Занятие 23

Правила слияния: ο + ε = ου ο + η = ω ο + ει, ῃ = οι

ο + ο = ου ο + ω = ω ο + οι = οι

Глаголы на όω обычно отыменные: δῆλος явный, δηλόω обнаруживать.

Спряжение слитного глагола на όω

Activum

Indicativus Coniunctivus

Praesens Imperfectum

S. 1. δηλῶ (όω) ἐδήλουν (οον) δηλῶ (όω)

2. δηλοῖς (όεις) ἐδήλους (οες) δηλοῖς (όῃς)

3. δηλοῖ (όει) ἐδήλου (οε) δηλοῖ (όῃ)

Pl. 1. δηλοῦμεν (όομεν) ἐδηλοῦμεν (όομεν) δηλῶμεν (όωμεν)

2. δηλοῦτε (όετε) ἐδηλοῦτε (όετε) δηλῶτε (όητε)

3. δηλοῦσι(ν) (οονσι) ἐδήλουν (οον) δηλῶσι(ν) (όωνσι)

Optativus Imperativus Infinitivus

S. 1. δηλοίην (οοίην), οῖμι δηλοῦν (όεν)

2. δηλοίης (οοίης), οῖς δήλου (οε)

3. δηλοίης (οοίη), οῖ δηλούτω (οέτω) Participum

Pl. 1. δηλοῖμεν (όοιμεν) δηλῶν (όων)

2. δηλοῖτε (όοιτε) δηλοῦτε (όετε) δηλοῦσα (όοντϳα)

3. δηλοῖεν (όοιεν) δηλούντων (οόντων) δηλοῦν (όον)

Medium-passivum

Indicativus Coniunctivus

Praesens Imperfectum

S. 1. δηλοῦμαι (όομαι) ἐδηλούμην (οόμην) δηλῶμαι (όωμαι)

2. δηλοῖ (όῃ) ἐδηλοῦ (όου) δηλοῖ (όῃ)

3. δηλοῦνται (όονται) ἐδηλοῦτο (όετο) δηλῶνται (όηνται)

Pl. 1. δηλούμεθα (οόμεθα) ἐδηλούμεθα (οόμεθα) δηλώμεθα (οώμεθα)

2. δηλοῦσθε (όεσθε) ἐδηλοῦσθε (όεσθε) δηλῶσθε (όησθε)

3. δηλοῦνται (όονται) ἐδηλοῦντο (όοντο) δηλῶνται (όωνται)

Optativus Imperativus Infinitivus

S. 1. δηλοίμην (οοίμην) δηλοῦσθαι (όεσθαι)

2. δηλοῖο (όοιο) δηλοῦ (όεσο)

3. δηλοῖτο (όοιτο) δηλούσθω (οέσθω) Participum

Pl. 1. δηλοίμεθα (οοίμεθα) δηλούμενος (οόμενος)

2. δηλοῖσθε (όοισθε) δηλοῦσθε (όεσθε) δηλουμένη (οομένη)

3. δηλοῖντο (όοιντο) δηλούσθων (οέσθων) δηλούμενον (οόμενον)

§ 115. Вопросительные предложения

1. Прямой вопрос.

Одночленные прямые вопросы вводятся вопросительными местоимениями, наречиями, а также частицами: ἆρα, ἦ ли, οὐ, ἆρ’ οὐ, οὐκοῦν не... ли, разве... не (предполагается положительный ответ), μή, ἆρα μή, μῶν (= μὴ οὖν) неужели, разве (предполагается отрицательный ответ).

Двучленные прямые вопросы вводятся частицами πότερον... ἤ ли... или.

В прямых вопросах в зависимости от общего смысла употребляются как индикатив, так и конъюнктив и оптатив. Например:

τί ποιῶ, ποῖ φεύγω; что мне делать, куда бежать?

ἆρ’ ἀληθὲς τοῦτό ἐστιν; правда ли это?

