Азбука веры Православная библиотека преподобные Варсонофий Великий и Иоанн Пророк Преподобных отцов Варсонофия и Иоанна руководство к духовной жизни (Ἐρωταποκρίσεις τῶν ὁσίων Βαρσανουφίου καί Ἰωάννου)

«Преподобных отцов Варсонофия Великого и Иоанна руководство к духовной жизни в ответах на вопрошения учеников» на греческом языке
Βίβλος ψυχωφελεστάτη περιέχουσα ἀποκρίσεις διαφόροις ὑποθέσεσιν ἀνηκούσαις. Συγγραφεῖσα μέν παρά τῶν ὁσίων καὶ θεοφόρων πατέρων ἡμῶν Βαρσανουφίου καὶ Ἰωάννου.

Источник

Περιεχόμενα

Προοίμιον Περί του μεγάλου Γέροντος Βαρσανουφίου Περί του Οσίου Ιωάννου, του προφήτου, του άλλου Γέροντος Περί της Ψυχωφελεστάτης Βίβλου των Οσίων Χειρόγραφα καί α» εκδοση της Βίβλου Βαρσανουφίου καί Ιωάννου Είδησις προς τους αναγινώσκοντας την βίβλον ταύτην Α». ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΒΒΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΤΗΣ ΜΗΡΩΣΑΒΗΣ (α» – ιθ») (κ» – λθ») (μ» – νδ») Β» ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΓΕΡΟΝΤΕΣ ΑΒΡΑΑΜ, ΠΑΥΛΟ KAI ΘΕΟΔΩΡΟ. (νε» – νθ») Γ» ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΗΣΥΧΑΣΤΕΣ ΠΑΤΕΡΕΣ (ξθ» – οθ») (π» – ρθ») (ρι» – ρκθ») (ρλ» – ρμα») Δ» ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΔΥΟ ΑΡΡΩΣΤΟΥΣ Δ» ΑΔΕΛΦΟΥΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΒΙΟΥ (ρμβ» – ρν») Ε» ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΒΒΑ ΕΥΘΥΜΙΟ (ρνα» – ρξζ») ς» ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΡΡΩΣΤΟ ΓΕΡΟΝΤΑ ΑΝΔΡΕΑ (ρξη» – ροθ») (ρπ» – ρπθ») (σ» – σιη»)

 

 

Προοίμιον

Συγγραφέν ὑπό τοῦ Ἀγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου Μερική διήγησις περί τοῦ βίου τῶν ὁσίων καί ἱερῶν συγγραφέων τῆς βίβλου, Βαρσανουφίου καί Ἰωάννου.

Φωστῆρε δύο κατά ταὐτόν, σήμερον διά τῆς Τυπογραφίας ἐν τῷ τῆς Οἰκουμένης ἀνατέλλουσι στερεώματι, Βαρσανούφιος καί Ἰωάννης, τῆς ἀσκήσεως οἱ κανόνες, τῆς ἡσυχίας οἱ ἐπιστήμονες, οἱ λύχνοι τῆς διακρίσεως, τῆς προοράσεως οἱ ἀκοίμητοι ὀφθαλμοί, τῶν ἀρετῶν τά ταμιεῖα, τοῦ ἁγίου Πνεύματος τά δοχεῖα καί τῆς παρούσης θεοσόφου καί Ψυχωφελεστάτης Βίβλου, οἱ θεοφόροι ἀληθῶς καί χριστοφόροι καί πνευματοφόροι Συγγραφεῖς καί Πατέρες καί Ἀρχιτέκτονες.

Οἱ φωστῆρες δέ οὗτοι, νοητοί ὄντες, καί λόγον ζωῆς ἐπέχοντες, κατά τόν Ἀπόστολον, οὐκ ἔχουσι τά τῶν αἰσθητῶν φωστήρων πάθη καί ἰδιώματα˙ ὄχι˙ ἐπειδή αὐτοί δέν βασιλεύουσί ποτε ὡσάν οἱ φαινόμενοι φωστῆρες, οὔτε ἐκλείπουσι˙ διότι καταυγαζόμενοι ἀπό τάς ἀκτινοβόλους ἀστραπάς τῆς τρισηλίου θεαρχίας, ἀβασίλευτον καί ἀνέκλειπτον ἔχουσι τό νοητόν φῶς. Καί τοῦτο βεβαιοῖ ἡ βασίλειος τῆς Ἐκκλησίας φωνή, ὁ μέγας, λέγω, καί οὐρανοφάντωρ Βασίλειος, οὕτω λέγων (παρά Ἰωσήφ τῷ Βρυεννίῳ, Τόμῳ β», σελ. 131). «Ἆθλον ἀρετῆς Θεόν γενέσθαι, καί τῷ ἀκραιφνεστάτῳ φωτί καταστράπτεσθαι (σελ.32) τῆς ἡμέρας ἐκείνης Υἱόν γενόμενον, ἤ οὐ διακόπτεται ζόφῳ˙ ἄλλος γάρ ταύτην ποιεῖ ἥλιος ὁ τό ἀληθινόν φῶς ἀπαστράπτων, ὅς ἐπειδάν ἅπαξ ἐπιφαύςῃ ἡμῖν, οὐκ ἔτι ἐν δυσμαῖς κρύπτεται˙ ἀλλά πάντα τῇ φωτιστικῇ αὐτοῦ δυνάμει περιπτυξάμενος, διηνεκές καί ἀδιάδοχον τό φῶς τοῖς ἀξίοις ἐμποιεῖ, καί αὐτούς τούς μετέχοντας τοῦ φωτός ἐκείνου, ἄλλους ἡλίους ἀπεργαζόμενος».

Οἱ φωστῆρες οὗτοι δέν εἶναι ἄλλος μέγας, καί ἄλλος ἐλάσσων, καθώς εἶναι ὁ ἥλιος καί ἡ σελήνη, οἱ αἰσθητοί φωστῆρες τοῦ στερεώματος˙ ἀλλ᾿ εἶναι ἶσοι τῷ μεγέθει, ἶσοι ταῖς ἐνεργείαις, ἶσοι τῇ πνευματικῇ δυνάμει καί ἶσοι τῇ λαμπρότητι˙ τούς ἴσους γάρ ἀγῶνας τῆς ἀσκήσεως διανύσαντες καί τήν ἡσυχίαν ἄκρως καί οἱ δύο ποθήσαντες, πρεπόντως καί τῶν ἴσων χαρισμάτων τοῦ ἁγίου Πνεύματος ἠξιώθησαν˙ ἐξαιρέτως δέ καί μάλιστα τοῦ προφητικοῦ˙ τούτην μόνην ἔχοντες διαφοράν, ὅτι ὁ μέν θεῖος Βαρσανούφιος, ἅγιος καί μέγας Γέρων ἐπονομάζεται, ὁ δέ ὅσιος Ἰωάννης, ἄλλος Γέρων ἐπικαλεῖται.

Ἐπειδή δέ ὁ πανδαμάτωρ χρόνος καί λήθης βυθοῖς τά καλά παραπέμπων, κατέκρυψεν ὡσάν ὑποκάτω εἰς ὁρίζοντα τούς θεολαμπεῖς φωστῆρας τούτους, μέ τό νά μήν ἀφῆκεν εἰς ἡμᾶς κανένα ὑπόμνημα, διαλαμβάνον περί τῆς ζωῆς καί πολιτείας αὐτῶν. Τούτου χάριν ἡ ἐμή ἀδυναμία ἐκ τῆς ἰδίας αὐτῶν ταύτης βίβλου ἐσπούδασε νά συνάξῃ μερικά τινα, καί ταῦτα νά παραθέσῃ εἰς τούς φιλολόγους καί ποθοῦντας μαθεῖν, ποίας ἀρετάς οἱ τρισμακάριοι οὗτοι κατορθώσαντες, ἔφθασαν εἰς τήν ἀκροτάτην καί ἐνδεχομένην τοῖς βροτοῖς τελειότητα˙ ὅπερ γάρ τῷ ἁγίῳ Γρηγορίῳ τῷ Θεολόγῳ συνέβη, τοῦτο καί εἰς τούς Ὁσίους ἠκολούθησε τούτους˙ καί καθώς ὁ μετά ταῦτα συνώνυμος Γρηγόριος, οὐκ ἐξ ἄλλων τινῶν, ἀλλ᾿ ἐξ αὐτῶν τῶν τοῦ ἁγίου Γρηγορίου λόγων τήν βιογραφίαν ἐκείνου συνέγραψεν, οὕτω κἀγώ ἐξ αὐτῶν ὧν εἶπον οἱ Ὅσιοι οὗτοι, ἴχνη τινά τῆς βιογραφίας αὐτῶν συνέλεξα.

Περί του μεγάλου Γέροντος Βαρσανουφίου

Ὁ μέγας τοίνυν Γέροντας, καί ἐν Πατράσι θεῖος Βαρσανούφιος, κατήγετο ἀπό τήν Αἴγυπτον, ὡς μαρτυρεῖ Εὐάγριος ὁ σχολαστικός ἐν τῷ δ» Βιβλίῳ τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας, κεφάλαιον λβ». Φαίνεται δέ ὅτι ἦτον πεπαιδευμένος τά Ἑλληνικά καί Αἰγυπτιακά γράμματα, κατά τήν νε» ἀπόκρισίν του˙ ἐκ νεαρᾶς δέ ἡλικίας τόν τῆς ἀσκήσεως βίον ἐπόθησεν ὁ ἀοίδιμος. Μίαν φοράν δέ ἔτυχε νά περάσῃ ἀπό τό ἱπποδρόμιον, ἤτοι ἀπό τόν τόπον ἐκεῖνον, ὅπου ἔτρεχον οἱ ἄνθρωποι μέ τά ἄλογα˙ ὅθεν ἐστάθη καί ἐπρόσεξεν εἰς τά ἐκεῖ γινόμενα, καί βλέποντας πῶς ἐσπούδαζεν ὁ κάθε ἕνας νά περάσῃ τόν ἄλλον (σελ. 33) καί νά τόν νικήσῃ εἰς τό τρέξιμον, εἶπε ταῦτα μέ τόν λογισμόν του˙ «βλέπεις, πῶς οἱ τοῦ διαβόλου προθύμως ἀγωνίζονται; πόσῳ μᾶλλον ἡμεῖς οἱ κληρονόμοι τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν»; καί ἀπῆλθεν ἔτι προθυμότερος ἐκ τοῖς τοιαύτης θεωρίας ἐπί τόν πνευματικόν ἀγῶνα, καθώς τοῦτο γράφει ὁ ἄλλος Γέροντας Ἰωάννης περί αὐτοῦ (Ἀποκρίσει υμη»). Ἀπελθών δέ εἰς τήν περίχωρον Γάζης τῆς ἐν Παλαιστίνῃ, καί ἐκεῖσε εὑρών τό Κοινόβιον τό ἐπιλεγόμενον τοῦ Ἀββᾶ Σερίδου, ἔκτισε μικρόν κελλίον ἔξω τῆς Μονῆς πρότερον, εἰς τό ὁποῖον ἐγκλείσας ἑαυτόν, ἐτρύγα καί ἀπελάμβανε τό γλυκύτατον μέλι τῆς ἡσυχίας, ὡς τοῦτο δηλοῦται (Ἀποκρίσει σκ»). Φαίνεται δέ ὅτι ἔκτισε καί δεύτερον ἐγκλειστήριον καί ἡσύχαζεν ἐν αὐτῷ˙ ποῦ δέ τοῦτο ἔκτισεν, ἄδηλον εἶναι˙ συμπεραίνεται ὅμως ὅτι καί τό δεύτερον ἐγκλειστήριόν του ἦτον, ἤ μέσα εἰς τόπον παράμερον τοῦ ἀνωτέρου Κοινοβίου, ἤ ἔξω, πλησίον τοῦ Κοινοβίου.

Ἐν τῇ ἀρχῇ δέ τῆς ἡσυχίας του, τρεῖς μόνους ἄρτους ἔφερον αὐτῷ τήν ἑβδομάδα ἐκ τοῦ Κοινοβίου καί ἐτρέφετο (Ἀπόκρ. οβ»)˙ ἀλλ᾿ ὅμως εἰς τόσον ἄκρον πένθος ἐπέδωκεν ἑαυτόν ὁ τρισμακάριος καί τοσαύτην γλυκύτητα ἐλάμβανεν ἐκ τῶν δακρύων, ὥστε ὅπου ἀπό τήν ἡδονήν ἐκείνην τήν ἀνέκφραστον, ἔφθασεν εἰς τό νά τρώγῃ καί πίνῃ ἕνα ὀλίγον. Πολλές φορέες δέ καί ἀλησμόνει τελείως νά φάγῃ τό ἄρτον του, καθώς ἔλεγε καί ὁ Δαβίδ διά λόγου του˙ «ἐπελαθόμην τοῦ φαγεῖν τόν ἄρτον μου˙ ἀπό φωνῆς τοῦ στεναγμοῦ μου ἐκολλήθη τό ὀστοῦν μου τῇ σαρκί μου» (Ψαλμ. ρα'6). Διά τοῦτο, ποτέ μέν, δύο φορές τήν ἑβδομάδα ἔτρωγε, ποτέ δέ, μίαν, καί πάλιν ὅταν ἤρχετο εἰς τήν τράπεζαν, ἤρχετο ὡσάν νά εἶναι χορτασμένος. Τρώγοντας δέ, κατέκρινε τόν ἑαυτόν του λέγων˙ «διατί πάντοτε οὐκ εἰμί οὕτως»; Ἀπό γάρ τῆς γλυκύτητος ὅπου εἶχεν εἰς τήν πνευματικήν τροφήν, ἀλησμόνει τήν αἰσθητήν (Ἀποκρίσει στ,ζ»). Καί τό παράδοξον ἦτον, ὅτι αὐτός ἐδύνετο νά μείνῃ καί ὅλην σχεδόν τήν ζωήν του χωρίς νά φάγῃ καί νά πίῃ καί νά ἐνδυθῇ˙ ἐπειδή ἡ τροφή αὐτοῦ καί ἡ πόσις καί τό ἔνδυμα ἦτον τό Πνεῦμα τό ἅγιον (Ἀπόκρ. οη»).

Προΐοντος δέ τοῦ καιροῦ, καί ἐπί πλέον πλύνοντας τόν ἑαυτόν του διά τῶν ἀειρρύτων δακρύων, ἐκαθάρισε τήν καρδίαν του ὁ τρισόλβιος, ὄχι μόνον ἀπό τά σωματικά πάθη, ἀλλά καί ἀπό τά ψυχικά, ἀπό τήν οἴησιν λέγω, ἀπό τήν κενοδοξίαν, ἀπό τήν ἀνθρωπαρέσκειαν, ἀπό τήν πονηρίαν καί ἀπό τά ἄλλα ὅμοια τά βαθέως κεκρυμμένα μέσα εἰς τήν καρδίαν, καί οὕτως ἀνώτερος γενόμενος τῶν βελῶν τοῦ ἐχθροῦ, ἀπόκτησε τήν εἰρήνην τῶν λογισμῶν, ἥτις εἶναι τό χωρητικόν δῶρον τοῦ ἐχθροῦ, ἀπόκτησε τήν εἰρήνην τῶν λογισμῶν, ἥτις εἶναι τό χωρητικόν δῶρον τῶν χαρισμάτων τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ὡς λέγει ὁ τῆς Θεσσαλονίκης θεῖος Γρηγόριος (λόγῳ πρός τήν Ξένην). Ἀπόκτησε δέ καί τήν κοίμησιν, ἤ μᾶλλον εἰπεῖν, ἀπονέκρωσιν παντός ἐμπαθοῦς κινήματος καί φρονήματος˙ διά τοῦτο καί τό ἐγκλειστήριόν του, κοιμητήριον ὠνόμαζεν. Ὅθεν ὁ ἄλλος Γέροντας Ἰωάννης, ἐρωτηθείς διατί ἔτσι ὠνόμασεν αὐτό, ἀπεκρίθη˙ «ὅτι ἀνεπαύσατο ἀπό τῶν παθῶν ὅλων˙ ἀπέθανε γάρ τελείως τῇ ἁμαρτίᾳ˙ καί τό κελλίον αὐτοῦ, ἐν ᾧ ἐζώγρηται ὡς ἐν τάφῳ, διά τό ὄνομα τοῦ (σελ. 34) Ἰησοῦ, τόπος ἀναπαύσεως ἐστίν, ἔνθα οὐ πατεῖ δαίμων, οὐδέ ὁ ἄρχων αὐτοῦ διάβολος˙ ἁγιαστήριον γάρ ἐγίνετο, ὅτι ἐχώρησε τό κατοικητήριον τοῦ Θεοῦ» (Ἀπόκρ. ογ»). Ἀφ᾿ οὗ λοιπόν ἐκαθάρισε τήν καρδίαν του ἀπό τά πάθη καί ἠξιώθη νά γίνῃ ναός καί κατοικητήριον τοῦ ἁγίου Πνεύματος, τίς δύναται νά παραστήσῃ τά χαρίσματα ὅπου ἠξιώθη νά λάβῃ; Ἐκ τῆς τοιαύτης καθαρότητος ἐπλουτίσθη μέ τήν ὑψοποιόν καί ἀληθινήν καί τελείαν ταπείνωσιν˙ δηλαδή, ὄχι μέ τήν ταπείνωσιν ἐκείνην, ἥτις συνίσταται μέ τά ἔξω ταπεινά σχήματα καί τά ταπεινά λόγια, ἀλλά μέ τήν ταπείνωσιν ἐκείνην, τήν ὁποίαν κτίζει τό Πνεῦμα τό ἅγιον τοῖς ἐγκάτοις ἐγκαινιζόμενον, κατά τόν τῆς Θεσσαλονίκης μέγαν Γρηγόριον (λόγ. εἰς τήν Ξένην)˙ διά τοῦτο καί Θεοδώρητον αὐτήν οἱ Πατέρες καλοῦσι, καί μάλιστα ὁ Σιναΐτης θεῖος Γρηγόριος˙ «ταπείνωσις γάρ ἐστι, κατά τόν ἴδιον Βαρσανούφιον, τό ἔχον ἑαυτόν γῆν καί σποδόν, ἔργοις καί οὐ λόγοις μόνον˙ καί τό εἰπεῖν˙ ἐγώ τίς εἰμι; τίς ψηφίζει με; πρᾶγμα οὐκ ἔχω μετά τινος» (Ἀπόκρ. ρστβ»). Ἐκ τῆς ταπεινώσεως δέ ταύτης ἠξιώθη νά λάβῃ τήν μείζονα πασῶν τῶν ἀρετῶν διάκρισιν, ἥτις ἐδόθη παρά Θεοῦ εἰς τόν ἄνθρωπον ὡσάν ἕνας κυβερνήτης, κατά τόν αὐτόν Βαρσανούφιον (Ἀπόκρ. ρο»). Καί κατά τόν θεῖον Μελέτιον τόν ὁμολογητήν, «ἡ διάκρισις εἶναι βάσις τῶν ἀρετῶν, ἀρχή, μεσότης καί τέλος πάντων τῶν καλῶν˙ λύχνος φαίνων ἐν τῇ σκοτίᾳ˙ πλανωμένων ὁδηγός, χειμαζομένων λιμήν» (Βαθμίδ. ρξσ»)˙ ἐκ δέ τῆς διακρίσεως, ἠξιώθη νά λάβῃ τήν διόρασιν, διά μέσου τῆς ὁποίας ἐρευνῶνται οἱ νοητοί καί ἀπόκρυφοι λόγοι τῶν αἰσθητῶν καί νοητῶν κτισμάτων, κατά τόν ἐκ Δαμασκοῦ ὅσιον Πέτρον.

Ἐκ δέ τῆς διοράσεως ἠξιώθη νά λάβῃ καί τό τῆς προοράσεως καί προφητείας χάρισμα καί νά βλέπῃ τά μακράν γινόμενα, ὡς παρόντα, καί τά μέλλοντα, ὡς ἐνεστῶτα˙ ἀλλά τό χάρισμα τοῦτο, τόσον πολλά πλούσιον ἐδόθη εἰς τόν τρισόλβιον τοῦτον Πατέρα, ὥστε ὅπου αὐτός προεγίνωσκε καί προέλεγε πρό δύο χρόνων, ὅτι μέλλει νά ἐλθῃ εἰς τό Κοινόβιον ὁ ἀπό Μηρωσάβης ὅσιος Ἰωάννης (Ἀπόκρ. α»). Αὐτός προεγίνωσκε καί προέλεγεν, ὄτι μέλλουν νά ἔλθουν πλούσιοι καί νά κοινοβιάσουν εἰς τό Μοναστήριον (Ἀποκρ. λα»). Αὐτός διά τῆς χάριτος ἐγίνωσκε καί τάς βουλάς τῶν καρδιῶν, ὅθεν καί ἀπεκρίνετο πρός ἐκείνους ὅου τόν ἐρώτων, ὄχι μέ λόγον προφορικόν, ἀλλά μόνον μέ τόν νοῦν καί τήν διάνοιάν τους (Ἀποκρ. νδ» καί ρξγ»). Καί ἐκεῖνα τά ἴδια λόγια ὅου ἀναγινώσκομεν εἰς τήν Γραφήν ὅπως ἔλεγεν ὁ Προφήτης Ἐλισσαῖος πρός Γιεζί, τόν λαβόντα τά δύο τάλαντα ἀργυρίου ἀπό τόν Νεεμάν˙ «οὐχί ἡ καρδία μου ἐπορεύθη μετά σοῦ»; (Δ» Βασιλ. ε'26) τά αὐτά ἔλεγε καί ὁ θεῖος Βαρσανούφιος πρός τόν ἀπό Μηρωσάβης Ἰωάννην. «Καί τοῦτο μάθε, ὅτι ὅτε ὑπάγεις εἰς διακονίαν τοῦ Κοινοβίου, πάντως ὑπάγει μετά σοῦ ἡ καρδία μου» (Ἀπόκρ. κζ»). Ἐπειδή καί τοῦ αὐτοῦ Προφητικοῦ χαρίσματος τοῦ Ἐλισσαίου ἦτον ἠξιωμένος καί ὁ ὅσιος Βαρσανούφιος, ὅθεν καί ἡ πρόρρησις αὐτοῦ ποτέ δέν ἐλάνθανεν, ἀλλά διά τῶν ἔργων ἐβεβαιοῦτο˙ προεῖπε γάρ περί (σελ. 35) τοῦ ἄρχοντος, τοῦ ἀποσταλέντος παρά τοῦ Βασιλέως διά νά καταστήσῃ εἰς τόν θρόνον τῆς Γάζης τόν ἀνάξιον Ἐπίσκοπον, ὅτι «τήν πόρταν τῆς πόλεως ἐάν φθάσῃ, εἰς τήν πόλιν οὐκ ἐμβαίνει˙ οὐ συγχωρεῖ γάρ αὐτῷ ὁ Θεός»˙ καί τῇ ἀληθείᾳ οὕτως ἔγινεν. Ἐπειδή ἐξαίφνης ἀκουσθεῖσα ἡ φήμη τοῦ θανάτου τοῦ Βασιλέως, ἔκαμε νά διαλυθοῦν ὅλα τά ἐλπιζόμενα καί μελετώμενα παρ᾿ αὐτοῦ (Ἀπόκρ. ω»).

Τίς δέ δύναται νά παραστήσῃ τήν ὑπερβάλλουσαν ἀγάπην ὅπου εἶχε πρός τόν Θεόν ὁ Μακάριος; Αὐτός ἔφερεν ἐν τῇ καρδίᾳ του τήν πρός Χριστόν ἀγάπην κατακαιομένην ὡς φλόγα πυρός σφοδροτάτου, καθώς τό μαρτυρεῖ ὁ ἴδιος (Ἀπόκρ. ρι»)˙ διά τοῦτο καί ὡς τήν τοιαύτην ἀγάπην ἔχων, νά πέσῃ δέν ἐδύνετο˙ ἐπειδή κατά τόν Ἀπόστολον «ἡ τελεία ἀγάπη ἄπτωτός ἐστι, καί ὁ κτώμενος αὐτήν μένει ἐν τῇ θερμότητι, κατακλειόμενος τῇ ἀγάπῃ πρός τόν Θεόν καί πρός τόν πλησίον» (Ἀπόκρ. ιζ»). Τίς νά φανερώσῃ δέ καί τήν πρός τόν πλησίον ἀγάπην ὅπου ἀνεφλέγετο μέσα εἰς τά σπλάγχνα του; ἴδετε τήν κάμινον πῶς ἀνάπτει ἀπό τήν πολλήν ὕλην˙ τοιαύτη ἦτον πρός ὅλους τούς ἀδελφούς καί ἡ χριστομίμητος καρδία τοῦ μεγάλου Βαρσανουφίου˙ διά τοῦτο αὐτός, ὡς Πατήρ φιλόστοργος, δέν ἔπαυε νύκτα καί ἡμέραν ἀπό τό νά παρακαλῇ τόν Θεόν, διά νά κάμῃ θεοφόρους ὅλους τούς ἀδελφούς˙ καί ἄκουσον τά ἴδιά του λόγια˙ «ἐγώ καί πρό τοῦ αἰτήσασθαί με διά τήν κατακαιομένην, ὡς σφοδροτάτου πυρός φλόγα, ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ ἐν ἐμοί, τοῦ εἰπόντος˙ ζήτησον τόν πλησίον σου ὡς σεαυτόν, ἀπό τῆς καύσεως καί τοῦ ζέειν τῷ Πνεύματι, οὐ παύομαι νύκτα καί ἡμέραν δεόμενος τοῦ Θεοῦ ποιῆσαι ὑμᾶς θεοφόρους, καί οἰκῆσαι ἐν ὑμῖν καί ἐμπεριπατῆσαι καί καταπέμψαι τό Πνεῦμα τό ἅγιον ὑμῖν… καί ἐγενόμην πρός ὑμᾶς ὡς Πατήρ, σπουδάζων στρατεῦσαι τά τέκνα αὐτοῦ τῷ βασιλεῖ, ἐν στρατείαις λαμπραῖς, αὐτῶν ἀμεριμνούντων» (Ἀποκρ. ρι»). Οὐ μόνον δέ ἐδέετο τοῦ Θεοῦ ὑπέρ τούτου, ἀλλά καί πραγματικῶς ἐποίει τούς ἀδελφούς, θεοφόρους ἀληθῶς καί πνευματοφόρους˙ τόν μέν γάρ ἡγούμενον τοῦ Κοινοβίου Σέριδον, ἐφώτισε διά προσευχῆς του καί τοῦ ἄνοιξε τόν νοῦν διά νά καταλαμβάνῃ τά δυσνόητα (Ἀπόκρ. ι»), ὅν τρόπον «καί ὁ Κύριος διήνοιξε τόν νοῦν τῶν ἱερῶν Ἀποστόλων τοῦ συνιέναι τάς Γραφάς» (Λουκ. κδ'45) καί τόν ὅσιον Ἀνδρέαν ἐποίησε νά λάβῃ Πνεῦμα ἅγιον διά τῶν εὐχῶν του, εἰς ὑπομονήν καί εὐχαριστίαν (Ἀπόκρ. σιβ»)˙ ἐπειδή καί αἱ προσευχαί αὐτοῦ ἀνήρχοντο πρός τόν Θεόν ὡς ἀστραπαί ἀστράπτουσαι καί ὡς ἀκτῖνες ἡλίου, ἐν αἷς εὐφραίνετο ὁ Πατήρ, καί ἔχαιρεν ὁ Υἱός, καί ἠγάλλετο τό Πνεῦμα τό ἅγιον (Ἀποκρ. ρια»)˙ ὅθεν καί εἰσηκούοντο εἰς ὅλα τά πρός συμφέρον αἰτήματα.

Ὑπό ταύτης τῆς πρός τόν πλησίον ἀγάπης καταφλεγόμενος ὁ οὐράνιος οὗτος ἄνθρωπος, ἐτίθει χριστομιμήτως τήν ψυχήν του ὑπέρ τῶν ἀδελφῶν του, καί ἀπολογίαν ἔδιδεν εἰς τόν Θεόν δι᾿ αὐτούς (Ἀποκρ. νθ»)˙ ἐθεώρει καί (σελ. 36) ἐσκέπαζε τάς ἁμαρτίας τῶν ἀνθρώπων, καθώς ὁ Θεός θεωρεῖ καί σκεπάζει αὐτάς (Ἀποκρ. σλε»).

Καί ἐπειδή διά τήν τοιαύτην ὑπερβάλλουσαν πρός τόν πλησίον ἀγάπην, ἐδόθη αὐτῷ ἀμέσως παρά τοῦ Θεοῦ τό δεσμεῖν καί λύειν τάς ἁμαρτίας, τό ὁποῖον εἶναι τελειότης τῶν χαρισμάτων, καθώς ὁ ἴδιος ὁ Βαρσανούφιος λέγει˙ «τό δέ τέλειον χάρισμα, τό ἀφιέναι ἁμαρτίας καί ἐλευθερῶσαι ψυχάς ἐκ σκότους καί ἀγαγεῖν εἰς τό φῶς» (Ἀπόκρ. σιβ»). Διά τοῦτο καί ὁ Κύριος διάφορα ἄλλα χαρίσματα δούς πρό τῆς ἀναστάσεως εἰς τούς ἱερούς Ἀποστόλους, τήν τελειότητα ταύτην τῶν χαρισμάτων δέδωκεν αὐτοῖς ὕστερον μετά τήν ἀνάστασιν, κατά τόν αὐτόν Βαρσανούφιον λέγοντα˙ «κατανόησον τά εὐαγγέλια, πῶς καί ποσάκις δέδωκεν ὁ Χριστός τά χαρίσματα τοῖς μαθηταῖς περί ἰάσεων καί ἐκβάσεων δαιμόνων, τήν τελειότητα δέδωκε περί ἀφέσεως ἁμαρτιῶν, εἰπών αὐτοῖς, ὧν ἀφῆτε τάς ἁμαρτίας, ἀφέωνται» (Ἀποκρ. ι»).

Ἐπειδή λέγω καί ὁ μέγας Βαρσανούφιος ἠξιώθη νά λάβη τό χάρισμα τοῦτο τό συγχωρεῖν ἁμαρτίας, διά τοῦτο, ποτέ μέν, ἔλεγεν εἰς τόν ἐν Κοινοβίῳ ἀσθενοῦντα ἀδελφόν καί αἰτήσαντα ἄφεσιν ἁμαρτιῶν˙ «λέγει σοι ὁ Θεός ὁ μέγας Βασιλεύς, ἀφέωνταί σοι πᾶσαι αἱ ἁμαρτίαι σου» (Ἀποκρ. ρμε»), ποτέ δέ εἰς ἄλλον ὅμοιον ἀσθενοῦντα ὑπό φθίσεως˙ «Ἰδού συνεχώρησεν ὁ Θεός ὅλας σου τάς ἁμαρτίας κατά τήν αἴτησίν σου, ἀπό παιδός μέχρι τοῦ δεῦρο˙ εὐλογητός ὁ θελήσας Θεός, ὅτι συνεχώρησέ σοι ὅλας» (Ἀπόκρ. ρμζ») καί ἄλλων μέν ἐβάσταζε τό ἥμισυ φορτίον τῶν ἁμαρτιῶν, ἄλλων δέ, καί ὅλον (Ἀποκρ. σλε» καί ρξσ»)˙ καί ἄλλων μέν, διά νά ἐξαλείψῃ τήν βλασφημίαν ἵδρωνε δεόμενος τοῦ Θεοῦ, οὕτω γάρ ἀπεκρίνατο πρός τόν βλασφημήσαντα ἀδελφόν˙ «τό στόμα σου φύλαξον τοῦ μή ἐμπεσεῖν πάλιν εἰς τήν δεινοτάτην βλασφημίαν, κἄν ἕως αὐτῆς τῆς ψυχῆς σου φθάσῃς˙ πάνυ γάρ ἵδρωσα δυσωπῶν ὑπέρ ταύτης τόν Θεόν» (Ἀποκρ. σκζ»)˙ ἄλλων δέ, παρετίθει τάς ψυχάς ἀποθνῃσκόντων εἰς τήν ἁγίαν καί ζωοποιόν Τριάδα καί ἐποίει εἰς αὐτάς ἐλευθέραν ἀπό τούς δαίμονας, τήν εἰς τούς οὐρανούς ἄνοδον (Ἀποκρ. ρμσ»). Καί διά νά εἰπῶ καθολικῶς, ὁ μέγας οὗτος Βαρσανούφιος ἔφθασεν εἰς τό μέτρον ἐκεῖνο τῆς πρός τό πλησίον ἀγάπης, εἰς τό ὁποῖον ἔφθασε καί ὁ Ἀπόστολος Παῦλος καί πρό αὐτοῦ ὁ μέγας καί θεόπτης ἐκεῖνος Μωϋσῆς˙ διότι καί αὐτός τά ἴδια λόγια τοῦ Μωϋσέως ἔλεγε, «Πείσθητί μοι ἀδελφέ, ὅτι τό Πνεῦμα πρόθυμόν τί ἐστιν εἰπεῖν τῷ ἐμῷ Δεσπότῃ, χαίροντι ἐπί τῇ αἰτήσει τῶν δούλων αὐτοῦ, Δέσποτα, ἤ συνεισένεγκέ μοι τά τέκνα μου εἰς τήν βασιλείαν σου, ἤ κἀμέ ἐξάλειψον ἐκ τῆς βίβλου σου» (Ἀποκρ. ρια»).

Τί νά περιττολογῶ; ὁ μακάριος Βαρσανούφιος, ἀναβάσεις ἱεράς καθ᾿ ἑκάστην ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ διατιθέμενος, κατά τόν θεῖον Δαβίδ, καί προσθέτοντας ταπείνωσιν ἐπάνω εἰς τήν ταπείνωσιν, ἡσυχίαν ἐπάνω εἰς τήν ἡσυχίαν, θέρμην ἐπάνω εἰς τήν θέρμην καί ἀγάπην ἐπάνω εἰς τήν ἀγάπην, ἠξιώθη τέλος πάντων καί νά φθάσῃ εἰς τό ὑψηλότατον χάρισμα τῆς πρός Θεόν ἁρπαγῆς, (σελ. 37) ὡς ὁ μέγας Παῦλος, καί νά ἀναβαίνῃ μέχρι τοῦ ἑβδόμου οὐρανοῦ, ὄχι μέ τά φανταστικά πτερά τῆς διανοίας, ἀλλ᾿ ἐν τῇ ἀρρήτῳ δυνάμει τοῦ Πνεύματος, καί ἐκεῖ νά εὐλογῆται, νά θεωρῇ καί νά ἐντρυφᾷ ἀκόμη ἀπό τούτην τήν ζωήν τά ἄρρητα καί ἀνεκλάλητα τῆς θείας βασιλείας ἀγαθά καί μυστήρια, χωρίς νά ἠξεύρῃ, εἴτε ἐν σώματι ἦτον, εἴτε ἐκτός τοῦ σώματος. Καί ἄκουσον αὐτοῦ λέγοντος τοῦτο διά λόγου του˙ «πληροφορήσει ὑμᾶς ὁ Κύριος, ὅτι εἰς τόν ἕβδομον οὐρανόν ἀναφέρει ἡ ἀγάπη τούς ἀνθρώπους τούς ἔχοντας αὐτήν˙ καθώς τινες ἤδη μετά παρρησίας ἀνέρχονται καί εὐλογοῦνται, εἴτε ἐν σώματι, οὐκ οἶδα, εἴτε ἐκτός τοῦ σώματος, οὐκ οἶδα, ὁ Θεός γάρ ἐστιν ὁ εἰδώς˙ καί ἵνα μάθητε τήν ἀρχήν τῆς ὁδοῦ τῆς χαρᾶς ταύτης, ἀκούσατε. Πρῶτον ἔρχεται τῷ ἀνθρώπῳ τό Πνεῦμα τό ἅγιον, διδάσκον αὐτόν τά πάντα, καί πῶς δεῖ ταπεινοφρονεῖν, ἅ οὐ δύνασθε ἄρτι ἀκοῦσαι˙ εἶτα ὁδηγούμενος τῇ πρώτῃ καύσει ἐκείνη, ἀνέρχεται εἰς τόν οὐρανόν τόν πρῶτον, καί μετά ταῦτα εἰς τόν δεύτερον, καί κατά πρόβασιν ἕως τοῦ ἑβδόμου, κἀκεῖ ἐστι θεωρῆσαι ἄρρητα πράγματα καί φοβερά, ἅ οὐδείς δύναται ἀκοῦσαι, εἰμή οἱ ἐρχόμενοι εἰς τό μέτρον τοῦτο, οὗ ὁ Κύριος καταξιώσαι ὑμᾶς» (Ἀποκρ. ρι»).

