινοκέφαλος 2 с продолговатой головой (прозвище Перикла)

σχολαστικός

σχολαστικός ὁ школяр

σχολή

σχολή ἡ досуг, отдых, место военных учений

σώζω (σῴζω)

σώζω (σῴζω) сохранятъ, спасать

Σωκράτης

Σωκράτης, ους ὁ Сократ (§ 47)

σῶμα

σῶμα, τος τό тело, уголовное преступление

σωρεύω

σωρεύω накоплять, загромождать, наваливать

σωρός

σωρός ὁ куча, груда

σῶς

σῶς 3 (=σῶος, σάος) здравый, невредимый

σωτήρ

σωτήρ, ῆρος ὁ спаситель, избавитель

σωτηρία

σωτηρία ἡ спасение, избавление

Σωφρόνισκος

Σωφρόνισκος ὁ Софрониск, отец Сократа

σωφρονισμός

σωφρονισμός ὁ вразумление, внушение

σωφροσύνη

σωφροσύνη ἡ здравомыслие, благоразумие

σώφρων

σώφρων 2 здравомыслящий, умный

– Τ –

τ′

τ′ триста

ˏτ

ˏτ триста тысяч

τάγμα

τάγμα, τος τό строй, отряд, легион

Ταίναρον

Ταίναρον τό Тенар, мыс на юге Лакедемона

ταλαίπωρος

ταλαίπωρος 2 терпящий беду, злосчастный, несчастный

τάλαντον

τάλαντον τό талант, монета или мера веса (см. Прил.)

τάλας

τάλας, αινα, αν несчастный

τἀληθές

τἀληθές = τό ἀληθές

ταμίας

ταμίας, ου ὁ управитель, распорядитель, квестор, казначей

Ταμώς

Ταμώς, ώ ὁ Тамос, персидский наместник

Τάναϊς

Τάναϊς, ιδος ὁ Танаис (совр. Дон)

τἀναντία

τἀναντία = τὰ ἐναντία

Τάνταλος

Τάνταλος ὁ Тантал, фригийский царь

τάξις

τάξις, εως ἡ строй, построение, порядок, отряд

ταπεινότης

ταπεινότης, ητος ἡ низкий рост, низменность

Ταραντῖνος

Ταραντῖνος ὁ тарентинец, житель города Тарента в Италии

ταράττω (σσω)

ταράττω (σσω) потрясать, приводить в замешательство

ταρβέω

ταρβέω пугаться

Ταρσοί

Ταρσοί οἱ Тарс, столица Киликии

Τάρταρος

Τάρταρος ὁ Тартар, подземное царство

τάττω (σσω)

τάττω (σσω) устраивать, строить (Τ.ΙΙΙ,1)

ταυρηδόν

ταυρηδόν по-бычачьи

Ταυρική (χώρα)

Ταυρική (χώρα) ἡ Таврика (coвp. Крым)

Ταυρικός

Ταυρικός 3 таврический

Ταῦροι

Ταῦροι оἱ тавры, скифское племя в Таврике

ταῦρος

ταῦρος ὁ бык

ταύτῃ

ταύτῃ здесь, тут, там

ταυτί

ταυτί = ταῦτα (усил.)

ταφ-

ταφ- см. θαπ-

τάφος

τάφος ὁ могила, склеп, курган

τάφρος

τάφρος ἡ ров

τάχα

τάχα вскоре

τάχος

τάχος, εος τό быстрота, скорость

ταχύς

ταχύς, εῖα, ύ быстрый, скорый, проворный (§ 66)

ταχύτης

ταχύτης, ητος ἡ быстрота, скорость

τε

τε (энкл.) и (постпозитивно)

τέθνηκα

τέθνηκα см. ἀποθνήσκω

τείνω

τείνω тянуть (T.III,5)

τειχίζω

τειχίζω возводить стены, укреплять

τεῖχος

τεῖχος, εος τό стена, укрепление, крепость

τεκμαίρομαι

τεκμαίρομαι определять, назначать, предполагать

τέκμαρ

τέκμαρ τό (нескл.) знак, признак

τεκμήριον

τεκμήριον τό доказательство

τέκνον

τέκνον τό дитя, ребенок

τέκτων

τέκτων, ονος ὁ строитель

τελεθώ

τελεθώ быть законченным, зрелым

τέλειος

τέλειος 3 совершенный, законченный, превосходный, совершеннолетний

τελείω

τελείω = τελέω

τελέως

τελέως совершенно

τελευταῖος

τελευταῖος 3 конечный, последний

τελευτάω

τελευτάω оканчивать(ся), умирать

τελευτή

τελευτή ἡ окончание, конец, смерть

τελέω

τελέω совершать, исполнять, посвящать в таинства, платить (налоги), принадлежатъ

(Т.I,1,3)

Τέλλος

Τέλλος ὁ Телл, афинянин

τέλος

τέλος, εος, τό конец, исход, разряд, класс, должность, налог, пошлина, отряд, легион