οὐκ ἀληθὲς τοῦτό ἐστιν; разве это неправда?

μὴ ἀληθὲς τοῦτό ἐστιν; разве это правда?

πότερον ἀληθὲς τοῦτό ἐστιν, ἢ οὔ; правда это или нет?

2. Косвенный вопрос.

Косвенные вопросы вводятся вопросительными и неопределенно-вопросительными местоимениями, наречиями, а также частицами: εἰ ли, πότερον (εἰ, ἆρα)... ἤ ли... или, εἴτε... εἴτε или... или.

Если сказуемое управляющего предложения употреблено в главном времени, то в косвенном вопросе удерживается такое наклонение, какое было бы, если бы вопрос был прямым, т. е. индикатив или конъюнктив (реже оптатив); после исторических времен может быть оптатив. Например:

ἐρωτᾷ, τί ποιῇ он спрашивает, что ему делать;

ἠρώτα, τί ποιεῖ (ποιοίη) он спрашивал, что ему делать;

ἐρωτᾷ, εἱ ἀληθές ἐστι τοῦτο, ἢ ψευδές он спрашивает, правда это или ложь.

Περὶ τῶν ἐφόρων

Οἱ ἐν τῇ Σπάρτῃ ἔφοροι ἐκαλοῦντο ἀπὸ τοῦ ἐφορᾶν πάντα∙ εἶχον δὲ μεγάλην δύναμιν∙ ἐζημίουν γὰρ τὸν ἀδικοῦντα καὶ τὸν παρανομοῦντά τι. Οἱ γὰρ Σπαρτιᾶται οὐ μόνον τοὺς ἀνδρείους καὶ ἐσθλοὺς πολίτας μεγίστων τιμῶν ἠξίουν, ἀλλὰ καὶ τοὺς κακοὺς ἰσχυρῶς ἐκόλαζον. Ἱκανοὶ δὲ καὶ ἦσαν ζημιοῦν τοὺς βασιλέας ἀδικοῦντας καὶ, ὡς ἐν τοῖς ἀγῶσιν οἱ ἐπιστάται, αὐτίκα ἐζημίουν, εἴ τινα ὁρῷεν παρανομοῦντά τι∙ τοὺς δ’ ἄρχοντας κακόν τι δρῶντας ὁρῶντες οὐκ εἴων ἄρχειν αὐτούς, ἀλλ’ αὐτίκα τῆς ἀρχῆς ἔπαυον. Ἐφεώρων δὲ καὶ τὸν βασιλέα εἰς πόλεμον στρατευόμενον∙ δύο γὰρ ἔφοροι μετ’ αὐτοῦ ἐπορεύοντο.

Τέττιξ καὶ μύρμηκες

Χειμῶνος ὥρᾳ τέττιξ ἀπορῶν πρὸς τοὺς μύρμηκας ἦκε καὶ ἠξίου αὐτοὺς τροφήν. Οἱ δὲ μύρμηκες ἀγανακτούντες ἐρωτῶσιν∙ «Διὰ τί θέρους οὐ συνῆγες τροφήν;» Ὁ δὲ τέττιξ∙ «Τότε ᾖδον μουσικῶς». Οἱ δὲ γελῶντες∙ «Ἀλλ’ εἰ θέρους ηὔλεις, χειμῶνος ὀρχοῦ».

Οὕτω νεότης, πονεῖν οὐκ ἐθέλουσα, παρὰ τὸ γῆρας κακοπραγεῖ.