Ἐντεῦθεν λοιπόν ἐδόθη εἰς αὐτόν πλουσιώτατον καί τό τῆς θαυματουργίας χάρισμα, ἤγουν τό νά δύναται ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Δεσπότου Ἰησοῦ Χριστοῦ νά ἀνασταίνῃ νεκρούς, νά διώκῃ δαίμονας, νά ἰατρεύῃ ἀσθενείας ἀνιάτους καί ἄλλας δυνάμεις καί θαυμάσια νά κάμνῃ, ὄχι ὀλιγώτερα ἀπό τούς Ἀποστόλους, καί νά κλείσῃ καί νά ἀνοίξῃ τούς οὐρανούς ὡσάν τόν Ἠλίαν, καθώς αὐτός ὁ ἴδιος ταῦτα λέγει περί ἑαυτοῦ˙ ἤ μᾶλλον εἰπεῖν, καθώς μαρτυρεῖ ὁ δούς αὐτῷ τό χάρισμα, μᾶλλον δέ τά χαρίσματα, Θεός˙ καί ὅρα ταῦτα ἐν τῇ ρπβ» Ἀποκρίσει. Διά τοῦτο καί τόν ἐν τῷ Κοινοβίῳ Γέροντα, ἐλύτρωσεν ἀπό τήν ἀσθένειαν ὅπου ἔπασχεν (Ἀποκρ. ροδ») ὁμοίως καί ἄλλον ἀδελφόν δεινῶς βασανιζόμενον ἐθεράπευσε (Ἀποκρ. φι»). Ἐντεῦθεν ἠξιώθη νά γίνῃ, ὄχι μόνον υἱός Θεοῦ κατά χάριν, ἀλλά τό θαυμασιώτερον, καί ἀδελφός τοῦ Ἰησοῦ. Καί ἄκουσον αὐτοῦ λέγοντος «εὔξασθε ὑπέρ ἐμοῦ τοῦ ἀθλίου, ἵνα κρατήσω κἀγώ τά μέτρα ταῦτα ἕως τέλους˙ ὁ γάρ κρατῶν αὐτά, ἤδη ἐγένετο ἀδελφός τοῦ Ἰησοῦ» (Ἀποκρ. ρπβ»). Ἀλλά καί ὅταν ὁ κοσμικός τοῦ ἁγίου τούτου ἀδελφός, γέρων ὄντας, ἐζήτησε νά συνομιλήσῃ μέ αὐτόν, ταῦτα πρός αὐτόν ἀπεκρίνατο˙ «ἐγώ ἀδελφόν τόν Ἰησοῦν ἔχω˙ ἐάν δέ καταφρονήσας τοῦ κόσμου γίνῃ μοναχός, τότε ἀδελφός μου εἶ» (Ἀποκρ. τμγ»).

Καί δία νά εἰπῶ μέ συντομίαν, ἐντεῦθεν ἠξιώθη νά γίνῃ ὄχι μόνον υἱός Θεοῦ καί ἀδελφός τοῦ Ἰησοῦ, ἀλλά καί θεός κατά χάριν, κατά τό «ἐγώ εἶπα θεοί ἐστε, καί υἱοί Ὑψίστου πάντες» (Ψαλμ. πβ» 6)˙ ἔφη γάρ τό πετεινόν τοῦ οὐρανοῦ, ὁ κρυφιομύστης καί Ἀρεοπαγίτης Διονύσιος˙ εὑρήσεις δέ ὅτι καί θεούς ἡ θεολογία (τό ἀνωτέρω δηλαδή λόγιον τοῦ Δαβίδ) καλεῖ, τάς τε οὐρανίας καί ὑπέρ ἡμᾶς οὐσίας, καί τούς παρ᾿ ἡμῖν φιλοθεωτάτους καί ἱερούς ἄνδρας, καίτοι τῆς θεανδρικῆς Κρυφιότητος ὑπερουσίως ἁπάντων ἐξῃρημένης τε (σελ. 38) καί ὑπεριδρυμένης καί μηδενός αὐτῇ τῶν ὄντων ἐμφεροῦς ὀνομάζεσθαι κυρίως καί ὁλικῶς δυναμένου˙ πλήν ὅσα τῶν νοερῶν τε καί λογικῶν πρός τήν ἕνωσιν αὐτῆς, ὅση δύναμις, ὁλικῶς ἐπέστραπται καί πρός τάς θείας αὐτῆς ἐλλάμψεις, ὡς ἐφικτόν, ἀκαταλήκτως ἀνατείνεται τῇ κατά δύναμιν, εἰ θέμις εἰπεῖν, θεομιμησίᾳ, καί τῆς θεϊκῆς ὁμωνυμίας ἠξίωται» (περί οὐρανίου Ἱεραρχ. κεφ. ιβ»).

Ὅθεν ἐπειδή εἰς τοιαύτην τελειότητα ὁ θεῖος ἔφθασε Βαρσανούφιος καί τοσαύτην καί τηλικαύτην παρρησίαν εὗρε πρός τόν Θεόν, διά τοῦτο καί ἐδύνατο μόνος νά δυσωπήσῃ τόν Θεόν ὑπέρ μυριάδων ἀνθρώπων καί νά μήν ἀθετηθῇ˙ ἐπειδή ἄν «τό θέλημα τῶν φοβουμένων αὐτόν ποιῇ ὁ Κύριος», κατά τόν Ψαλμῳδόν, πόσῳ μᾶλλον δέν ἀθετῇ τό θέλημα τῶν τάξιν υἱῶν καί ἀδελφῶν αὐτοῦ ἐχόντων; καί ὅρα τήν ρια» Ἀπόκρισιν αὐτοῦ. Διά τοῦτο καί ὅταν εἰς τόν καιρόν τοῦ θείου τούτου Πατρός, ἐγίνετο ὀργή μεγάλη εἰς ὅλον τόν κόσμον, καί παρεκάλεσαν αὐτόν οἱ ἐν τῷ Κοινωβίῳ ἡσυχάζοντες Πατέρες διά νά κάμῃ δέησιν πρός τόν Θεόν νά καταπαύσῃ τήν ὀργήν του, αὐτός εἶπεν, ὅτι τρεῖς ἄνδρες τέλειοι στέκουν καί παρακαλοῦσι τόν Θεόν ὑπέρ ὅλου τοῦ κόσμου, ἀπό τούς τρεῖς δέ τούτους, ἕνας ἦτον καί αὐτός. Καί ἄκουσον τά ἴδια κεχαριτωμένα λόγια τῆς ἀποκρίσεως τοῦ ἁγίου˙ «εἰσί πολλοί οἱ παρακαλοῦντες τήν φιλανθρωπίαν τοῦ Θεοῦ, παῦσαι τήν ὀργήν ἀπό τοῦ κόσμου, καί οὐδείς φιλανθρωπότερος τοῦ Θεοῦ, ἀλλ᾿ οὐ θέλει ἐλεῆσαι˙ ἀντισκήκει γάρ τό πλῆθος τῶν ἐν τῷ κόσμῳ γινομένων ἁμαρτιῶν˙ εἰσί δέ τρεῖς ἄνδρες τέλειοι τῷ Θεῷ, οἵτινες ὑπερέβησαν τό μέτρον τῆς ἀνθρωπότητος καί ἔλαβον τήν ἐξουσίαν τοῦ λῦσαι καί δῆσαι, καί ἀφῆναι ἁμαρτίας καί κρατῆσαι, καί στήκουσιν ἐν τῇ θραύσει, τοῦ μή ὑφέν ἐξολοθρεῦσαι ὅλον τόν κόσμον καί διά τῶν εὐχῶν αὐτῶν μετ᾿ ἐλέους παιδεύει˙ καί ἐρρέθη αὐτοῖς, ὅτι ἐπί ὀλίγον χρόνον ἐπιμένει ἡ ὀργή˙ σύν αὐτοῖς οὖν εὔξασθε. Συναντῶσι δέ αἱ εὐχαί τῶν τριῶν τούτων ἐν τῇ εἰσόδῳ τοῦ ἀνωτέρω θυσιαστηρίου τοῦ Πατρός τῶν φώτων καί συγχαίρουσιν ἀλλήλοις καί συν αγάλλονται ἐν τοῖς ἐπουρανίοις˙ ὅταν δέ προσέχωσιν εἰς τήν γῆν, συμπενθοῦσι καί συγκλαίουσι καί συνοδύρονται διά τά κακά τά γινόμενα καί κινοῦντα τήν ὀργήν˙ εἰσί δέ Ἰωάννης ἐν Ρώμῃ καί Ἠλίας ἐν Κορίνθῳ καί ἄλλος ἐν τῇ ἐπαρχίᾳ Ἱεροσολύμων˙ (ἤτοι αὐτός ὁ ἴδιος Βαρσανούφιος πιστεύω ὅτι ἀνύουσι τό μέγα ἔλεος˙ ναί ἀνύουσιν. Ἀμήν» (Ἀποκρ. φξδ»). Ἐπειδή δέ τῶν ὑπό Θεοῦ χαριτωθέντων ἁγίων, ὄχι μόνον ὁ νοῦς καί ἡ ψυχή χαριτώνεται καί ἁγιάζεται, ἀλλά καί τά ἱερά αὐτῶν σώματα μεταλαμβάνουσι διά μέσου τῆς ψυχῆς, τήν χάριν καί τόν ἁγιασμόν˙ἔφη γάρ ὁ τῆς Θεσσαλονίκης μέγας Γρηγόριος˙ «ὁ μέν τοι τούτων (τῶν ὑπερφυῶν χαρίτων δηλαδή) εὐμοιρήσας νοῦς, καί πρός τό συνημμένον σῶμα πολλά διαπορθμεύει τοῦ θείου κάλλους τεκμήρια, χάριτί τε καί σαρκός παχύτητι μεσιτεύων» (Λόγ. εἰς τήν Ξένην). Διά τοῦτο καί τοῦ ἁγίου Βαρσανουφίου, ὄχι μόνον ἡ ψυχή καί ὁ νοῦς (39) ἐχαριτώθη καί ἡγιάσθη, ἀλλά καί τό ἱερόν σῶμά του τῆς θείας ἀπόλαυσε χάριτος καί ἁγιότητος˙ διά τοῦτο καί ὅσα πράγματα ἤγγιζον εἰς αὐτό, μετελάμβανον καί αὐτά κάποιαν θείαν δύναμιν καί χάριν. Ὅθεν καθώς ἀναγινώσκομεν εἰς τάς Πράξεις, ὅτι τά σουδάρια (ἤτοι τά μανδήλια) καί τά σιμικίνθια (ἤτοι τά φακιόλια, ἤ ζωνάρια) τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, ἐποίουν θαύματα καί ἰάτρευον τούς ἀσθενεῖς «ὥστε καί ἐπί τούς ἀσθενοῦντας ἐπιφέρεσθαι ἀπό τοῦ χρωτός αὐτοῦ σουδάρια, ἤ σιμικίνθια, καί ἀπαλλάσσεσθαι ἀπ᾿ αὐτῶν τάς νόσους» (Πράξ. ιθ'11), τοιουτοτρόπως καί τό κουκούλιον τοῦ μεγάλου Βαρσανουφίου πεμπόμενον εἰς τόν ἀπό Μηρωσάβης Ἰωάννην, ἐσκέπαζεν αὐτόν ἀπό πολλῶν πειρασμῶν καί κακῶν (Ἀποκρ. α»). Ἄλλος δέ ὅσιος ἔστειλεν εἰς αὐτόν τό κουκούλιον καί ἀνάλαβόν του (ἤτοι τό πολυστραύριον) καί παρεκάλεσεν αὐτόν διά νά τά φορέσῃ καί διά τοῦ φορέματός του νά τά ἁγιάσῃ, καί οὕτω νά τά ἀποστείλῃ πάλιν εἰς αὐτόν διά νά τά ἔχῃ σκέπην του καί βοήθειαν (Ἀποκρ. ρκδ»). Πολλοί δέ ἔστελλον καί ἐλάμβανον εὐλογίαν, ἤτοι μέρος τι ἀπό τόν ἄρτον ὅπου ἔτρωγε καί ἀπό τό ὕδωρ ὅπου ἔπινε, καί λαμβάνοντες ταῦτα, ἐλαφρώνοντο ἀπό τά πάθη ὅπου τούς ἐπολέμουν˙ καί ὅρα τήν μγ» Ἀπόκρισιν καί μζ» καί ροα».

Τί λέγω ταῦτα; καί αὐτή μόνη ἡ φωνή τοῦ θείου Βαρσανουφίου, ἁγία ἐπιστεύετο νά εἶναι. Ὅθεν πολλοί ἐπεθύμουν καί παρεκάλουν τόν ἅγιον νά ἀξιωθοῦν διά νά τόν προσκυνήσουν καί νά ἀκούσουν τήν ἁγίαν φωνήν του. Ἐπίστευον γάρ ὅτι αὐτή θέλει εἶναι εἰς αὐτούς σκέπη μεγάλη καί βοήθεια (Ἀποκρ. σκζ»), ἀλλά καί αὐτό το ψιλόν ὄνομα τοῦ ἀββᾶ Βαρσανουφίου, ἐν μόνῃ τῇ διανοίᾳ, ἐπικαλούμενον ἐνήργει καί βοήθειαν ἐπροξένει εἰς τούς αὐτό ἐπικαλουμένους, καθώς ἕνα τοιοῦτον ἐνεργήθη εἰς τήν ἡγούμενον τοῦ Κοινοβίου Αἰλιανόν. Ἔλεγε γάρ πρός αὐτόν, ζητοῦντα πῶς νά δίδῃ ἑκάστῳ ἀπόκρισιν, ὁ ἄλλος Γέρων θεῖος Ἰωάννης, «ὅπου οὖν φθάσῃς, αἴτησαι ἐν τῇ διανοίᾳ σου τόν ἅγιον Γέροντα, ὅτι Ἀββᾶ, τί λαλήσω; καί μή μεριμνήσῃς τί εἴπῃς» (Ἀποκρ. φπα»). Τοιαῦτα μέν μεγάλα χαρίσματα ἠξιώθη νά λάβῃ καί εἰς τοσαύτην τελειότητα ἀρετῶν ἀνέβη ὁ μέγας ἐν Πατράσι Βαρσανούφιος, ἀλλά τά τόσα μεγάλα χαρίσματα ἦτον, ἀδελφοί μου, συντροφιασμένα καί μέ τόσους μεγάλους πειρασμούς, ὅσους δέν δύναταί τινας ὄχι νά ὑπομείνῃ πραγματικῶς, ἀλλ᾿ οὐδέ νά ἀκούσῃ μέ μόνην ψιλήν ἀκοήν˙ καί ἄκουσον αὐτοῦ γράφοντος πρός τόν ἀπό Μηρωσάβης Ἰωάννην˙ «ἐάν γράφω σοι, οὕς ὑπέμεινα πειρασμούς, ἔτι λέγω σοι, οὐ βαστάζουσι τά ὦτα σου˙ ἀλλά τάχα οὐδέ ἄλλου τινός εἰς τόν καιρόν τοῦτον» (Ἀποκρ. ιγ»). Ἀλλά καί μεγάλας ἀσθενείας ὁ τρισμακάριος ἐδοκίμασε, πλήν μέ τόσην γενναιότητα, ὥστε ὅπου ἐν τῇ ἀσθενείᾳ του ποτέ εἰς κλίνην δέν ἔπεσε νά ἀναπαυθῇ, ἀλλ᾿ οὔτε ἄφηνε ποτέ τό ἐργόχειρόν του (Ἀποκρ. ρξζ»). Καί δικαίως τοῦτο ἔγινε˙ διότι τά μεγάλα χαρίσματα, ἔχουσι καί μεγάλους πειρασμούς˙ καί ὅποιος δέν χύσει αἷμα, Πνεῦμα ἅγιον νά λάβῃ δέν ἠμπορεῖ˙ ὅθεν εἶπεν ὁ Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, (σελ. 40) «δός αἷμα, καί λάβε Πνεῦμα». Καί ἄλλον δέ Πατήρ εἶπε˙ «δεῖξον ἔργα, καί ἀπαίτει μισθούς». Ἔζη δέ ὁ ἅγιος οὗτος ἐπί τῶν χρόνων τοῦ Βασιλέως Ἰουστινιανοῦ, κατά τόν ἕκτον αἰῶνα, ἤτοι εἰς τούς ἑξακοσίους χρόνους ἀπό Χριστοῦ. Εἰς διάστημα δέ πεντήκοντα ὁλοκλήρων χρόνων καί ἐπέκεινα, ἄνθρωπος δέν εἶδε τόν Ὅσιον τοῦτον μέ τό νά ἦτο κεκλεισμένος μέσα εἰς ἕνα μικρότατον κελλάκι, ὡσάν μέσα εἰς ἕνα τάφον, ὡς εἴπομεν, καί πλήν τοῦ ἄρτου καί ὕδατος, ἄλλο τι φαγητόν δέν ἔφαγεν εἰς τούς χρόνους αὐτούς˙ ὅθεν ταῦτα ἀκούοντας περί αὐτοῦ ὁ τότε Πατριάρχης Ἱεροσολύμων, Εὐστόχιος ὀνομαζόμενος, καί μή πιστεύοντας αὐτά ὡς παράδοξα, ἠθέλησε νά τόν ἰδῇ. Καί λοιπόν παίρνοντας ἀνθρώπους μαζί του, ἐπῆγεν εἰς τό ἐγκλειστήριον τοῦ Ὁσίου, καί εὐθύς ὅπου ἐδοκίμασε νά χαλάσῃ τόν τοῖχον καί νά ἔμβῃ μέσα, ὤ τοῦ θαύματος; εὐγῆκε φωτία καί ὀλίγον ἔλειψε νά κατακαύσῃ καί ἐκεῖνον καί τούς ἀνθρώπους ὅπου εἶχε μαζί του, καθώς ταῦτα μαρτυρεῖ ὁ Σχολαστικός Εὐάγριος ἐν τῷ λβ» κεφαλαίῳ τοῦ δ» βιβλίου τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας του, ἐπί λέξεως γράφων:

«Γεγόνασι δέ κατ᾿ ἐκεῖνο καιροῦ ἄνδρες θεοφόροι, καί μεγάλων σημείων ἐργάται πολλαχοῦ μέν γῆς, ὧν δέ τό κλέος ἑκασταχοῦ διέλαμψε, Βαρσανούφιος Αἰγύπτιος γένος. Οὗτος ἐν σαρκί τόν ἄσαρκον διήθλευσε βίον, ἔν τινι φροντιστηρίῳ ἀγχοῦ Γάζης τοῦ πολίσματος, ὥστε πολλά μέν, καί μνήμης κρείττονα θαυματουργῆσαι, πιστεύεσθαι δέ καί ζῆν αὐτόν ἐν οἰκίσκῳ καθειργένον˙ καίτοι γε ἀπό τούτου πεντήκοντα καί πρός γε χρόνων, οὔτε ὀφθέντα οὔτε ἐπί γῆς τινος μετειληφότα˙ οἷς δυσαπιστῶν Εὐστόχιος ὁ τῶν Ἱεροσολύμων πρόεδρος, ἐπειδάν διορύττειν τόν οἰκίσκον ἔγνω, οὗ καθεῖρκτο ὁ ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ, πῦρ ἐκθορόν, μικροῦ αὐτόσε πάντας ἐνέπρησεν». Ἀφ᾿ οὗ δέ ὁ μέγας Βαρσανούφιος τόν τοῖς ὁσίοις πρέποντα ὕπνωσεν ὕπνον καί ἀπῆλθε πρός ὅν ἐπόθει Χριστόν, ἐβάλθη εἰς τήν θήκην αὐτοῦ ὁ Γέρων ἐκεῖνος ὁ οἰκῶν ἐν τῷ Κοινοβίῳ, καθώς ἔτι ζῶν προεφήτευσε καί τοῦτο ὁ αὐτός θεῖος Βαρσανούφιος˙ καί ὅρα τήν ρνγ» ἐρώτησιν.

Πρέπει δέ νά ἠξεύρουν οἱ ἀναγνῶσται, ὅτι δύο ἐστάθησαν Βαρσανούφιοι, ἕνας ὁ παρών ἅγιος καί ὀρθοδόξατος Πατήρ, καί ἄλλος αἱρετικός, ἐκ τῆς αἱρέσεως τῶν μονοφυσιτῶν, οἵτινες καί ἀκέφαλοι καί δεκακέρατοι ὠνομάζοντο, διότι εἶχον πολλούς ἀρχηγούς τῆς αἱρέσεώς των, τόν ὁποῖον αὐτόν αἱρετικόν Βαρσανούφιον ἀναφέρει ὁ θεῖος Σωφρόνιος, ὁ Πατριάρχης Ἱεροσολύμων (σελ. 42) εἰς τόν λίβελλον, ἤτοι εἰς τήν ἔγγραφον ὁμολογίαν τῆς πίστεως, ὅπου ἔστειλε πρός τήν ἐν Κωνσταντινουπόλει συγκροτηθεῖσαν κατά τῶν μονοθελητῶν ἁγίαν καί οὐκουμενικήν ἕκτην Σύνοδον. Ὅτι δέ ὁ θεῖος Βαρσανούφιος, ὁ νῦν ἡμῖν προκείμενος εἰς διήγησιν ἦτον ὀρθοδοξότατος καί ἐδέχετο αὐτόν ἡ τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησία ὡς ἅγιον, ἐβεβαίωσε καί ὁ ἅγιος Πατριάρχης Ταράσιος ἐρωτηθείς περί τούτου ἀπό τόν ἅγιον Θεόδωρον τόν Στουδίτην. Βεβαιοῖ δέ καί ὁ αὐτός Θεόδωρος ὁ Στουδίτης ἐν τῇ αὐτοῦ Διαθήκῃ˙ καί τέλος πάντων ἐπιβεβαιοῖ καί αὐτή ἡ ἰδία ἁγία εἰκών τοῦ θείου Βαρσανουφίου, ἡ ὁποία ἕως εἰς τούς καιρούς Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου, ἦτον εἰς τήν μεγάλην τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίαν μαζί μέ τάς λοιπάς ἱεράς εἰκόνας τῶν ἁγίων Πατέρων, Ἀντωνίου, λέγω, Ἐφραίμ καί πολλῶν ἄλλων ἁγίων˙ ἵνα δέ ἀξιοπιστοτέρα ἡ περί τούτου μαρτυρία γένηται, ἰδού ἐκθέτω ἐδῶ τά ἴδια λόγια τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου, καθώς εἶναι γεγραμμένα ἑλληνιστί.

«Προσέτι καί πᾶσαν βίβλον θεόπνευστον Παλαιᾶς τε καί Νέας Διαθήκης ἀποδέχομαι. Ἔτι μήν καί πάντων τῶν θεσπεσίων Πατέρων, Διδασκάλων τε καί Ἀσκητῶν τούς βίους τε καί τά θεῖα συγγράμματα. Τοῦτο δέ λέγω διά τόν φρενοβλαβῆ Πάμφιλον, τόν ἀπό Ἀνατολῆς φοιτήσαντα καί τούς δε τούς Ὁσίους διαβαλόντα˙ λέγω δή, Μᾶρκον, Ἡσαΐαν, Βαρσανούφιον, Δωρόθεόν τε καί Ἡσύχιον˙ οὐ μήν Βαρσανούφιον καί Δωρόθεον τούς τῶν Ἀκεφάλων συνακεφάλους, καί τούς τοῦ λεγομένου Δεκακεράτου συνομοκεράτους καί ὑπό τοῦ ἐν ἁγίοις Σωφρονίου ἐν τῷ Λιβέλλῳ αὐτοῦ ἀναθεματιζομένους: Ἑτέρων δηλονότι παρά τούς δέ ὄντων τῶν προειρημένων, οὕς ἐγώ πατροπαραδότως ἀποδέχομαι δι᾿ ἐρωτήσεως τοῦ ἤδη ἀρχιερατεύσαντος Ταρασίου τοῦ ἁγιωτάτου Πατριάρχου, ἑτέρων τε ἀξιοπίστων προσώπων, αὐτοχθόνων τε καί ἀνατολικῶν, ὥς τε καί τήν εἰκόνα Βαρσανουφίου ἐν τῇ θείᾳ ἐνδυτῇ τῇ τῆς μεγάλης Ἐκκλησίας συνίστασθαι τοῖς ἁγίοις Πατράσιν Ἀντωνίῳ, Ἐφραίμ καί ἑτέροις˙ καί ὡς μήτι ἐν ταῖς διδασκαλίαις αὐτῶν εὑρηκώς ἀσέβημα˙ τοὐναντίον δέ, καί πολλήν ψυχικήν λυσιτέλειαν».

Περί του Οσίου Ιωάννου, του προφήτου, του άλλου Γέροντος

Ταῦτα ὅπου εἴπομεν ἕως τώρα περί τοῦ ἁγίου Βαρσανουφίου, ἁρμόζουν νά τά εἰπῇ τινας καί περί τοῦ ὁσίου Ἰωάννου τοῦ ἄλλου Γέροντος, καθ᾿ ὅτι καί αὐτός τήν αὐτήν ἡσύχιον ζωήν εἶχε τοῦ Βαρσανουφίου, καί τῶν αὐτῶν χαρισμάτων τοῦ Πνεύματος ἠξιώθη˙ ἐξαιρέτως δέ καί μάλιστα τοῦ χαρίσματος τῆς προοράσεως καί προφητείας, δι᾿ ὅ καί Προφήτης ἐπωνομάζετο. Ὅθεν ὁ μέγας Βαρσανούφιος ἔλεγε πρός τόν ἐρωτήσαντα πρῶτον τόν θεῖον Ἰωάννην καί λαβόντα παρ᾿ ἐκείνου ἀπόκρισιν, ἔπειτα ἐρωτῶντα περί τοῦ αὐτοῦ πράγματος καί τόν Βαρσανούφιον˙ τίς δέ ἦτον ὁ λόγος ὅπου ἔλεγεν, (σελ. 42) «ὁ Θεός Βαρσανουφίου καί Ἰωάννου εἷς ἐστι» (Ἀποκρ. κ»). Καί πάλιν ἐρωτηθείς παρά τινων νά διηγηθῇ τόν βίον τοῦ Ἰωάννου, ἀπεκρίθη πρός αὐτούς˙ «περί δέ τῆς διαγωγῆς τοῦ ὁμοψύχου τέκνου, εὐλογημένου καί ταπεινοῦ ὑπηκόου, τοῦ κατά πάντα ἀρνησαμένου ἕως θανάτου τά θελήματα αὐτοῦ πάντα, τί ἔχω εἰπεῖν; Εἶπεν ὁ Κύριος˙ ὁ ἑωρακώς ἐμέ ἑώρακε τόν Πατέρα˙ καί περί τοῦ μαθητοῦ εἶπεν, ὅτι δύναται κατά τόν Διδάσκαλον αὐτοῦ˙ ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν, ἀκουέτω» (Ἀποκρ. ρλ»). Ἠθέλησε δέ νά φανερώσῃ ὁ Ἅγιος μέ τά λόγια ταῦτα, ὅτι ὁ θεῖος Ἰωάννης ἦτον ὅμοιος κατά πάντα τοῦ Πατρός καί διδασκάλου τοῦ Βαρσανουφίου. Τοῦτο δείκνυται ἀκόμη καί ἀπό μίαν ἄλλην περίστασιν. Ὁ θεῖος Ἰωάννης ὅταν ἠρωτᾶτο ἀπό τινας διά κανένα πρᾶγμα, ἐσυνήθιζε νά στέλλῃ τούς ἐρωτῶντας πρός τόν μέγαν Βαρσανούφιον διά νά δίδῃ ἐκεῖνος τάς ἀποκρίσεις εἰς αὐτούς˙ ἐποίει δέ τοῦτο διά ταπείνωσιν. Ὅθεν ἕνας φιλόχριστος εἶπε ποτέ τῷ θείῳ Ἰωάννῃ˙ «τί χλευάζεις ἡμᾶς Πάτερ Ἰωάννη, ἔχων τήν αὐτήν τοῦ Πνεύματος δύναμιν καί παραπέμπων τῷ ἁγίῳ καί μεγάλῳ Γέροντι, τῷ Πατρί Βαρσανουφίῳ»; (Ἀποκρ. ψπ»). Ἀγκαλά λοιπόν καί ὅσα περί τοῦ ἁγίου Ἰωάννου, ὅμως ἄς εἰποῦμεν καί μερικά ξεχωριστά περί αὐτοῦ, χάριν τῶν φιλολόγων ἀναγνωστῶν. Οὖτος ὁ ὅσιος ἀπό ποίαν πατρίδα ἑκατάγετο ἄδηλον εἶναι εἰς ἡμᾶς˙ ἐκατοίκησε δέ εἰς τό πρῶτον κελλίον, τό ὁποῖον ἔκτισεν ὁ μέγας Βαρσανούφιος ἔξω τοῦ ἐν Γάζῃ Κοινοβίου καί ἐκεῖ ἡσύχασε χρόνους δεκαοκτώ ἕως τήν τελευτήν του (Ἀποκρ. σκ»). Δέν εἶδεν αὐτόν ποτέ τινας νά χαμογελάσῃ, ἤ νά ταραχθῇ, ἤ χωρίς δάκρυα νά κοινωνήσῃ τά θεῖα Μυστήρια, καθώς ἐμαρτύρησε περί αὐτοῦ ὁ τοῦ Κοινοβίου Ἡγούμενος (Ἀποκρ. φξε»)˙ ἐπρόβλεπε πολλά καί προέλεγε περί ζωῆς καί θανάτου (Ἀποκρ. ψοζ»), ἰάτρευσε μετά τοῦ Γέροντος Βαρσανουφίου ἕνα φιλόχριστον καί φιλόξενον χριστιανόν ὅπου εὑρίσκετο εἰς ἀσθένειαν (Ἀπόκρ. ψπα»)˙ ἐδιάλεγε διά προγνώσεως ἐκείνους ὅπου ἦτον ἄξιοι διά νά χειροτονηθοῦν κληρικοί (Ἀποκρ. ωε»). Ὅθεν διά τό πλούσιον χάρισμα τῆς προφητείας, ὅπου ἐδόθη αὐτῷ ὑπό τοῦ Κυρίου, ἐπεκαλεῖτο, ὡς εἴπομεν, ἀπό πολλούς, Ἰωάννης ὁ Προφήτης˙ διά τοῦτο καί ὁ ὅσιος Νίκων, ὅπου ἀναφέρει τάς ἀποκρίσεις τοῦ Πατρός τούτου, ἐν τοῖς δυσί τόμοις αὐτοῦ, ἐπιγράφει αὐτόν, Ἰωάννην τόν Προφήτην.

Ἐπειδή δέ ὁ Θεός, κρίμασιν οἷς οἶδεν, ἔκρυψεν ἀπό τόν ὅσιον τοῦτον Ἰωάννην τόν θάνατον τοῦ Ἀββὰ Σερίδου, τοῦ Ἡγουμένου τοῦ Κοινοβίου τοῦ ἐν Γάζῃ, προεγνώρισε τήν τελευτήν του, καί εἶπε τά λόγια ταῦτα˙ «εἰς τά ἕβδομα τοῦ Ἀββᾶ Σερίδου τελευτῶ˙ εἰ γάρ ἔμεινεν ὁ Ἀββᾶς Σέριδος, εἶχον μεῖναι ἄλλα πέντε ἔτη, ἐπειδή δέ ἔκρυψέ μοι ὁ Θεός καί ἔλαβεν αὐτόν, οὐκ ἔτι μενῶ», ἐπειδή ὅμως καί ὁ Ἀββᾶς Αἰλιανός νέος τότε, κουρευθείς τοῦ Κοινοβίου Ἡγούμενος, δέν ἤξευρε τάς τάξεις τοῦ Μοναστηρίου καί πῶς νά διοικήσῃ τούς ἀδελφούς, παρεκάλεσε τόν θεῖον Ἰωάννην λέγων˙ (σελ. 43) «κἄν δύο ἑβδομάδας χάρισαί μοι ἵνα ἐρωτήσω σε περί τοῦ Μοναστηρίου καί τῆς διοικήσεως αὐτοῦ»˙ ὅθεν σπλαγχνισθείς ὁ Γέρων καί κινηθείς ὑπό τοῦ ἐν αὐτῷ οἰκοῦντος ἁγίου Πνεύματος, εἶπε ταῦτα. «Ἰδού ἔχεις με τάς δύο ἑβδομάδας». Ἀφ᾿ οὗ δέ ὁ Αἰλιανός ἠρώτησεν αὐτόν ὅσα ἦτον χρεία πρός τήν διοίκησιν τοῦ Κοινοβίου, καί ἐτελειώθησαν αἱ δύο ἑβδόμαδες, ἐκάλεσεν ὁ ὅσιος ὅλους τούς ἀδελφούς τοῦ Μοναστηρίου καί ἀποχαιρετήσας αὐτούς, τούς ἀφῆκε νά ὑπάγῃ ἕκαστος εἰς τό κελλίον του, καί ἔτσι παρέδωκεν ἐν εἰρήνῃ καί ἡσυχίᾳ τό πνεῦμά τους εἰς χεῖρας Θεοῦ (Ἀποκρ. σκα»).

Ποῖοι ἦσαν οἱ Ἅγιοι, Βαρσανούφιος καί Ἰωάννης. (σελ. 43)

Κατά ἀλήθειαν, ἀδελφοί, ἐγώ γράφοντας καί ἀναγινώσκοντας ταῦτα, θαυμάζω καί ἀπορῶ, ποταπή χάρις καί δόξα εἶναι ἐτούτη˙ ὅτι οἱ θνητοί καί πήλινοι ἄνθρωποι εἶχον τοιαύτην ἐξουσίαν, νά ζοῦν ὅσον θέλουν, καί νά ἀποθνήσκουν ὁπόταν θέλουν. Λύει ὅμως τόν θαυμασμόν καί τήν ἀπορίαν μου ὁ φερωνύμως μέγιστος καί θεοφόρος Μάξιμος λέγων˙ «πάντα ὅσα ὁ Θεός, καί ὁ κατά χάριν τεθεωμένος ἔσται, χωρίς τῆς κατ᾿ οὐσίαν ταυτότητος». Ὅθεν, ἐπειδή καί οἱ Πατέρες οὗτοι ἐθεώθησαν κατά χάριν καί τόν Θεόν εἶχον εἰς τήν καρδίαν τους ἔνοικον, διά τοῦτο καί τά τοῦ Θεοῦ ἀπόκτησαν ἰδιώματα˙ καθώς γάρ ὁ Θεός ἔχει τήν ἐξουσίαν ζωῆς καί θανάτου, ἔτσι οἱ καθ᾿ ὁμοίωσιν Θεοῦ γεγονότες Ἅγιοι μετέλαβον καί αὐτοί κατά χάριν ἀπό τόν Θεόν τήν αὐτήν ἐξουσίαν. Ἀφ᾿ οὗ δέ ὁ ὅσιος Ἰωάννης ἐτελείωσεν, ἐσιώπησε τελείως καί ὁ ἅγιος Βαρσανούφιος καί πλέον ἀποκρίσεις δέν ἔδιδεν, ὡς λέγει ὁ Ἀββᾶς Δωρόθεος εἰς τήν ἐπιγραφήν τοῦ β» λόγου αὐτοῦ. Ἀγκαλά καί εἰς τήν βίβλον ταύτην εὑρίσκονται ἀποκρίσεις τοῦ Βαρσανουφίου γεγραμμένες μετά τήν τελευτήν τοῦ Ἰωάννου, οἱ δέ μεταγραφεῖς δέν ἐφύλαξαν τήν τάξιν, ἀλλά τά πρός τῆς τελευτῆς του ἔγραψαν μετά τήν τελευτήν του, τελευτήσαντος δέ τοῦ Ἰωάννου καί σιωπήσαντος τοῦ Βαρσανουφίου, ἀνεχώρησε καί ὁ Ἀββᾶς Δωρόθεος ἀπό τό Κοινόβιον ἐκεῖνο καί ἐσύστησεν ἐδικόν του Κοινόβιον.