τέλος

τέλος наконец

τελώνης

τελώνης, ου ό мытарь

τέμνω

τέμνω резать, рассекать, колоть (Т.V,1)

τέρας

τέρας, τος τό чудо, знамение

τέρμων

τέρμων, ονος ὁ предел, граница

τερπνός

τερπνός 3 приятный, радостный

τέρπω

τέρπω услаждать

τέρψις

τέρψις, εως ἡ наслаждение

τέταρτος

τέταρτος 3 четвертый

τετράγωνος

τετράγωνος 2 четырехугольный

τετράδραχμον

τετράδραχμον τό монета в четыре драхмы

τετράκις (τεσσαράκις)

τετράκις (τεσσαράκις) четырежды

τετρακισχίλιοι

τετρακισχίλιοι, αι α четыре тысячи

τετρακόσιοι

τετρακόσιοι 3 четыреста

τετράς

τετράς, άδος ἡ четверка

τετταράκοντα (τεσσαράκοντα)

τετταράκοντα (τεσσαράκοντα) сорок

τέτταρες (τέσσαρες)

τέτταρες (τέσσαρες), α четыре

τετταρεσκαίδεκα

τετταρεσκαίδεκα четырнадцать

τέττιξ

τέττιξ, γος ὁ кузнечик, стрекоза

τεύχω

τεύχω строить, делать

τέχνη

τέχνη ἡ искусство, ремесло, наука

τεχνίτης

τεχνίτης, ου ὁ художник, ремесленник

τέως

τέως до тех пор

τῇδε

τῇδε сюда, здесь

τήκω

τήκω плавить (T.IV)

τῆλε

τῆλε далеко

Τηλέμαχος

Τηλέμαχος ὁ Телемах, сын Одиссея

τηλικόσδε

τηλικόσδε 3 такой, такого возраста

τηλικοῦτος

τηλικοῦτος, αύτη, οῦτο = τηλικόσδε

τηλόσε

τηλόσε вдали, на далекое расстояние

τηνικάδε

τηνικάδε в то время, так рано

τηνικαῦτα

τηνικαῦτα = τηνικάδε

τηρέω

τηρέω беречь, стеречь, выжидать

Τιβαρναία

Τιβαρναία ἡ Тибарнания, местность в Азии

Τίγρης

Τίγρης, ητος ὁ Тигр, река в Месопотамии

τίθημι

τίθημι класть, полагать, устанавливать (§§ 144, 145, 147, 149)

τίκτω

τίκτω рождать, производитъ (T. IV)

τιμάω

τιμάω чтить, почитать

τιμή

τιμή ἡ оценка, цена, честь, награда

τίμημα

τίμημα, τος τό оценка (имущества), ценз

τίμιος

τίμιος 3 почтенный, уважаемый, дорогой

Τιμόθεος

Τιμόθεος ὁ Тимофей, афинский стратег

Τιμοκρέων

Τιμοκρέων, οντος ὁ Тимокреонт, греческий поэт

τιμωρέω

τιμωρέω мстить, выступать истцом за…

τιμωρία

τιμωρία ἡ мщение, наказание, возмездие

τιμωρός

τιμωρός ὁ мститель

τίνω

τίνω платить (T.V,1)

τίς, τί

τίς, τί кто? что? который? (§ 99)

τὶς, τὶ

τὶς, τὶ (энкл.) кто-нибудь, что-нибудь, какой-нибудь (§ 99)

τίσις

τίσις, εως ἡ возмездие, наказание, кара

Τισσαφέρνης

Τισσαφέρνης, ους ὁ Тиссаферн, персидский сатрап

τιτρώσκω

τιτρώσκω ранить, повреждать (T.VI,2)

τό

τό артикль сред. р. (§ 11)

τοί

τοί (энкл.) конечно, в самом деле, точно

τοιγαροῦν

τοιγαροῦν итак, потому

τοίνυν

τοίνυν поэтому, итак

τοιόσδε

τοιόσδε 3 такой (по качеству)

τοιοῦτος

τοιοῦτος, αύτη, οῦτο = τοιόσδε

τοῖχος

τοῖχος ὁ = τεῖχος

τόλμα

τόλμα ἡ отвага, дерзость

τολμάω

τολμάω осмеливаться, дерзать

τόλμη

τόλμη ἡ = τόλμα

τομή

τομή ἡ деление

τόνος

τόνος ὁ напряжение, тон

τοξεύω

τοξεύω стрелять из лука

τόξον

τόξον τό лук

τοξότης

τοξότης, ου ὁ стрелок из лука

τοπαρχία

τοπαρχία ἡ топархия, административная единица в Египте

τόπος

τόπος ὁ место

τορεύω

τορεύω чеканить

τοσόσδε

τοσόσδε 3 столь великий

τοσοῦτον

τοσοῦτον настолько

τοσοῦτος

τοσοῦτος, αύτη, οῦτο = τοσόσδε

τότε

τότε тогда

τράγος

τράγος ὁ козел

τραγῳδία

τραγῳδία ἡ трагедия

τράπεζα

τράπεζα ἡ стол, обед, кушанье

Τραπεζοῦς

Τραπεζοῦς, οῦντος ἡ Трапезунт

τραῦμα

τραῦμα, τος τό рана

τράχηλος

τράχηλος ὁ шея

τραχύς

τραχύς, εῖα, ύ шероховатый, суровый, трудный, грубый

τραχύτης

τραχύτης, ητος ἡ шероховатость

τρεῖς

τρεῖς, τρία три (§ 75)