Περὶ τοῦ στεφάνου

Οἱ μὲν τὰ Ὀλύμπια νικῶντες ἐλαίᾳ ἐστεφανοῦντο, οἱ δὲ Ἴσθμια πίτυϊ, οἱ δὲ τὰ Πύθια δάφνῃ, οἱ δὲ τὰ Νέμεια ἐλαίᾳ. Πάντες δ’ ἐζήλουν τοὺς ἐν τοῖς ἀγῶσι στεφανουμένους∙ τὸ μὲν γὰρ ὄνομα τοῦ νικῶντος καὶ τοῦ πατρὸς καὶ τῆς πατρίδος αὐτοῦ ὑπὸ κήρυκος ἀνηγορεύετο. Ἀπὸ δὲ τοῦ στάδιον νικῶντος ἡ Ὀλυμπίὰς ἐκαλεῖτο∙ ἐν δὲ τοῖς δείπνοις ποιηταὶ τὴν νίκην καὶ τὰς τοῦ στεφανουμένου ἀρετὰς ἐπῄνουν καὶ θέμις ἦν τῷ νικῶντι ἐν Ὀλυμπίᾳ ἀνδριάντα ἀνορθοῦν∙ οἴκοι δὲ οἱ νικῶντες μάλιστα ὑπὸ τῶν πολιτῶν ἐτιμῶντο.

1. Οἱ στωϊκοὶ τοὺς μὲν φιλοσόφους ὁμοιούσι τοῖς ἰατροῖς, τὴν δὲ φιλοσοφίαν τῇ ἰατρικῇ. 2. Ὦν τὴν δόξαν ζηλοῖς, τούτων μίμοῦ καὶ πράξεις. 3. Ζηλοῦτε τοὺς κρείττους, ἀλλὰ μὴ φθονεῖτε αὐτοῖς. 4 Παρὰ τοῖς Ἕλλησι θέμις ἦν δούλους μαστιγοῦν. 5. Ὁ τοῦ ἀνθρώπου τρόπος μάλιστα δηλοῖτο ἂν οὐκ ἐκ τῶν λόγων, ἀλλὰ ἐκ τῶν ἔργων. 6. Τίς οὐκ ἂν ἀξιοίη ἐν εἰρήνῃ βιοῦν; 7. Τυφλοῦται γὰρ περὶ φιλούμενον ὁ φιλῶν. 8. Οἱ Λακεδαιμόνιοι πρέσβεις τοὺς Ἀθηναίους ἠξίουν Θεμιστοκλέα ὡς προδότην ζημιοῦσθαι. 9. Ἡ Σαπφὼ μάλιστα τοῦ ῥόδου ἐρᾷ καὶ ἀεὶ στέφανοῖ αὐτὸ ἐγκωμίῳ, καλὴν παρθένον ἐκείνῳ ὁμοιοῦσα. 10. Ὀδυσσεὺς ῥόπαλον ἀποξύνει καὶ πυροῖ, σὺν ᾦ τὸν Κύκλωπα κοιμώμενον ἐκτυφλοῖ. 11. Ἆρα νοσεῖ; ἆρ’ οὐ νοσεῖ; ἆρα μὴ νοσεῖ; 12. Ἠρώτων αὐτόν, τί ἐν νῷ ἔχοι. 13. Κροῖσος ἐνετέλλετο ἐπειρωτᾶν τὰ χρηστήρια, εἰ στρατεύηται ἐπὶ Πέρσας. 14. Δέομαι ὑμῶν τούτῳ τὸν νοῦν προσέχειν, εἰ δίκαια λέγω ἢ μή. 15. Ἡ μήτηρ ἠρώτα τὸν υἱόν, πότερον βούλοιτο ἐσθίειν ἢ οὔ. 16. Ἆγις ὁ βασιλεύς ἔλεγε τοὺς Λακεδαιμονίους μὴ ἐρωτᾶν, ὁπόσοι εἰσίν, ἀλλὰ ποῦ εἰσιν οἱ πολέμιοι. 17. Ὁ χρόνος πάντα δηλοῖ.

Упражнения. Проспрягать во всех формах презенсной системы глагол ἀξιόω. Определить части речи и их формы: στεφανοῖ (5), στέφανοι, στεφανῶν (2), στεφάνων, στεφανοῦσι (2), δούλοις, δουλοῖς (2), δουλῶ (2), δούλῳ, θανάτου (2).