Τοιαύτη, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, ἐστάθη ἡ ζωή καί ἡ πολιτεία τῶν θεοφόρων Πατέρων τούτων Βαρσανουφίου καί Ἰωάννου˙ τοιαῦτα ὑπερφυσικά καί οὐράνια χαρίσματα ἠξιώθησαν νά λάβουν παρά Θεοῦ, καί τοιοῦτον μακάριον τέλος ἔλαβον. Καί νῦν ἀνελθόντες εἰς τούς οὐρανούς, τῆς ἀνωτάτω κατατρυφῶσι μακαριότητος, Θεόν ὁρῶντες πρόσωπον πρός πρόσωπον, ὅν ἐκ ψυχῆς ἐπί γῆς ἠγάπησαν, καί τῷ ἀνεκλαλήτῳ φωτί τῆς τρισηλίου Θεότητος καταλαμπόμενοι, καί ὑπέρ τοῦ κόσμου παντός ἀδιαλείπτως πρεσβεύοντες. Καί διά νά τελειώσω τήν διήγησιν τῶν μακαρίων τούτων Πατέρων μέ τά ἴδια λόγια τοῦ θείου Βαρσανουφίου, λέγω ὅτι οἱ τρισόλβιοι οὗτοι ἅγιοι, εἰς οὐρανούς ἤδη εὑρισκόμενοι «ὅλοι ἐγένοντο νοῦς, ὅλοι ὀφθαλμός, ὅλοι φωτεινοί, ὅλοι τέλειοι, (σελ. 44) ὅλοι θεοί, ἐμεγαλύνθησαν, ἐδοξάσθησαν, ἐλαμπρύνθησαν, ἔζησαν, καί ἐπειδή πρῶτον ἀπέθανον, εὐφραίνονται καί εὐφραίνουσιν˙ εὐφραίνονται ἐν τῇ ἀχωρίστῳ Τριάδι καί εὐφραίνουσι τάς ἄνω δυνάμεις. Ποθήσωμεν λοιπόν και ἡμεῖς τήν αὐτῶν τάξιν˙ δράμωμεν τόν αὐτόν δρόμον˙ ζηλώσωμεν τήν αὐτῶν πίστιν˙ κτησώμεθα αὐτῶν τήν ταπείνωσιν˙ τήν ὑπομονήν ἐν πᾶσιν, ἵνα καταλάβωμεν τήν αὐτῶν κληρονομίαν. Τήν ἄπτωτον αὐτῶν ἀγάπην κρατήσωμεν, ἵνα εὑρεθῶμεν ἐν τοῖς ἀνεκλαλήτοις ἀγαθοῖς, ἅ ὀφθαλμός οὐκ εἶδε, καί οὖς οὐκ ἤκουσε, καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη» (Ἀποκρ. ρκα»).

Περί της Ψυχωφελεστάτης Βίβλου των Οσίων

Ἐπειδή δέ οἱ μακαριστοί Πατέρες οὗτοι ἠγάπησαν ἐκ ψυχῆς τόν πλησίον, δέν εὐχαριστήθησαν νά τόν ὠφελήσουν μόνον εἰς τήν ζωήν τους, ἀλλά καί μετά θάνατον˙ ὅθεν καί ἀφῆκαν εἰς ὅλους τούς ἀδελφούς τήν ἱεράν ταύτην Βίβλον τους, ὡσάν μίαν κληρονομίαν πατρικήν εἰς τούς πνευματικούς υἱούς των, διά νά τήν ἀναγινώσκουν συνεχῶς καί νά λαμβάνουν ἐξ αὐτῆς μεγάλην ὠφέλειαν εἰς αἰῶνα αἰῶνος. Ἡ Βίβλους δέ αὕτη περιέχει ἀποκρίσεις ὀκτακοσίας τριάκοντα ὀκτώ, γενομένας πρός ἄλλας τόσας ἐρωτήσεις ὅπου ἐποίουν πρός αὐτούς διάφορα πρόσωπα ἀρχιερέων, ἱερέων, μοναχῶν, λαϊκῶν, γερόντων, νεωτέρων, ἀσθενῶν καί ὑγιῶν. Τάς ἀποκρίσεις δέ ταύτας, ἄλλας μέν ἔγραψεν ὁ ἄλλος Γέρων Ἰωάννης, τάς περισσοτέρας δέ ἔγραψε, μᾶλλον εἰπεῖν ὑπαγόρευσεν, ὁ μέγας Γέρων Βαρσανούφιος, ὄχι μέ θέλημα ἐδικόν του, ἀλλά μέ προσταγήν τοῦ ἁγίου Πνεύματος πρός ὠφέλειαν τῶν ψυχῶν, καθώς τοῦτο λέγει μόνος του˙ «ταῦτα πάντα οὐκ ἐξ ἰδίου θελήματος γράφω, ἀλλ᾿ ἐκ κελεύσεως τοῦ ἁγίου Πνεύματος˙ ὅλα δέ πρός διόρθωσιν καί ὠφέλειαν τῆς ψυχῆς καί συνειδήσεως τοῦ ἔσω ἀνθρώπου» (Ἀποκρ. ιγ»).

Πρᾶγμα δέ θαυμαστόν ἠκολούθησεν, ὅταν ὁ μέγαρ Βαρσανούφιος ἔκαμεν ἀρχήν νά ὑπαγορεύῃ τάς ἀποκρίσεις ταύτας πρός τόν ὅσιον Σέριδον, τόν Ἡγούμενον τοῦ Μοναστηρίου, καθώς ὁ ἴδιος Σέριδος τό ἐμαρτύρησε πρός τόν ἀπό Μηρωσάβης ὅσιον Ἰωάννην. Ὁ μέν γάρ ἅγιος Βαρσανούφιος καλέσας τόν θεῖον Σέριδον τόν αὐτοῦ γραφέα, εἶπεν αὐτῷ νά γράψῃ ἀπόκρισιν πρός τόν ἀπό Μηρωσάβης Ἰωάννην, ἀλλ᾿ ὁ Σέριδος μή δυνάμενος νά κρατήσῃ εἰς τόν νοῦν του ὅλα τά λόγια ὅπου τῷ εἶπεν ὁ Ἅγιος, ἐδιαλογίζετο καί ἠπόρει, πῶς ἔχει νά γράψῃ τόσα πολλά λόγια˙ καί πώς, ἀνίσως καί ἤθελεν ὁ Γέρων, ἔπρεπε νά μοί εἰπῇ νά φέρω μελάνι καί χαρτί διά νά ἀκούω ἕνα ἕνα λόγον καί νά τόν γράφω. Τοῦτον τόν διαλογισμόν τοῦ Σερίδου ἐγνώρισεν ὁ μέγας Βαρσανούφιος τῷ διορατικῷ χαρίσματι τοῦ ἁγίου Πνεύματος, καί εὐθύς ἔλαμψε τό πρόσωπόν του καί ἔγινεν ὡσάν πῦρ, καί λέγει τῷ Σερίδῳ˙ ὕπαγε γράψον καί μή φοβηθῇς˙ ὅτι ἀνίσως καί σοί εἰπῶ μυρίους λόγους, ἤξευρε ὅτι τό Πνεῦμα τό ἅγιον δέν θέλει σέ ἀφήσει νά γράψῃς οὔτε παραπάνω, (σελ. 45) οὔτε παρακάτω, ἕως ἑνός λόγου καί γράμματος, κἄν καί ἐσύ θέλῃς τοῦτο˙ ἀλλά θέλει ὁδηγεῖ τό χέρι σου, διά νά γράψῃς ὅσα σοί εἶπον μέ ἀκολουθίαν καί τάξιν (Ἀποκρ. α»).

Κανένας δέ ἀπό τούς περιέργους καί τό πνεῦμα τοῦ κόσμου καί τῆς σαρκός ἔχοντας, ἄς μή κατηγορήσῃ τά λόγια ταῦτα τοῦ Ἁγίου, ὡς τάχα ὑπερήφανα. Ἐπειδή ὁ σαρκικός ἄνθρωπος, ὁποῖος εἶναι ὁ ταῦτα λέγων, οὐ χωρεῖ τά τοῦ Πνεύματος˙ «μωρία γάρ αὐτῷ ἐστι, καί οὐ δύναται γνῶναι»˙ καθώς λέγει ὁ Ἀπόστολος˙ ὁ δέ Πνευματικός, ὁποῖος ἦττον ὁ χαθεῖος Βαρσανούφιος, ἀνακρίνει μέν πάντα, αὐτός δέ ὑπ᾿ οὐδενός ἀνακρίνεται» (Α'Κορ. β» 14).

Καί λοιπόν ἄν ἡ Βίβλος αὕτη ἐγράφη ἐκ προσταγῆς τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ἄς συμπεράνῃ πλέον ὁ καθ᾿ ἕνας, πόσον αὐτή εἶναι ψυχωφελεστάτη καί μεγαλωφελεστάτη˙ πόσον εἶναι γλυκυτάτη καί κεχαριτωμένη καί πόσον εἶναι γεμάτη ἀπό διάκρισιν πνευματικήν. Ἐπειδή, κατά τό φιλοσοφικόν ἀξίωμα, οἷον εἶναι τό αἴτιον, τοιοῦτον εἶναι καί τό αἰτιατόν˙ καί ὁποῖον εἶναι τό δένδρον, τοιοῦτος εἶναι καί ὁ καρπός. Καί κατά ἀλήθειαν τοῦτο τό γνωρίζει ὁ καθ᾿ ἕνας μέ τήν πεῖραν αὐτήν˙ διότι ὅταν ἀναγινώσκῃ τήν Βίβλον ταύτην, ἀκούει μέν λόγια ἀρρητόρευτα καί ἁπλοϊκά, αἰσθάνεται ὅμως κρυφίως μέσα εἰς τήν καρδίαν του μίαν θαυμαστήν χάριν καί γλυκύτητα τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ἥτις ὡς μαγνῆτις δραστική ἕλκει τήν θέλησιν εἰς συγκατάθεσιν καί πειθώ τῶν ἀναγινοσκομένων˙ καί ἁπλῶς εἰπεῖν, καί ἀναγινώσκων τά λόγια τῆς Βίβλου ταύτης, νομίζει πώς νοοῦνται ἀπό ἕνα πεφωτισμένον καί θεοφόρον νοῦν˙ πώς διατίθενται ἀπό μίαν καρδίαν ὅπου εἶχεν ἐγκάτοικον εἰς τόν ἑαυτόν της καί τόν Ἰησοῦν Χριστόν, καί τό τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἅγιον Πνεῦμα, καί πώς ἐξέρχονται ἀπό μίαν ψυχήν ὅλην εἰρηνικήν, ὅλην γαληνόμορφον, ὅλην χριστοειδῆ καί ὅλην ἐμπνεομένην ἀπό τάς λεπτάς αὔρας τοῦ εἰρηνικοῦ καί φωτιστικοῦ Πνεύματος˙ καί γνωρίζει ὅτι κατά τό δαβιτικόν «ὁ Θεός ἐλάλησεν ἐν τῷ ἁγίῳ αὑτοῦ» (Ψαλμ. νθ'6), καί ὅτι πληροῦται καί εἰς τά λόγια τῆς Βίβλου ταύτης τό «οὐχ ὑμεῖς ἐστε οἱ λαλοῦντες, ἀλλά τό Πνεῦμα τοῦ Πατρός ὑμῶν τό λαλοῦν ἐν ὑμῖν» (Ματθ. α'20). Καί ἐκεῖνο τό ἄλλο ὅπου εἶπεν ὁ αὐτός Δαβίδ περί τῆς χάριτος τῶν λογίων τῆς θεοπνεύστου Γραφῆς «ἐξεχύθη χάρις ἐν χείλεσί σου» (Ψαλμ. μδ» 3), ὅπερ ἑρμηνεύων ὁ μέγας Βασίλειος «οἱ μέν, λέγει, ἔξω τοῦ λόγου τῆς ἀληθείας, μωρίαν ὀνομάζουσι τοῦ Εὐαγγελίου τό κήρυγμα, τήν εὐτέλειαν τῆς φράσεως τῶν Γραφῶν ἐξουθενοῦντες˙ ἡμεῖς δέ οἱ καυχώμενοι ἐν τῷ Σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ, οἷς ἐφανερώθη διά τοῦ Πνεύματος τά ὑπό τοῦ Θεοῦ χαρισθέντα ἡμῖν, οὐκ ἐν διδακτοῖς ἀνθρωπίνης σοφίας λόγοις, οἴδαμεν ὅτι πλουσία χάρις ἐστίν ἐκκεχυμένη παρά Θεοῦ, ἐν τοῖς περί Χριστοῦ λόγοις, διά τοῦτο ἐν ὀλίγῳ τῷ χρόνῳ πᾶσαν σχεδόν τήν οἰκουμένην διῆλθε τό κήρυγμα˙ ἐπειδή πλουσία καί ἄφθονος ἡ χάρις ἐκκέχυται ἐπί τούς κήρυκας τοῦ Εὐαγγελίου».

Δεχθῆτε λοιπόν περιχαρῶς καί μετ᾿ ἐπιθυμίας, ἀδελφοί μου ἀγαπητοί, τήν (σελ. 46) ψυχωφελεστάτην αὐτήν Βίβλον, καί συνεχῶς ταύτην ἀναγινώσκετε ἕκαστος ὁποίας τάξεως καί βαθμοῦ εἶναι˙ ἔστι γάρ χρησιμωτάτη καί εἰς Ἀρχιερεῖς καί εἰς Ἱερεῖς καί εἰς Ἄρχοντας καί εἰς Κριτάς, μάλιστα δέ εἰς Μοναχούς ἡσυχαστάς, καί εἰς κοινοβιάτας καί ἁπλῶς εἰς ἀρχαρίους, εἰς μέσους καί εἰς τελείους˙ ἐξαιρέτως δέ εἰς ἀσθενεῖς καί πάσχοντας ἀπό διαφόρους πειρασμούς καί πάθη, καί διά τοῦτο χρειαζομένους παρηγορίαν ψυχικήν, διότι αὐτή λύει τά δύσλυτα ἐρωτήματα μέ μίαν διάκρισιν θαυμαστήν˙ αὐτή εἶναι διδάσκαλος τῆς ὑπομονῆς˙ ἐκριζώτρια τοῦ γογγυσμοῦ˙ μάχαιρα ἐκκοπτική τοῦ ἰδίου θελήματος˙ τῆς ἀνθρωπαρεσκείας τιμητικώτατος πέλεκυς˙ τῆς ἀληθοῦς καί τελείας ταπεινώσεως ὑφηγήτρια, τοῦ ἀψηφίστου εἰσηγήτρια, τῆς μετανοίας διαλαλήτρια, τοῦ πένθους γεννήτρια καί τῆς τῶν ψυχῶν σωτηρίας καί ἐν Χριστῷ τελειότητος προξενήτρια. Διά τοῦτο καί ὡς τοιαύτην πολυωφελῆ, ἀνεγίνωσκον αὐτήν συνεχῶς καί οἱ παλαιοί ἐκεῖνοι θεῖοι Πατέρες, καί πολλάς ἐκ τῶν ἐρωταποκρίσεων αὐτῆς εἰς τά ἑαυτῶν συγγράμματα ἀναφέρουσιν˙ ἔτσι ὁ ὅσιος Παῦλος ὁ Εὐεργετινός πολλά ἐκ τῆς Βίβλου ταύτης εἰς τήν βίβλον του μετωχέτευσεν˙ ἔτσι ὁ ὅσιος Νίκων ὁ ἐν τῷ μέλανι ὄρει τῆς Ἀντιοχείας ἀσκήσας ἐπί Κωνσταντίνου τοῦ Δουκός καί Ἰωάννου Ἀντιοχείας, κατά τό χιλιοστόν ἑξηκοστόν ἔτος, πολλάς μαρτυρίας ἐξ αὐτῆς ἀναφέρει, καί εἰς τούς δύο τόμους τῆς Συλλογῆς ὅπου ἐφιλοπόνησεν. Ἔτσι ὁ ἅγιος Θεόδωρος ὁ Στουδίτης ἐν τῇ Διαθήκῃ του λέγει, ὅτι εἰς τήν Βίβλον ταύτην τοῦ Βαρσανουφίου, δέν ηὗρε κανένα ἀπᾷδον καί ἄτοπον˙ μέμνηται δέ αὐτῆς καί ὁ Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, καί Πέτρος ὁ Δαμασκηνός, καί ἄλλοι Πατέρες.

Χειρόγραφα καί α» εκδοση της Βίβλου Βαρσανουφίου καί Ιωάννου

Εἶπον νά τήν δεχθῆτε περιχαρῶς καί μετ᾿ ἐπιθυμίας˙ διότι, κατά τήν κοινήν παροιμίαν, πᾶν σπάνιον ἐπιθυμητόν˙ ἡ δέ Βίβλος αὕτη τόσον ἦτον σπανία, ὥστε ὅπου, ὄχι μόνον ποτέ οὐδέποτε ἐξεδόθη, καί ἀκολούθως δέν ἔγινε κοινή εἰς τούς πολλούς διά τοῦ τύπου, ἀλλά καί ἀνέκδοτος καί ἐν χειρογράφοις σωζομένη, πολλά σπανία ἦν˙ ἄς εἶναι χάρις πολλή εἰς τήν μεγίστην, σεβασμίαν, καί βασιλικήν Μονήν τοῦ ἐν ἁγίοις μεγάλου καί θεοφόρου Πατρός ἡμῶν Ἀθανασίου τοῦ ἐν τῷ Ἄθῳ˙ εἰς ταύτην γάρ τήν εὐαγῆ Μονήν, πρός τοῖς ἄλλοις ἀξιολόγοις καί συσσευρέτοις βιβλίοις, ἅπερ εἰσί τεθησαυρισμένα ἐν τῇ πλουσίᾳ ταύτης Βιβλιοθήκῃ χειρόγραφα, εὑρέθη καί ἕν μόνον πρωτότυπον τῆς Βίβλου ταύτης παμπάλαιον, ὡσάν ἕνας μονογενής φοίνιξ, ἀπό τό ὁποῖον ἀντέγραφον ὅσοι Πατέρες ἐν τῷ ὄρει τήν Βίβλον ταύτην ἔχουσι. (Καί τούτη εἶναι ἡ ἀφορμή, διά τήν ὁποίαν εἰς μερικά μέρη τῆς Βίβλου εὑρίσκονται τινά λόγια ἀναμεταξύ ἐλλιπῆ, μέ τό νά μήν εἴχομεν ἄλλο ἀντίγραφον τελειότερον (σελ. 47) νά τά παραβάλλωμεν καί νά τά προσθέσωμεν). Ὅθεν εἶμαι βέβαιος ὅτι πολλοί, βλέποντες ἤδη ἐκδεδομένην εἰς τό φῶς τῆς τυπογραφίας, τήν ἐν τῷ σκότει καί ἀγνοίᾳ μέχρι τοῦδε εὑρισκομένην Βίβλον τοῦ θείου Βαρσανουφίου, ἔχουν νά πάθουν τό ἴδιον ἐκεῖνο σύμβαμα καί τήν ἀπορίαν, ὅπου ἔπαθον οἱ Ἕβραῖοι ἐν τῇ ἐρήμῳ, ὅταν παραδόξως εἶδον τό οὐράνιον μάννα, καί νά λέγουν καί αὐτοί ἕνας πρός τόν ἄλλον, ὡς ἐκεῖνοι ἀποροῦντες ἔλεγον˙ «Μάν; Μάν;» ἤτοι τί ἐστι τοῦτο, τί ἐστι τοῦτο; «ἰδόντες δέ οἱ Υἱοί Ἰσραήλ, εἶπαν ἕτερος τῷ ἑτέρῳ˙ τί ἐστι τοῦτο; οὐ γάρ ᾔδεισαν τί ἦν» (Ἔξοδ. ις»). Τί εἶναι ἡ Βίβλος αὕτη; ποῦ ἦτον κεκρυμμένη καί παντελῶς ἄγνωστος καί τώρα ἀνεκαλύφθη; ἡμεῖς οὔτε Βαρσανούφιον ἀκόμη ἠκούσαμεν τί ἐστιν, οὔτε βιβλίον αὐτοῦ ἑωράκαμεν πώποτε˙ συνηθίζουσι γάρ φυσικῷ τῷ τρόπῳ τά κοινά καί ἄγνωστα πράγματα νά προξενοῦσιν ἀπορίαν εἰς τήν ψυχήν.

Τίνες δέ εἰσιν οἱ τήν Βίβλον ταύτην τύποις ἐκδεδωκότες; οἱ ὁσιώτατοι καί πανοσιώτατοι, καί διά τοῦ θείου καί ἀγγελικοῦ σχήματος κατά πνεῦμα ὄντες ἀδελφοί, οἱ συγκάτοικοι καί ὁμότροποι ἐν Χριστῷ καί σύμψυχοι, ὅ τε ὁσιώτατος ἐν Μοναχοῖς κύρ Ἀνανίας καί οἱ πανοσιώτατοι ἐν Ἱερομονάχοις καί πρεσβυτέροις, ὁ παπᾶς λέγω Κυπριανός καί παπᾶς Εὐθύμιος, οἱ Ἁγιορεῖται καί σταυροποιοί, καί τήν τῶν ἐγκολπίων τέχνην μεταχειριζόμενοι˙ οὗτοι γάρ θερμήν καί ἐνδιάθετον εὐλάβειαν ἔχοντες πρός τούς ὁσίους καί θεοφόρους Πατέρας, πρός τε τόν ἅγιον Βαρσανούφιον καί ἅγιον Ἰωάννην καί ἀγάπην ὑπερβάλλουσαν σώζοντες πρός τήν ἱεράν αὐτῶν Βίβλον, ὡς πολύ τι ὠφεληθέντες ἐξ αὐτῆς, εἴς τε τάς ἄλλας θεουργούς ἀρετάς, καί μάλιστα εἰς τήν τελειοποιόν ὑπακοήν, εἰς τήν ἀθλητικήν ἐκκοπήν τοῦ θελήματος καί εἰς τήν ὑψηποιόν ταπείνωσιν, ἐξώδευσαν καί ἀντέγραψαν αὐτήν καί εἶχον εἰς ἰδικήν τους χρῆσιν. Δέν εὐχαριστήθησαν ὅμως νά ἀπολαμβάνωσιν αὐτοί μόνοι τό καλόν καί τήν ἐκ τῆς Βίβλου ὠφέλειαν, ἀλλ᾿ ἠθέλησαν νά μεταδώσουν τήν ὠφέλειαν αὐτῆς καί εἰς τούς ἄλλους ἀδελφούς ὡς φιλάδελφοι. Ὅθεν, ὄχι μόνον ἐμέ, τόν κατά πνεῦμα ἀδελφόν αὐτῶν, παρεκίνησαν νά διορθώσω αὐτήν καί μέ τήν βιογραφίαν τῶν Ὁσίων καί μέ τόν πίνακα νά τήν πλουτίσω, ἀλλά καί ἐκ τοῦ ὑστερήματος αὐτῶν ἐξοδεύσαντες καί σχεδόν ἐκ τοῦ καθημερινοῦ ἄρτου, οὗ ἤσθιον, περικόψαντες – μόλις γάρ ὁ ἐκ τοῦ ἐργοχείρου αὑτῶν πορισμός ἐξαρκεῖ αὐτοῖς καί τοῖς ξενουμένοις ὑπ᾿ αὐτῶν ἀδελφοῖς, καί κατά τήν κοινήν παροιμίαν «τό ἡμεροδούλιόν τους εἶναι ἡμεροφάγιόν τους», ὡς λέγει καί ὁ Ἐκκλησιαστής «πᾶς μόχθος ἀνθρώπου εἰς στόμα αὐτοῦ, καί γε ἡ ψυχή οὐ πληρωθήσεται» (σελ. 48) (Ἐκκλ. ς'7) – ἐκ τοῦ ἄρτου, λέγω, αὑτῶν περικόψαντες, ἐξέδωκαν ὀλίγα τινά σώματα τῆς Βίβλου ταύτης, ἐπειδή οὐκ εἶχον τόν τρόπον διά νά ἐκδώσουν πολλά. Ἀναγκασθέντες σχεδόν εἰς τοῦτο, ἐπειδή ἁμαρτίαν μεγάλην ἐστοχάσθησαν τό νά ἀφήσουν μίαν τοιαύτην ἱεράν καί πολυωφελῆ Βίβλον νά εὑρίσκεται ἀνέκδοτος εἰς ἕνα παντοτεινόν σκότος, καί οἱ μέν σκώληκες νά διαφθείρουν αὐτήν, οἱ δέ ἀδελφοί νά ὑστεροῦνται τήν ἐξ αὐτῆς ὠφέλειαν˙ ἀκολούθως δέ καί οἱ θεῖοι Πατέρες καί ἱεροί συγγραφεῖς νά μένουν ἀφανεῖς καί ἄγνωστοι εἰς τόν κόσμον, οἱ δίκην φωστήρων ἐν ἀρεταῖς, καί τοῖς τοῦ ἁγίου Πνεύματος χαρίσμασι διαλάμψαντες.

Ἀποδεξάμενοι λοιπόν καί ὑποδεξάμενοι τήν φιλάδελφον γνώμην τῶν ἀνωτέρω ἀδελφῶν, ἀναγινώσκετε ἐπιμελῶς τήν παροῦσαν Βίβλον, καί τοῦ μέλιτος καί τῶν χαρίτων αὐτῆς ἀπολαύετε˙ καρπούμενοι δέ τήν ἐξ αὐτῆς ὠφέλειαν, δεήθητε τοῦ Θεοῦ, ἀδελφοί μου χριστιανοί, διά τήν ψυχικήν σωτηρίαν τῶν ταύτην ἐκδεδωκότων, εἰς δόξαν Θεοῦ, εἰς τιμήν τῶν Ὁσίων καί εἰς τήν ἰδικήν σας ὠφέλειαν˙ καί τό παράδειγμα τούτων μιμησάμενοι, προθυμοποιηθῆτε, ἀγαπητοί, καί ὑμεῖς, εἰς τό νά ἐκδίδετε τύποις τοιαῦτα ψυχωφελῆ βιβλία, καί μάλιστα τά μέχρι τοῦδε ὄντα ἀνέκδοτα, εἰς κοινήν σωτηρίαν τῶν ὀρθοδόξων˙ οἱ γάρ τοιαῦτα βιβλία ἐκδίδοντες, δέν κάμνουσιν ἄλλο, παρά ἐκδίδουσιν εἰς τόν κόσμον, καί πολλαπλασίαζουσι φῶτα οὐράνια τῶν ψυχῶν, καί ἀπλανεῖς ὁδηγούς σωτηρίας. Ἔρρωσθε.

ᾳωγ». Ἰουνίου κβ».

Ὅλος τῆς ἡμετέρας ἀγάπης ἐξηρτημένος

Ὁ ἐν Μοναχοῖς ἐλάχιστος

Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης .

Είδησις προς τους αναγινώσκοντας την βίβλον ταύτην

(Παλαιοῦ τινος ἁγίου ἀνδρός ἀνωνύμου, τοῦ τάς ἐρωταποκρίσεις ταύτας γραφῇ παραδεδωκότος).

Παρακαλοῦμεν τούς ἐντυγχάνοντας ταύτῃ τῇ Βίβλῳ, μετ᾿ εὐλαβείας καί πίστεως τά ἐν αὐτῇ γεγραμμένα δέχεσθαι, καί μᾶλλον εἰς μίμησιν βίου καί πράξεων ἀγαθῶν τῶν ταῦτα εἰρηκότων, χάριτι Χριστοῦ σπουδάζειν ἐλθεῖν˙ τόν γάρ ἑαυτῶν βίον ἐν πολλῷ τῷ χρόνῳ, κατά Θεόν δι᾿ ὑπομονῆς καί πίστεως ἐξασκήσαντες, καί, κατά τόν ἅγιον Ἀπόστολον, νομίμως ἀγωνισάμενοι καί κατά πάντα τῇ ὁδῷ τῶν ἁγίων Πατέρων ἀκολουθήσαντες, ἄξιοι γεγόνασι τῶν τηλικούτων παρά Θεοῦ χαρισμάτων. Μέλποντες δέ ἐντυγχάνειν τοῖς γεγραμμένοις ἐν ταύτῃ τῇ Βίβλῳ, εἰδέναι ὀφείλομεν, ὅτι, τά μέν πρός ἀναχωρητάς ἐρρέθη, τά δέ τοῖς ἐν Κοινοβίοις˙ ἄλλα δέ, τοῖς ἐν συμφωνίᾳ˙ ἕτερα δέ ἱερεῦσι καί φιλοχρίστοις λαϊκοῖς. Καί τά μέν νεωτέροις, ἤτοι ἀρχαρίοις, τά δέ προβεβηκόσιν ἤδη καί γεγυμνασμένοις τήν ἕξιν˙ καί ἄλλα, τοῖς εἰς τελείωσιν τῆς ἀρετῆς ἐγγίζουσι, καθώς ἑκάστῳ ἥρμοζεν ἀκοῦσαι. Οὐ γάρ τά αὐτά τοῖς πᾶσιν ἁρμόττει διδάγματα˙ ὥσπερ γάρ ἐπί τῆς σωματικῆς ἡλικίας, ἄλλα τά βρώματα τοῦ γαλακτοτροφουμένου καί ἄλλα τοῦ ἠβῶντος καί τοῦ προβεβηκότος ἕτερα˙ οὕτω καί ἐπί τῆς πραγματικῆς ἡλικίας. Πολλάκις δέ καί πρός τήν ἀσθένειαν τοῦ λογισμοῦ τοῦ ἐρωτῶντος ἀπεκρίνοντο, οἰκονομικῶς συγκαταβαίνοντες, ἵνα μή εἰς ἀπόγνωσιν πέσῃ ὁ ἐρωτήσας˙ καθώς καί ἐν τοῖς βίοις τῶν Γερόντων εὑρίσκομεν˙ καί οὐ χρή ὡς κανόνα καθολικόν δέχεσθαι τά οὕτω συγκαταβατικῶς πρός τινας, διά τήν ἀσθένειαν αὐτῶν, εἰρημένα, ἀλλ᾿ εὐθέως διακρίνειν ὅτι πρός τόν ἐρωτήσαντα πάντως καί ἡ ἀπόκρισις παρά τῶν ἁγίων ἁρμοδίως ἐρρέθη. Συμβαίνει γάρ καί τόν τοιοῦτον ἀνανήψαντά ποτε εὐχαῖς ἁγίων ἐλθεῖν εἰς κατάστασιν πρέπουσαν μοναχοῖς, καί τότε ἀκοῦσαι πάλιν τά αὐτῷ συμφέροντα.

Παρακαλῶ δέ ὑμᾶς ἐν Κυρίῳ, ἵνα καί τῆς ἐμῆς ταπεινώσεως μνημονεύητε ἐν ταῖς ὁσίαις ὑμῶν προσευχαῖς, τοῦ ταύτας τάς Ἀποκρίσεις διά τῆς τοῦ Θεοῦ βοηθείας ταύτῃ τῇ γραφῇ παραδεδωκότος, εἰς ὠφέλειαν τῶν ταύτας ἐν φόβῳ Θεοῦ ἀναγινωσκόντων, ὅπως μή εἰς κρίμα μοι γένωνται οἱ λόγοι τῶν ἁγίων ἀλλά σκεπασθῶ διά τῶν εὐχῶν αὐτῶν τε καί ὑμῶν, νῦν καί εἰς ἡμέραν κρίσεως. Ἀμήν.

Α». ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΒΒΑ ΙΩΑΝΝΗΝ ΤΗΣ ΜΗΡΩΣΑΒΗΣ

(α» – ιθ»)

α"

Ἀπόκρισις τοῦ μεγάλου Γέροντος (εἴτουν τοῦ Βαρσανουφίου) πρός τόν ἀπό Μηρωσάβης Ἀββᾶν Ἰωάννην, αἰτήσαντα ἐλθεῖν καί οἰκῆσαι παρ᾿ αὐτοῖς ἐν τῷ κοινοβίῳ.

Γέγραπται ἐν τῷ Ἀποστόλῳ, ὅτι «ὁ ἐναρξάμενος ἐν ὑμῖν ἔργου ἀγαθοῦ, αὐτός καί τελειώσει ἕως τῆς ἡμέρας τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ». Καί πάλιν ὁ Δεσπότης ἡμῶν εἶπε τῷ προσελθόντι αὐτῷ. «Εἴ τις οὐκ ἀποτάσσεται πᾶσι τοῖς ὑπάρχουσιν αὐτοῦ καί τῷ γένει, ἔτι δέ μή μισεῖ καί τήν ἑαυτοῦ ψυχήν, οὐ δύναταί μου εἶναι μαθητής». Δυνατόν δέ ἐστι τῷ Θεῷ πληροφορῆσαι ἐφ᾿ ἡμᾶς τόν λόγον. Ὅτι «ἰδού δή τί καλόν καί τερπνόν, ἀλλ᾿ ἤ τό κατοικεῖν ἀδελφούς ἐπί τό αὐτόν»; Εὔχομαι δέ ἵνα φθάσῃς τό μέτρον τό γεγραμμένον ἐν ταῖς Πράξεσιν˙ ὅτι ὅσοι εἶχον κτήματα, ἐπώλουν καί φέροντες τό τίμημα τῶν πιπρασκομένων, ἐτίθουν πρός τοῖς ποσί τῶν Ἀποστόλων.

Καί εἰδώς σου τήν προθυμίαν, κατά Θεόν οὖσαν, εἶπον τῷ ἀγαπητῷ υἱῷ ἡμῶν Σερίδῳ, τῷ μετά Θεόν σκεπάσαντι ἡμᾶς ἀπό τῶν ἀνθρώπων˙ (ἐλπίζομεν δέ εἰς τόν Θεόν, ὅτι καί σέ μεθ᾿ ἡμῶν σκεπάζει) ὅτι δέξαι τόν ἀδελφόν Ἰωάννην μετά ἀγάπης πολλῆς, καί μή διακριθῇ ὅλως. Πρό γάρ δύο ἐτῶν (σελ. 54) ἀπεκάλυψέ μοι ὁ Θεός, ὅτι μέλλει ἥξειν ἐνταῦθα˙ καί ὅτι πολλοί τῶν ἀδελφῶν μέλλουσι συνιέναι πρός ἡμᾶς. Καί ἐγώ ἐτήρησα τήν ἀποκάλυψιν, ἕως οὗ μάθω τί ποιεῖ ὁ Κύριος. Ὡς οὖν ἐπληρώθη ὁ καιρός, κἀγώ ἐφανέρωσα ὑμῖν.

Καί ἐπειδή ἐλογίσω, ὅτι ἐξ ὧν φορῶ παρέχω σοι, ἰδού ἐπί τοῦ ἀδελφοῦ ἐπῆρα τό κουκούλιόν μου ἀπό τῆς κεφαλῆς μου, καί ἔπεμψά σοι αὐτό δι᾿ αὐτοῦ, εἰπών˙ δός αὐτῷ καί φέρε σοι ἀντ᾿ αὐτοῦ ἄλλο. Κράτει οὖν τοῦτο ἕως τῆς τελευτῆς σου˙ μέλλει γάρ σκεπάσειν σε ἀπό πολλῶν κακῶν καί πειρασμῶν. Μή δέσῃς οὖν αὐτό τινι˙ ἔστι γάρ εὐλογία Θεοῦ ἐκ τῶν χειρῶν μου. Καί σπούδασον τοῦ τελειῶσαί σου τό ἔργον, καί εὐλυτῶσαι ἀπό παντός πράγματος, ὡς ἡμεῖς εὐλυτώσαμεν, καί κάθου μεθ᾿ ἡμῶν μετά ἀμεριμνίας σχολάζων τῷ Θεῷ.

Κἀγώ Σέριδος λέγω σοι πρᾶγμα θαυμαστόν˙ ὡς γάρ ἐλάλησεν ταῦτα ὁ Γέρων, ἐλογισάμην ἐν ἐμαυτῷ. Πῶς ἔχω κρατῆσαι τοῦ γράψαι ταῦτα; Εἰ ἤθελεν ὁ Γέρων, εἶχον ἐνεγκεῖν ὧδε τό μέλαν καί τό χαρτίον, καί ἀκοῦσαι ἕνα λόγον καί γράψαι. Καί αὐτός ἔγνω ἅ ἐλογισάμην, καί ἔλαμψε τό πρόσωπον αὐτοῦ ὡς πῦρ, καί εἶπέ μοι˙ ὔπαγε γράψον, μή φοβηθῇς˙ ἐάν εἴπω σοι μυρίους (σελ. 56) λόγους φράψαι, οὔτε περισσόν, οὔτε παρά, ἕως ἑνός γράμματος ἀφῇ σε τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ γράψαι αὐτό, οὔτε ἐάν σύ θέλῃς˙ ἀλλ᾿ ὁδηγεῖ τήν χεῖρά σου πῶς αὐτά γράψεις μετά ἀκολουθίας.

β"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, προμηνύουσα αὐτῷ τάς διαφόρως ἐσομένας αὐτῷ θλίψεις, καί τήν σωματικήν ἀσθένειαν καί τήν ἐκ τούτων τῆς ψυχῆς προκοπήν.

Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ Ἰωάννη. Στερέωσόν σου τήν καρδίαν ὡς στερεάν πέτραν. Πέτραν δέ λέγω τήν νοητήν, πρός τό δύνασθαι ἀκοῦσαι ἅ μέλλω λέγειν. Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ, μήποτε ἀκούσας τοῦτο ἐπαρθῇς ἐν τῇ καρδίᾳ σου, καί ἐκπέσῃς τῆς πνευματικῆς ἐπαγγελίας˙ πολλούς γάρ ἀπώλεσεν ἡ τύφωσις καί τῶν θσασάντων εἰς μέτρον. Ἀλλ᾿ ἑτοίμασον σεαυτόν εἰς εὐχαριστίαν ἐν πᾶσιν, ἀκούσας τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου λέγοντος «ἐν παντί εὐχαριστεῖτε». Εἴτε οὖν ἐν θλίψεσιν, εἴτε ἐν ἀνάγκαις ἤ στενοχωρίαις, εἴτε ἐν ἀσθενείαις καί κόποις σωματικοῖς, ἐν πᾶσι τοῖς ἐπερχομένοις σοι εὐχαρίστησον τῷ Θεῷ. Ἐλπίζω γάρ ὅτι καί σύ ἔχεις ἐλθεῖν εἰς κατάπαυσιν αὐτοῦ˙ «διά πολλῶν γάρ θλίψεων δεῖ ἡμᾶς ἐλθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ».