τρέπω

τρέπω поворачивать, обращать, med. обращаться в бегство (T.I,2,2)

τρέφω

τρέφω кормить, взращивать, содержать (T.I,2,2)

τρέχω

τρέχω бежать (T.VIII)

τρέω

τρέω дрожать, бояться (T.I,1,3)

τρηχύς

τρηχύς, εῖα, ύ см. τραχύς

τρίαινα

τρίαινα ἡ трезубец

τριαίνη

τριαίνη ἡ см. τρίαινα

τριάκοντα

τριάκοντα тридцать

τριακόσιοι

τριακόσιοι 3 триста

τριάς

τριάς, άδος ἡ тройка, триада

τρίβολος

τρίβολος ὁ трезубец, колючка

τρίβω

τρίβω тереть, натирать, med. заниматься (T.I,2,2)

τρίβων

τρίβων 2 тертый, опытный, старый

τρίγωνον

τρίγωνον τό треугольник

τριήραρχος

τριήραρχος ὁ триерарх, командир триеры, снаряжающий триеру

τριήρης

τριήρης, εος ἡ триера, судно с тремя рядами гребцов

τρίμηνος

τρίμηνος ἡ трехмесячный срок, три месяца

Τρινακρία

Τρινακρία ἡ Тринакрия, древнее название Сицилии

τρίπτυχος

τρίπτυχος 2 втрое сложенный, триптих

τρίς

τρίς трижды

τρισχίλιοι

τρισχίλιοι 3 три тысячи

τρίτος

τρίτος 3 третий

τρίχ-

τρίχ- см. θρίξ

τριχῇ

τριχῇ на три части, втрое

Τροία

Τροία ἡ Троя

τρόπαιον

τρόπαιον τό трофей, памятник в честь победы

τροπή

τροπή ἡ поворот, обращение в бегство

τρόπος

τρόπος ὁ образ, способ, характер, нрав, обычай, троп

τροφή

τροφή ή пища, содержание

τροχαῖος

τροχαῖος ὁ трохей (стопа)

τρύξ

τρύξ, γός ἡ молодое вино, осадок вина

τρυφάω

τρυφάω наслаждаться

τρυφή

τρυφή ἡ роскошь

Τρῳάς

Τρῳάς, άδος ἡ Троада, Троянская область

τρώγω

τρώγω грызть

Τρώς

Τρώς, ωός ὁ Трой, основатель Трои, pl. Τρῶες троянцы

τυγχάνω

τυγχάνω попадать, случаться, встречаться, бывать (§ 157, T.V,4)

τύπος

τύπος ὁ удар, знак

τύπτω

τύπτω бить, ударять, поражать, жалить (T.VII)

τυραννεύω

τυραννεύω быть тираном, единолично править

τυραννίς

τυραννίς, ίδος ἡ тирания, единоличная власть

τύραννος

τύραννος ὁ тиран, единоличный правитель

Τυριαῖον

Τυριαῖον τό Тирией, город в Ликаонии

τυρός

τυρός ὁ сыр

Τῦρός

Τῦρός ἡ Тир, приморский город в Финикии

Τυῤῥηνία

Τυῤῥηνία ἡ Тиррения, т. е. Этрурия

Τυρταῖος

Τυρταῖος ὁ Тиртей, поэт

τυφλός

τυφλός 3 слепой

τυφλόω

τυφλόω ослеплять

τύχη

τύχη ἡ случай, участь, судьба

– Υ –

υ′

υ′ четыреста

ˏυ

ˏυ четыреста тысяч

ὑβρίζω

ὑβρίζω надменно поступать, оскорблять

ὕβρις

ὕβρις, εως ἡ надменность

ὑβριστής

ὑβριστής, οῦ ὁ гордец

ὑγιαίνω

ὑγιαίνω быть здоровым

ὑγιής

ὑγιής 2 здоровый

ὑγραίνω

ὑγραίνω увлажнять

ὑγρόν

ὑγρόν τό влага, море

ὑγρός

ὑγρός 3 влажный, жидкий

ὕδωρ, ὕδατος

ὕδωρ, ὕδατος τό вода (§ 40)

ὑετός

ὑετός ὁ дождь

υἱός

υἱός, οῦ έος ὁ сын (§51)