Μή οὖν διστάσῃς τῇ ψυχῇ σου καί μή ἐκλυθῇς τήν καρδίαν σου ἔν τινι. Ἀλλά μιμνήσκου τοῦ Ἀποστολικοῦ λόγου «ὅτι εἰ καί ὁ ἔξω ἄνθρωπος ἡμῶν φθείρεται, ἀλλ᾿ ὁ ἔσω ἀνακαινοῦται ἡμέραν ἐξ ἡμέρας». Ἐάν οὖν μή ὑπομένῃς τά πάθη, ἐλθεῖν εἰς τόν σταυρόν οὐ δύνασαι˙ ἐάν δέ βαστάσῃς ἐν πρώτοις τά πάθη, εἰσέρχῃ εἰς τόν λιμένα τῆς αὐτοῦ καταπαύσεως, καί ἡσυχάζεις λοιπόν (σελ. 58) ἐν πολλῇ ἀμεριμνίᾳ, ἔχων τήν ψυχήν ἐστερεωμένην καί κεκολλημένην τῷ Κυρίῳ διά παντός, ἐν πίστει φρουρουμένην, ἐν ἐλπίδι χαίρουσαν, ἐν ἀγάπῃ εὐφραινομένην, ἐν τῇ ἁγίᾳ καί ὁμοουσίῳ Τριάδι φυλαττομένην. Καί τότε πληρωθήσεται περί σοῦ τό εἰρημένον˙ «εὐφρανθήτωσαν οἱ οὐρανοί, καί ἀγαλλιάσθω ἡ γῆ». Αὐτή γάρ ἐστιν ἡ ἀμέριμνος ζωή τοῦ ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ˙ χαίρει γάρ ὁ Πατήρ καί ὁ Υἱός καί τό ἅγιον Πνεῦμα ἐπί τῇ σωτηρίᾳ τῆς ψυχῆς σου, ἀγαπητέ μου ἀδελφέ.

γ«

Ἀπόκρισις τοῦ ἄλλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν αἰτήσαντα αὐτῷ συντυχεῖν.

Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ˙ συγχώρησόν μοι διά τόν Κύριον, ὅτι ἐπιθυμῶ σε ἰδεῖν, ἀλλά διά τήν τῶν ἄλλων συνείδησιν, οὐχ εὑρίσκω ἐλευθερίαν˙ συγχαίρω δέ τῇ ἀγάπῃ σου ἐπί ταῖς πεμπομέναις σοι παρά τοῦ ἁγίου Γέροντος εὐλογίας, καί μακάριος εἶ τούτων ἀξιωθείς.

δ»

Πειρασμοῦ κινηθέντος τοῖς μοναχοῖς τοῦ τόπου ἔνθα διῆγεν ὁ Ἀββᾶς Ἰωάννης, πρίν ἐλθεῖν εἰς τό κοινόβιον, καί μελλούσης κινεῖσθαι ἐπει ταραχῆς ὄντος αὐτοῦ ἐκεῖ, τοῦτο προθεωρήσας ὁ μέγας Γέρων τῷ πνεύματι, γράφει αὐτῷ ταῦτα.

Γράψον τῷ ἀδελφῷ Ἰωάννῃ˙ ἰδού πέμπω σοι τρεῖς μαρτυρίας ἀπό τῆς τοῦ Θεοῦ δυνάμεως καί ἀπό τῶν Γραφῶν τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ἐν αἷς ἐξυπνίζω σου τόν νοῦν εἰς ἐγρήγορσιν Θεοῦ καί εἰς νοήματα τοῦ ἁγίου Πνεύματος, εἰς τό γνῶναί σε τά περί τοῦ ἐνεστῶτος καιροῦ τί ἐστι. Πρώτη μαρτυρία αὕτη ἐστίν. Εἶπεν ὁ Θεός διά τοῦ ἁγίου Προφήτου Ἡσαΐου˙ «βάδιζε λαός μου εἴσελθε εἰς τό ταμιεῖόν σου, ἀπόκλεισον τήν θύραν σου, ἀποκρύβηθι μικρόν ὅσον ὅσον ἕως ἀν παρέλθῃ ἡ ὀργή Κυρίου». Ἡ δέ δευτέρα μαρτυρία αὕτη ἐστίν˙ «ἐξέλθετε ἐκ μέσου αὐτῶν καί ἀφορίσθητε, καί ἀκαθάρτου μή ἅπτεσθαι, λέγει Κύριος, κἀγώ εἰσδέξομαι ὑμᾶς, καί ἔσομαι ὑμῖν εἰς Πατέρα, καί ὑμεῖς ἔσεσθέ μοι εἰς υἱούς καί θυγατέρας, λέγει Κύριος Παντοκράτωρ». Τρίτη μαρτυρία˙ «βλέπετε πῶς περιπατεῖτε μή ὡς ἄσοφοι, ἀλλ᾿ ὡς σοφοί, ἐξαγοραζόμενοι τόν καιρόν ὅτι αἱ ἡμέραι πονηραί εἰσιν».

Ἐγώ δέ λέγω σοι, τρέχε πρός τά προκείμενά σοι, καί τελείωσόν σου τό ἔργον ταχέως, μεμνημένος τοῦ Κυρίου σου λέγοντος˙ «οὐδείς βαλών τήν χεῖρα αὐτοῦ ἐπ᾿ ἄροτρον καί στραφείς εἰς τά ὀπίσω, εὔθετός ἐστιν εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν»˙ ἐγώ γάρ βλέπω τόν ἡσύχιόν σου βίον, τόν μένοντά σε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ε«

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν Ἀββᾶ λυπηθέντα ὅτι ἐχρόνισεν ἐλθεῖν ὁ Ἀββᾶς Ἰωάννης, καί ἐκ τούτου νομίσαντα ὅτι οὐκ ἔρχεται. (σελ. 60)

Μή ἀθυμήσῃς, τέκνον, μηδέ λυπηθῇς περί τοῦ ἀδελφοῦ ἡμῶν˙ καί γάρ εἰ καί ἄπεστι τῷ σώματι, ἀλλά πάρεστι τῷ πνεύματι, καί σύν ἡμῖν ἐστι διά παντός. Ὁμόψυχος γάρ ἡμῶν ἐστι, καί οὐδέν αὐτόν χωρίζει ἀπό (σελ. 62) τῆς ἡμῶν ἀγάπης, ἀπό τοῦ νῦν καί ἕως τοῦ αἰῶνος.

ς»

Ἐπιστολή τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος γραφεῖσα πρός τόν Ἀββᾶν Ἰωάννην, ποιοῦντα ἐν τῇ αὐτοῦ χώρᾳ τινάς χρείας τῷ κοινοβίῳ, καί ὀχλούμενον ὑπό σωματικοῦ πολέμου.

Γράψον τῷ ἀδελφῷ, ὡς ἔτι εἶ ἔξω ποιῶν τόν κόπον σου κατά τήν δύναμίν σου διά τόν Θεόν καί διά τάς ψυχάς τῶν ἀδελφῶν – μᾶλλον δέ διά τήν ἡμῶν καί σοῦ ἀνάπαυσιν καί ἡσυχίαν – ἐάν γάρ ἀναπαυθῶσιν οἱ ἀδελφοί καί σκεπασθῶσι δι᾿ ἡμῶν, καί ἡμεῖς δι᾿ αὐτῶν εὑρίσκομεν τελείαν ἡσυχίαν˙ καί πληροῦται ἐφ᾿ ἡμᾶς ὁ λόγος ὁ γεγραμμένος. «Ἀδελφός ὑπ᾿ ἀδελφοῦ βοηθούμενος ὡς πόλις ὀχυρά καί τετειχισμένη»˙ κόψον τάς σχέσεις ὅλας καί τάς προφάσεις ἅς ἔχεις ἕως εἶ ἔξω, καί μή ἐάσης πρόφασιν μηδέ σχέσιν μετά τινος ἕλκουσάν σε εἰς τά ὀπίσω˙ ἐάν γάρ μή οὕτως, οὐχ ἡσυχάζεις ἐν τελείᾳ ἡσυχίᾳ˙ οὕτω γάρ καί ἡμεῖς ἐποιήσαμεν. Ταῦτα οὖν ποιῶν, τελείως ἐλπίζω ὅτι ἡσυχάζεις˙ καί γάρ μεθ᾿ ἡμῶν γίνεταί σου ὁ κλῆρος καί τό μέρος μεθ᾿ ἡμῶν εἰς τόν αἰῶνα.

Μηδείς μάθῃ τέως τά γραφόμενά σοι. Ποιῶν οὖν τόν κόπον, ἐάν κατευοδοθῇ τό πρᾶγμα ἔμποσθέν σου, εὐχαρίστησον τῷ Θεῷ καί εὔχου αὐτῷ˙ τοῦτο γάρ ἐστι τό «ἐν παντί εὐχαριστεῖτε». Καί μή ἀμελήσωμεν ἀποδοῦναι τήν εὐχαριστίαν τῷ Θεῷ, καθώς ἐκεῖνος περί οὗ εἶπας ποτέ τήν παραβολήν. Ὅτι ἀπήρχετο εὔξασθαι εἰς τήν Ἐκκλησίαν οἰκονομηθῆναι τροφήν, καί ἀπήντησεν (σελ. 64) αὐτῷ τις ποτε λέγων, ὅτι ἀρίστησον σήμερον μετ᾿ ἐμοῦ, καί ὕπαγε εὔξου˙ καί εἶπεν οὐχ ὑπάγω, τοῦτο γάρ ἀπηρχόμην αἰτήσασθαι παρά τοῦ Θεοῦ. Ἀλλ᾿ ἡμεῖς, ἐἀν εὕρωμεν, ἐάν μή εὕρωμεν, τήν εὐχήν καί τήν εὐχαριστίαν ἀποδώσωμεν τῷ Θεῷ.

Βλέπε δέ τοῦ βαστάσαι τήν νέκρωσιν τοῦ Ἰησοῦ ἐν τῷ σώματί σου διαπαντός.

ζ"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν μέλλοντα ἀπέρχεσθαι μετά τῶν ἀδελφῶν συλλέξαι ἐργόχειρον, καί φοβηθέντα τήν ἐρημίαν τῶν τόπων. Καί ὑπόμνησις τοῦ νήφειν αὐτόν πρός τόν παρενοχλοῦντα αὐτῷ σωματικόν πόλεμον. Καί ἐπαγγελία τῆς τοῦ Θεοῦ συνεργείας πρός τήν σπουδαζομένην αὐτῷ πρός αὐτούς ἀναχώρησιν.

Εἰπέ τῷ διά τοῦ ἄνωθεν θείου νεύματος κληθέντι πρός ἡμᾶς οἰκῆσαι, οὐ μόνον ἐν τῷ νῦν αἰῶνι, ἀλλά καί ἐν τῷ μέλλοντι, ἀδελφῷ ἡμῶν γνησίῳ καί ὁμοψύχῳ Ἰωάννῃ. Εἶπεν ὁ δεσπότης ἡμῶν Χριστός τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς: «Οὐχί δύο στρουθία ἀσσαρίου πωλεῖται; Καί ἕν ἐξ αὐτῶν οὐ πεσεῖται ἐπί τῆς γῆς, ἄνευ τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς; Ὑμῶν δέ καί αἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς ἠριθμημέναι εἰσί. Μή οὖν φοβηθῆτε, πολλῶν στρουθίων διαφέρετε (σελ. 66) ὑμεῖς˙ πᾶς ὅς τις ὁμολογήσει ἐν ἐμοί ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγώ ἔμπροσθεν τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς».

Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ νηφαλέως θεῖναι τόν Θεόν ἔμποσθέν σου διά παντός, ἵνα καί περί σοῦ πληρωθῇ ὁ προφητικός λόγος˙ «προωρώμην τόν Κύριον ἐνώπιόν μου διά παντός, ὅτι ἐκ δεξιῶν μου ἐστιν, ἵνα μή σαλευθῶ». Ἔκτεινον οὖν τάς χείράς σου ἐξ ὅλης σου τῆς ψυχῆς ἐπί τά προκείμενά σοι˙ καί ἐν τούτοις μελέτησον διά παντός ὅπως ἀκούσῃς τῆς φωνῆς τοῦ Θεοῦ πρός σέ λεγούσης. «Ἰδού ἀποστέλλω τόν Ἄγγελόν μου πρό προσώπου σου, ὅς κατασκευάσει τήν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου».

η"

Ὁ αὐτός ἱκανῶς κοπωθείς καί μή εὑρών ἐργόχειρον ἐλυπεῖτο καί ἐθαύμαζε, πῶς κατά τόν λόγον τοῦ Γέροντος «οὐκ ἐπέμφθη ὁ Ἄγγελος πρό προσώπου αὑτοῦ», μή εἰδώς ὅτι τοῦτο ἐρρέθη αὐτῷ πρός τήν εὐλογίαν τῆς ἀναχωρήσεως. Καί διά τοῦτο γράφει αὐτῷ ὁ Γέρων ταῦτα.

Γράψον τῷ ἀδελφῷ˙ ὅσον ἐστί τό πλοῖον ἐν τῇ θαλάσσῃ, ἐκδέχεται κινδύνους καί προσβολήν ἀνέμων. Ἐάν δέ φθάσῃ εἰς τόν τῆς ἡσυχίας λιμένα καί τόν τῆς εἰρήνης, οὐκ ἔτι ἔχει φόβον κινδύνων κάι θλίψεων καί προσβολῶν ἀνέμων, ἀλλ᾿ ἐν γαλήνῃ ἔσται. Οὕτω καί ἡ ἀγάπη σου ὅσον εἶ μετά τῶν ἀνθρώπων, προσδόκησον θλίψεις καί κινδύνους καί προσβολήν τῶν νοητῶν ἀνέμων, ὅταν δέ φθάσῃς εἰς τά ἡτοιμασμένα σοι, τότε ἄφοβος ἔσῃ.

Περί δέ οὗ προεῖπον, ὅτι εἶπεν ὁ Δεσπότης ἡμῶν «ὅτι ἰδού ἀποστελῶ τόν Ἄγγελόν μου πρό προσώπου σου», ἐπέμφθη. Περί δέ τοῦ μή εὑρεῖν ἐργόχειρον, εἶπεν ὁ Θεός ἐν τῷ μωσαϊκῷ βιβλίῳ˙ «διά τοῦτο ἐκύκλωσέ σε καί ἐπαίδευσέ σε καί ἐλιμογχόνησέ ἐν τῇ ἐρήμῳ ἐκείνῃ τῇ φοβερᾷ, γνῶναι τά ἐν τῇ καρδίᾳ σου». Νόησον τά λεγόμενά σοι παρ᾿ ἐμοῦ καί ἑδραίως κάμε καί ἀδιστάκτως, ἀγαπητέ ἀδελφέ.

θ"

Ἐπιστολή τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός αὐτόν ἀπελθόντα εἰς ἀπόκρισιν τοῦ κοινοβίου, καί διά τό πολλήν εὑρεῖν θλῖψιν ὀλιγωρήσαντα

(σελ. 68) Γράψον, τέκνον, τῷ ἀδελφῷ ἡμῶν Ἰωάννῃ ἀσπασμόν ἐν Κυρίῳ, ἐξ ἐμοῦ καί σοῦ καί τοῦ ἀδελφοῦ ἡμῶν Ἰωάννου καί εἰπέ αὐτῷ˙ μή ἐκκακήσῃς ἐν ταῖς θλίψεσι καί τοῖς σωματικοῖς πόνοις, οὕς ὑπομένεις καί κοπιᾷς δι᾿ ἡμᾶς καί διά τό ἡμῶν κοινόβιον˙ ἔστι γάρ καί τοῦτο τοῦ θεῖναι τήν ἑαυτοῦ ψυχήν ὑπέρ τῶν ἀδελφῶν, καί ἐλπίζω ὅτι πολύς ὁ μισθός τοῦ κόπου τούτου. Καί ὡς κατέστησεν ὁ Θεός τόν Ἰωσήφ θρέψαι τούς ἀδελφούς αὐτοῦ ἐν λιμῷ ἐν Αἰγύπτῳ, οὕτω καί σέ κατέστησε βοηθῆσαι τῷ κοινοβίῳ μετά τοῦ τέκνου ἡμῶν Σερίδου˙ κἀγώ σοι λέγω τόν ἀποστολικόν λόγον τόν πρός Τιμόθεον˙ «σύ οὖν τέκνον ἐνδυναμώθητι χάριτι Πνεύματος ἁγίου».

Βλέπω γάρ σου τήν ἡσυχίαν πῶς μέλλει ἔρχεσθαι καί συγχαίρω σοι ἐν Κυρίῳ˙ ὅσον γάρ ἔξω διάγεις, θλῖψιν καί κόπον σωματικόν μέλλεις εὑρίσκειν˙ ὅταν δέ φθάσῃς εἰς τόν τῆς ἡσυχίας λιμένα, ἀνάπαυσιν καί εἰρήνην εὑρίσκεις˙ ἀψευδής γάρ ἐστιν ὁ Δεσπότης ἡμῶν ὁ λέγων˙ «ὅτι δώσω αὐτοῖς ἐν τῷ νῦν αἰῶνι ἑκατονταπλασίονα, καί ἐν τῷ μέλλοντι ζωήν αἰώνιον».

Προθύμως οὖν κοπίασον, ἀδελφέ, ὅπως εὕρης, πλείονα τήν ἀγάπην καί τήν ἀνάπαυσιν. Πρό τοῦ γάρ φθάσαι τό πλοῖον τόν λιμένα, κρούεται καί χειμάζεται ἀπό τῶν κυμάτων καί τῶν κλυδώνων˙ ἐάν δέ φθάσῃ εὑρίσκεται λοιπόν εἰς πολλήν γαλήνην. Νόησον τά λεγόμενα καί φύλαξον.

«Δώῃ γάρ σοι ὁ Κύριος σύνεσιν ἐν πᾶσιν».

ι"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, λίθου πεσόντος κατά τοῦ ποδός αὐτοῦ καί πολλήν αὐτῷ κινήσαντος ὀδύνην καί ἀθυμίαν.

Ἀγαπητῷ ἀδελφῷ Ἰωάννην ἐν Κυρίῳ χαίρειν. Κατά τόν κόπον τοῦ σώματός σου τόν δι᾿ ἡμᾶς καί τό σύντριμμα τοῦ ποδός σου διά τόν Θεόν, ἐμπλῆσαι ὁ Δεσπότης Θεός τήν ψυχήν σου, ἀγαπητέ μου, τῶν ἐπουρανίων ἀγαθῶν ἑκατονταπλασίονα. Κατανόησον τά γραφόμενα παρ᾿ ἐμοῦ, ἀδελφέ, καί κρύψον παρά σεαυτῷ˙ ἀκουτιεῖ γάρ σε χαρμονήν ἐπουράνιον, δεσποτικήν, θεϊκήν. Ἐν ὀνόματι γάρ τῆς ἁγίας Τριάδος, εὑρίσκω ὅτι συγκληρονόμος εἶ τῶν ἐμῶν χαρισμάτων, τῶν παρά Θεοῦ δοθέντων μοι˙ καί κατά πρόσβασιν προσδοκῶ ὅτι ταχέως φθάνεις˙ ἔστι γάρ ὁ διά κόπων κατά Θεόν φθάνων εἰς τήν αὐτοῦ κατάπαυσιν˙ ἔστι πάλιν ὁ διά ταπείνωσιν φθάνων εἰς αὐτήν. (σελ. 70) Ἐλπίζω δέ ὅτι κατ᾿ ἀμφότερα ἕξεις, ἐν τῷ ἀποθανεῖν τήν ὀργήν σου, πνιγέντος τοῦ θυμοῦ ἀπό τῆς καρδίας σου καί τότε πληροῦται εἰς σέ ὁ γεγραμμένος λόγος˙ «ἴδε τήν ταπείνωσίν μου καί τόν κόπον μου καί ἄφες πάσας τάς ἁμαρτίας μου».

Καί ἐπειδή εἶπον ὅτι κατά πρόσβασιν φθάνεις, κατανόησον τά Εὐαγγέλια, πῶς καί ποσάκις δέδωκεν ὁ Χριστός τά χαρίσματα τοῖς μαθηταῖς περί ἰάσεων καί ἐκβάσεων δαιμόνων, τήν δέ τελειότητα (ἴσ. δέδωκε) περί ἀφέσεως ἁμαρτιῶν, εἰπών αὐτοῖς˙ «ὧν ἀφῆτε τάς ἁμαρτίας ἀφέωνται». Ἐάν οὖν διά τόν κόπον σου τόν διά τόν Θεόν ἀφήσῃ σοι τάς ἁμαρτίας σου, ἰδού τό μέτρον ὅ θέλω σε καταλαβεῖν. Ἐάν δέ δυσνόητα ρήματα ἐν τῇ ἐπιστολῇ ἀναγνῷς, ἐρώτησον τόν ὁμόψυχόν σου Σέριδον, υἱόν δέ ἐμοῦ ἀγαπητόν, καί διά τῆς τοῦ Θεοῦ χάριτος φράσσει σοι τά δυσνόητα. Ἐδεήθην γάρ τοῦ Θεοῦ ὑπέρ αὐτοῦ καί περί τούτου.

Σύ οὖν ἄνθρωπε τοῦ Θεοῦ, ἀκαταπαύστως τρέχε τήν ὁδόν τήν ἡτοιμασμένην, ὅπως μετά χαρᾶς φθάσῃς, ὅν ἐφθάσαμεν τοῦ Χριστοῦ λιμένα καί ἀκούσῃς τῆς φωνῆς τῆς πεπληρωμένης χαρᾶς καί ζωῆς καί φωτός καί ἀγαλλιάσεως, λεγούσης πρός σέ˙ «εὖ δοῦλε ἀγαθέ καί πιστέ, ἐπί ὀλίγα ἧς πιστός, ἐπί πολλῶν σε καταστήσω, εἴσελθε εἰς τήν χαράν τοῦ Κυρίου σου».

Χαίροις ἐν Κυρίῳ, χαίροις ἐν Κυρίῳ, χαίροις ἐν Κυρίῳ˙ ὁ Κύριος φυλάξοι τήν ψυχήν σου καί τό σῶμα σου ἀπό παντός κακοῦ καί παντός ἐναντιώματος διαβολικοῦ καί φαντασίας πάνυ θορυβώδους˙ ὁ Κύριος ἔσται σοι φῶς, σκέπη σου, ὁδός σου, ἰσχύς σου, στέφανός σου ἀγαλλιάσεως καί ἀντίληψις αἰωνία. Πρόσεχε σεαυτῷ, γέγραπται γάρ˙ «τά ἐκπορευόμενα διά τῶν χειλέων “μου οὐ μή ἀθετήσω”».

ια«

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός αὐτόν, παραινοῦσα αὐτόν διά παντός μνημονεύειν τῶν αὐτῷ γραφομένων, εἰς ὠφέλειαν αὐτοῦ καί στηριγμόν τῆς αὐτοῦ καρδίας.

(σελ. 72) Εἶπεν ὁ Σολομών περί τῶν γονέων αὐτοῦ˙ «οἵτινες καί ἐδίδασκόν με καί ἔλεγον˙ ἐρειδέτω ὁ λόγος ἡμῶν ἐν τῇ καρδίᾳ σου». Οὕτω κἀγώ σοι λέγω, ἀδελφέ˙ ἐρειδέτωσαν οἱ λόγοι μου ἐν τῇ καρδίᾳ σου. Καί μελέτησον πάντα τά γραφόμενά σοι παρ᾿ ἐμοῦ διαπαντός, καθώς εἶπεν ὁ Θεός διά στόματος Μωσέως˙ «ἅφαψαι αὐτά εἰς τήν δεξιάν σου χεῖρα, καί ἔσται ἀσάλευτα πρό ὀφθαλμῶν σου διά παντός˙ καί μελέτησον αὐτά κοιταζόμενος καί ἀνιστάμενος καί περιπατῶν ἐν τῇ ὁδῷ καί κοιταζόμενος ἐν οἴκῳ». Δεῖξον οὖν τά αὐτά ἐν τελειότητι ἔργων καί ὁ Θεός μου ἔσται μετά σοῦ εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ιβ»

Ὁ αὐτός ἐπέταξεν ἀδελφῷ ἔργον, καί ὡς οὐκ ἐποίησεν αὐτό γοργῶς, ἐπετίμησεν αὐτῷ. Καί πρός τοῦτο ἐδήλωσεν αὐτῷ ὁ Γέρων ταῦτα.

Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ Ἰωάννῃ˙ ὁ καιρός οὗτος ἁπαλός ἐστι καί πολλῷ κόπῳ εὑρίσκεις εἰς τόν νοῦν καιρόν ἄνθρωπον ἔχοντα στερεάν καρδίαν. Ἀλλά κράτησον τόν λόγον τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου λέγοντος˙ «ἔλεγξον, ἐπιτίμησον, παρακάλεσον ἐν πάσῃ μακροθυμίᾳ καί διδαχῇ».

ιγ"

Οἰκοδομῆς γενομένης ἐν τῷ κοινοβίῳ, αὐτός ὡς ἔμπειρος ἐχάραξε τά μέτρα τοῦ ἔργου. Καί λάθρᾳ αὐτοῦ τινές τῶν ἀδελφῶν ὡς καλόν τι νομίζοντες ποιεῖν προσέθηκαν αὐτοῖς, καί μικρόν τι παρέβλεψαν, καί ταραχθέντες αὐτοῦ καί ὀλιγωρήσαντος ἐξ αὐτῶν, δηλοῖ αὐτῷ ὁ Γέρων ταῦτα.

Εἰπέ τῷ ὁμονοοῦντι ἡμῶν ἀδελφῷ Ἰωάννῃ˙ πολλά τά γραφόμενά σοι παρ᾿ ἐμοῦ διά χειρός τοῦ γνησίου καί ἀγαπητοῦ τέκνου ἡμῶν, τοῦ ἐξ ὅλης τῆς ἑαυτοῦ ψυχῆς ἀγαπῶντος ἡμᾶς τούς τρεῖς ἐξίσου ἐν τελείᾳ ἀγάπῃ. Καί ταῦτα πάντα οὐκ ἐξ ἰδίου θελήματος γράφω, ἀλλ᾿ ἐκ κελεύσεως τοῦ ἁγίου Πνεύματος˙ ὅλα δέ πρός διόρθωσιν καί ὠφέλειαν ψυχῆς, καί συνειδήσεως τοῦ ἔσω ἀνθρώπου˙ πρός δέ θλῖψιν καί παιδείαν σώματος καί συντριβήν καρδίας σου.

(σελ. 74) Πρῶτον πρόσεχε ἀπό τοῦ πνεύματος τῆς ἀκηδίας˙ γεννᾷ γάρ πᾶν κακόν καί ποικίλον πρᾶγμα. Ἐάν γάρ γράφω σοι οὕς ὑπέμεινα πειρασμούς, ἔτι λέγω σοι οὐ βαστάζουσι τά ὦτά σου, ἀλλά τάχα οὐδέ ἄλλου τινός εἰς τόν καιρόν τοῦτον. Ἐλπίζω δέ ὅτι φθάνεις, καί οὐ μόνον ἀλλά καί αὐτοψεῖ ἰδεῖν αὐτούς ἔχεις, καί λυτρωθῆναι ἀπ᾿ αὐτῶν χάριτι Χριστοῦ διά πίστεως.

Διατί ἐκλύεται ἡ καρδία σου ἀπό ὀλιγωρίας, ἀπό τῶν τοῦ Χριστοῦ προβάτων; Ἤ οὐκ οἶδας οἵαν κεφαλαλγίαν ὑπομένει ὁ καλός διδάσκαλος ἀπό τῶν παιδίων, ἕως οὗ εὐδοκιμήσωσι; Καί τοῦτο ὅτι ἤκουσας παρ᾿ ἐμοῦ τόν ἀποστολικόν λόγον˙ «ὅτι ἔλεγξον, ἐπιτίμησον, παρακάλεσον ἐν πάσῃ μακροθυμίᾳ καί διδαχῇ».

Ἄκουσον καί πρόσχες ἅ λέγω σοι˙ ἡ μακροθυμία γεννήτριά ἐστιν ὅλων τῶν ἀγαθῶν. Κατανόησον τόν Μωσέα ἐκλεξάμενον ἑαυτῷ «συγκακουχεῖσθαι τῷ λαῷ τοῦ Θεοῦ, ἤ πρόσκαιρον ἔχειν ἁμαρτίας ἀπόλαυσιν». Ὅταν οὖν ταράσςῃ σε ὁ λογισμός ἀπό τοῦ δαίμονος πρός τινα ἄνθρωπον, εἰπέ τῷ λογισμῷ μετά μακροθυμίας˙ ὑπετάγην ἐγώ τῷ Θεῷ ἵνα δουλαγωγήσω ἄλλους; Καί παύεται ἀπό σοῦ. Ἑδραίως καί κραταιῶς δράμε μνημονεύων μου τῶν λόγων, μᾶλλον δέ τοῦ Κυρίου, ὅπως καί σύ καταλάβῃς ἡμᾶς, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. Γένοιτο, γένοιτο.

ιδ«

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, ὅτι βαρέως ἤνεγκεν ἀκούσας, ὅτι τις τῶν ἀδελφῶν, ὡς εὐτελίζων αὐτόν ἔλεγε˙ τίς γάρ ἐστιν οὗτος, ἤ πόθεν, ὅτι αὐτός θλίβεται;

(σελ. 76) Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ˙ καθώς ἐδικάζετο Μιχαήλ περί τοῦ σώματος Μωσέως, οὕτως ἀγωνίζομαι ὑπέρ σοῦ ἕως οὗ ἀπαλλαγῇς ἀπό τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου. Ἐγόγγυζον γάρ οἱ Ἰουδαῖοι περί τοῦ Σωτῆρος λέγοντες˙ «οὐχ οὗτός ἐστιν ὁ υἱός Ἰωσήφ; Οὐχί τήν μητέρα καί τούς ἀδελφούς γνωρίζομεν;». Ταῦτα κατανόησον καί ὑπόμεινον ἕως τέλους.

ιε»

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν οὔπω καθαρεύσαντα τῆς αὐτῆς ἀθυμίας.

Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ˙ ἐμνήσθην τῆς προφητείας τοῦ ἁγίου Ἱερεμίου τοῦ προφήτου λέγοντος˙ «τίς δώσει τῇ κεφαλῇ μου ὕδωρ καί τοῖς ὀφθαλμοῖς μου πηγήν δακρύων, καί κλαύσομαι τόν λαόν τοῦτον ἡμέρας καί νυκτός»; Προσεδόκων γάρ σε τήν στερεάν τροφήν διαθρέψαι, καί βλέπω σε πάλιν χρῄζοντα τοῦ γάλακτος. Βλέπε, τί γέγραπται˙ «καί ἀπό τῶν κρυφίων μου καθάρισόν με». Βλέπε, μή κλέψωσί σε οἱ πονηροί δράκοντες, καί ἐμβάλωσιν εἰς σέ τόν ἰόν αὑτῶν˙ ἔστι γάρ θανάσιμος. Οὐδείς γάρ ποτε διορθοῦται διά κακοῦ τό ἀγαθόν, ἡττᾶται γάρ τῷ κακῷ, ἀλλά διά τοῦ ἀγαθοῦ διορθοῦται τό κακόν.

Ἰδού οὖν στήκεις εἰς τό στάδιον, θηριομαχῆσαι ὀφείλεις, κατά τόν Ἀπόστολον, ἐν Ἐφέσῳ˙ νικήσας γάρ τά θηρία ἐκαυχᾶτο. Εἰς τήν ζάλην ἐβλήθης τῆς θαλάσσης ὑπομεῖναι κινδύνους πολλούς, καί συναθλῆσαι πρός τήν τρικυμίαν τῶν κυμάτων. Καί οὕτω νικήσας βοηθοῦντος τοῦ Θεοῦ, συνέρχῃ ἡμῖν εἰς τόν τῆς γαλήνης λιμένα, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ις"

(σελ. 78 ) Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν μέλλοντα ταράσσεσθαι πρός τούς ἀδελφούς ἐπί τῷ γενομένῳ ἀφανισμῷ τῶν πλίνθων ἐκ τῆς βροχῆς˙ τοῦτο γάρ ἐπέγραψε τῇ αὐτῷ ραθυμίᾳ. Προβλέπων δέ, ὅτι καί τῷ Ἀββᾷ μέλλει περί τούτου μέμφεσθαι, προασφαλίζεται αὐτόν καί ἐξυπνίζει πρός ἀσφάλειαν τῶν λογισμῶν, ὑπομιμνήσκων καί τῆς γνησίας ἀγάπης, ἥν πρός αὐτόν ὁ Ἀββᾶς κέκτηται, ἵνα τῇ τοιαύτῃ μνήμῃ τόν ἐναντίον ἀπώσηται λογισμόν.

Ποίησον ἀγάπην, τέκνον, καί τάχυνον τοῦ ἐνεγκεῖν χαρτίον καί μέλαν, ἄφες τήν ἀπόκρισιν δι᾿ ἥν ἀνῆλθες, καί γράψον τῷ ἀδελφῷ Ἰωάννῃ πρῶτον ἀσπασμόν ἐξ ἐμοῦ˙ ἐνεργεῖται γάρ τοῦ ταράξαι ἄλλους καί ταραχθῆναι ὑπ᾿ ἄλλων, καί εἰπέ αὐτῷ˙ χαίροις ἐν Κυρίῳ, ἀδελφέ μου. Εἰ πολλά τά κύματα τῆς θαλάσσης, οὐκ ἔστιν ὁ ἐξυπνίζων τόν Ἰησοῦν, ἵνα ἐπιτιμήσῃ τοῖς ἀνέμοις καί τῇ θαλάσσῃ καί γένηται γαλήνη τοῦ συνιέναι καί προσκυνῆσαι τῷ Ἰησοῦ; Εἰ πάντα μάταια καί πρόσκαιρα, τί δι᾿ αὐτῶν ἐνεργεῖται ἡμῶν ἡ καρδία, τοῦ λήθην λαβεῖν περί τοῦ εὐαγγελικοῦ λόγου, ὅτι «τί ὠφεληθῇ ἄνθρωπος ἐάν τόν κόσμον ὅλον κερδίσῃ τήν δέν ψυχήν αὐτοῦ ζημιωθῇ»;

Μάθε, ἀδελφέ μου, ὅτι ἐάν τις θλίβῃ τινά, εἴτε ἔργῳ, εἴτε λόγῳ, ὕστερον αὐτός θλίβεται ἑκατονταπλασίονα. Καί πολλάκις ἐγράφησαν ἐξ ἐμοῦ τά τῆς Γραφῆς ρήματα τοῦ Κυρίου, τό μακροθυμεῖν ἐν πᾶσι, καί προσέχειν τοῦ μή εἶναι μεμιγμένον σου τό θέλημα τινί. Ἀλλ᾿ ἐάν πέμψῃς μοι τήν ἐρώτησιν μετά τοῦ ἀγαπητοῦ μου υἱοῦ Σερίδου, τοῦ ἀεί θλιβομένου ἐν τῷ βλέπειν σε θλιβόμενον, σπούδασον ἀκριβεύσασθαι μετά τῶν λογισμῶν σου, μήποτε ἐμβάλωσι θανάσιμον ἰόν εἰς τήν καρδίαν σου τοῦ πλανηθῆναί σε, νομίζοντα κάμηλον τόν κώνωπα, καί τό βιζάκιον λίθον˙ καί εὑρίσκεται ὁ ἄνθρωπος ἔχων τήν δοκόν καί προσέχων τῷ κάρφει. Ὡς τῇ ψυχῇ μου ἔγραψά σοι˙ οἶδα γάρ ότι χαρῆναι ἔχει ἡ καρδία σου εἰς ταῦτα. «Ἔλεγξον γάρ φησι, σοφόν» καί τά ἑξῆς. Καί οἶδα πῶς ἔχω σε ἐν τῇ τοῦ Χριστοῦ ἀγάπη, ἀδελφέ.

Ἐλπίζω ὅτι ἐγγύς εἶ τοῦ ἀμεριμνῆσαι λοιπόν ἀπό τῶν γηίνων πραγμάτων καί εὑρεθῆναι εἰς τήν τῶν Πατέρων πνευματικήν ἐργασίαν˙ οὐ μή γάρ καταισχύνῃ με ὁ Κύριός μου Χριστός, δεόμενον αὐτοῦ ἡμέρας καί νυκτός περί σοῦ.