Ὑλαίη

Ὑλαίη ή Гилея, Полесье, местность в Скифии

ὑλακή

ὑλακή ἡ лай

ὕλη

ὕλη ἡ лес, деревья

ὑμεῖς

ὑμεῖς вы (§ 84)

ὑμέτερος

ὑμέτερος 3 ваш

ὑπαί

ὑπαί = ὑπό

ὑπακούω

ὑπακούω слушать(ся)

Ὕπανις

Ὕπανις, ιος ὁ Гипанис (совр. Буг)

ὑπανίσταμαι

ὑπανίσταμαι (med.) подниматься

ὑπαντιάζω

ὑπαντιάζω идти навстречу, выступать против

ὕπαρ

ὕπαρ наяву

ὑπάρχοντα

ὑπάρχοντα τά имение, имущество

ὑπάρχω

ὑπάρχω помогать, содействовать, быть

ὑπάτεια

ὑπάτεια ἡ консульство

ὕπατος

ὕπατος 3 высший, консульский

ὕπατος

ὕπατος ὁ консул

ὑπέκκαυμα

ὑπέκκαυμα, τος τό зажигательный, горючий материал

ὑπεκχωρέω

ὑπεκχωρέω постепенно уходить

ὑπεξαιρέω

ὑπεξαιρέω убирать, исключать

ὑπέξειμι

ὑπέξειμι отходить

ὑπεξειρύω

ὑπεξειρύω вытаскивать

ὑπέρ

ὑπέρ (gen.) по ту сторону; за, над, (асс.) сверх, в пользу (предл.)

ὑπεραρέσκω

ὑπεραρέσκω быть очень приятным

ὑπερβαίνω

ὑπερβαίνω переходить

ὑπερβάλλω

ὑπερβάλλω перебрасывать, завышать цену, med. одолевать

ὑπερβολή

ὑπερβολή ἡ переход, превосходство, преувеличение, избыток

ὑπερδέξιος

ὑπερδέξιος 2 расположенный выше

ὑπερέχω

ὑπερέχω превосходить (gen. кого, что; dat. чем)

ὑπερήφανος

ὑπερήφανος 2 возвышающийся, гордый, надменный

ὕπερθε

ὕπερθε сверху, наверху

ὑπέρμετρος

ὑπέρμετρος 2 чрезмерный

ὑπεροικέω

ὑπεροικέω жить выше, за

ὑπέρπλουτος

ὑπέρπλουτος 2 сверхбогатый

ὑπέρτατος (=ὕπατος)

ὑπέρτατος (=ὕπατος) 3 высочайший, высший, верховный

ὑπερτενής

ὑπερτενής 2 вытянувшийся, высокий

ὑπέρτερος

ὑπέρτερος 3 более высокий

ὑπέχω

ὑπέχω подвергаться

ὑπήκοος

ὑπήκοος 2 послушный, подвластный, подчиненный

ὑπηρέτης

ὑπηρέτης, ου ὁ служитель

ὑπισχνέομαι

ὑπισχνέομαι обещать (Т.VII)

ὑπό

ὑπό (gen.) от, при названии действующего лица в стр. об.; (dat.) под чем, (асс.) подо что (предл.)

ὕπνος

ὕπνος ὁ сон

ὑπόβασις

ὑπόβασις, εως ἡ понижение, убывание

ὑποβλέπω

ὑποβλέπω смотреть исподлобья

ὑπόδημα

ὑπόδημα, τος τό обувь, сандалия

ὑπόδρα

ὑπόδρα исподлобья

ὑποδύομαι

ὑποδύομαι погружаться, закрываться

ὑποζύγιον

ὑποζύγιον τό подъяремный, рабочий скот

ὑπόθεσις

ὑπόθεσις, εως ἡ предположение, гипотеза

ὑποθήκη

ὑποθήκη ἡ наставление

ὑπολαμβάνω

ὑπολαμβάνω подхватывать, принимать, соображать, предполагать

ὑπολείπω

ὑπολείπω оставлять, pass. подводить к концу

ὑπομένω

ὑπομένω оставаться, терпеть, выдерживать

ὑπόνοια

ὑπόνοια ἡ предположение, представление

ὑπονοστέω

ὑπονοστέω возвращаться

ὑποπτεύω

ὑποπτεύω подозревать

ὑποστρέφω

ὑποστρέφω поворачивать назад, поворачиваться, отступать

ὑποτίθημι

ὑποτίθημι подкладывать, подавать, med. считать

ὕπουλος

ὕπουλος 2 внешне зарубцевавшийся, обманчивый

ὑποφεύγω

ὑποφεύγω убегать, ускользать

ὑποχωρέω

ὑποχωρέω отходить, удаляться

ὑποψία

ὑποψία ἡ подозрительность

ὕπτιος

ὕπτιος 3 откинутый на спину

ὑπώρεια

ὑπώρεια ἡ предгорье

Ὑρκάνιος

Ὑρκάνιος ὁ гирканец, житель страны ок. Каспийского моря

ὖς

ὖς = σύς

Ὑστάσπης

Ὑστάσπης, ου ὁ Гистаси, родовое имя персидского царя Дария

ὕστατος

ὕστατος 3 самый поздний, позднейший, последний, ὕστατον – нар.