ιζ.

(σελ 80) Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα. Οἶδα, Πάτερ, ὅτι ταῦτα γίνεταί μοι διά τάς ἁμαρτίας μου˙ καί ὅτι ἄφρων εἰμί καί αἴτιος κακῶν. Ὁ δέ φέρων με εἰς ταύτην τήν θλῖψιν, ὁ Ἀββᾶς ἐστιν, ὅτι ἀμελεῖ καί παραβλέπει τά πράγματα, καί ἀφανίζονται ἐκ τῆς αἰτίας αὐτοῦ, καί οὐ βαστάζω. Τί δέ ποιήσω ὅτι ἀποκρίνομαι πρός τούς λογισμούς καί οὐ λαμβάνω δύναμιν; Καί συγχώρησόν μοι, ὅτι ἅπαξ ἐλάλησα. Ἐπί δέ τῷ δευτέρῳ οὐ προσθήσω˙ θαυμάζω δέ πῶς ἐψύγη ἐκείνη ἡ θερότης τῆς ἀγάπης ἧς εἶχον πρός [τόν Ἀββᾶν καί] τούς ἀδελφούς, καί εὔχου ὑπέρ ἐμοῦ διά τόν Κύριον.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, μιμνήσκων ὅτι εἶπε τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ ὁ Κύριος˙ ὅτι καί «ὑμεῖς ἀνόητοι ἐστέ»; ἔγραψά σοι λέγων ἀκριβεῦσαι μετά τῶν λογισμῶν σου. Εἰ ἐπόνησας τοῦ ἀκριβεύσασθαι, μαθεῖν εἶχες, ὅτι τήν δύναμιν ὧν ἀρτίως μοι ἔγραψας, προέγραψά σοι ἐγώ καί οὐκ ἦν μοι χρεία τοῦ γράψαι, ἀλλ᾿ ὅμως προσθήσω σοι πρός τάς ἐπερωτήσεις. Πρῶτον δέ ἐλέγχω σε: Εἶπας γάρ σεαυτόν ἁμαρτωλόν, καί ἐν τοῖς ἔργοις οὐκ ἔχεις σεαυτόν οὕτως˙ ὁ γάρ ἔχων ὅτι ἁμαρτωλός ἐστι καί αἴτιος κακῶν, οὐκ ἀντιλέγει τινί, οὐ μάχεται, οὐκ ὀργίζεται κατά τινος, ἀλλ᾿ ἔχει ὅλους βελτίους˙ καί εἰ χλευάουσί σε (σελ. 82) οἱ λογισμοί οὕτως ἔχειν, πῶς κινοῦσί σου τήν καρδίαν κατά τῶν βελτιόντων σου; Πρόσχες, ἀδελφέ˙ οὐκ ἔστιν ἀλήθεια, ἀκμήν γάρ οὐκ ἐφθάσαμεν ἔχειν ἑαυτούς ἁμαρτωλούς.

Εἴ τις ἀγαπᾷ τόν ἐλέγχοντα αὐτόν, σοφός ἐστι. Εἴ τις δέ ἀγαπᾷ καί οὐ ποιεῖ ἅ ἀκούει παρ᾿ αὐτοῦ, μᾶλλον τοῦτο μῖσός ἐστιν. Εἰ ἁμαρτωλός εἶ, τί μέμφῃ τόν πλησίον καί αἰτιᾶσαι αὐτόν, ὅτι δι᾿ αὐτοῦ γίνεταί σοι ἠ θλῖψις; Οὐκ οἶδας ὅτι ἕκαστος πειράζεται ὑπό τῆς ἰδίας συνειδήσεως, καί τοῦτο τίκτει αὐτῷ τήν θλῖψιν; Καί τοῦτό ἐστιν ὅ ἔγραψά σοι περί τῶν ἀδελφῶν, ὅτι μή δείξωσί σοι κάμηλον τόν κώνωπα κ.λ.π. Εὔξαι δέ μᾶλλον ἵνα συμμέτοχος ᾖ ἀεί εἰς τόν φόβον τοῦ Θεοῦ.

Ὅτι δέ εἶπας σεαυτόν ἄφρονα, μή χλευασθῇς, ἀλλ᾿ ἐρεύνησον καί εὑρήσεις ὅτι οὐκ ἔχεις οὕτως˙ εἰ γάρ κατέχεις οὕτως, οὐδέ ὀργισθῆναι ὀφείλεις, μή δυνάμενος διακρῖναι, ἤ καλῶς, ἤ κακῶς ἐγένετο τό πρᾶγμα. Ὁ γάρ ἄφρων μωρός ἀκούει˙ καί ὁ ἄφρων καί μωρός ἑρμηνεύεται ἄναλος˙ καί ὁ ἄναλος, πῶς ἄλλους ἀρτύει καί ἁλίζει; Βλέπε, ἀδελφέ, ὅτι χλευαζόμενοι λαλοῦμεν στόματι μόνον καί τά ἔργα δεικνύουσιν.

Ὅτε ἀποκρινόμεθα πρός τούς λογισμούς, οὐ λαμβάνομεν δύναμιν, ἐπειδή πρῶτον δεχόμεθα τό κατακρῖναι τόν πλησίον καί ἐκνευροῦται ἡμῶν ἡ δύναμις τοῦ πνεύματος καί αἰτιώμεθα τόν ἀδελφόν ἡμῶν, αὐτοί αἴτιοι ὄντες. Ἐάν ἔχῃς ὅτι τοῦ ἐλεοῦντος Θεοῦ ἐστι τό πᾶν, καί οὔτε τοῦ θέλοντος, οὔτε τοῦ τρέχοντος, τί οὐ κατανοεῖς καί ἀγαπᾷς τόν ἀδελφόν σου ἐν τελείᾳ ἀγάπῃ; Πόσοι γάρ ἤθελον ἡμᾶς τούς γέροντας καί ἔτρεχον, καί οὐκ ἐδόθη αὐτοῖς! Καί καθημένου αὐτοῦ ἔπεμψεν ἡμᾶς πρός αὐτόν ὁ Θεός, καί τέκνον γνήσιον ἡμῶν αὐτόν ἐποίησε˙ τήν ἔσω γάρ προαίρεσιν ἀγαπᾷ ὁ Θεός.

(σελ. 84) Τό δέ εἰπεῖν ἅπαξ ἐλάλησα, καί τά λοιπά, ἐάν πυκτεύῃς τοῦ κτήσασθαι, μακάριος εἶ˙ οὐ γάρ πᾶσι δέδοται. Καί περί τῶν λοιπῶν λογισμῶν, ἀνάθου εἰς τόν θεόν πάντα λογισμόν, λέγων˙ ὁ Θεός οἶδε τό συμφέρον καί ἀναπαύῃ˙ καί κατά μικρόν ἔρχεταί σοι δύναμις τοῦ ὑπενεγκεῖν. Καί μή παντελῶς κόψῃς τό λαλῆσαι˙ κἄν δέ λαλήσῃς καί μή εἰσακουσθῇς μηδέ εὕρης χάριν ἐν τῷ λόγῳ περί σου, μή λυπηθῇς, ὠφελῆσαι γάρ μᾶλλον.

Περί δέ ὧν θαυμάζεις, ἡ τελεία ἀγάπη ἄπτωτός ἐστι, καί ὁ κτώμενος αὐτήν μένει ἐν τῇ θερμότητι, κατακλειόμενος τῇ ἀγάπῃ πρός τόν Θεόν καί πρός τόν πλησίον.

Περί δέ ὧν ἐσχάτως ἔγραψας δεήσεων, ὀφείλεις ἀρκεσθῆναι ᾗ ἔγραψά σοι λέξει˙ ὅτι νύκτα καί ἡμέραν εὔχομαι περί σοῦ ἀδιαλείπτως πρός τόν Θεόν. Ἐκ περισσοῦ οὖν καί τοῦτο ἔγραψας. Ἔχεις οὖν παρ᾿ ἐμοῦ τροφήν κατά Θεόν ἐπί πολύν χρόνον˙ καρτέρησον καί ὑπόμεινον τόν Κύριον, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν. σ

ιη"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν ἐρωτήσαντα πόθεν ἐστίν ἡ θερμότης καί ἡ ψυχρότης, καί ἡ σκληροκαρδία, καί περί τοῦ σωματικοῦ πολέμου.

Περί τῆς θέρμης καί τῆς ψυχρότητος, δῆλόν ἐστι, ὅτι ὁ Κύριος πῦρ ὠνομάσθη, θερμαῖνον καί ἐμπυρίζον καρδίαν καί νεφρούς. Ἐάν οὕτω, καί ὁ διάβολος ψυχρός ἐστι, καί ἀπ᾿ αὐτοῦ ἡ ψυχρότης ὅλη. Εἰ μή γάρ οὕτως εἶχε, πῶς λέγει, ὅτι τότε ψυγήσεται ἡ ἀγάπη τῶν πολλῶν; Τό δέ τότε τί ἐστιν, εἰ μή ἐν τοῖς καιροῖς τοῦ ἀντιδίκου; Ἐάν οὖν αἰσθανώμεθα ψυχρείας, ἐπικαλεσώμεθα τόν Θεόν, καί ἐρχόμενος θερμαίνει ἡμῶν τήν καρδίαν εἰς τήν τελείαν αὐτοῦ ἀγάπην, οὐ μόνον πρός αὐτόν, ἀλλά καί πρός τόν πλησίον˙ καί ἀπό προσώπου τῆς θέρμης αὐτοῦ ἐξορίζεται ἡ τοῦ μισοκάλου ψυχρεία. Εἰ γάρ ἐξήρανε τήν πηγήν τῶν δακρύων τῆς καρδίας σου, ὕγρανέ σου (σελ. 86) τήν ὑπό γαστέρα. Ἀλλ᾿ ἑστίασον τόν Κύριον ἐν τῷ σῷ οἴκῳ, καί ταύτην ξηρανεῖ, καί τήν πηγήν τῶν δακρύων καθαρίζει πρός τήν ρύσιν τοῦ ὕδατος τοῦ νοητοῦ.

Ὁ θέλων ἐλθεῖν εἰς τόν φόβον τοῦ Θεοῦ, δι᾿ ὑπομονῆς ἔρχεται˙ φησί γάρ˙ «ὑπομένων ὑπέμεινα τόν Κύριον καί προσέσχε μοι, καί εἰσήκουςε τῆς δεήσεως μου». Καί τί; «Καί ἀνήγαγέ με ἐκ λάκκου ταλαιπωρίας, καί ἀπό πηλοῦ ἰλύος». Ἀπό δέ τοῦ τοιούτου λάκκου λογίζεται καί ἡ σκληροκαρδία. Ὅπερ οὖν ποθεῖς, κτῆσθαι, καί σώζῃ ἐν Κυρίῳ.

ιθ«

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν ἐρωτήσαντα περί μακροθυμίας.

Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ˙ ἔγραψά σοι περί τῆς μακροθυμίας. Καί νῦν λέγω σοι˙ εἶπεν ὁ δεσπότης ἡμῶν Θεός τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς˙ «ἰδού δέδωκα ὑμῖν τήν ἐξουσίαν τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καί σκορπίων, καί ἐπί πᾶσαν τήν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ καί οὐδέν ὑμᾶς οὐ μή ἀδικήσῃ». Γενοῦ οὖν ὡς ὁ Ἰώβ ἐκπίνων μυκτηρισμόν ἴσα ποτῷ˙ ταῦτα ποίησον καί εἰς ταῦτα μελέτησον διά παντός.

(κ» – λθ»)

κ»

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν ἐρωτήσαντα εἰ ἔδωκεν ὁ Θεός ἐξουσίαν πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καί σκορπίων, πῶς κινοῦμαι;

Τίς λαβών ἐξουσίαν τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καί σκορπίων, ἀδικεῖται ἔτι ὑπ᾿ αὐτῶν, ἤ κατακυριεύεται; Ἐρεύνησον οὖν τήν καρδίαν σου ἀπό παντός πράγματος, καί εἰ δύναται κινῆσαι τήν καρδίαν σου, κἄν ροπήν, μάθε ὅτι ἀκμήν μακράν εἶ τοῦ λαβεῖν κατά τούτων ἐξουσίαν, καί μή ἀμελήσῃς εἰς ἑαυτόν, μήποτε προκαταλάβῃ σε ὁ καιρός. Ἀλλ᾿ εἴ τι ἐάν ἴδῃς πρᾶγμα γινόμενον – τί λέγω περί τῶν τοῦ κόσμου ὅτι παρερχόμενα εἰσίν, ἀλλά περί φοβερῶν πραγμάτων, εἴτε ἐν οὐρανῷ, εἴτε ἐν τῇ γῇ – πρόθου τόν (σελ. 88) Θεόν καί τήν κρίσιν πρό ὀφθαλμῶν σου, καί ὅτι ὀλίγον καιρόν ἔχομεν ἐν τῷ κόσμῳ ποιῆσαι. Καί ἀνάπαυσιν τήν πραότητα εἰς τήν καρδίαν σου, μιμνησκόμενος τοῦ προβάτου καί ἀμνοῦ ἀκάκου Χριστοῦ, πόσα ὑπέμεινεν ἀνεύθυνος ὤν, ὕβρεις, δαρμούς καί τά λοιπά. Ἡμεῖς δέ καί ὅτι ὑπεύθυνοι ἐσμέν, τί κινούμεθα πρός τόν πλησίον μηδέν παρ᾿ αὐτοῦ παθόντες; Μνήσθητι ὅτι ἡ ἀγάπη οὐ περπερεύεται, ἀλλά μακροθυμεῖ καί τά λοιπά˙ καί εὖξαι τοῦ φθάσαι εἰς τά προκείμενά σοι, ἵνα μή εἰς κενόν ἔσται σου ὁ κόπος. Κολλήθητι οὖν ἀδιστάκτως τῷ ἡμᾶς ἀγαπήσαντι Χριστῷ.

Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

κα"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν ἐνθυμηθέντα μηδενί ἐπιτάξαι τίποτε, ἀλλ᾿ ἑαυτῷ ὁρίσαι φανερόν πρᾶγμα, ἵνα αὐτοῦ καί μόνου φροντίζῃ.

Ἀδελφέ, ὅσον πλεονάζω τοῦ γράψαί σοι, τοσοῦτον σπούδασον κατανοῆσαι τά παρ᾿ ἐμοῦ γραφόμενά σοι, καί μή ἀκυρώσῃς αὐτά˙ λαλοῦνται γάρ ἐν συνέσει καί καταστάσει ψυχῆς. Οἶδας, ἀδελφέ, ὅτι εἴ τις οὐ βαστάζει ὕβρεις, οὐ βλέπει τήν δόξαν˙ καί εἴ τις οὐκ ἀποτίθεται τήν χολήν, οὐ γεύεται τῆς γλυκύτητος. Ἐδόθης εἰς τό μέσον τῶν ἀδελφῶν καί τῶν πραγμάτων πυρωθῆναι καί δοκιμασθῆναι˙ ἐάν γάρ [μή] διά πυρός οὐ δοκιμάζεται τό (σελ. 90) χρυσίον. Μηδέν παντελῶς σεαυτῷ διατάξῃς, ἐπεί εἰς πόλεμον καί μέριμναν ἔρχῃ. Ἀλλά τά κατά καιρόν δοκιμάζων κατά φόβον Θεοῦ καί μηδέν ὅλως κατ᾿ ἐρίθειαν, ἀλλά ποιῶν σου τήν δύναμιν ἀλλότριον εἶναι τῆς ὀργῆς καί τύπος γινόμενος ὠφέλιμος πᾶσι, μή κρίνων τινά, μηδέ κατακρίνων, ἀλλά νουθετῶν ὡς ἀδελφούς γνησίους. Καί μᾶλλον ἀγάπησον τούς σέ πειράζοντας˙ κἀγώ γάρ πολλάκις ἠγάπων τούς πειράζοντάς με. Ἐάν γάρ συνιῶμεν, οἱ τοιοῦτοι φέρουσιν ἡμᾶς εἰς προκοπήν.

Μηδέν οὖν σεαυτῷ διατάξῃς, γενοῦ ὑπήκοος καί ταπεινός καί καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν σεαυτόν ἀπαίτει˙ καί γάρ ὁ προφήτης σημαίνων τό καθ᾿ ἡμέραν ἔλεγε˙ «καί εἶπα, νῦν ἠρξάμην». Καί Μωϋσῆς˙ καί νῦν Ἰσραήλ. Τό οὖν νῦν καί σύ κράτει. Εἰ δέ καί γίνεταί σοι ἀνάγκη προστάξαι τινί, δοκίμασόν σου τόν λογισμόν, εἰ κατά κίνησιν μέλλει ἐξελθεῖν. Κἄν οὐ δοκῇ σοι ὠφέλιμος εἶναι κρύψου αὐτόν ὑπό τήν γλῶσσαν, μεμνημένος εὐθύς τοῦ εἰπόντος˙ «τί ὠφεληθήσεται ἄνθρωπος ἐάν τόν κόσμον ὅλον κερδίσῃ, τήν δέ ψυχήν αὐτοῦ ζημιωθῇ»; Τοῦτο δέ μάθε, ἀδελφέ μου˙ ὅτι πᾶς λογισμός μή προηγουμένως τήν γαλήνην τῆς ταπεινώσεως ἔχων, κατά Θεόν οὐκ ἔστιν, ἀλλά φανερῶς τῶν ἀριστερῶν ἐστιν. Ὁ γάρ Κύριος ἡμῶν μετά γαληνότητος ἔρχεται, ὅλα δέ τά τοῦ ἀντιδίκου μετά ταραχῆς καί κινήσεως. Κἄν δοκῶσιν ἐνδύεσθαι ἔνδυμα προβάτων, ὅτι ἔσωθεν εἰσί λύκοι ἅρπαγες, ἀπό τῆς ταραχῆς αὐτῶν φανεροῦνται˙ φησί γάρ «ἀπό τῶν καρπῶν αὐτῶν ἐπιγνώσεσθε αὐτούς». Δῴη ἡμῖν πᾶσιν ὁ Θεός συνιέναι τοῦ μή πλανηθῆναι εἰς τάς δικαιοσύνας αὐτῶν˙ «πάντα γάρ γυμνά αὐτῷ καί τετραχηλισμένα».

Σύ οὖν, ἀγαπητέ, πᾶν τό κατευοδούμενον ἐν ταῖς χερσί σου ποίησον, προτιθείς τόν φόβον τοῦ Θεοῦ πρό ὀφθαλμῶν σου καί εὐχαριστῶν αὐτῷ˙ αὐτοῦ γάρ ἐστιν ἡ δόξα καί ἡ τιμή εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

κβ"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, παραψυχήν ἔχουσα καί ἀνακαλουμένη αὐτόν εἰς πνευματικήν εὐφροσύνην ἐκ τῆς διαφόρως συμβάσης αὐτῷ ἀθυμίας.

Γράψον τῷ ἀδελφῷ Ἰωάννῃ προσηγορίαν πνευματικήν εὐφραίνουσαν τήν αὐτοῦ καρδίαν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, τῷ Κυρίῳ ἡμῶν καί εἰπέ αὐτῷ. Ἐπειδή καθώς ἐπιποθεῖ ἡ ἔλαφος ἐπί τάς πηγάς τῶν ὑδάτων, οὕτως ἐπιποθεῖς ἡμᾶς, ἀλλ᾿ οὐχ ὡς ἡμεῖς σέ, οὕτω μή στέγων, καθώς εἶπεν ὁ θειότατος Ἀπόστολος Παῦλος, ἔγραψα τῇ ὑμετέρᾳ ἀγάπῃ ταῦτα, τά παρ᾿ἐμοῦ εἰρημένα, μᾶλλον δέ παρά τοῦ Θεοῦ: Καρποφορήσοι ἡ ἄμπελός σου σταφυλήν πατουμένην, καί ποιοῦσαν οἶνον πνευματικόν, εὐφραίνοντα ψυχήν τεθλιμμένην καί εὐφορήσοι ἡ χώρα σου καλόν σπέρμα, ὡς τό σπαρέν εἰς τήν καλήν γῆν, καί ποιῆσαν ἕν ἑκατόν, ἕν ἑξήκοντα, ἕν τριάκοντα. Καί θερμανθείη τό πνευματικόν πῦρ ἐν τῇ καρδίᾳ σοι διά παντός, ὅ εἶπεν ὁ δεσπότης ἡμῶν Χριστός, «πῦρ ἦλθον βαλεῖν ἐπί τήν γῆν». Καί βραβευθείη ἡ τοῦ Κυρίου εἰρήνη ἐν τῇ σῇ καρδίᾳ, κατά τόν Ἀποστολικόν λόγον, καί ὑψωθείη σου ὁ φοίνιξ ἐν τοῖς αὐτοῦ λευκάδοις», κατά τόν Δαβίδ τόν λέγοντα˙ «δίκαιος ὡς φοίνιξ ἀνθήσει». Καί καθαρισθείης ἀπό τῆς ὀργῆς καί τοῦ θυμοῦ τῶν δεινῶν παθῶν ὡς οἱ τέλειοι ἅγιοι, παρ᾿ οἷς οὐδόλως φαίνεται ἡ τούτων κίνησις, οὐδέ πρός ροπήν. Καταξιώσαι δέ ὁ Κύριος τήν ψυχήν σου αὐλισθῆναι ἐν τῇ ἀκακίᾳ καί πραότητι, ὡς εἶναι σε θρέμμα Χριστοῦ, πρόβατον ἄκακον. Καταλάβοις δέ τά ἴχνη ἡμῶν ὡς ἰχνηλάτης φρόνιμος˙ φθάσαις δέ τόν κανόνα ἡμῶν ὡς κληρονόμος καλός τῶν ἐμῶν χαρισμάτων. Ἰδέτωσαν δέ σου οἱ ὀφθαλμοί τόν Θεόν ὡς καθαρός τῇ καρδίᾳ. Εἴης δέ μακρόθυμος ἐν ταῖς θλίψεσιν, ὡς καταντήσας εἰς τήν δεσποτικήν παραγγελίαν τήν λέγουσαν «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε, ἀλλά θαρσεῖτε, ἐγώ νενίκηκα τόν κόσμον». Φθάσαις δέ τήν ἀήττητον ἀγάπην τήν εἰσφέρουσαν τούς αὐτήν κεκτημένους εἰς τάς βασιλικάς αὐλάς, καί ἀδελφούς ποιήσασαν τοῦ Χριστοῦ. Εἰ οὖν συμπάσχεις τῷ Χριστῷ, ἵνα συνδοξασθῇς αὐτῷ, (σελ. 94) εἰ συναποθνῄσκεις αὐτῷ, ἵνα συνεγερθῇς αὐτῷ, μή ἀμελήσῃς τοῦ προκειμένου ἔμπροσθέν σου θησαυροῦ˙ ἀκμήν γάρ οὐ κατέλαβες τήν δύναμιν αὐτοῦ τί ἐστιν. Ὅταν δέ φθάσῃς τήν τελείαν ἡσυχίαν, τότε γνώσῃ αὐτόν, καί θαυμάσῃς τήν τοῦ Χριστοῦ δωρεάν˙ πῶς ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὁδοί αὐτοῦ.

Ταῦτα γάρ μετά τῶν ἀνθρώπων ὤν, οὐ δύνασαι καταλαβεῖν, ἀλλ᾿ ὅταν καθήσῃς ἀμέριμνος ὡς καί ἡμεῖς, τότε καταλαμβάνεις τά εἰρημένα. Δέομαι γάρ τοῦ Θεοῦ νύκτα καί ἡμέραν, ἵνα ὅπου ἐσμέν ὁμοθυμαδόν, μεθ᾿ ἡμῶν ᾖς ἐν τῇ χαρᾷ τῶν ἁγίων τῇ ἀνεκλαλήτῳ καί ἐν τῷ φωτί τῷ αἰωνίῳ, ὅπως εὕρῃς τήν σήν μερίδα εἰς τήν ἐπαγγελίαν τήν ἐπηγγελμένην τοῖς ἁγίοις. «Ὅπου ὀφθαλμός οὐκ εἶδεν, οὐδέ οὖς οὐκ ἤκουσεν, οὐδέ ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου ἀνέβη, ἅ ἡτοίμασε ὁ Θεός τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν».

Ἔρρωσο ἐν Κυρίῳ˙ χαίροις. Ἀμήν.

κγ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Παρακαλῶ σε, Πάτερ, καί διδάσκαλε μή ὀργισθῆναι μοι ἐφ᾿ οἷς πταίω, καί δοῦναί μοι κανόνα πῶς δεῖ χρήσασθαι ἐν τῇ ψαλμῳδίᾳ καί νηστείᾳ καί προσευχῇ˙ καί εἰ δεῖ διαφοράν ἔχειν ἡμερῶν.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, εἰ προσέχεις τοῖς λόγοις τῶν αἰτήσεών σου, κατανοῆσαι εἶχες συνέσεως δύναμιν. Ἔχων με Πατέρα καί διδάσκαλον, διά τί καί ὀργίλον; Ὁ γάρ Πατήρ οἰκτίρμων ἐστί μή ἔχων ὅλως ὀργήν. Καί ὁ διδάσκαλος μακρόθυμός ἐστι καί ἀλλότριος ὀργῆς τυγχάνει.

Περί δέ οὗ ἠρώτησας κανόνος, διά πολλῶν κλαδίων πλεονάζει εἰσελθεῖν διά τῆς στενῆς πύλης εἰς τήν ζωήν τήν αἰώνιον. Ἰδού ἐν συντόμῳ λέγει σοι ὁ Χριστός, πῶς δεῖ εἰσελθεῖν. Ἄφες τούς τῶν ἀνθρώπων κανόνας, καί ἄκουσον τοῦ λέγοντος˙ «ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται». Ἐάν οὖν μή ἔχῃ (σελ. 96) ἄνθρωπος ὑπομονήν, οὐκ εἰσελεύσεται εἰς τήν ζωήν. Μή οὖν θελήσῃς διαταγήν, οὐ γάρ θέλω σε ὑπό νόμον εἶναι, ἀλλ᾿ ὑπό χάριν˙ φησί γάρ «δικαίῳ νόμος οὐ κεῖται»˙ θέλομεν δέ σε εἶναι μετά τῶν δικαίων.

Διάκρισιν κράτει, ὡς κυβερνήτης πρός τούς ἀνέμους τό σκάφος κυβερνῶν. Καί ὅτε ἀσθενεῖς πρός αὐτό, ποίησον ἐν πᾶσιν οἷς ἔγραψα, καί ὅτε ὑγιαίνεις πρός αὐτό. Ἐπεί καί ὅτε ἀσθενεῖ τό σῶμα, οὐ κατά τό εἰωθός δέχεται τροφήν˙ οὐκ οὖν ἤργησε καί ἐν τούτῳ ὁ κανών.

Καί περί τῶν ἡμερῶν, ἔχε αὐτάς ἴσας, ἁγίας, καλάς˙ πάντα οὖν συνετῶς πράττει καί ἀποβαίνει σοι εἰς ζωήν, ἐν Χριστῷ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

κβ"

Ἀμφιβολίας γενομένης μεταξύ τοῦ Ἀββᾶ καί αὐτοῦ περί γράμματος καί ἑκάστου αὐτῶν ἀγωνιζομένου μακροθυμῆσαι, ἔπεμψεν αὐτοῖς ὁ Γέρων τήν ἀπόκρισιν ταύτην, δεικνύων ὅτι οὐκ ἦν καθαρά ταραχῆς αὐτῶν ἡ μακροθυμία, ἵνα πάντοτε νήφωσι πρός τό τελείως ἀτάραχον.

Τέκνον ἀγαπητόν, μή νομίσῃς ὅτι ἀφ᾿ ἑαυτῶν ἐπέγνωτε τό χθεσινόν κεφάλαιον τό εἰς τήν ἐπιστολήν τήν πρός Θεσσαλονικεῖς Παύλου τοῦ Ἀποστόλου˙ ἀλλ᾿ ἐγώ εἰδώς τό πέρπερον τῆς ὑπομονῆς ὑμῶν, ὅτι μετ᾿ ὀργῆς ἐστι μεμιγμένον, ἐδεήθην ὑπέρ ὑμῶν τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἄν γνῶτε αὐτό τό κεφάλαιον˙ εἰς αὐτό γάρ κεῖται ὅλη ἡ δύναμις τῶν ἐπιστολῶν τῶν παρ᾿ ἐμοῦ διά σοῦ γραφεισῶν τῷ ἀδελφῷ Ἰωάννῃ. Οὐ μόνον δέ, ἀλλά καί προσέχετε οἷς μέλλετε σήμερον ἀναγνῶναι κεφαλαίοις˙ λέγω δή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου, καί τοῦ ἁγίου Εὐαγγελίου ὅτι ἐκείνην ἔχουσι τήν δύναμιν. Καί ἀνέγνωτε αὐτά τρίτον, ἀνακρίνοντες τήν τῶν λόγων δύναμιν, ὠφελείας ψυχικῆς χάριν˙ πάνυ γάρ βαστάζω καί φροντίζω ὑμῶν κατά Θεόν. Συγκοπιάσατε οὖν μοι καί συναθλήσατε κόψαι ἀφ᾿ ὑμῶν τήν ὀργήν καί τόν θυμόν˙ (σελ. 100) ἀγῶνος γάρ χρεία συμβοηθοῦντος τοῦ Θεοῦ.

Εἰσί δέ τά κεφάλαια ταῦτα ἐκ τῆς πρός Θεσσαλονικεῖς πρώτης˙ ἀπό τοῦ˙ «ἐρωτῶμεν δέ ὑμᾶς, ἀδελφοί, εἰδέναι τούς κοπιῶντας ἐν ὑμῖν καί προϊσταμένους ὑμῶν ἐν Κυρίῳ», ἕως τοῦ τέλους τῆς Ἐπιστολῆς. Ὡς ἐκ τῆς πρός Κορινθίους πρώτης, ἀπό τοῦ˙ «περί δέ τῶν πνευματικῶν οὐ θέλομεν ὑμᾶς ἀγνοεῖν, ἀδελφοί, οἴδατε ὅτε ἦτε ἔθνη», ἕως τοῦ˙ «ἀλλά ἐν Ἐκκλησίᾳ θέλω πέντε λόγους ἐν τῷ νοΐ μου λαλῆσαι, ἵνα καί ἄλλους κατηχήσω, ἤ μυρίους λόγους ἐν γλώσσῃ». Ἐκ τοῦ κατά Ματθαῖον Εὐαγγελίου, ἀπό τοῦ˙ «ἐξελθών ὁ Ἰησοῦς εἶδε πολύν ὄχλον καί εὐσπλαγχνίσθη ἐπ᾿ αὐτούς, καί ἐθεράπευσε τούς ἀρρώστους αὐτῶν», ἕως τοῦ˙ «οἱ δέ ἐν τῷ πλοίῳ ὄντες προσεκύνησαν αὐτῷ λέγοντες, ἀληθῶς Θεοῦ Υἱός εἶ».

κε«

Απόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, καί πρός τόν Ἀββᾶν, βουλόμενον ἐφάπαξ σφίγξαι τόν κανόνα κατά τῶν ἀδελφῶν.

Καί σοί λέγω, τέκνον καί τῷ ἀδελφῷ, προεγράφη ὑμῖν περί τῆς μακροθυμίας˙ καί νῦν λέγω ὅτι «ἀμέλγησον γάλα καί ἔσται βούτυρον, ἐάν σφίγξῃς χεῖρα εἰς μαζόν ἐξέρχεται αἷμα». Καί πάλιν ὁ ἅγιος Παῦλος λέγει, «ἐγενόμην τοῖς Ἰουδαίοις ὡς Ἰουδαῖος, ἵνα Ἰουδαίους κερδήσω» καί τά ἑξῆς. Ὕστερον λέγει˙ «τοῖς πᾶσι γέγονα τά πάντα, ἵνα πάντως τινάς σώσω». Εἴ τις γάρ θέλει ἀνακλάσαι δένδρου, ἤ ἄμπελον, κατά πρόσβασιν ἀνακλᾷ καί οὐ κλᾶται˙ ἐάν δέ ἐφάπαξ ἑλκύσῃ σφοδρῶς, κλᾶται εὐθύς τό πρᾶγμα.

Νόησον τό λεγόμενον.

κς»

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός αὐτόν, ἐκφάναντα τινά, περί ὧν αὐτῷ παρήγγειλε μηδενί εἰπεῖν, καί διά τοῦτο πειρασμῷ περιπεσόντα. Καί περί τελείας μακροθυμίας.

(σελ. 100) Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ˙ «γέγραπται, εἴ τις πνεῦμα Θεοῦ οὐκ ἔχει, οὗτος οὐκ ἔστιν αὐτοῦ». Πρόσεχε πόθεν σοι γέγονεν ἡ διχοστασία τῆς συνοχῆς τῆς θλίψεως τῶν λογισμῶν τούτων, εἰ μή ἀπό τῆς γεγονυίας προδοσίας τῆς παραβάσεως τῆς ἐμῆς ἐντολῆς. Πολλάκις γάρ ἐνετειλάμην σοι μηδενί λέγειν τό μυστήριον, καί εὐφημήσας αὐτό πολλοῖς. Μήτι ἐγώ εἰμι ὁ Χριστός, ὅτι ὅτε ἐνετείλατο μηδενί εἰπεῖν, τότε τοῖς ὄχλοις καί πᾶσιν ὑπερευφήμησαν τόν λόγον; Ἀλλ᾿ ὅμως τοῦ μή πλῆξαι τόν πλησίον, αὕτη ἐστίν ἡ ὁδός τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἐν πολλῇ πραότητι καί ἐπιεικείᾳ ἐλθόντος εἰς σωτηρίαν ἀνθρώπων. Ἐάν γάρ μή γένηται ὡς ψιχίον ὁ ἄνθρωπος, οἰκῆσαι μετά ἀνθρώπων οὐ δύναται.

Βλέπε δέ ὅτι εἶπεν ὁ Χριστός τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς. «Οὐχ ὑμεῖς με ἐξελέξασθε, ἀλλ᾿ ἐγώ ἐξελεξάμην ὑμᾶς». Εἰ οὖν ἡ κλῆσις τῆς ἀγάπης σου πρός ἡμᾶς ἐκ Θεοῦ καί οὐκ ἐξ ἀνθρώπων ἐστίν, κοπίασον μεγάλην ὑπομονήν κτήσασθαι˙ ἐγράφη γάρ σοι τά πάλαι γεγραμμένα «ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τάς ψυχάς ὑμῶν». Βάλε οὖν ἀρχήν πάλιν εἰς τήρησιν καί φυλακήν τῶν παρ᾿ ἐμοῦ σοι λεγομένων˙ οὐ γάρ ἐστι καιρός τοῦ φανερῶσαι ἄρτι. [Εὐθύμει] οὖν ἐν Κυρίῳ.

κζ"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν λυπούμενον ὅτι ἐχρόνισε γράψαι αὐτῷ, καί ἐκ τούτου νομίζοντα, ὅτι ἀπέβαλεν αὐτόν τῆς μνήμης.

Γράψον διά χρόνου τῷ ἀδελφῷ, πρῶτον χαράν καί εὐφροσύνην καί ἀσπασμόν ἐν Κυρίῳ, καί εἰπέ αὐτῷ: Μή νομίσῃς, ἀγαπητέ μου, ὅτι εἰς λήθην παρέδωκά σου τήν μνήμην ἀπό τῆς καρδίας μου καί τήν ἀναβολήν τοῦ γράψαι σοι, ἀλλά προσέχων τῇ σῇ ἀναστροφῇ, ἐμακροθύμησα ἕως τοῦ νῦν. Τοῦτο δέ πληροφορήθητι, ὅτι καθώς οὐκ ἐπιλανθάνεται ὁ Θεός ἡμῶν τοῦ ἐλεῆσαι τόν κόσμον, οὐδέ ἐγώ τῆς ἀγάπης σου, δεόμενος νύκτα καί ἡμέραν τοῦ Θεοῦ ὑπέρ τῆς σωτηρίας τῆς ψυχῆς σου, ὅπως φθάσῃς εἰς ἅ προέγραψά σοι μέτρα. Καί τοῦτο μάθε, ὅτι ὅτε ὑπάγεις εἰς διακονίαν τοῦ κοινοβίου, (σελ. 102) πάντως ὑπάγει μετά σοῦ ἡ καρδία μου, συνευδοκοῦντος τοῦ Θεοῦ.

Ἐν μηδενί οὖν ὀλιγωρήσῃς ἀδελφέ μου˙ ἐλπίζω γάρ ὅτι φθάνουσί σε πάντα ἅ ἔγραψά σοι˙ οὐ γάρ ψεύδεται ὁ Θεός˙ «ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται». Νόησον τί εἶπον καί τί ἀπόκειταί σοι˙ «διά πολλῶν γάρ θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν». Χαῖρε ἐν Κυρίῳ˙ πάλιν λέγω χαῖρε. Μηδείς οὖν μάθῃ τό μυστήριον˙ γέγραπται γάρ καί ἐφάνη αὐτοῖς ὡσεί λῆρος τά ρήματα ταῦτα»˙ ἐάν γάρ μή ἔχῃ τις καρδίαν στερεάν, βαστάσαι οὐ δύναται.

κη«

Ἐνεθυμήθη ὁρίσαι ἑαυτῷ μή ἐξελθεῖν εἰς τάς νηστείας πούποτε˙ καί ἀπηγόρευσεν αὐτῷ ὁ Γέρων τοῦτο, ἵνα μή τῆς κατά Θεόν χρείας ἀπαιτούσης αὐτόν ἐξελθεῖν θλίβηται ὡς παραβαίνων τόν ὅρον.

Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ˙ οὐκ ἤκουσας παρ᾿ ἐμοῦ ὅτι ὅπου δ᾿ ἄν ἀπέλθῃς καί εἴ τι ἄν ποιήσῃς κατά Θεόν, ἡ καρδία μου μετά σοῦ ὑπάγει; Καί νῦν ἀδελφέ, καθώς προήκουσας, μηδέν σεαυτῷ διορίσῃς˙ ἀλλά ἀνάγκης γενομένης ἐάν ἐκβαίνῃς οὐχ εὑρίσκεις θλῖψιν τῷ λογισμῷ. Κατανοήσον οὖν τήν δύναμιν τῶν παρ᾿ ἐμοῦ σοι γραφομένων καί οὕτω ποίησον καί ἀναπαύῃ.

Εἴη σοι εἰρήνη παρ᾿ ἐμοῦ, μᾶλλον δέ παρά τοῦ Θεοῦ.

κθ»

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, βεβαιοῦσα τήν αὐτοῦ πίστιν εἰς τά αὐτῷ ἐπηγγελμένα˙ καί ἐκ τῆς τοιαύτης πληροφορίας πρός μείζονα αὐτόν ἄγουσα προθυμίαν.

(σελ. 104) Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ˙ ἡ ἀνάπαυσις καί πᾶν δόμα ἀγαθόν καί πᾶν χάρισμα θεϊκόν, διά πίστεως ἔρχεται τῷ ἀνθρώπῳ. Μή οὖν ἀναίσθητος ᾖς τῆς καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν ἐπελθούσης ἐπί σέ δυνάμεως παρά τοῦ Θεοῦ διά τῆς ἐμῆς ταπεινώσεως. Καί μάθε ὅτι οὐ μικρῶς ἐθαυμαστώθη ἡ ἔλευσίς σου πρός ἡμᾶς. Τρέχε οὖν πρός τά προκείμενά σοι ἵνα καταλάβῃς˙ καί μιμνήσκου διαπαντός ὅθεν ἐρρύσατό σε ὁ Θεός. Καί δός αὐτῷ εὐχαριστίαν εἰς πάντα, δεόμενος ἵνα πληρώςῃ μετά σοῦ τό ἔλεος αὐτοῦ ἕως τέλους. Ἀμήν.

λ«

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν ἐρωτήσαντα, εἰ ὀφείλει συμπλεῦσαι τοῖς ἀδελφοῖς διά τό ἐργόχειρον εἰς Αἴγυπτον˙ εὐλαβεῖτο γάρ ὅτι καί αὐτός καί οἱ ἀδελφοί ἄπειροι ἦσαν τῆς θαλάσσης καί τῶν τόπων.

Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ˙ ὅσον ἔξω εἶ, κοπιάσαι ἔχεις διά τόν Θεόν, μετά τῶν ἀδελφῶν. Πρόθου οὖν τάς τοῦ Ἀποστόλου θλίψεις πρό τῶν ὀφθαλμῶν σου˙ «ὁ γάρ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται», ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

λα»

Πολλά περιελθόντων αὐτῶν ἐν Αἰγύπτῳ πρίν εὑρεῖν ἐργόχειρον, καί πολλήν διαφόρως ὑπομεινάντων θλῖψιν καί διαστροφήν, καί ἐντεῦθεν ὀλογωρίας αὐτῷ συμβάσης, προθεωρήσας ὁ Γέρων ταῦτα τῷ πνεύματι, προετοιμάζει αὐτῷ ἀπόκρισιν ἔχουσαν οὕτω.

Γράψον, τέκνον, τά λεγόμενα παρ᾿ ἐμοῦ, μᾶλλον δέ παρά τοῦ Θεοῦ, καί ἑτοίμασον αὐτά τῷ ἀδελφῷ Ἰωάννῃ. Πρῶτον ἀσπασμόν ἐν Κυρίῳ˙ μετά ταῦτα εἰπέ αὐτῷ˙ ὅτι ὀλιγωρεῖς ἐν ταῖς θλίψεσιν ὡς ἄνθρωπος σαρκικός, μή ἀκούσας ὅτι πρόκεινταί σοι θλίψεις, ὡς καί τό πνεῦμα εἶπε τῷ Παύλῳ. Καί λοιπόν παρεκάλει τούς ὄντας μετ᾿ αὐτοῦ ἐν τῷ πλοίῳ χαίρειν. (σελ. 106) Οὐκ οἶδας ὅτι πολλαί εἰσιν αἱ θλίψεις τῶν δικαίων, καί ἐν αὐταῖς δοκιμάζονται ὡς ἐν πυρί χρυσίον; Εἰ μέν δίκαιοι ἐσμέν, δοκιμασθῶμεν ἐν ταῖς θλίψεσιν˙ εἰ δέ πάλιν ἁμαρτωλοί, ὡς ἄξιοι αὐτῶν ὑπομείνωμεν˙ ἠ γάρ δοκιμή ὑπομονήν ἐργάζεται.

Λάβωμεν κατά νοῦν τούς ἐξ ἀρχῆς Ἁγίους πάντας καί ἴδωμεν τί ὑπέμειναν, καί ἀγαθοποιοῦντες, καί ἀγαθολαλοῦντες, καί ἀληθείᾳ ὅλῃ στήκοντες, μισούμενι καί θλιβόμενοι ἦσαν ἀπό τῶν ἀνθρώπων ἕως τῆς τελευτῆς αὐτῶν, καί ὑπερηύχοντο τῶν ἐχθρῶν καί τῶν ἐπηρεαζόντων αὐτούς, κατά τήν τοῦ Σωτῆρος φωνήν. Μή οὖν καί σύ κατά τόν σεμνόν Ἰωσήφ ἐπράθης, καί αἱ χεῖρές σου ἐν τῷ κοφίνῳ ἐδούλευσαν καί εἰς λάκκους δύο καταβέβηκας; Ἤ κατά τόν Μωσέα, ἀπό παιδός καί μέχρι γήρως ἐκακουκήθης; Τί ὑπέμεινας νωθρέ; Ἤ ὡς Δαβίδ, διωκόμενος ἀπό Σαούλ καί τοῦ ἰδίου υἱοῦ, ἐπένθει ὑπέρ αὐτῶν θανόντων; Ἤ κατά τόν Ἰωνᾶν ἐρρίφης εἰς τήν θάλασσαν;

Λήθαργε καί ἀγαπητέ, τί ἐκλύεταί σου ὁ λογισμός; Μή φοβηθῇς καί δειλανθῇς ὡς ἄνανδρος, μήποτε ὑστερηθῇς ἀπό τῶν τοῦ Θεοῦ ἐπαγγελιῶν˙ μή πτοηθῇς ὡς ἄπιστος, ἀλλά θαρσοποίησον τούς ὀλιγοπίστους σου λογισμούς. Ἀγάπησον τάς θλίψεις ἐν πᾶσι, ἵνα γένῃ υἱός δόκιμος τῶν ἁγίων. Μιμνήσκου τῆς ὑπομονῆς Ἰώβ καί τῶν καθεξῆς καί ζήλωσον ἐλθεῖν εἰς τά ἴχνη αὐτῶν. Μιμνήσκου ὧν ὑπέμεινε Παῦλος κινδύνων καί θλίψεων καί δεσμῶν καί λιμῶν καί ἄλλων κακῶν πλήθους, καί εἰπέ τῇ μικροψυχίᾳ˙ ἀλλότριός σου εἰμί. Μιμνήσκου γράψαντός σοι˙ ἐάν κατευοδοθῇ τό πρᾶγμα ἔμπροσθέν σου, ἐάν μή, εὐχαρίστησον τῷ Θεῷ. Κατανόησον τά πράγματα, ὅτι φθαρτά καί παρερχόμενά εἰσιν˙ ἡ δέ κατά Θεόν ὑπομονή σώζει τόν κτησάμενον αὐτήν.

Ἰδού πυκτεύεις ἐνεγκεῖν ἐργόχειρον καί ἐργάσασθαι. Ἵνα οὖν δείξω σοι τόν ἀποστολικκόν λόγον, ὅτι οὔτε τοῦ θέλοντος, οὔτε τοῦ τρέχοντος, ἀλλά τοῦ ἐλεοῦντος Θεοῦ, ἰδού πέμπει ἡμῖν ὁ Θεός ἀνθρώπους ἔχοντας τήν χρείαν τοῦ κόσμου, οὕς δεξάμενοι μή εἴπητε ὅτι ἐλάλησα δι᾿ αὐτούς τίποτε, μήποτε λάβωσι κενοδοξίαν. Ἀγαπήσατε αὐτούς ὡς ἀδελφούς γνησίους, καί ποιήσατε τόν λογισμόν ὑμῶν ἀναπαῦσαι τόν λογισμόν αὐτῶν˙ τοῦ κόσμου γάρ καταφρονοῦσι, σῶσαι τάς ψυχάς αὐτῶν θέλοντες. Καί ὁ Θεός δι᾿ ἐμοῦ – κατά πρόγνωσιν γράφω – ἄγει αὐτούς ὧδε πρός ὑμᾶς, ἵνα μάθητε ὅτι πάνυ κατεφρόνησαν.

(σελ. 108) Σύ οὖν ἀδελφέ, κρατούμενος τῇ ἐμῇ χειρί, περιπάτει εἰς τήν στενήν καί τεθλιμμένην ὁδόν τήν ἀπάγουσαν εἰς ζωήν αἰώνιον, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

λβ"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, ἐρωτήσαντα εἰ ὀφείλει καθ᾿ ἑαυτόν τρώγειν, καί τήν Τετράδα καί Παρασκευήν μή ἐξιέναι εἰς τήν ἁγίαν Κοινωνίαν˙ καί εἰ χρή αὐτόν ἀποκόψει τῆς φροντίδος τῶν ἔργων˙ καί ἐάν συμβῇ αὐτόν εἰς τό ἡσυχάζειν ἀσθενῆσαι, εἰ δεῖ χρήσασθαι θεραπείᾳ τινί καί ὥστε δοθῆναι αὐτῷ ἐντολάς εἰς σωτηρίαν.

Οὐ θέλω τήν ἀγάπην σου ἀγνοεῖν περί τῆς γινομένης μετά σοῦ εὐεργεσίας παρά τοῦ φιλανθρώπου Θεοῦ. Καί γάρ ἰδού αἱ ὠδῖνες ἔφθασαν˙ καί ἤρξατο ὁ Ἰησοῦς ποιῆσαι μετά σοῦ καί εἰσενεγκεῖν σε κατά τάξιν εἰς τήν εὐλογημένην αὐτοῦ ἡσυχίαν καί εἰς τήν ἀνεπαίσχυντον ὑπομονήν. Κἄν οὖν ἀτονία ἤ ἄλλη ἀσθένεια παρακολουθήσῃ σοι, ὅλην τήν ἐλπίδα σου βάλε ἐπί τόν σόν δεσπότην καί ἀναπαύῃ˙ καί γάρ ἐλπίζω εἰς τόν Θεόν μου, ὅτι οὐ μακράν εἶ τῆς ὁδοῦ τοῦ Θεοῦ.

Περί δέ τοῦ καθ᾿ ἑαυτόν φαγεῖν ἐν τῷ κελλίῳ σου, συμφέρει σοι καί ὠφελεῖ. Προφάσεως δέ γενομένης τοῦ καί μετά τῶν ἀδελφῶν φαγεῖν, μή διστάσῃς μηδέ δυσχεράνῃς καί κατά μικρόν σύστελλε σεαυτόν. Τήν δέ κοινωνίαν ὅσον εἰσέρχῃ καί ἐξέρχῃ, μή κωλύσῃς˙ σκάνδαλον γάρ ἔχει ἄλλοις τό πρᾶγμα. Καί πρόσχες πῶς ποιεῖς σου τό κάθισμα κατά ταπείνωσιν καί φόβον Θεοῦ καί ἀγάπην πρός πάντας ἀνυποκρίτως καί οἰκοδομεῖς τήν οἰκίαν σου ἐπί τήν στερεάν καί ἀσάλευτον πέτραν˙ φησί γάρ, «ἡ δέ πέτρα ἦν ὁ Χριστός».

Περί δέ ἄλλων ἐντολῶν τινων οὐ χρεία ἄρτι˙ ἀρκοῦν ἐγράφη σοι ἐξ ἐμοῦ˙ ἔχουσι γάρ ἱκανότητα ἀγαγεῖν ἀπό ἀρχαρίου ἄνθρωπον εἰς τέλειον. Μελέτησον αὐτά καί μιμνήσκου καί μή ἐπιλάθῃ˙ ὅλην γάρ ἐχουσι τήν βιβλιοθήκην.

(σελ. 110) Ἔρρωσο ἐν Κυρίῳ διαπαντός ταπεινοφρονῶν, ἐν λόγοις καί ἔργοις καί κινήμασι.

λγ"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, ὅτι ὁ κατά σάρκα αὐτοῦ ἀδελφός διασκεπτόμενος εἰς τόν μονήρη βίον ἀναχωρῆσαι, ἠρώτησε δι᾿ αὐτοῦ τόν Γέροντα περί τούτου.

Εἶπεν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός˙ «οὐδείς ἔρχεται πρός με, εἰ μή ὁ Πατύρ ὁ οὐράνιος ἑλκύσῃ αὐτόν˙ κἀγώ ἐγείρω αὐτόν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ καί ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόν. Βλέπετε ὅτι αἱ χῶραι λευκαί εἰσι πρός θερισμόν, καί ὁ θερίζων μισθόν λαμβάνει καί συνάγει καρπόν εἰς ζωήν αἰώνιον, ἵνα ὁ θερίζων χαίρῃ καί ὁ σπείρων˙ ἐν τούτῳ γάρ ὁ λόγος ὁ ἀληθινός ἐστιν, ὅτι ἄλλος ὁ σπείρων καί ἄλλος ὁ θερίζων».

Ἀδελφέ, οὐδείς θέλων εἰσελθεῖν εἰς πόλιν κοιμᾶται˙ καί οὐδείς θέλων ἐργάσασθαι, βλέπων τόν ἥλιον ραθυμεῖ˙ καί οὐδείς θέλων φιλακαλῆσαι τόν ἀγρόν αὐτοῦ ἀμελεῖ˙ ὁ γάρ θέλων εἰς πόλιν εἰσελθεῖν ὀξυποδήσει πρό τοῦ ὀψίσαι καί ὁ βλέπων τόν ἥλιον ἐξελεύσεται εἰς ἐργασίαν μετά γοργότητος, μήποτε ἐμποδισθῇ˙ καί ὁ θέλων τόν ἀγρόν αὐτοῦ φιλοκαλῆσαι, σπουδάσει πρό τοῦ διαφθαρῆναι ἀπό ἐρυσίβης.

Ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω.

λδ«

Πάλιν ἐκ δευτέρου ἐλθόντος τοῦ ἀδελφοῦ πρός αὐτόν, ἐθλίβετο διά τήν αὐτοῦ σωτηρίαν˙ καί ὑπεμίμνησκεν αὐτόν τῆς προτέρας αὐτοῦ ὑποσχέσεως˙ αὐτός δέ ᾔττησε σημεῖον αὐτῷ δοθῆναι περί τούτου παρά τοῦ Γέροντος καί ἐδήλωσεν ὁ Γέρων ταῦτα.

(σελ. 112) Περί δέ τοῦ ἀδελφοῦ σου οὗ εἶπας, ἡ ἀπιστία πολεμεῖ αὐτῷ, καί αὕτη ἐστίν ἡ φαρισαϊκή αἵρεσις, πρός οὕς εἶπεν ὁ Κύριος «ὅτι ἡ γενεά αὕτη σημεῖον ἐπιζητεῖ, καί σημεῖον οὐ δοθήσεται αὐτῇ». Οὐκ ἔχω εἰπεῖν αὐτῷ, ἀλλά καθώς λέγει ὁ Ἀπόστολος, «τά ἀρχαῖα παρῆλθεν ἰδού γέγονε τά πάντα καινά»˙ καί τό «νῦν Ἰσραήλ»˙ καί τό «οὐκ ἐκπειράσεις Κύριον τόν Θεόν σου»˙ καί τό «σήμερον ἐάν τῆς φωνῆς αὐτοῦ ἀκούσητε μή σκληρύνητε τάς καρδίας ἡμῶν».

Ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν ἀκουέτω.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.

λε»

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν ἐρωτήσαντα περί ἀδελφῶν ἀσθενούντων τῷ σώματι καί περί ἄλλων ἀσθενούντων τῷ λογισμῷ˙ εἰ ὀφείλει αὐτούς παρ᾿ ἑαυτῷ προσλαβέσθαι˙ καί εἰ δεῖ εἰπεῖν τῷ Ἀββᾶ κουφίσαι μικρόν τούς ἀρχαρίους ἐκ τῆς ἀγρυπνίας˙ καί περί τῆς χρονίας αὐτοῦ σιωπῆς.

Ἀδελφέ, ἡ ἀπόκρισις τῶν τριῶν λογισμῶν μία ἐστί˙ μή ἀναγκάσῃς τήν προαίρεσιν, ἀλλ᾿ ἐπ᾿ ἐλπίδι σπεῖρον˙ καί γάρ ὁ Κύριος ἡμῶν, οὐκ ἠνάγκασε τινά, ἀλλ᾿ εὐηγγελίσατο˙ καί εἴ τις ἤθελεν ἤκουσεν.

Οἶδα ὅτι οἶδας ὅτι οὐκ ἀμελῶ, οὐδέ καταφρονῶ τῆς σῆς ἀγάπης, ἀλλά ἡ ἀνοχή πρός τό συμφέρον γίνεται. Καί γάρ ὅταν εὐχώμεθα καί μακροθυμεῖ ὁ Θεός τοῦ ἀκοῦσαι, τό συμφέρον ποιεῖ, ἵνα μάθωμεν τήν μακροθυμίαν καί μή ἐκκακῶμεν, λέγοντες, ὅτι ηὐξάμεθα καί οὐκ εἰσηκούσθημεν˙ ὁ Θεός γάρ οἶδε τί συμφέρει τῷ ἀνθρώπῳ.

(σελ. 114) Χαίροις ἐν Κυρίῳ, ἀδελφέ μου, καί ἀμερίμνησον ἀπό παντός, καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀγαπητέ μου ὁμόψυχε.

λς"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν ἐπιτρέπουσα αὐτῷ ἄρξασθαι τῆς ἡσυχίας ἐν πάσῃ ἀμεριμνίᾳ˙ καί πρός τόν ἐπελθόντα αὐτῷ λογισμόν, ὅτι ἐσχάτη ὥρα ἐστί˙ καί ὅτι συντυχών τινι τῶν Πατέρων ἐπί πολλήν ὥραν, ἐλογίζετο εἰ ἄρα καλῶς ἐποίησεν, ἤ οὔ.

Ἀδελφέ, ἄκουσον παρ᾿ ἐμοῦ τοῦ ἀγαπῶντός σε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Περί μέν τοῦ κελλίου, εἶπεν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός: «Ἔρχεται ὥρα καί νῦν ἐστιν, ὅταν ἀκούσωσιν οἱ νεκροί τῆς φωνῆς τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ καί οἱ ἀκούσαντες ζήσονται˙ ὥσπερ γάρ ὁ Πατήρ ἔχει ζωήν ἐν ἑαυτῷ, οὕτως ἔδωκε καί τῷ υἱῷ ζωήν ἔχειν ἐν ἑαυτῷ». Κἀγώ σοι λέγω ὁ καιρός τοῦ εἰσελθεῖν σε σύν Θεῷ πάρεστι˙ κατάστησόν σου τό νέον κελλίον καί εἴσελθε ἔχων τόν Θεόν ὁδηγόν. Καί ὅτε καθέζῃ μή μεριμνήσῃς τίποτε˙ καί γάρ ἡ χρεία τῶν πραγμάτων καί ἡ δοκιμασία καλεῖ ἑαυτόν. Περί δέ τοῦ σπαρέντος λογισμοῦ ἀργός ἐστι, παρεισφέρων κενοδοξίαν˙ τίς γάρ οὐκ ἔγνω ὅτι ἐν ἐσχάτῃ ὥρᾳ ἐσμέν;

Περί δέ τῆς λαλιᾶς ὅταν βλέπῃς σεαυτόν σχεδόν θεολογοῦντα, μάθε ὅτι ἡ σιωπή θαυμαστοτέρα καί ἐνδοξοτέρα ἐστίν αὐτῆς˙ τίποτε οὖν περισσόν οὐ χρήζεις ἵνα γράψω˙ ἀπό γάρ ἄλφα ἕως ὠμέγα σοί ἔγραψα, καθώς ἐπίσταται ἡ σή ἀγάπη. Παρατίθεμαί σε οὖν τῷ Θεῷ˙ αὐτοῦ γάρ ἐστιν ἡ βοήθεια καί τό ἔλεος. Ἀμήν.

λζ"

(σελ. 116) Κοσμικός τις φιλόχριστος ἔπεμψεν ἐρωτῶν τόν Ἀββᾶν Ἰωάννην περί πράγματος, καί ἔδωκεν αὐτῷ ἀπόκρισιν˙ καί μεταμεληθείς ἐδήλωσε τῷ αὐτῷ μεγάλῳ Γέροντι, λέγων˙ συγχώρησόν μοι ὅτι μεθύω καί οὐκ οἶδα τί ποιῶ.

Πολλάκις λέγω σοι, ἄφες τούς νεκρούς θάψαι τούς ἑαυτῶν νεκρούς, καί μᾶλλον οὐκ ἀηδίζῃ τῆς αὐτῶν ἀκμήν δυσωδίας; Βλέπε τί λέγεις˙ οὐ γάρ οἶδας τί λέγεις˙ ὁ γάρ μεθύων μυκτηρίζεται ὑπό τῶν ἀνθρώπων, δέρεται, καταφρονεῖται˙ οὐ ψηφίζει ἑαυτόν, οὐ παρέχει γνώμας, οὐ διδάσκει ἄλλους, οὐ συμβουλεύει περί τινων˙ οὐ διακρίνει ὅτι τοῦτο καλόν ἤ τοῦτο κακόν. Εἰ τῷ στόματι λέγεις καί ἄλλα δεικνύεις ἐν τοῖς ἔργοις, ἐν ἀγνωσίᾳ λαλεῖς. Μή ὑπνώσῃς, μήποτε ἐξαίφνης ἔλθῃ εἰς τά ὦτα σου, ἰδού ὁ νυμφίος, ἐξέλθετε εἰς ἀπάντησιν αὐτοῦ˙ καί ποῦ λέγεις τότε ἀσχολοῦμαι.

Ἐποίησέ σε ἀμέριμνον, καί οὐ θέλεις; Ἦρέ σου τήν φροντίδα, καί σεαυτόν περιπλέκεις; Ἀνέπαυσέ σε, καί θέλεις μοχθῆσαι; Οὐ μένει σε χρόνος τοῦ πενθῆσαι καί κλαῦσαί σου τάς ἁμαρτίας. Μιμνήσκου ὅτι εἶπέ σοι περί τῆς θύρας ὅτι κλείεται˙ γόργευσαι ἵνα μή ἔξω μείνῃς μετά τῶν μωρῶν παρθένων˙ μετάβηθι τῷ λογισμῷ ἀπό τοῦ ματαίου κόσμου τούτου εἰς ἄλλον αἰῶνα. Ἄφες τά γήινα καί ζήτησον τά οὐράνια˙ ἐγκατάλειψον τά φθαρτά, καί εὑρίσκεις τά ἄφθαρτα˙ φεῦγε τῇ διανοίᾳ ἀπό τῶν προσκαίρων, καί ἀπαντᾷς εἰς τά αἰώνια˙ ἀπόθανε τελείως, ἵνα ζήσῃς τελείως, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, τῷ Κυρίῳ ἡμῶν˙ ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

λη"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, ἐπιθυμοῦντα συχνῶς δέχεσθαι παρ᾿ αὐτοῦ ἀπόκρισιν εἰς βοήθειαν καί σωτηρίαν ψυχῆς, καί ζητοῦντα μαθεῖν, εἰ δεῖ συντυγχάνειν τινί τῶν ἀδελφῶν, ἤ λογισμόν παρ᾿ αὐτῶν ἐρωτᾶσθαι.

Ἐπειδή οἶδα τίνι παρεθέμην σε, καί οἵαν τροφήν παρέθηκά σοι, ἐάν συνιῇς οὐ πυκνάζω τοῦ γράφειν σοι˙ ᾧ γάρ παρεθέμην σε, καί πρό τοῦ αἰτῆσαι αὐτόν, οἶδεν ὧν χρείαν ἔχεις. Ὡ(ς) οὖν ἤκουσας ἀμερίμνει˙ τό γάρ ἀμεριμνῆσαι ἀπό παντός πράγματος, ποιεῖ σε προσεγγίσαι τῇ πόλει˙ καί τό μή ψηφισθῆναι ἐν ἀνθρώποις, ποιεῖ σε οἰκῆσαι τήν πόλιν˙ καί τό ἀποθανεῖν ἀπό παντός ἀνθρώπου, ποιεῖ σε κληρονομῆσαι τήν πόλιν καί τούς θησαυρούς.

Καί ἐπειδή πολλάκις ἀεί θέλεις τόν αὐτόν λόγον ἀκούειν περί συντυχίας, ἤ περί λογισμοῦ ἀδελφῶν, χρείας γενομένης, ἐγώ σοι λέγω τί δεῖ ποιῆσαι˙ σύ οὖν μηδέν φροντίσῃς, εἰ μή τό ἀνῦσαι τήν ὁδοιπορίαν.

Ἀσπάζομαί σου τήν ἀγάπην ἀδιαλείπτως. Καί ἀπό τοῦ σβεσθῆναι κατά μικρόν ἀπό σοῦ τήν δεινοτάτης ὀργῆς κίνησιν ἔστι σοι μαθεῖν.

Εἰρἠνη σοι ἔσται, ἀδελφέ μου καί ἀγαπητέ Ἰωάννη.

λθ"

(σελ. 120) Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, βουληθέντα κόψαι τήν συντυχίαν καί τοῦ ἰδίου ὑπηρέτου, διά τό ρηθέν αὐτῷ, ὅτι τό ἀμεριμνῆσαι ποιεῖ σε προσεγγίσαι τῇ πόλει˙ καί πρός τόν αὐτ(οῦ) λογισμόν ἀναζητοῦντα τάς αἰτίας τῶν διαφόρων ἐπανισταμένων αὐτῷ πειρασμῶν.

Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ˙ ἔκδεξαι ἄλλο μικρόν. Καί γάρ οὐκ ἔστι καιρός˙ καί γάρ ἐγώ φροντίζω σου περισσότερόν σου, μᾶλλον δέ ὁ Θεός.

Ἀδελφέ Ἰωάννη, μηδέν φοβηθῇς ἀπό τῶν ἐπαναστάντων πειρασμῶν πρός δοκιμασίαν σήν˙ οὐ γάρ παραδίδωσί σε ὁ Θεός. Ὅταν οὖν ἔλθῃ σοι τίποτε τοιοῦτον, μή καοπιάσῃς ἐρευνᾶν πράγματα, ἀλλά κράζε τό ὄνομα Ἰησοῦ, λέγων˙ «Ἰησοῦ, βοήσει μοι» καί ἐπακούει, ἐγγύς γάρ ἐστι τῶν ἐπικαλουμένων αὐτόν. Μή ὀλιγοψυχήσῃς, ἀλλά δράμε προθύμως καί καταλαμβάνεις˙ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

(μ» – νδ»)

μ«

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα˙ εἰ ὀφείλει διδάξαι τόν ἴδιον ὑπηρέτην τήν σειράν καί περί τινος ἀδελφοῦ ἐρωτήσαντος περί τῶν ἰδίων λογισμῶν οὐ σαφῶς, ἀλλά δι᾿ αἰνιγμάτων, εἰ καλῶς ἐποίησεν.

Λαμπροτάτη διδασκαλία τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν αὕτη ἐστί˙ «γεννηθήτω τό θέλημά σου». Εἴ τις οὖν λέγει τήν προσευχήν ταύτην μετά εἰλικρινείας, τό ἴδιον αὐτοῦ θέλημα ἀπολύει καί εἰς τό θέλημα τοῦ Θεοῦ κρεμᾷ τά πάντα. Τό οὖν διδάξαι τόν ἀδελφόν συμφέρει μέν, ἔχει δέ τό πρᾶγμα φθόνον˙ ἀλλά δύναται ἀρέως ἅπαξ ἅπαξ, καί σκεπάζεται τό πρᾶγμα διά τήν συνείδησιν τῶν ἀδελφῶν.

Περί δέ τῆς δι᾿ αἰνιγμάτων ἐρωτήσεως, ἰδιοσκοπία ἐστί, μή ἔχουσα διάκρισιν, καί χρῄζει ὁ τοιοῦτος πολλῶν εὐχῶν˙ τά γάρ σημεῖα οὐ τοῖς πιστοῖς, (σελ. 122) ἀλλά τοῖς ἀπίστοις γίνεται.

μα»

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν εἰς πολλούς ἐμπεσόντα λογισμούς καί φροντίδας περί τῆς τοῦ Μοναστηρίου συστάσεως.

Πολλά τά βλύζοντα ἐν τῇ καρδίᾳ σου. Καί φησιν˙ ἐξαριθμήσομαι αὐτούς, καί ὑπέρ ἄμμον πληθυνθήσονται. Ἀδελφέ, οὐδείς οἶδε ποῦ μέλλει ὁ τόπος οὗτος ἐλθεῖν, εἰ μή ὁ καρδιογνώστης Θεός μόνος˙ κἀμέ ἐπληροφόρησεν. Ἔχε οὖν ὅτι οὐκ ἐγκαταλιμπάνει αὐτόν ὁ Κύριος, ἀλλά φυλάττει καί δοξάζει αὐτόν εἰς δόξαν τοῦ ὀνόματος τῆς δόξης αὐτοῦ.

Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

μβ«

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν ἐρωτήσαντα περί τῆς συμβάσης αὐτῷ ἀσθενείας, πόθεν ἐστί˙ καί εἰ χρή εἰπεῖν τοῖς ἀπερχομένοις ἀδελφοῖς εἰς τήν Αἴγυπτον πῶς χρήσασθαι˙ καί (μεριμνῶντα) περί αὐτῶν μήπως θλιβῶσι διά τήν αὐτῶν πρός τούς (τόπους) ἀπείριαν.

Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ˙ μεμιγμένοι εἰσίν οἱ παρά σοί Αἰγύπτιοι καί Ἱεροσολυμῖται, ἀλλά μή φροντίσῃς, μέλλει γάρ τῷ Θεῷ περί σοῦ. Τό δέ ἐνθύμημά σου, ποίησον κατά φόβον Θεοῦ καί μή θλιβῇς κατά τῶν ἀδελφῶν, ἀλλά μόνον εὖξαι, καί ὁδηγεῖ αὐτούς Κύριος κατά τό θέλημα αὐτοῦ περί παντός πράγματος. Πάρεξ γάρ τοῦ Θεοῦ οὐδέν γίνεται, μάλιστα ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ, εἰ κατά φόβον Θεοῦ πρός ἀνάπαυσίν ἐστι καί ὠφέλειαν ψυχῶν.

μγ»

(σελ. 124) Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, ὥστε πάντα τά καθ᾿ ἑαυτόν ἀναθεῖναι Θεῷ.

Εἴ τις πίνει ἐκ τοῦ ὕδατος, οὗ ἔπεμψά σοι δι᾿ ἐπιστολῶν, οὐ διψᾷ εἰς τόν αἰῶνα. Σύ δέ ὤφειλες προσδοκᾶν καί ἐλπίζειν ἀνάπαυσιν διά πίστεως Χριστοῦ. Λάβε τόν ἄρτον τοῦτον ἐκ τῆς ἐμῆς τροφῆς, καί ἀμερίμνει˙ μηδέν φοβηθῇς, ἀλλά λάβε δύναμιν διά τοῦ ἁγίου Πνεύματος καί ἐλπίδα˙ πίστευσον ὅτι ἡ χείρ τοῦ Θεοῦ μετά σοῦ ἐστιν.

μδ"

Ἐκ τῆς πεμφθείσης αὐτῷ εὐλογίας δέδωκε τῷ αὑτοῦ ὑπηρέτῃ, οὐκ ἀπό χειρός, ὡς μή ὤν κληρικός, ἀλλ᾿ ἔθηκε, κἀκεῖνος ἑαυτῷ ἔλαβε˙ καί δεξάμενος ἐκ δευτέρου καί τρίτου εὐλογίαν, τό αὐτό ἐποίησε καί ποιῶν τοῦτο δίχα ἐπιτροπῆς, οὐκ ἐννόει τό ἁμάρτημα. Καί πάλιν ὅτε εἶδε ταῖς εὐχαῖς τοῦ Γέροντος ἑαυτόν κουφισθέντα ἐκ τῶν παθῶν, εἶπεν, ἠτόνησαν ἐξ ἐμοῦ τά πάθη. Καί μετά ταῦτα ἔπεμψεν ἐρωτῶν περί λογισμῶν βλασφημίας, καί οὐκ ἔλαβεν ἀπόκρισιν. Καί ἐν τῷ θαυμάζειν αὐτόν τήν αἰτίαν, ἐξαίφνης κατά συγχώρησιν Θεοῦ πρός παιδείαν ὤφθη αὐτῷ φάντασμα φοβερόν, καί ἅπαξ καί δίς, καί παρά χρῆμα ἀπῆλθε. Καί πολλοῦ πληρωθείς θορύβου καί ταραχῆς, ἐμνήσθη τό σφάλμα μόνου τοῦ ἄρτου, ἐπιλαθόμενος τό παρ᾿ αὐτοῦ ρηθέν ἐπί τῆς ἀσθενείας τῶν παθῶν. Καί φορέσας τό πεμφθέν αὐτῷ ποτε παρά τοῦ Γέροντος κουκούλιον, πολλά προσέπιπτε καί παρεκάλει τυχεῖν ἐλέους. Καί γράφει αὐτῷ ὁ Γέρων περί τῶν δύο πταισμάτων˙ ἔτι δέ καί περί τοῦ λογισμοῦ τῆς βλασφημίας˙ καί ὅτι τό θεῖναι τάς εὐλογίας τῷ ὑπηρέτῃ ὥς τε αὐτόν λαβεῖν οὐκ ἦν ταπείνωσις, ἀλλά μᾶλλον φυσίωσις καί παιδικῆς διανοίας.

(σελ. 126) Εἴ τις οἶδεν παραβαίνει τήν ἐντολήν, τεκμήριον ἕν δεικνύει γνώσεως˙ καί ὁ γινώσκων διορθοῦται. Ἀλλ᾿ ἁπλῶς, λαλοῦμεν, ὡς δήποτε ἐν τῇ χειρί τοῦ Θεοῦ παρέθηκά σε, καί ἐκκλίνεις ἀπ᾿ αὐτῆς; Καί ἡ Γραφή λέγει ἐκ στόματος τοῦ Θεοῦ, ὅτι οἱ δίκαιοι οὐκ ἐκκλίνουσι˙ τί δοκιμάζεις εἴπω; Καί πάλιν λέγει˙ μηδέ ἐξελθέτω μεγαλορρημοσύνη ἐκ τοῦ στόματος ὑμῶν. Καί ἐτόλμησας ἀνοῖξαι τό στόμα ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, καί εἰπεῖν ὅτι ἠτόνησαν ἀπ᾿ ἐμοῦ τά πάθη καί οὐχί μᾶλλον εἶπας ὅτι ἐν θησαυρῷ κεῖνται ἐν ἐμοί ὅλα;

Διά τοῦτο μικρόν ἐγκατελείφθης καί ἐφάνη σου ὅλη ἡ ταλαιπωρία˙ καί εἰ μή ᾖ ὅ εἶλες σκέπασμα, κοπιάσαι εἶχες˙ ἀλλά πιστός ὁ Θεός φησιν, ὅς οὐκ ἐάσει ἡμᾶς πειρασθῆναι ὑπέρ ὅ δυνάμεθα, ἀλλά ποιήσει σύν τῷ πειρασμῷ καί τήν ἔκβασιν, πρός τό δύνασθαι ἡμᾶς ὑπενεγκεῖν. Καί τό ἀκαίρως ποιῆσαι πρᾶγμα, ἐκ θελήματός ἐστιν ἰδίου τοῦ φυσιοῦσθαι, μή ἔχων χειροτονίαν, καί τό δοῦναι ἄλλοις εὐλογίαν ὡς Ἀρχιεπίσκοπος, οὐκ οἶδα ἐγώ πῶς ταῦτα ἐκφράσω. Τί οὖν ἐγώ οὐκ ᾔδειν τοῦ πᾶσι πέμψαι εὐλογίας; Ἤ σοί πάντως ἔπεμψα. Ἰδού οὖν μικρόν ὑπέρ μεγάλων καί πολλῶν ἐπαιδεύθης.