ὑστεραῖος

ὑστεραῖος 3 следующий

ὑστερέω

ὑστερέω опаздывать, отставать

ὕστερος

ὕστερος 3 более поздний, ὕστερον позже, после

ὑφαίνω

ὑφαίνω ткать, замышлять, придумывать

ὑφαίρω

ὑφαίρω отнимать, устранять

ὑφάπτω

ὑφάπτω поджигать, раздувать огонь

ὑφηγέομαι

ὑφηγέομαι подсказывать

ὑφίστημι

ὑφίστημι подставлять

ὑψηλός

ὑψηλός 3 высокий

ὑψιμέδων

ὑψιμέδων, οντος ὁ властигель

ὕψις

ὕψις, εως ἡ = ὕψος

ὕψος

ὕψος, εος τό высота

ὕω

ὕω ниспосылать дождь, безл. ὕει идет дождь

– Φ –

φ′

φ′ пятьсот

ˏφ

ˏφ пятьсот тысяч

Φαίακες

Φαίακες οί феаки, легендарный народ

φαιδρός

φαιδρός 3 сияющий, светлый

Φαίδων

Φαίδων, ωνος ὁ Федон, ученик Сократа

φαίνω

φαίνω являть, показывать, med. являться, показываться (Т.III,5)

Φαίσουλαι

Φαίσουλαι αἱ Фезулы, римский город

φακός

φακός ὁ чечевица

φάλαγξ

φάλαγξ, γγος ἡ фаланга

φαλακρός

φαλακρός 3 лысый

Φαληρεύς

Φαληρεύς, έως ὁ фалерец, житель Фалера, гавани или дема в Аттике

Φαναγορία

Φαναγορία ἡ Фанагория, главный город в азиатском Боспоре

φανερός

φανερός 3 явный, ясный

φάρμακον

φάρμακον τό средство, лекарство, яд

Φαρνάβαζος

Φαρνάβαζος ὁ Фарнабаз, персидский сатрап

Φαρνάκης

Φαρνάκης, ου ὁ Фарнак, понтийский царь

Φάρος

Φάρος ὁ Фарос, остров у Александрии Египетской, известный своим маяком

φάσκω

φάσκω = φημί

Φειδίας

Φειδίας, ου ὁ Фидий, скульптор

φείδομαι

φείδομαι (gen.) избегать, щадить, беречь

φειδώ

φειδώ, οῦς ἡ пощада

φέρτερος

φέρτερος 3 более сильный, более храбрый, лучший

φέρω

φέρω нести, приносить (T.VIII, Τ.ΧΙ,1)

φεύγω

φεύγω (асс.) бежать, избегать, (gen.) быть обвиняемым (Т.IV)

φεῦξις

φεῦξις, εως ἡ = φυγή

φήμη

φήμη ἡ слава, молва

φημί

φημί говорить, утверждать (§ 159, Τ.VIII)

φθάνω

φθάνω предупреждать, достигать (§ 157, T.VI,1)

φθαρτός

φθαρτός 3 подверженный порче, тленный (позд.)

φθέγγομαι

φθέγγομαι издавать звук, произносить слово

φθείρω

φθείρω губить (Т.III,5)

φθίνω

φθίνω гибнуть, умирать (Т.V,1)

φθόγγος

φθόγγος ὁ звук

φθονερός

φθονερός 3 завистливый

φθονέω

φθονέω завидовать

φθόνος

φθόνος ὁ зависть, нерасположение

φθοροποιός

φθοροποιός 2 губительный

φιλανθρωπία

φιλανθρωπία ἡ человеколюбие

φιλάργυρος

φιλάργυρος ὁ сребролюбец

φιλέω

φιλέω любить, целовать

φιλία

φιλία ἡ дружба, любовь

φίλιος

φίλιος 3 дружеский, спасительный

Φιλιππικοἱ (λόγοι)

Φιλιππικοἱ (λόγοι) Филиппики, речи Демосфена против Филиппа Македонского

Φίλιππος

Φίλιππος ὁ Филипп, македонский царь

φιλόζῳος

φιλόζῳος 2 жизнелюбивый

φιλόθεος

φιλόθεος 2 боголюбивый

φιλοκαλέω

φιλοκαλέω любить прекрасное

φιλοκίνδυνος

φιλοκίνδυνος 2 любящий опасность, смелый

Φιλοκτήτης

Φιλοκτήτης ὁ Филоктет, гомер. герой

φιλομαθής

φιλομαθής 2 любознательный

φιλονεικέω

φιλονεικέω спорить, конкурировать

φιλονεικία

φιλονεικία ἡ любовь к спорам

φιλόπατρις

φιλόπατρις, ιδος любящий родину

φιλόπονος

φιλόπονος 2 трудолюбивый

φίλος

φίλος 3 милый, дорогой, собственный (§ 65)

φίλος

φίλος ὁ друг

φιλοσοφέω

φιλοσοφέω любить мудрость, философствовать

φιλόσοφος

φιλόσοφος 2 любящий мудрость, философский

φιλόσοφος

φιλόσοφος ὁ философ

φιλότης

φιλότης, ητος ἡ любовь

φιλοτιμέομαι

φιλοτιμέομαι быть честолюбивым, соперничать, добиваться

φιλοτιμία

φιλοτιμία ἡ честолюбие

φιλότιμος

φιλότιμος 2 честолюбивый, усердный

Φινεύς

Φινεύς, έως ὁ Финей, фракийский царь-прорицатель

φλέγω

φλέγω сжигать, жечь, гореть, пылать

φλόξ

φλόξ, γός ὁ пламя, жар

φλυαρία

φλυαρία ή болтовня, пустяки

φλύω

φλύω хвастать(ся)

φοβέομαι

φοβέομαι бояться, страшиться

φοβερός

φοβερός 3 страшный, ужасный

φόβος

φόβος ὁ страх, ужас, боязнь

Φοινίκη

Φοινίκη ἡ Финикия, страна на востоке Средиземноморья

φοίνιξ

φοίνιξ, ικος ὁ финиковая пальма, пурпур, пурпуровая одежда

Φοίνιξ

Φοίνιξ, κος ὁ финикиец

φοιτάω

φοιτάω часто приходить, посещать, скитаться

φολκός

φολκός 3 косоглазый

φονεύς

φονεύς, έως ὁ убийца

φονεύω

φονεύω убивать, умерщвлять

φονή

φονή ἡ убийство

φονοκτονία

φονοκτονία ἡ кровопролитие

φόνος

φόνος ὁ убийство

φοξός

φοξός 3 остроконечный

φορά

φορά ἡ урожай

φορεῖον

φορεῖον τό носилки

φορέω

φορέω = φέρω

φορμός

φορμός ὁ корзина, форма

φόρος

φόρος ὁ дань

φορτίον

φορτίον τό груз, ноша

Φουλβία

Φουλβία ἡ Фульвия, римлянка

φράζω

φράζω говорить, сообщать, объявлять

φρέαρ

φρέαρ, φρέατος τό колодец (§ 40)

φρήν

φρήν, ενός ἡ сердце, душа, ум

φρίττω (σσω)

φρίττω (σσω) дрожать

φρονέω

φρονέω мыслить, думать, судить, μέγα φρονεῖν много о себе думать, гордиться

φρόνημα

φρόνημα, τος τό мнение, гордость, смелость

φρόνιμος

φρόνιμος 3 разумный

φροντίζω

φροντίζω думать, рассуждать

φρουρά

φρουρά ἡ охрана, стража

φρούραρχος

φρούραρχος ὁ фрурарх, начальник стражи

φρουρέω

φρουρέω сторожить

Φρυγία

Φρυγία ἡ Фригия, страна в Малой Азии

Φρύξ

Φρύξ, γός ὁ фригиец

φυγαδεύω

φυγαδεύω изгонять (из страны)

φυγάς

φυγάς, άδος ὁ беглый, беглец, изгнанник, подсудимый

φυγή

φυγή ἡ бегство

φυγομαχέω

φυγομαχέω отступать

φυλακή

φυλακή ἡ охрана, стража, караул, гарнизон

φυλακτικός

φυλακτικός 3 охраняющий

φύλαξ

φύλαξ, κος ὁ сторож

φυλάττω (σσω)

φυλάττω (σσω) сторожить, охранять; остерегаться (обычно med.) (Т.III,1)

φυλή

φυλή ἡ фила, колено, род

φύλλον

φύλλον τό лист

φῦλον

φῦλον τό род, племя, народ

φύρω

φύρω смешивать

φυσικός

φυσικός 3 природный

φυσιόω

φυσιόω кичиться, чваниться

φύσις

φύσις, εως ἡ природа, природный дар, тварь; φύσει от природы

φυτεύω

φυτεύω насаждать, сажать

φυτόν

φυτόν τό растение, дерево

φύω

φύω рождать, производить (§ 142)

Φωκεύς

Φωκεύς, έως ὁ фокиец

φωνέω

φωνέω звучать, издавать звук

φωνή

φωνή ἡ звук, голос, пение

φώρ

φώρ, ρός ὁ вор

φωράω

φωράω ловить вора, уличать

φώς

φώς, τός ὁ муж, герой

φῶς

φῶς, τός τό свет, мн. ч. глаза

– Χ –

χ′

χ′ шестьсот

ˏχ

ˏχ шестьсот тысяч

χαίρω

χαίρω радоваться, здравствовать (Т.VII)