Νῆψαι λοιπόν τοῦ ἐξολοθρεῦσαι τά ὀκτώ ἔθνη τά ἀλλόφυλα στερεῶς καί μή καθίσῃς παιδικοῖς συρόμενος πράγμασι. Καί κτῆσαι στυφότητα, ἤ γάρ ἁπλότητα (ἴσ. καί οὐ μόνην ἁπλότητα)˙ καί γάρ πολλάκις ἤκουσας «ὅτι μετά βουλῆς πάντα ποίει». Καί περί παντός πάθους καί βλασφημίας, δεήθητι τοῦ Θεοῦ, καί συναντιλαμβάνεταί σου κατά μικρόν˙ καί νῆψον τοῦ λοιποῦ καί τήρησον αὐτά ἐν τῇ καρδίᾳ σου. Καί οὐ χρεία ἵνα τις μάθῃ, ἀλλ᾿ ὅ γέγονε, γέγονε. Συγχώρησόν μοι τά παρελθόντα καί διορθοῦμαι τά μέλλοντα. Ἔσται οὖν Ἰησοῦ μετά σοῦ εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

με"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, ὅτε εἰς μεγάλην ἐμπεσών ἀρρωστίαν καί σφοδροτάτῳ κρατούμενος πυρετῷ καί (σελ. 128) ἐπί πολλάς ἡμέρας μήτε τραφείς μήτε καθευδήσας, ἔκραξεν ἐρίζων πρός τόν Ἀββᾶν καί τούς ὑπηρετοῦντας αὐτῷ ἀδελφούς, κατ᾿ ἐνέργειαν διαβόλου.

Ἀδελφέ, τί ἐξυδαρώθη σου ἡ καρδία τοῦ ἀφεῖναι τόν ἀγαπητόν, καί τρέχειν ὀπίσω τοῦ ἐχθροῦ; Ἀφῆκας τήν φωνήν τοῦ ποιμένος Χριστοῦ καί ἐξηκολούθησας ὀπίσω τοῦ λύκου διαβόλου; Τί ἔπαθες; Τί ὑπέμεινας; Τί εἰσίν αἱ κραυγαί αὗται, ἅς ἠρίθμησεν ὁ Ἀπόστολος μετά τῶν δυσφήμων ἐκείνων; «Πᾶσα κραυγή καί βλασφημία καί ὀργή, ἀρθήτω ἀφ᾿ ὑμῶν σύν πάσῃ κακίᾳ». Ὑπέρ τήν δύναμιν ἔπαθες οὐδέν, τοῦ Ἀποστόλου βοῶντος˙ «πιστός ὁ Θεός, ὅς οὐκ ἐάσει ἡμᾶς πειρασθῆναι ὑπέρ ὅ δυνάμεθα» καί τά λοιπά.

Ἐξυπνίσθητι ἀπό τῆς ταραχῆς ταύτης τῶν κακῶν λογισμῶν˙ λάβε τήν ράβδον τοῦ σταυροῦ, ἐν ᾗ ἀπελαύνεις τούς λύκους, τοῦτ᾿ ἔστι τούς δαίμονας καί μνήσθητι τοῦ εἰπεῖν: Ἵνα τί περίλυπος εἶ ἡ ψυχή μου καί ἵνα τί συνταράσσῃς με; Ἔλπισον ἐπί τόν Θεόν, ὅτι ἐξομολογήσομαι αὐτῷ, σωτήριον τοῦ προσώπου μου, καί ὁ Θεός μου. Νῆψον τοῦ λοιποῦ καί μή ἐκκαυθῇς ὡς ἄφρον παιδίον μή ἔχον αἴσθησιν, χρεωστῶν ἀνελθεῖν μετά Χριστοῦ εἰς τόν σταυρόν, καί ἡλωθῆναι τοῖς ἥλοις, καί νυχθῆναι τῇ λόγχῃ. Τί ὑπομένεις ταλαίπωρε, βοῶν κατά Χριστοῦ βίας καί ὑβρίζων τούς ἀδελφούς σου; Ποῦ ἐστι, τῇ τιμῇ ἀλλήλους προηγούμενοι;

Ἀρκεῖ ἕως ὧδε˙ φησί γάρ «δός σοφῷ ἀφορμήν, καί σοφώτερος ἔσται». Βάσταξον καί ἡσύχασον καί εὐχαρίστησον εἰς πάντα˙ οὕτω γάρ λέγει «ἐν παντί εὐχαριστεῖτε». Δῆλόν δέ ἐστι καί ἐν ἀνάγκαις, καί ἐν θλίψεσι, καί ἐν ἀρρωστίαις, καί ἐν ἀνέσει. Κράτει οὖν τόν Θεόν, καί μένει μετά σοῦ˙ καί δίδωσί σοι δύναμιν ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ˙ ὅτι αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

μς"

Κουφισθέντος αὐτοῦ ἐκ τῆς ἀσθενείας καί ἀνανήψαντος ἐκ τοῦ πειρασμοῦ, ἔδειξεν αὐτῷ ὁ ἀντικείμενος πονηρά ἐνύπνια, ἵνα αὐτόν πάλιν (σελ. 130) ταράξῃ˙ καί ἀποτυχών τούτου, πάλιν ἔδειξεν αὐτῷ ὡς Μοναστήριον Ἐκκλησίας καί πολλούς ἐκεῖ καταφεύγοντας, ὥστε δῆθεν ἐντυχεῖν βοηθείας, καί ἀσφαλιζόμενος αὐτόν ὁ Γέρων γράφει αὐτῷ ταῦτα.

Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ, ἀδελφέ. Ὁ ἐχθρός ἡμῶν διάβολος παρετάξατο ὡς λέων ὠρυόμενος καταπιεῖν σε, ἀλλ᾿ οὐκ ἀφῆκεν αὐτόν ἡ πάντοτε σκεπάζουσα ἡμᾶς χείρ τοῦ Θεοῦ. Ὅτε οὖν εἶδεν ὅτι οὐ συγχωρεῖται ποιῆσαι ὅ θέλει, ἔβαλεν ἑαυτόν ταράσσειν σου τάς φρένας καί προεδήλωσέ σοι τινά πράγματα δι᾿ ὀνείρων αἰσχρῶν αὐτοῦ. Καί ὡς πονηρός ἐν τῇ πανουργίᾳ αὐτοῦ, ὡς εἶδεν ὅτι οὐ παραδίδωσί σε ὁ Κύριος πειρασθῆναι εἰς τέλος, οὐδέ ὑπέρ τήν δύναμίν σου, ἐποίησέ σε ἰδεῖν Ἐκκλησίαν καί Μοναστήριον δῆθεν βοηθείας. Σύ οὖν ἀσφάλισαι τήν καρδίαν σου σφραγίζων ἀταράχως ἐν ὀνόματι τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ ἁγίου Πνεύματος˙ καί πιστεύω ὅτι βοηθεῖν ἡμῖν τοῦ καταπατῆσαι τήν κεφαλήν αὐτοῦ.

Κτῆσαι οὖν ταπεινήν καρδίαν καί δός δόξαν τῷ σώσαντί σε ἀπό τῆς παγίδος τοῦ διαβόλου˙ σύ γάρ ἀπό ἀμελείας ταῦτα ἔπαθες.

μζ"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, ἐμπεσόντα εἰς πόλεμον ἐκ διαφόρων συστάντα λογισμῶν, καί σφόδρα ὄντα βαρύτατον καί τοῖς πολλοῖς ἀκατάληπτον.

Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ Ἰωάννῃ˙ θαυμάζω τήν ἀγάπην σου πῶς οὐ νοεῖς τά πράγματα. Ἐγώ γάρ βλέπων τάς θλίψεις σου πολλάς πολλάκις, ἀπ᾿ ἐμαυτοῦ ἔπεμψά σοι εὐλογίας, ἵνα λάβῃς δι᾿ αὐτῶν δύναμιν κατά Θεόν˙ ἀλλ᾿ ὀφείλεις μελετᾶν πάντοτε τόν ρς» Ψαλμόν. Ὅθεν λέγει˙ «εἶπε καί ἔστη πνεῦμα καταιγίδος, καί ὑψώθη τά κύματα αὐτῆς˙ ἀναβαίνουσιν ἕως τῶν οὐρανῶν καί καταβαίνουσιν ἕως τῶν ἀβύσσων». Καί πάλιν˙ «ἡ ψυχή αὐτῶν ἐν κακοῖς ἐτήκετο». Ταῦτα ἦλθεν ἐφ᾿ ἡμᾶς καί ὀφείλομεν ὑπενεγκεῖν τούς τοιούτους κινδύνους, ἕως οὗ φθάσωμεν εἰς τόν λιμένα τοῦ θελήματος αὐτοῦ, καθώς προέγραψά σοι.

(σελ. 132) Λοιπόν ὁ Θεός οὐ παρέδωκέ σε εἰς τάς χεῖρας τῶν ἐχθρῶν σου καί μή παραδῷς σεαυτόν εἰς τάς χεῖρας αὐτῶν˙ κἄν οὕτω ποιῇς, ὁ Θεός οὐ παραδίδωσί σε. Θέλεις δέ λυτρωθῆναι ἀπό τῶν θλίψεων καί μή κοπιᾶν εἰς αὐτάς; Προσδόκα χείρονα καί ἀναπαύῃ. Μιμνήσκου τοῦ Ἰώβ καί τῶν καθεξῆς ἁγίων πόσας ὑπέμειναν θλίψεις καί τήν ὑπομονήν αὐτῶν κτῆσαι καί παρακαλεῖταί σου τό πνεῦμα.

Ἀνδρίζου καί ἴσχυε καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, μνημονεύων τῶν λόγων μου˙ καί ἡ ψυχή μου ἀνανεοῦται.

μη"

Τοῦ Ἀββᾶ βραδύνοντος κατά τινα πρόφασιν ἀπενεγκεῖν αὐτῷ τήν προρρηθεῖσαν ἀπόκρισιν, σφόδρα αὐτῷ ἐνεκάλεσε καί εἰς πολλήν αὐτόν ἐνέθηκεν ἀθυμίαν. Καί τινων ἀδελφῶν τῶν διά τήν ἀσθένειαν ἐξυπηρετουμένων, εἰπόντων αὐτῷ περί τινων πραγμάτων ὡς ἀργῶς καί ἀνωφελῶς ἐν τῷ κοινοβίῳ γινομένων, ἀντί τοῦ νουθετῆσαι καί διορθῶσαι αὐτούς τῆς τοιαύτης καταλαλιᾶς, εἶπε μηδέ αὐτῷ ἀρέσκειν ταῦτα. Καί τοῦ Ἀββᾶ μετά ταῦτα εἰπόντος αὐτῷ, ὅτι κατά γνώμην τοῦ Γέροντος καί ταῦτα ἐποίησα, εἶπεν αὐτῷ, ὅτι κατά τό θέλημά σου ἀφῆκέ σε ὁ Γέρων πορεύεσθαι. Καί πρός ταῦτα πέμπει αὐτῷ τήν ἀπόκρισιν ταύτην, σημαίνων αὐτῷ ἐν αὐτῇ ὅτι τά δοκοῦντα ἡμῖν οὐκ ὀρθῶς γίνεσθαι, οἰκονομικῶς πράττεται ὑπέρ τήν ἡμετέραν ὄντα κατάληψιν.

Πάλιν διά χρόνου ἤγειρεν ἡμᾶς ἡ ἀγάπη τοῦ κροταφῆσαι τῆς ράβδῳ τοῦ Χριστοῦ τῆς παιδείας καί τῆς ἐπιτιμίας, ἵνα πληρωθῇ καί εἰς ἡμᾶς ὁ γραφικός λόγος, λέγων˙ «ἀξιοπιστότερα τραύματα φίλου» καί τά ἑξῆς. Καί πάλιν «ἐάν παιδεύσωμέν σε μή ἐκλυθῇς», μιμνησκόμενος τῆς παροιμίας τοῦ λέγοντος: «Υἱέ μου μή ὀλιγώρει παιδείας Κυρίου, μηδέ ἐκλύου ὑπ᾿ αὐτοῦ ἐλεγχόμενος˙ ὅν γάρ ἀγαπᾷ Κύριος παιδεύει, μαστιγοῖ δέ πάντα υἱόν ὅν παραδέχεται». Κἄν δέ ἐπιτιμήσω σοι, οὐκ ἀγνοεῖς πῶς λέγει ὁ Ἀπόστολος ἔλεγξον, ἐπιτίμησον, παρακάλεσον».

(σελ. 134) Ποῦ ἐστιν ὁ νοῦς σου, νωθρέ; Ἤ ποῦ διάγει ὁ λογισμός σου, ὀκνηρέ; Διατί οἱ κύριοι τοῦ νοῦ ἀντιλέγουσιν ἐν σοί τοῖς μαθηταῖς τοῦ δεσπότου μή λαβεῖν αὐτόν πρός τό ἐπιβῆναι ἐπ᾿ αὐτ(ῷ) τόν δεσπότην, ἵνα εἰσέλθῃ εἰς Ἱεροσόλυμα καί ἐκβάλῃ ἐκ τοῦ ναοῦ τοῦ Θεοῦ τούς πωλοῦντας καί ἀγοράζοντας καί καταισχύνῃ τούς Γραμματεῖς καί Φαρισαίους; Διατί οἰκῆσαι ὀφείλοντός σου τήν Ἱερουσαλήμ, ἕλκουσί σε εἰς Βαβυλῶνα; Διατί ἀφείς τό ὕδωρ τοῦ Σιλωάμ, θέλεις πιεῖν ἐκ τῶν θολερῶν ὑδάτων τῶν Αἰγυπτίων; Διατί πλαγιάζεις ἐκ τῆς ὁδοῦ τῆς ταπεινώσεως τῆς λεγούσης ἐγώ τίς εἰμι, [γῆ εἰμι καί σποδός] καί θέλεις βαδίζειν εἰς τήν ὁδόν τήν διεστραμμένην, τήν γέμουσαν θλίψεων καί κινδύνων; Ποῦ ἔβαλές μου τούς λόγους τούς πρός σέ εἰρημένους νύκτα καί ἡμέραν; Ποῦ ἐστιν ὁ λέγω σοι ἐν ἐμαυτῷ τοῦ καταντῆσαι καί ποῦ βλέπεις σεαυτόν καταντοῦντα; Ποῦ θέλω σε εἶναι καί ποῦ εἶ, διά τό ἀκατάσχετον ἔχειν τήν γλῶτταν καί ἀπολύειν αὐτήν ἀφαρεί. Καί ἐάν δώσῃς τῷ πλησίον λογισμόν, οὐκ ἀκριβάζῃ τοῦ κατανοῆσαι, μάλιστα τῷ μετά τόν Θεόν σκεπάζοντι ἡμᾶς καί τόν τράχηλον αὐτοῦ ὑπέρ ἡμῶν θήσαντι˙ ᾧ ὀφείλομεν εὐχαριστεῖν καί ὑπερεύχεσθαι τοῦ φυλαχθῆναι ἀπό παντός κακοῦ πρός ὠφέλειαν ἡμῶν καί πολλῶν, μαθόντες τοῦτο παρά τοῦ ἁγίου Ἀπόστολου, πῶς εὐχαριστῶν περί τινων, ἔλεγεν˙ οἵτινες ὑπέρ ἐμοῦ ἔθηκαν τόν ἑαυτῶν τράχηλον.

Ποίου οὖν οὐ μνημονεύεις; Τῆς ἀμεριμνίας, ἧς δι᾿ αὐτοῦ ἔδωκέ σοι ὁ Θεός; Ἀλλά τοῦ καθίσματος, οὗ μετέχεις ἐν ἡσυχίᾳ ὡς βασιλεύς, καί αὐτός τό βάρος τῶν ἐρχομένων πρός ἡμᾶς καί ἀπερχομένων βαστάζει, καί ἀνενοχλήτους ἡμᾶς ποιεῖ; Εἰ γάρ δι᾿ ἡμᾶς ἔρχονται, ἡμεῖς ὀφείλομεν βαστάζειν αὐτῶν τήν μέριμναν καί μή αὐτός. Ὥστε οὖν πολλάς χάριτας ἔχω τῷ Θεῷ τῷ δόντι ἡμῖν υἱόν γνήσιον κατά τήν ψυχήν ἡμῶν ὡς ἠθέλησε. Καί ἀντί τούτων εἶπας αὐτῷ ἀνοήτως ἔνιψά μου τάς χεῖρας ἀπό σοῦ. Καί τοῦτο οὐχ ἅπαξ, ἀλλά πολλάκις, καταποντίζων αὐτοῦ τήν ψυχήν ἐν πολλῇ λύπῃ˙ καί οὐκ ἐμνημόνευσας τοῦ Ἀποστόλου λέγοντος˙ «ἵνα μή τῇ περισσοτέρᾳ λύπῃ καταποθῇ ὁ τοιοῦτος». Καί εἰ μή ἦν ἡ χείρ τοῦ Θεοῦ καί ἡ εὐχή τῶν Πατέρων αὐτοῦ, σχινθῆναι εἶχεν ἡ καρδία αὐτοῦ.

Ποῦ εἰσιν αἱ ἐντολαί μου αἱ πρός σέ, ὅτι κλαῦσον, πένθησαν, μή ζητήσῃς (σελ. 136) ψηφισθῆναι, καί ἐν μηδενί μετρήσῃς σεαυτόν˙ εἰς ἄλλην ὁδόν ἑλκύων σου τήν ἀγάπην; Μετάβηθι ἀπό τοῦ κόσμου λοιπόν˙ ἀνάβηθι εἰς τόν Σταυρόν˙ κουφίσθητι ἀπό τῆς γῆς˙ ἐκτίναξον τόν κονιορτόν ἀπό τῶν ποδῶν σου˙ καταφρόνησον αἰσχύνης˙ μή συγκαύσῃς μετά τῶν Χαλδαίων τήν κάμινον, ἵνα μή συμφλογισθῇς αὐτοῖς τῇ ὀργῇ τοῦ Θεοῦ. Ὑπερέχοντα σεαυτοῦ ἔχε πάντα ἄνθρωπον˙ κλαῦσον τόν νεκρόν σου˙ἔκβαλε τήν δοκόν σου˙ οἰκοδόμησόν σου τόν διεστραμμένον οἶκον˙ κράξον «ἐλέησόν με, υἱέ Δαβίδ, ἵνα ἀναβλέψω». Μάθε˙ «ἵνα πᾶν στόμα φραγήσεται» καί μή μεγαλορρημονήσῃς˙ ἀπόκλεισον τήν θύραν σου τῷ ἐχθρῷ˙ στῆσον ἐν τῷ ζυγῷ τούς λόγους σου καί τῇ θύρᾳ σου μοχλόν ποίησον. Σύ οἶδας πῶς λαλῶ σοι.

Νόησον τά λεγόμενα˙ πόνεσον ἀκριβευόμενος αὐτά καί εὑρήσεις τούς ἐν αὐτοῖς καρπούς ἀξίους τοῦ Θεοῦ καί μή καταισχύνῃς μου τάς πολλάς ὑπερευχομένου σου ἡμέρας καί νυκτός. Ὁ Κύριος δώῃ σοι νοῆσαι καί ποιῆσαι ἐν τῷ φόβῳ αὐτοῦ. Ἀμήν.

Καί ἐπειδή εἶπας αὐτῷ κατά τό θέλημά σου ἀφῇ σε ὁ Γέρων ἀπέρχεσθαι˙ οὐκοῦν ἐγώ μόνος βαστάζω τό κρῖμα, ὅ εἶπεν ὁ Κύριος διά τοῦ Προφήτου. «Ἀμήν λέγω σοι, ὅτι ἐάν ἴδῃς τόν ἀδελφόν σου πορευόμενον ἐν ὁδῷ οὐκ ἀγαθῇ καί μή εἴπῃς αὐτῷ ὅτι ἡ ὁδός αὕτη κακή ἐστιν, ἐκ τῆς χειρός σου ἀπαιτῶ αὐτοῦ τό αἷμα». Μή χλευασθῇς, ἀλλά πείσθητι τῷ Ἀποστόλῳ, ὅτι λόγον δώσομεν ὑπέρ αὐτοῦ. Ἀλλ᾿ ὑμεῖς οὐ νοεῖτε τά γινόμενά τί ἐστιν.

μθ"

Εὐχαριστήσας τῷ Γέροντι ἐπί τῇ διορθώσει, ᾔτησεν αὐτόν ὥστε πολλάκις αὐτῷ γράφειν περί σωτηρίας ψυχῆς˙ ὁμοίως δέ καί περί λογισμοῦ οὗ ἐζήτει εἰπεῖν τῷ Ἀββᾷ ἐδεήθη τοῦ Γέροντος ἵνα αὐτός εἴπῃ αὐτῷ.

(σελ. 138) Ἀδελφέ Ἰωάννη, τί ἐστι τοῦτο οὐκ οἶδα˙ ἐγράφη σοι ἀπό τοῦ ἄλφα ἕως τοῦ ὠμέγα˙ ἀπό ἀρχαρίου καταστάσεως μέχρι τελείου˙ἀπ᾿ ἀρχῆς τῆς ὁδοῦ μέχρι τοῦ τέλους αὐτῆς˙ ἀπό τοῦ ἐκδύσασθαι τόν παλαιόν ἄνθρωπον σύν ταῖς ἐπιθυμίαις αὐτοῦ, μέχρι τοῦ ἐνδύσασθαι τόν νέον, τόν κατά Θεόν κτισθέντα˙ ἀπό τοῦ γενέσθαι τῆς γῆς ἀλλότριον τῆς αἰσθητῆς˙ γενέσθαι δέ οὐρανοπολίτην καί κληρονόμον τῆς νοητῆς γῆς τῶν Ἐπαγγελιῶν. Μηρύκησον εἰς τάς Ἐπιστολάς καί σώζῃ˙ ἔχεις γάρ ἐν αὐταῖς, ἐάν συνιῇς, τήν Παλαιάν, καί τήν Καινήν˙ καί νοῶν αὐτάς, οὐ χρείαν ἔχεις ἄλλου βιβλίου. Ἐκτίναξαι τήν λήθην καί ἀπόστα τοῦ σκότους, ἵνα εἰρηνεύσῃ ἡ καρδία σου μετά τῶν αἰσθητηρίων σου, καί ταῦτα πάντα ἔρχονταί σοι. Ἐκλείψει σοι καπνός τῶν εἰδωλοθύτων ἀπό τῆς νοητῆς Νινευΐ σου˙ καί σκορπισθήσεται ἐν τοῖς πλατείαις αὐτῆς ὀσμή τοῦ θυμιάματος τῆς πνευματικῆς μετανοίας, καί κωλύει τήν ἀπειλοῦσαν αὐτῇ ἀπειλήν εἰς καταστροφήν.

Ποῦ κοιμᾶσαι; Τί, προσκεφάλαια ἔβαλες τάς ἀποκρίσεις τάς πρός σωτηρίαν, οὐ μήν δέ, ἀλλά καί πρός σωτηρίαν τῶν μετά πίστεως ἐγκυπτόντων; Παῦσαι τῶν ὀνείρων λοιπόν˙ ἐξυπνίσθητι ἀπό τοῦ βαρυτάτου ὕπνου˙ γόργευσον τούς πόδας˙ κατάλαβε τήν Σηγώρ, ἵνα μή καταλάβῃ σε ἡ καταστροφή τῶν πέντε πόλεων, καί μή στραφῇς εἰς τά ὀπίσω, δά τό μή γενέσθαί σε στήλην ἁλός. Καί γενοῦ φρόνιμος ὡς ὁ ὄφις, ἵνα μή πλανήσωσί σε οἱ ἐχθροί σου˙ ἀκέραιος δέ ὡς αἱ περιστεραί, ἵνα μή πολεμήσῃ σε ἡ ἀνταπόδοσις. Γενοῦ δοῦλος γνήσιος δεσπότου, ἐπεί δουλωθῆναι ἔχεις πολλοῖς. Μή χωρίσῃς σεαυτόν ἀπ᾿ αὐτοῦ˙ ὁ ἄπιστος γάρ ἔλαβε περί τούτου τήν ἀπόφασιν. Βλέπε πῶς (σελ. 140) καθέζῃ, εἰπέ σεαυτῷ, τί κάθημαι οὕτω; Τί ἐκέρδανα ἀπό τοῦ καθίσματος τούτου; Καί ὁ Θεός, ὁ φιλάνθρωπος φωτίζει σου τήν καρδίαν τοῦ συνιέναι. Ἰδού τέως ἐποίησέ σε ἀμέριμνον ἀπό πάσης φροντίδος γηίνης. Πρόσεχε σεαυτῷ ποῦ εἶ καί τί θέλεις, καί ὁ Θεός συναντιλαμβάνεταί σοι εἰς πάντα, ἀδελφέ μου.

Καί περί οὗ εἶπας λογισμοῦ εἰπεῖν τῷ υἱῷ μου, ἠδυνάμην μέν εἰπεῖν αὐτῷ, ἀλλ᾿ ἐάν σύ μή εἴπῃς αὐτῷ ἰδίῳ στόματι, ἀλλοτριοῖς σαυτόν τῆς πρός αὐτόν τελείας καί γνησίας ἀγάπης. Εἰ ψυχή μία, καί καρδία ἐστέ μία, κατά τήν Γραφήν καί οὐδείς κρύπτει ἀπό τῆς καρδίας αὐτοῦ τίποτε.

Συνετίσθητι ὁ ἀκμήν βαρυκάρδιος˙ ὁ Κύριος συγχωρήσοι σε.

ν«

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός αὐτόν ἐρωτήσαντα, εἰ ὀφείλει ἐκ τῆς ἁγίας Μεγάλης Ἑβδομάδος μηκέτι συντυχεῖν τινι.

Μετά τήν ἑορτήν, ἡσύχασον πέντε ἡμέρας τήν ἑβδομάδα, καί δύο ἡμέρας ἐντύγχανε ἀνάγκης γινομένης˙ καί πάλιν λέγω σοί τι ἵνα ποιήσῃς. Ποίησον τήν δύναμίν σου ἀμεριμνῆσαι ἀπό παντός πράγματος. Ὁ Θεός γάρ ποιεῖ πρόνοιαν παντός ἀνθρώπου πρός τό συμφέρον˙ εἴτε κατανύσσει τήν καρδίαν αὐτοῦ, εἴτε ἐξυπνίζει αὐτόν δι᾿ ἄλλου πρός ὠφέλειαν.

να»

(σελ. 142) Μετά τήν ἑορτήν ἐλθών τις Ἐπίσκοπος ἐζήτει συντυχεῖν αὐτῷ˙ καί τινες δέ ἄλλοι ἀρχάριοι ἐβούλοντο αὐτόν ἐρωτῆσαι περί λογισμῶν˙ καί ἔπεμψε περί τούτου, τόν αὐτόν ἐρωτῶν μέγαν Γέροντα.

[ Ἀπόκρισις Βαρσανουφίου]

Οἶδας, ὅτι οὐδέποτε ἐβάλομεν δεσμόν ἐπάνω τινός, οὐδέ ἑαυτοῖς. Καί ἐπειδή εἶπόν σοι ἡσύχασον πέντε ἡμέρας εἰς τήν ἑβδομάδα καί δύο ἡμέρας συντύχαινε, ἀμερίμνησον καί ἐκ τούτου˙ καί ὅτε λέγω σε συντύγχανε. Καί ὅτε συντυγχάνεις, ἀμερίμνησον τί εἴπῃς, καί τί λαλήσῃς˙ ὁ Χριστός γάρ εἶπεν ὅτι τό Πνεῦμα τοῦ Πατρός ὑμῶν ἐστι τό λαλοῦν ἐν ὑμῖν. Περί δέ ὧν εἶπας ἀδελφῶν, ἀνάγκης γινομένης μή παραιτήσῃς, καί ὁ Θεός βοηθεῖ. Ἀμήν.

νβ«

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, λαλοῦντα περί τῆς ἀκαταστασίας τοῦ κόσμου.

Ἀδελφέ, ὡς ἔχομεν τόν καιρόν, προσέχωμεν ἑαυτοῖς, ὅτι τετάρακται τά σύμπαντα, καί ἀσκήσωμεν τό σιωπᾶν. Καί ἐάν θέλῃς ἀναπαῆναι κατά πάντα, γενοῦ νεκρός ἀπό παντός ἀνθρώπου καί ἀναπαύῃ. Νόησον ὅτι περί τῶν λογισμῶν καί περί παντός πράγματος καί διαγωγῆς καί φροντίδος λέγω σοι˙ ἡσύχασον ἐν εἰρήνῃ.

νγ»

Μετά τήν ἀπόκρισιν ταύτην ἐζήτει κόψαι τελείως τάς συντυχίας˙ καί εἷς ἀδελφός πάνυ διά τοῦτο ἐθλίβετο καί παρεκάλει αὐτόν ἵνα εἰ χρεία γένηται συντύχῃ αὐτῷ, καί σπλαγχνισθείς ὑπέσχετο. Καί ἠρώτησεν περί τούτου καί περί κολοβίου πεμφθέντος αὐτῷ παρά τινος ἀδελφοῦ, εἰ ὀφείλει δέξασθαι.

Ἀδελφέ, ἔπεμψά σοι λόγον ἀμερίμνησον˙ τί θέλεις, σεαυτῷ πρόσχες, πολύς ἐστιν ὁ θερισμός. Μή ἀφήσῃς αὐτόν καί βάλῃς καλαμᾶσθαι ράγας ὀπίσω τῶν τρυγητῶν. Σύ δέ ἄφες ὅλα καί σχόλασον τοῦ θερίσαι καί τρυγῆσαι, ἵνα ἔχῃς τούς καρπούς ἀπό σίτου καί οἴνου, ἵνα στερεωθῇ καί εὐφρανθῇ ἡ καρδία σου ἐν Κυρίῳ. Μελέτησον τάς ἐπιστολάς ἅς ἔγραψά σοι, ὅτι ἀργαί οὐκ εἰσί.

Περί δέ τοῦ κολοβίου, ἐάν θέλῃ ὁ ἀδελφός δοῦναί σοι ἐξ ὅλης τῆς καρδίας αὐτοῦ δέξαι, κατακρίνων σεαυτόν ὡς ἀνάξιον.

νδ"

Ἀδελφός ἔχων πόλεμον βαρύτατον καί αἰσχυνόμενος αὐτόν θαρρῆσαι τῷ Ἀββᾷ, ἔπεμψε παρακαλῶν τόν αὐτόν Ἀββᾶν Ἰωάννην δέξασθαι αὐτόν λάθρᾳ τοῦ Ἀββᾶ καί ἀκοῦσαι τόν λογισμόν αὐτοῦ. Ὁ δέ ἐθλίβετο κατά δύο τρόπους˙ μήτε θέλων δέξασθαι αὐτόν δίχα γνώμην, ἵνα μή σκάνδαλον παρέχῃ τοῖς ἄλλοις, μήτε πάλιν θέλων λυπῆσαι αὐτόν. Καί ἀπορῶν τί ποιῆσαι, ἠρώτησε κατά διάνοιαν τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα˙ καί εἰ δεῖ φράξαι τήν αὐτοῦ θύραν.

Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ˙ τίς ἐστιν ἀσύνετος τοῦ ἐπιλέξασθαι ἑαυτῷ τό ἐπιζήμιον πρᾶγμα καί τό θλιβερώτερον, καί μή τό κουφότερον καί ἀνεκτότερον, μετά ταπεινώσεως καί προσευχῆς; Μή φράξῃς τήν θύραν˙ οὐ γάρ ἐν τῇ φράξει τῆς θύρας ἐστίν ἡ νέκρωσις, ἀλλ᾿ ἐν τῇ φράξει τοῦ στόματος.

Ἀσπάζομαί σε ἐν φιλήματι ἁγίῳ.

Β» ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΓΕΡΟΝΤΕΣ ΑΒΡΑΑΜ, ΠΑΥΛΟ KAI ΘΕΟΔΩΡΟ.

(νε» – νθ»)

νε"

Γέρων τις Αἰγύπτιος ἐλθών οἰκῆσαι ἐν τῷ Μοναστηρίῳ ἔνθα οἱ Πατέρες ἦσαν, γράμμασιν ἐχρήσατο Αἰγυπτιστί γεγραμμένοις πρός τόν Μέγαν Γέροντα (ἦν γάρ καί αὐτός Αἰγύπτιος) αἰτῶν εὐχήν καί λόγον περί ὠφελείας ψυχῆς˙ καί εἰ δυνατόν ἀξιωθῆναι τῆς αὐτοῦ συντυχίας. Ὁ δέ Ἑλληνιστί τήν ἀπόκρισιν ἔγραψεν, ἔχουσαν οὕτως.

Ἐπειδή ἔταξα ἐμαυτόν τοῦ μή γράψαι τινί, ἀλλά διά τοῦ Ἀββᾶ πέμπειν τήν ἀπόκρισιν, διά τοῦτο οὐκ ἔγραψά σοι Αἰγυπτιστί, ἀλλ᾿ ἠναγκάσθην Ἑλληνιστί εἰπεῖν αὐτῷ γράψαι σοι˙ οὐ γάρ ἐπίσταται Αἰγυπτιστί λέγειν. Εἰ ἀγαπητόν σου καί Πατέρα ἐν Κυρίῳ ἔταξάς με ἐν τοῖς σοῖς γράμμασιν, ἐπιστάμενον τόν κάματον καί τάς ἀνάγκας καί τόν κίνδυνον τῆς ψυχῆς, (εἰ) Πατήρ σου εἰμί ὡς ἔγραψας, ἐντολήν σοι δίδωμι μή ὀχλήσῃς μοι περί συντυχίας. Οὐ γάρ ποιῶ διαφοράν ἀνθρώπου καί ζῶ˙ ἀλλ᾿ ἐάν ἀνοίξω σοι, καί πᾶσι˙ καί ἐάν μή σοί, οὐδ᾿ ἄλλῳ τινί. Τοῦτο δέ σοι ἔγραψα, ἐπειδή ἔγραψας λέγων˙ ποίησόν με ἄξιον τῆς σῆς πραότητος, καί ποίησον ἔλεος μετά τῆς ψυχῆς μου τῆς ταλαιπώρου. Καί πάλιν ὅτι εἶπας ἐν αὐτῇ τῇ Ἐπιστολῇ, ὅτι ἡ ἁμαρτία μου ἀφώρισέ με ἀπό σοῦ τοῦ δεσπότου μου˙ ἐγὠ τέως χάριτι Χριστοῦ τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, οὐκ ἀφωρίσθην ἀπό σοῦ, ἀλλά μετά τῆς ἀγάπης σου εἰμί ἀεί ἐν τῷ πνεύαμτι. Καί τό ὕστερον γράψαι μοι ἐν τῷ αὐτῷ γράμματι, ὅτι εὖξαι ὑπέρ τῶν ἁμαρτιῶν μου, κἀγώ σοι τό αὐτό λέγω˙ εὖξαι ὑπέρ τῶν ἁμαρτιῶν μου˙ (σελ. 150) φησί καθώς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, οὕτω καί ὑμεῖς ποιεῖτε αὐτοῖς. Ἐγώ τέως κἄν ταλαίπωρος καί ἐλαχιστότερός εἰμι πάντων ἀνθρώπων, ἀλλά ποιῶ τήν δύναμίν μου διά τόν λέγοντα, εὔξασθε ὑπέρ ἀλλήλων ὅπως ἰαθῆτε.

Ἀδελφέ, ξένοι ἐσμέν, ξένοι γενώμεθα καί μή μετρήσωμεν ἑαυτούς ἔν τινι, καί οὐδείς ἡμᾶς ψηφίζει καί ἀναπαυόμεθα. Εἰσελθών δέ πρός ἡμᾶς, πύκτευσον τοῦ ὑπομεῖναι˙ φησί γάρ, ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται. Ἐπί πᾶσι δέ ἀγώνισαι τοῦ ἀποθανεῖν ἀπό παντός ἀνθρώπου καί σωθήσῃ˙ καί εἰπέ τῷ λογισμῷ ἀπέθανον, καί ἐν τῷ τάφῳ κεῖμαι.