Χαιρώνεια

Χαιρώνεια ἡ Херонея, г. в Беотии

Χαλδαῖος

Χαλδαῖος ὁ халдей, жрец вавилонский

χαλεπαίνω

χαλεπαίνω (dat.) сердиться, негодовать

χαλεπός

χαλεπός 3 трудный, тяжелый, крутой

χαλινός

χαλινός ὁ узда

Χαλκιδεύς

Χαλκιδεύς, έως ὁ халкидец, житель Халкиды на о-ве Эвбее

χαλκίοικος

χαλκίοικος 2 живущий в медном храме; в ж. р. прозвище Афины

χαλκόπους

χαλκόπους, ποδος медноногий

χαλκός

χαλκός ὁ медь

χαλκοῦς

χαλκοῦς, ῆ, οῦν медный

χαρά

χαρά ἡ радость

χαρακτήρ

χαρακτήρ, ῆρος ὁ знак, примета, особенность, характер

χαρίεις

χαρίεις, εσσα εν приятный, прелестный, милый (§ 43)

χαρίζομαι

χαρίζομαι делать приятное, угождать

χάριν

χάριν ради

χάρις

χάρις, ιτος ἡ прелесть, благодарность, изящество, красота

Χάριτες

Χάριτες, ων αἱ Хариты, богини

Χάρων

Χάρων, ωνος Харон, мифический перевозчик в подземном царстве

χάσκω

χάσκω раскрывать рот, проглатывать

χατίζω

χατίζω нуждаться

χεῖλος

χεῖλος, εος τό губа, край, берег

χεῖμα

χεῖμα, τος τό = χειμών

χειμερινός (= χειμέριος)

χειμερινός (= χειμέριος) 3 зимний, холодный

χειμών

χειμών, ώνος ὁ зима, непогода

χείρ

χείρ, ρός ἡ рука, власть (§ 29)

Χειρίσοφος

Χειρίσοφος ὁ Хирисоф, спартанский стратег

χείριστος

χείριστος 3 см. κακός (§ 70)

χειρόομαι

χειρόομαι прибирать к рукам, покорять

χειροτονέω

χειροτονέω голосовать поднятием рук

χείρων

χείρων 2 см. κακός (§ 70)

χελιδών

χελιδών, όνος ἡ ласточка

Χέοψ

Χέοψ, πος ὁ Хеопс, египет. царь

χερειότερος

χερειότερος = χείρων

Χεῤῥονησίτης

Χεῤῥονησίτης, ου ὁ херсонесец

Χεῤῥόνησος (Χερσόνησος)

Χεῤῥόνησος (Χερσόνησος) ἡ Херсонес, название полуостровов во Фракии, Тавриде, Карии

χέρσος

χέρσος ἡ суша

χέω

χέω лить, сыпать (Т.I,1,4)

χηλή

χηλή ἡ копыто

χήν

χήν, νός ὁ, ἡ гусь

χθών

χθών, ονός ἡ земля, страна

χιλιάς

χιλιάς, άδος ἡ тысяча

χίλιοι

χίλιοι 3 тысяча

Χίος

Χίος, ου ἡ Хиос, остров у Μ. Азии

χιτών

χιτών, ῶνος ὁ хитон, плащ

χιών

χιών, όνος ἡ снег

χλαῖνα

χλαῖνα ἡ шерстяной плащ

χλωρός

χλωρός 3 зеленый, бледный

χοῖρος

χοῖρος ὁ свинья

χολή

χολή ἡ желчь

χόλος

χόλος ὁ = χολή

χολόω

χολόω сердить

χορδή

χορδή ἡ струна, тетива

χορεύω

χορεύω плясать, танцевать

χόρος

χόρος ὁ хор, пляска, танец

χόρτος

χόρτος ὁ ограда, пастбище, корм, трава

χόω

χόω сыпать

χράομαι

χράομαι (dat.) пользоваться, обходиться (Т.I,1,5)

χράω

χράω давать оракул, med. получать оракул (Т.I,1,5)

χρεία

χρεία ἡ нужда, необходимость, недостаток

Χρέμυλος

Χρέμυλος ὁ Хремил, персонаж комедии Аристофана «Богатство»

χρέος

χρέος, ους τό долг

χρή

χρή (асс. с. inf.) нужно, следует; χρεών нескл. причастие.

χρῄζω

χρῄζω нуждаться, желать

χρῆμα

χρῆμα, τος τό вещь, предмет, pl. деньги, богатство

χρήσιμος

χρήσιμος 3 полезный, годный, подходящий

χρῆσις

χρῆσις, εως ἡ употребление

χρησμός

χρησμός ὁ изречение, предсказание оракула

χρηστεύομαι

χρηστεύομαι быть милосердным

χρηστήριον

χρηστήριον τό оракул

χρηστός

χρηστός 3 полезный, хороший, честный

χρηστότης

χρηστότης, ήτας ἡ честность, доброта

χριστός

χριστός 3 помазанный, предназначенный для мазанья

χρίω

χρίω мазать, помазывать

χροιά

χροιά = χρώς

χρόνος

χρόνος ὁ время, χρόνῳ со временем, наконец

χρύσεος

χρύσεος (οῦς, ῆ, οῦν) золотой

χρυσίον

χρυσίον τό кусок золота

χρυσόμαλλος

χρυσόμαλλος 2 златорунный

χρυσός

χρυσός ὁ золото

χρυσοφόρος

χρυσοφόρος 2 златоносный, с золотыми украшениями

χρυσοφύλαξ

χρυσοφύλαξ, κος стерегущий золото

χρυσοχάλινος

χρυσοχάλινος 2 с золотой уздечкой

χρῶμα

χρῶμα, τος τό цвет, краска

χρώννυμι

χρώννυμι красить (T.IX,1)

χρως

χρως, τός τό цвет

χωλός

χωλός 3 хромой

χῶμα

χῶμα, τος τό насыпь

χώννυμι

χώννυμι = χόω

χώρα

χώρα ἡ страна, земля

χωρέω

χωρέω уступать, уходить

χωρίζω

χωρίζω отделять, отличать

χωρίον

χωρίον τό = χῶρος

χωρίς

χωρίς отдельно

χῶρος

χῶρος ὁ место, местность

– Ψ –

ψ′

ψ′ семьсот

ˏψ

ˏψ семьсот тысяч

Ψαμμήτιχος

Ψαμμήτιχος ὁ Псамметих, египетский царь

ψαύω

ψαύω касаться

ψέγω

ψέγω порицать

ψεδνός

ψεδνός 3 стертый, редкий

ψέλιον

ψέλιον τό запястье, браслет

ψευδής

ψευδής, έος ὁ лжец

ψεῦδος

ψεῦδος, εος τό ложь, обман

Ψευδόσμερδις

Ψευδόσμερδις, ιος ὁ Лжесмердис, самозванец в Персии

ψεύδω

ψεύδω лгать, обманывать

ψεύστης

ψεύστης, ου ὁ обманщик, лжец

ψηφίζομαι

ψηφίζομαι подавать голос, решать

ψῆφος

ψῆφος ἡ камешек, голосование

ψιλός

ψιλός 3 непокрытый, чистый, легковооруженный

ψιλόω

ψιλόω очищать, снимать кожу

ψυχή

ψυχή ἡ дыхание, дух, душа, жизнь

ψῦχος

ψῦχος, εος τό холод, стужа

ψυχρός

ψυχρός 3 холодный

ψύχω

ψύχω дуть, дышать, охлаждать, сушить

ψωμίζω

ψωμίζω раздавать

– Ω –

ω′

ω′ восемьсот

ˏω

ˏω восемьсот тысяч

ὦδε

ὦδε так, таким образом

ᾠδή

ᾠδή ἡ песня

ὠδίνη

ὠδίνη ἡ родовая мука

ὠθέω

ὠθέω толкать, med. бросаться (T.VII,1, Т.Х,2)

ὠθισμός

ὠθισμός ὁ толкотня, свалка

ὦκα

ὦκα быстро, скоро

ὠμοβόειος

ὠμοβόειος 3 сделанный из воловьей шкуры

ὦμος

ὦμος ὁ плечо

ὠμός

ὠμός 3 сырой, дикий

ὤν

ὤν, οὖσα, ὄν см. εἰμί

ὠνέομαι

ὠνέομαι покупать

ὠνή

ὠνή ἡ покупка

ὤνιον

ὤνιον τό товар

ὤνιος

ὤлνιος 3 продажный, выставленный на продажу

ᾠόν

ᾠόν τό яйцо

ὥρα

ὥρα ἡ время года, пора

ὡραία

ὡραία ἡ надлежащее время

ὡραῖος

ὡραῖος 3 зрелый, спелый

ὡς

ὡς как, будто, подобно

ὡς

ὡς что, чтобы, так что, когда

ὡς

ὡς как, возможно (усилит.)

ὥσπερ

ὥσπερ как, как будто, словно

ὥστε

ὥστε так что, подобно тому как, поэтому

ὠτ-

ὠτ- см. οὖς

ὠφέλεια

ὠφέλεια ἡ помощь, польза, утешение

ὠφελέω

ὠφελέω приносить пользу, быть полезным (асc.)

ὠφέλημα

ὠφέλημα, τος τό польза, выгода

ὠφέλιμος

ὠφέλιμος 3 полезный, выгодный

ὠφελία

ὠφελία = ὠφέλεια

ὤφλημα

ὤφλημα, τος τό награда

ὤψ, ὠπός

ὤψ, ὠπός ἡ взгляд, вид, лицо


Источник: Учебник древнегреческого языка: для нефилологических факультетов высших учебных заведений / А.Ч. Козаржевский. - Изд. 4-е. - Москва: Греко-латинский кабинет Ю.А. Шичалина, 2002. - 456 с.

Комментарии для сайта Cackle