Πείσθητί μοι, ἀγαπητέ, ὅτι ἀναγκαζόμενος ὑπό τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ ὑπερέβην μου τά μέτρα τοῦ εἰπεῖν ταῦτα πρός τήν ἀγάπην σου˙ τίς γάρ εἰμι ὁ ἐλάχιστος; Διά τοῦτο αἰτῶν συγχώρησιν λέγω˙ συγχώρησόν μοι τῷ φλυάρῳ διά τόν Κύριον˙ καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, δοῦλε τοῦ Θεοῦ Ἀβραάμ.

νς"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν ἀββᾶν Παῦλον γέροντα, ἡσυχάζοντα [καί ζητοῦντα] τινα ἀδελφόν τυφλόν προσλαβέσθαι καί ὑπηρετεῖν αὐτῷ.

Ἀδελφέ Παῦλε, ἔστι παροιμία λέγουσα˙ εἶδες νεώτερον τρέχοντα, μάθε ὅτι γέρων αὐτόν ἐδελέασε˙ παρ᾿ ἡμῖν οὖν ὁ δελεάζων ἡμᾶς, ὁ γέρων, ὁ σατανᾶς ἐστι˙ καί φθονῶν θέλει ἡμᾶς βαλεῖν εἰς κακάς ἡμέρας προφάσει δικαιώματος. Καί οὐκ οἴδαμεν, ὅτι πολλοί θέλοντες ἀνασπᾶσαι τινάς ἀπό τοῦ ποταμοῦ συγκατεποντίσθησαν αὐτοῖς. Βλέπε ἀπό πότε σε θέλει παγιδεῦσαι˙ καί ὅταν ἐρωτᾷς καί λαμβάνῃς ἀπόκρισιν, στρέφει τό μάγγανον εἰς ἄλλον κατώτερον ὑπέρ τήν δύναμίν σου. Οὐκ ἀπαιτεῖ σε ὁ Θεός ἀγαθοποιῆσαι τῷ πλησίον˙ οὕτω γάρ καί λέγει, καθ᾿ ὅ ἄν εὑρίσκει ἡ χείρ σου. Ἦλθεν ὁ τυφλός, ἠρρώστησας καί σύ μεγάλως˙ τίς ὑπηρετεῖ καί σέ κἀκεῖνον; [Κἄν τις ὑπηρετεῖ σε χαίρων], ἀλλ᾿ ὁ φέρων σοι τά δικαιώματα ταῦτα, ἀεί λέγει σοι, ἴδε ἤνεγκας τῷ κοινοβίῳ βάρος. Καί ἔστιν ὁ ἄνθρωπος ὡς οἶδας δυσβάστακτος, ὡς ἡ Γραφή λέγει˙ ἄνδρα ἤ καί γέροντα μικρόψυχον τίς ὑποίσει; Εἰ δέ χρεία γεύσασθαι ὀλίγων ἡμερῶν κακῶν, ποίησον ὅ θέλεις. Εἰ μή ἠρωτήθην οὐκ (σελ. 152) εἶχον λαλῆσαι˙ ἅ δέ πάλιν ἐλάλησα διά τήν ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ ἐλαλησα, ἵνα μή πλανηνῇ ὁ ἀδελφός μου. Εἰ δέ συμπάσχεις αὐτῷ διά τόν Θεόν καί πιστεύεις ὅτι δυνατόν ἐστιν ὁ Θεός βοηθῆσαι αὐτῷ, δεήθητι αὐτοῦ ὡς θέλει ποιεῖ μετ᾿ αὐτοῦ.

Οὐκ ἔδησά σε, ἀδελφέ, οὐδέ ἐντολήν σοι δέδωκα, ἀλλά γνώμην˙ ὡς θέλεις οὖν ποίησον˙ καί συγχώρησόν μοι διά τόν Κύριον, καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ τό ἐλαχίστου.

νζ"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, κινήσαντα λόγον πρός τινα περί πίστεως καί μή ὄντα ἱκανόν πρός τοιαύτην ζήτησιν καί ταρασσόμενον εἰς τήν ἀντιβολήν.

Ὁ θεῖος Ἀπόστολος, διά Πνεύματος ἁγίου κινηθείς εἶπε˙ πιστός ὁ Θεός ὅς οὐκ ἐάσει ὑμᾶς πειρασθῆναι ὑπέρ ὅ δύνασθε, ἀλλά ποιήσει σύν τῷ πειρασμῷ καί τήν ἔκβασιν πρός τό δύνασθαι ὑπενεγκεῖν. Ὁμόψυχε ἀδελφέ καί γνήσιε ἀγαπητέ, πληροφορήθητι ἐν Κυρίῳ, ὅτι βλέπων τήν θλῖψιν καί τήν ταραχήν τοῦ φθάσαντος σε πειρασμοῦ, οὕτως ἤλγησα δεινῶς ὡς οὐδέποτε. Μάλιστα μνησθείς τοῦ Ἀποστόλου λέγοντος˙ τίς ἀσθενεῖ καί οὐκ ἀσθενῶ, τίς σκανδαλίζεται καί οὐκ ἐγώ πυροῦμαι; Καί πάλιν εἰ πάσχει ἕν μέλος συμπάσχει πάντα τά μέλη. Εἰ γάρ οὐ πράττω τά τοῦ Ἀποστόλου, ἀλλ᾿ ἤκουσα αὐτοῦ λέγοντος, κλαίειν μετά κλαιόντων καί χαίρειν μετά χαιρόντων. Ἀλλά δόξῳ τῷ ὑψίστῳ Θεῷ τῷ μή παραχωρήσαντι τῷ μισοκάλῳ ἐχθρῷ πληρῶσαι εἰς σέ πᾶσαν τήν κακίαν αὑτοῦ, κατά τό ἴδιον αὑτοῦ θέλημα˙ οὕτω γάρ θέλει ζῶντας καταπιεῖν τούς ἀνθρώπους, ὡς μαρτυρεῖ ὁ κορυφαῖος τῶν Ἀποστόλων Πέτρος, λέγων, ὅτι ὡς λέων ὠρύεται ζητῶν τίνα καταπίῃ.

Δέσποτά μου, μή διά τάχους ἀεί δεχώμεθα τήν ταραχήν τῶν πονηρῶν λογισμῶν, τοῦ οὕτω κινεῖσθαι καί ταράσσεσθαι πρός τόν πλησίον ἡμῶν˙ τοῦτο γάρ τῆς διαβόλου ἐνεργείας ἐστί, καί οὐδέν ἄλλο. Καί ποῦ ἐθήκαμεν ὅτι «μακάριος ὁ ὑπομένων πειρασμόν, ὅτι δόκιμος γίνεται» καί τά ἑξῆς; Ταῦτα οὖν οὐκ ἔγραψα τῇ ὑμετέρᾳ ἀγάπῃ ὡς χρῄζοντι διδασκαλίας˙ ἐάν γάρ ἐρευνήσῃς τάς Γραφάς, περισσότερόν μου καί νήφεις καί φρονεῖς˙ [εἰμι] γάρ ταλαίπωρος (σελ. 154) καί ἀσθενής καί ὄνομα μόνον ἔχων διακενῆς˙ ἀπό δέ πόνου καρδίας καί ἀγάπης περισσοτέρας εἰς Θεόν, ἔγραψά σοι διά πολλῶν δακρύων.

Στήριξοι οὖν τήν καρίαν σου ἐν τῷ φόβῳ αὐτοῦ, ὁ στερεώσας τόν οὐρανόν καί πήξας αὐτόν˙ καί θεμελιώσοι σου τήν οἰκοδομήν ἐπί τήν στερεάν πέτραν, ὁ θεμελιώσας τήν γῆν ἐπί τῶν ὑδάτων˙ καί ἐπιτιμήσοι τοῖς πειρατηρίοις σου, ὁ ἐπιτίμησας τοῖς ἀνέμοις καί τῇ θαλάσςῃ˙ μακρύνοι ἀπό σοῦ τήν λήθην τῶν ἐντολῶν, ὁ μακρύνας ἀπό δυσμῶν τάς ἀνατολάς˙ οἰκτειρήσοι σου τήν ψυχήν, ὡς οἰκτείρει πατήρ υἱούς˙ καί φωτίσοι σου τήν καρδίαν, ὁ φωτίσας τά πρίν ἐσκοτισμένα˙ καί δώῃ σοι ὑπομονήν τοῦ οἰκῆσαι μετ᾿ ἐμοῦ τοῦ ἀγαπητοῦ σου μετ᾿ εἰρήνης ἕως ὑστέρας ἀναπνοῆς, καθώς καί πρό χρόνου ἐδήλωσεν ἡμῖν διά τῆς χάριτος αὐτοῦ, ὁ φήσας˙ «ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται». Καί δώῃ ἡμῖν ἐλθεῖν εἰς τήν τελείαν αὐτοῦ ἀγάπην, ὁ εἰπών, «εἰ ἀγαπᾶτέ με, τάς ἐντολάς μου τηρήσατε»˙ καί πάλιν εἶπεν «ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοί μαθηταί ἐστε, ἐάν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις».

Εἰ εἴχομεν τοιαύτην ἀγάπην, οὐδέν ἡμᾶς ἐχώριζεν ἀπ᾿ ἀλλήλων ἕως θανάτου. Ἀλλ᾿ ὅμως γέγραπται «καί νῦν Ἰσραήλ»˙ καί πάλιν «ἐάν τό πνεῦμα τοῦ ἐξουσιάζοντος ἐπαναστῇ ἐπί σέ, τόπον σου μή ἀφῇς». Ἐγώ τόν λόγον τῆς Ρούθ λέγω σοι, «μή μοι εἴη ἀποχωρισθῆναί σου˙ ἀλλ᾿ ὁ θάνατος ἀποχωρίζει ἀναμέσον ἐμοῦ καί σοῦ». Εἰ δέ σύ τι παρασαλεύεις ἀπό τούτων, ἐγώ ἀθῶός εἰμι κατά πάντα, σύ ὄψει καί ἀπολογήσῃ ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ φοβερᾷ. Καί γάρ ἐγώ τήν ψυχήν μου ἡδέως τίθημι εἰς θάνατον ὑπέρ σοῦ τοῦ ἀδελφοῦ μου˙ καί οὐκ ἔστιν ἐντολή.

Ἡσύχασον πεποιθώς, θαυμάζων καί δοξάζων τόν λυτρωσάμενόν σε Θεόν ἀπό κινδύνων μεγάλων καί θλίψεων καί πειρασμῶν ποικίλων. Αὐτῷ ἡ δόξα [εἰς τούς αἰῶνας], ἀμήν. Συγχώρησόν μοι πολλά φλυαρήσαντι˙ ἀπό γάρ λύπης πολλῆς καί χαρᾶς μεγάλης ἐπλάτυνά σοι τόν λόγον.

[Ὁ Κύριος μετά σοῦ, ἀγαπητέ].

νη"

Ταύτην δεξάμενος τήν ἀπόκρισιν ἀντεδήλωσεν αὐτῷ ταῦτα.

Δέσποτα [Πάτερ], συγχώρησόν μοι διά τόν Κύριον καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ. Περί δέ τῆς λύπης μου καί ταραχῆς ὅτι ἀπό τοῦ διαβόλου ἐστίν, οἶδας ὦ δέσποτα, ὅτι ἐκ παιδός τήν πίστιν τῶν ἁγίων τριακοσίων δέκα καί ὀκτώ θεοφόρων Πατέρων ἐξέλαβον˙ καί οὐδέποτε ἐδεξάμην πλήν ταύτης ἑτέραν διδασκαλίαν, καί ταράσσομαι. Εἰ οὖν οἶδας, ὦ πάτερ, ὅτι ἀκαίρως ταράσσομαι, δός μοι λόγον ὅτι ἀπολογεῖται ὁ κύριός μου ὑπέρ ἐμοῦ τῷ Θεῷ καί οὐκ ἔστι μοι βλάβος, καί παύσομαι τῆς λύπης καί ταραχῆς˙ δεινῶς γάρ βασανίζομαι περί τούτων. Ἰδιώτης γάρ εἰμι καί πλήρης ἀφροσύνης καί ἐταζόμενος ἐπί πολλαῖς ἁμαρτίαις.

Μή οὖν λάβῃς κατ᾿ ἐμοῦ δέσποτα˙ ἀλλ᾿ ἀντίγραψόν μοι τήν συγχώρησιν˙ καί περί τούτων συμβοήθησόν μοι ἐν ταῖς εὐχαῖς σου ταῖς εὐπροσδέκτοις˙ καί πιστεύω τῷ Θεῷ, ὅτι κερδαίνεις τήν ἀθλίαν μου ψυχήν.

νθ"

Ἀπόκρισις [τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν].

Εἰ κατενόησας τά γραφέντα σοι παρ᾿ ἐμοῦ, εἶχες μαθεῖν ὅτι ἀπ᾿ ἐμαυτοῦ ἔγραψά σοι τοῦτο˙ τό γάρ εἰπεῖν τήν ψυχήν μου τίθημι ὑπέρ σοῦ, τό ἀπολογοῦμαι ὑπέρ τῆς ἀγάπης σού ἐστιν ἑρμηνευόμενον. Οὐκ αἰοχύνομαι εἰπεῖν σοι τῷ ἀδελφῷ μου, ὅτι οὐ δύνασαι ἐρευνᾶν τά περί πίστεως˙ μή δυνάμενος οὖν μή ἐρευνήσῃς, ἐπειδή θλῖψιν σεαυτῷ ἐπισπᾶσαι καί ταραχήν. Κἄν γάρ πρός αἱρετικούς ἤ ἀπίστους λαλήσῃ, ἤ ἀντιβάλῃ πιστός, εἰς τόν αἰῶνα οὐ ταράσσεται˙ ἔχει γάρ ἔσωθεν τόν τῆς εἰρήνης ἀρχηγόν καί τῆς γαλήνης (σελ. 158) Ἰησοῦν. Καί τοιοῦτος δύναται εἰρηνικῶς ἀντιβαλών, μετά ἀγάπης ἐνεγκεῖν εἰς ἐπίγνωσιν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ αἱρετικούς καί ἀπίστους πολλούς.

Λοιπόν, ἀδελφέ, ἐπειδή ὑπέρ σέ ἐστι τό ἐρευνᾶν ὑπέρ ἄλλων πραγμάτων κάτεχε τήν βασιλικήν ὁδόν, τήν πίστιν λέγω τῶν τριακοσίων δέκα καί ὀκτώ ἁγίων Πατέρων, εἰς ἥν καί ἐβαπτίσθης˙ πάντα γάρ ἔχει μετά ἀκριβείας τοῖς νοοῦσι τό τέλειον. Ἡσύχασον οὖν προσέχων ταῖς σαῖς ἁμαρτίαις, καί πῶς ἔχεις ἀπαντῆσαι τῷ Θεῷ˙ κἄν οὕτω κατάσχῃς μου τήν ἐντολήν, μᾶλλον δέ τοῦ Θεοῦ, ὁμολογῶ ὅτι ἀπολογοῦμαι ὑπέρ σοῦ ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, ἐν ᾗ κρινεῖ ὁ Θεός τά κρυπτά τῶν ἀνθρώπων. Μή οὖν διστάσῃς καί εἰς χείρονα φέρῃς σεαυτόν˙ τά γάρ γλυκέα εἰς πικρά στρέφει ὁ ἐχθρός, ὅν καταργήσοι ἀφ᾿ ἡμῶν ὁ Κύριος Ἰησοῦς τά πρῶτα.

Μή μεριμνήσῃς ἀπ᾿ ἄρτι περί ἄλλων πραγμάτων˙ ἦρε γάρ τήν μέριμναν ἀπό σοῦ ὁ Κύριος, καί βλέπων ὁ πονηρός δαίμων ὅτι εὐχαῖς ἁγίων ἐρρύσθης, ἐζήτησεν ἐᾶσαι μετά σοῦ ἀπό τοῦ καπνοῦ τοῦ τοιούτου πειρασμοῦ μέρος.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ, ἵνα μή κἀμοί εἴπῃ, «ὁ διδάσκων ἕτερον, σεαυτόν οὐ διδάσκεις»; Μή πάλιν προσκόψῃς ἐν τούτοις καί λυπήσῃς με τόν ἀγαπητόν σου.

Ὁ Κύριος σκεπάσοι ἡμᾶς ὑπό τάς πτέρυγας αὑτοῦ. Ἀμήν.

Γ» ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΗΣΥΧΑΣΤΕΣ ΠΑΤΕΡΕΣ

(ξθ» – οθ»)

ξθ"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τινα ἡσυχάζοντα, ἐρωτήσαντα περί τοῦ διακονοῦντος αὐτῷ˙ καί περί παραδοχῆς λογισμῶν˙ καί περί τῶν κατά σάρκα συγγενῶν.

Ἀδελφέ, ὡς τῇ ψυχῇ μου λαλῶ σοι˙ γέγραπται γάρ, μήποτε ἡ γνῶσις ὑμῶν πρόσκομμα γένηται τοῖς ἀσθενοῦσιν ἀδελφοῖς. Ὁ ἀδελφός ὁ διακονῶν σοι, ἀκεραιότητα ἔχει, μή θελήσῃς διδάξαι αὐτόν φρόνησιν, ἐπεί ἐγείρεις ἐπάνω αὐτοῦ ὀργήν˙ ἀλλ᾿ ἀρκέσθητι πρός αὐτόν τῷ ποιῆσαί σου τήν χρείαν, μή παρέχων αὐτῷ περί φρονήσεως λογισμόν. Καλῶς ἔχει˙ μή ταράξῃς αὐτοῦ τήν καρδίαν.

Τῶν τελείων ἐστί τό ἐάσαι τόν λογισμόν αὐτοῦ εἰσελθεῖν, καί πάλιν αὐτόν ἐκβαλεῖν. Λοιπόν σύ, μή εἰσενέγκῃς τόν λαμπρόν κατακαῦσαί σου τόν δρυμῶνα˙ μή ἀφήσῃς ληφθῆναι τά ἱμάτιά σου, ἵνα μή μετά μάχης λάβῃς αὐτά˙ μή πειράσῃς σεαυτόν ταραχθῆναι, οὐ γάρ στήκεις εἰς τόν τοιοῦτον πειρασμόν. Λοιπόν πρόσεχε σεαυτῷ, καί εὔχου ὑπέρ ἐμοῦ.

Περί δέ τῶν κατά σάρκα συγγενῶν, εἰπόντος τοῦ Κυρίου, τίς ἐστιν ἡ μήτηρ μου καί τίνες οἱ ἀδελφοί μου, οὐ δύνασαι παραβῆναι τήν ἐντολήν τοῦ Θεοῦ, καί ἔχειν φιλίαν μετά σαρκικῶν ἀδελφῶν. Εἰ δέ ἱματίων δέονται, διατί (σελ. 186) οὐκ ἐμνήσθης τῶν πτωχῶν, «γυμνός ἤμην καί περιεβάλετέ με», ἀλλά χλευαζόμενος ὑπό τῶν δαιμόνων, μνημονεύεις πάλιν ὧν ἀφῆκας διά τόν Θεόν, ἵνα γένῃς παραβάτης; Οὐαί ἡμῖν, ἀδελφέ, πῶς ἐργάζονται μεθ᾿ ἡμῶν. Θέλεις δέ τήν ἀγάπην αὐτῶν, ἥν καί πρός πάντας χρεωστεῖς; Εὖξαι ὑπέρ αὐτῶν, ἵνα καί αὐτοί σωθῶσι χάριτι Χριστοῦ. Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ μηκέτι χλευασθῆναι˙ ἀφέντες γάρ τά συλλάβεια, εἰς τόν ἀλφάβητον ὑπεστρέψαμεν.

Πύκτευσον οὖν τοῦ ἀποθανεῖν, εἰ σωθῆναι θέλεις˙ τό ἀψήφιστον κράτει, καί τρέχε πρός τόν προκείμενον˙ μή προφάσει δικαιώματος ἐνέγκῃ σοι ὁ διάβολος ἄκαιρον φροντίδα. Ἀμερίμνησον ἀπό παντός πράγματος˙ κἄν τε ζῶσι κἄν τε ἀποθνήσκωσι, μή πέμψῃς ἐκεῖ. Μνήσθητι τοῦ Κυρίου λέγοντος˙ «ἄφες τούς νεκρούς θάψαι τούς ἑαυτῶν νεκρούς». Σεαυτῷ πρόσεχε˙ ἐκεῖνοι γάρ οὐ ρύονταί σε ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ φοβερᾷ. Πολλάκις λέγω σοι˙ ἐξυπνίσθητι ἀπό τοῦ βαρυτάτου ὕπνου˙ οὐκ οἶδας γάρ ποίᾳ ὥρᾳ ὁ Κύριος ἔρχεται, ἵνα εὕρῃ σε ἕτοιμον.

Περί δέ τῶν μολυσμῶν, πτῶσίς ἐστι τῇ ψυχῇ˙ ἀγάπησον τόν Ἰησοῦν ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου, καί οὐ πίπτεις εἰς τόν αἰῶνα. Εἰρήνη σοι ἐν ἀγάπῃ Θεοῦ˙ εἰρήνη σοι ἐν φιλήματι ἁγίῳ.

ο«

Τῶν Πατέρων τις ἡσυχάζων ᾐτήσατο τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ.

Ἀπόκρισις

Ὅταν πέμπῃ ἄνθρωπος τινά σχολαστικόν συνηγορῆσαι ὑπέρ αὐτοῦ τῷ βασιλεῖ, ἀεί εὔχεται ὑπέρ αὐτοῦ ἵνα εἰσακουσθῇ˙ οὐκ ἔτι ὁ σχολαστικός, ἀλλ᾿ ἡ δέησις ἥν ἀπέστειλε πρός τόν βασιλέα. Τό αὐτό οὖν καί ὑμεῖς εὔξασθε ἵνα εἰσακουσθῶ. Καί δεικνύων ὑμῖν ὑπακοήν εὔχομαι συντόμως ὑπέρ τε ὑγιείας καί σωτηρίας ψυχῆς καί σώματος ὑμῶν˙ ἐάν γάρ εἰσακουσθῶ (σελ. 188) (εισακούει γάρ ὁ Θεός πάντων) τοῦτο ἐπιγράφων ταῖς ὑμετέραις εὐχαῖς. Οὔτε γάρ σχολαστικός ἐγενόμην τοῦ συνηγορῆσαι, τοῦτ᾿ ἔστι δίκαιος, οὔτε παρρησίαν ἔχω˙ ἀλλ᾿ ἔχω ἐμαυτόν ὡς δοῦλον πεμπόμενον. Ὁ Κύριος οὖν εἰσακοῦσαι τῶν εὐχῶν. Ὑπέρ τῆς ταλαιπωρίας μου εὔξασθε.

οα»

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν μέγαν Γέροντα.

Πῶς δή προσεύχεσθαι, ὡς εἶπεν ὁ Κύριος, τό Πάτερ ἡμῶν ἤ ὡς εἶπεν ὁ ἀββᾶς Μακάριος ὁ Σκητιώτης, Κύριε ὡς θέλεις ἐλέησον; Καί ἐάν ἐπίκηται πόλεμος, Κύριε ὡς κελεύεις βοήθησον; Μήποτε τοῖς τελείοις μόνοις εἴρηται τό, Πάτερ ἡμῶν˙ καί τά λοιπά.

Ἀπόκρισις

Τό Πάτερ ἡμῶν, καί τελείοις προσετάγη καί ἁμαρτωλοῖς˙ ἵνα οἱ μέν τέλειοι γνόντες τίνος γεγόνασιν υἱοί, σπουδάσωμεν αὐτοῦ μή ἐκπεσεῖν˙ οἱ δέ ἁμαρτωλοί μετ᾿ αἰσχύνης αὐτόν καλοῦντες Πατέρα τόν παρ᾿ αὐτοῖς πολλάκις ὑβριζόμενον, ἐντραπῶσι καί ἔλθωσιν εἰς μετάνοιαν. Ὡς δέ ὑπολαμβάνω, πλεῖον τοῖς ἁμαρτωλοῖς ἁρμόζει˙ τό γάρ εἰπεῖν ἄφες ἡμῖν τά ὀφειλήματα ἡμῶν, ἁμαρτωλῶν ἐστι. Ποῖα γάρ ὀφειλήματα ἔχουσιν οἱ τέλειοι, υἱοί γενόμενοι τοῦ ἐν οὐρανοῖς Πατρός; Τό δέ εἰπεῖν μή εἰσενέγκῃς ἡμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλά ρῦσαι ἡμᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ, ἰσοδυναμεῖ τοῖς τοῦ ἀββᾶ Μακαρίου ρήμασιν, εἰπόντος ἐκείνου, ἐλέησον καί βοήθησον.

οβ"

Ἀπόκρισις τοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν αἰτήσαντα εὐλογίαν, καί περί ἀπαθείας ἐρώτησις.

Ἀδελφέ, ὁ Θεός οἶδε τό συμφέρον. Ἠτοισας ἄρτον λαβεῖν παρά τῆς ἐμῆς ἀσθενείας. Καί ἐπέκεινα τῶν τεταγμένων τριῶν ἄρτων τήν ἑβδομάδα οὐκ εἰσῆλθεν εἰς τό κοιμητήριόν μου. Νῦν δή κατ᾿ οἰκονομίαν τάχα Θεοῦ, ὅπερ οὐδέποτε ἀφ᾿ ἑαυτοῦ ἐποίησε, καί πρό τοῦ ἀκοῦσαι παρ᾿ ἐμοῦ ὁ γλυκύτερος τοῦ μέλιτος υἱός τῶν ὠδίνων μου, ὁ πάντας ἔχων (σελ. 190) ὁμοψύχους καί τήν ὠφέλειαν πάντων ἑαυτοῦ λογιζόμενος, ἀνῆλθε φέρων ἄρτον. Καί ἠδυνήθη ἀποστρέψαι λέγων, συμφέρει, καί ἐν τούτῳ κόψαι τό ἴδιον θέλημα, καί ἔκλασα αὐτόν καί ἔπεμψα τῇ ἀγάπῃ σου, κατακρίνων ἐμαυτόν ὡς ἀνάξιον οὗ ἐποίησα. Ὁ δέ κατά τήν πίστιν σου ποιήσει αὐτόν, κἀμέ μή κατακρίνῃ.

Ἐάν ἦν δέ ὁ περί τούτου λόγος μέχρι σοῦ, καί τῶν εἰσερχομένων πρός σέ δύο ἀδελφῶν, συγκεχώρηταί σοι δηλῶσαι αὐτοῖς.

Περί δέ τῆς ἀπαθείας τοῦτο χάρισμά ἐστι Θεοῦ καί τῷ βουλομένῳ παρέχει αὐτό. Ὁ Θεός δώῃ σοι χεῖρα εἰς ἅ σεαυτόν ἐπεκτείνεις κατά φόβον καί κατά θέλημα αὐτοῦ. Ἀμήν. Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ.

ογ«

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν ἄλλον Γέροντα Ἰωάννην.

Διατί, Πάτερ, ἐκάλεσε τό κελλίον αὐτοῦ κοιμητήριον ὁ Καλόγηρος;

Ἀπόκρισις

Ὅτι ἀνεπαύσατο ἀπό τῶν παθῶν ὅλων˙ ἀπέθανε γάρ τελείως τῇ ἁμαρτίᾳ. Καί τό κελλίον αὑτοῦ ἐν ᾧ ἐζώγρηται, ὡς ἐν τάφῳ, διά τό ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ, τόπος ἀναπαύσεώς ἐστιν, ἔνθα οὐ πατεῖ δαίμων, οὐδέ ὁ ἄρχων αὐτοῦ διάβολος˙ ἁγιαστήριον γάρ ἐγένετο, ὅτι ἐχώρησε τό κατοικητήριον τοῦ Θεοῦ. Ἐν πᾶσιν οὖν δοξάσωμεν πάντες ὁμοθυμαδόν τόν Θεόν.

οδ»

Ερώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν Γέροντα.

Ἐπειδή ἐν τοῖς βίοις τῶν Γερόντων γέγραπται, ὅτι ὅς μέν ἐποίει εὐχάς ἑκατόν, ὅς δέ τόσας, ὀφείλομεν καί ἡμεῖς εὐχόμενοι ἔχειν μέτρον, ἤ οὔ; Καί πῶς δεῖ ποιεῖσθαι τάς εὐχάς, ἐκτεταμένας, ἤ λέγειν τό Πάτερ ἡμῶν καί καθῆσθαι εἰς τό ἐργόχειρον; Καί ἐν τῷ ἐργάζεσθαι τί δεῖ ποιεῖν; (σελ. 192) Ὁμοίως περί τῶν ἑσπερινῶν καί τῶν νυκτερινῶν, πῶς ὀφείλει διάγειν ὁ κατά μόνας; Καί εἰ δεῖ λέγειν τάς ᾠδάς, ἤ ὔμνους;

Ἀπόκρισις

Αἱ ὧραι καί αἱ ᾠδαί ἐκκλησιαστικαί εἰσι παραδόσεις, καί καλαί διά τήν συμφωνίαν παντός τοῦ λαοῦ˙ καί εἰς τά κοινόβια τό αὐτό διά τήν συμφωνίαν τοῦ πλήθους. Οἱ δέ Σκητιῶται, οὔτε ὥρας ἔχουσιν, οὔτε ᾠδάς λέγουσιν˙ ἀλλά κατά μόνας ἐργόχειρον καί μελέτην, καί κατ᾿ ὀλίγον εὐχήν. Στήκων δέ εἰς εὐχήν ὀφείλεις παρακαλέσαι ἐλευθερωθῆναι ἀπό τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, ἤ λέγειν τό Πάτερ ἡμῶν, ἤ καί τά ἀμφότερα, καί καθῆσθαι εἰς τό ἐργόχειρον. Περί δέ τοῦ ἐκτείνειν τήν εὐχήν ὅταν στήκῃς ἤ ἀδιαλείπτως εὔχῃ, κατά τόν Ἀπόστολον, οὐ χρή ἐκτεῖναι ὅταν ἐγείρῃ˙ ἐν ὅλῃ γάρ ἡμέρᾳ ὁ νοῦς σου εἰς τήν εὐχήν ἐστιν. Ἐάν δέ καθέζῃ εἰς τό ἐργόχειρον, χρή ἀποστηθίζειν ἤ λέγειν Ψαλμούς. Ἐπί δέ τέλει ἑνός ἑκάστου Ψαλμοῦ, εὔχεσθαι καθήμενον, ὅτι «ὁ Θεός ἐλέησόν με τόν ταλαίπωρον». Εἰ δέ καί ὀλλῇ τοῖς λογισμοῖς ἐπιλέγειν, «ὁ Θεός σύ ὁρᾷς τήν θλῖψιν μου, βοήθησόν μοι». Ὡς οὖν ἐργάζῃ τρεῖς στίχους εἰς τό δίκτυον, ἔγειραι εἰς τήν εὐχήν˙ καί κλίνας γόνυ ὁμοίως καί ἱστάμενος, ποίει τήν εἰρημένην εὐχήν.

Περί δέ Ἑσπερινῶν, δώδεκα Ψαλμούς λέγουσιν οἱ Σκητιῶται˙ καθ᾿ ἕκαστον τέλος ἀντί δοξολογίας, Ἀλληλούϊα λέγοντες, καί ποιοῦντες μίαν εὐχήν. (σελ. 194) Ὁμοίως δέ καί τήν νύκτα, δώδεκα Ψαλμούς, καί μετά τούς Ψαλμούς καθέζονται εἰς τό ἐργόχειρον˙ καί εἴ τις ἀποστηθίζει, ἄλλος ἐρευνᾷ τούς ἑαυτοῦ λογισμούς καί τούς βίους τῶν Πατέρων˙ ὁ δέ ἀναγινώσκων πέντε ἤ ὀκτώ φύλλα λέγει καί τό ἐργόχειρον. Ὁ δέ ψάλλων ἤ ἀποστηθίζων, διά τῶν χειλέων ὀφείλει ψάλλειν, εἰ οὐκ ἔστι πλησίον αὐτοῦ ἄλλος καί θέλει παρατηρῆσαι, ἵνα μηδείς μάθῃ τί ποιεῖ.

οε"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν Γέρντα.

Περί τοῦ ὕπνου, πόσον δεῖ κοιμηθῆναι, καί πόσον ἀγρυπνῆσαι, καί πόσοις δεῖ ἀρκεῖσθαι ἱματίοις;

Ἀπόκρισις.

Περί τοῦ ὕπνου τοῦ νυκτερινοῦ, εὔχου δύο ὥρας ἀφ᾿ ἑσπέρας, λογιζόμενος αὐτάς ἀπό τῆς δύσεως τοῦ ἡλίου˙ καί δοξάσας κοιμῶ ἕξ ὥρας˙ καί ἐγείρου εἰς τήν ἀγρυπνίαν, καί ποίησον τάς ἄλλας τέσσαρας ὥρας˙ καί τῷ θέρει ὡσαύτως˙ πλήν μετά συντομίας ἐν τῷ θέρει καί ὀλίγους Ψαλμούς διά τήν σμικρότητα τῶν νυκτῶν. Καί περί τῶν ἱματίων, ὁ ἀσθενής διά τήν χαυνότητα τοῦ σώματος αὑτοῦ ὀφείλει ἔχειν χειμερινά καί θερινά. Ὁ δέ φθάσας τόν τοῦ Ἀποστόλου λόγον πεινῆν καί διψῆν καί γυμνητεύειν, παρέρχεται τόν χρόνον αὐτοῦ μεθ᾿ ἑνός χιτῶνος. Λοιπόν, ἀδελφέ, μή ὑψηλοφρονήσωμεν, ἀλλά τοῖς ταπεινοῖς συναπαχθῶμεν˙ καί μή γογγύσωμεν ἔχοντες˙ ἀνά δύο, καί τρία ἱμάτια.

ος«

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν Γέροντα.

Ἐπειδή εἶπάς μοι, Πάτερ, ὅτι ἕξ ὥρας ἀγρύπνει, πῶς δύναμαι γνῶναι ὅτι ἕξ ἠγρύπνησα ὥρας;

(σελ. 196 ) Ἀπόκρισις

Εἰ μετά ἀκριβείας μαθεῖν βούλει τάς ὥρας, κοιμηθείς ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ διά τήν στέρησιν τοῦ σώματος, καί ἀγρυπνήσας μίαν νύκτα ἀπό ἑσπέρας ἕως πρωΐ, μάθε τί ἀποστηθίζεις στιχισμόν. Εἰς τάς ὥρας δέ μερίσας τόν στιχισμόν, μανθάνεις ἀκριβῶς. Καί τό θέρει ποίησον οὕτως˙ καί φανεραί σοι γίνονται αἱ ὧραι.

οζ»

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν μέγαν Γέροντα. Πάτερ, εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ ὅτι ἀσθενῶ καί ἵνα δυνηθῶ μετά χαρᾶς τήν ἀσθένειαν βαστάσαι˙καί εἰπέ μοι πῶς πλύνω τούς μολυσμούς.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ ποθεινότατε, χαροποιεῖς με τοῖς λόγοις σου, ὅτι μᾶλλον κατ᾿ ἐμέ, μή νοῶν τά λεγόμενα παρά σοῦ, εἶπας σεαυτόν ἁμαρτωλόν ἐν ταῖς ἐρωτήσεσι˙ καί ὁ ἁμαρτωλός κακός ἐστι δοῦλος. Καί νῦν εἶπας, ὅτι ἔχεις ἀσθένειαν καί ἡ ἀσθένεια παιδεία ἐστίν ὁμολογουμένη˙ ὥστε οὖν ἡ παιδεία ἐπέμφθη τῷ κακῷ δούλῳ. Εἰ οὖν ἀκηδιᾷς δέξασθαι τήν παιδείαν, παῦσαι τοῦ εἶναι κακός, εἰ δέ κακός εἶ, παιδεύθητι, Εἰ δέ χαίρεις παιδευόμενος, οὐκ εἶ κακός˙ ὁ δέ μή ὤν κακός, ἀγαπητός ἐστι˙ ὅν γάρ ἀγαπᾷ Κύριος παιδεύει. Ἴδε οὖν μετά ἀληθείας τίς εἶ καί ἐπίλεξαι σεαυτῷ ἕν τῶν ρηθέντων σοι. Γινώσκει δέ ὁ Θεός, ὅτι εἰ τῆς ἐμῆς καταφρονῶ σωτηρίας, πῶς ποιῶ τήν δύναμίν μου ὑπέρ ὑμῶν, φοβούμενος τήν ἐντολήν.

Τούς δέ μολυσμούς εἰ θέλεις νίψασθαι, δάκρυσι νίψον, πᾶν γάρ σπίλωμα νίπτουσι καθαρίως. Βόησον τῷ Ἰησοῦ˙ βραγχιᾶσαί σου ὁ λάρυγξ˙ «ἐπιστάτα σῶσον ἡμᾶς ἀπολλύμεθα}». Ἔπαρον τήν τέφραν ἀπό τῆς καρδίας σου καί ἅψον τό πῦρ ὅ ὁ Κύριος ἦλθε βαλεῖν ἐπί τήν γῆν καί ἀναλίσκει ὅλα ταῦτα καί εὔριζον ἐκβάλλει σου τό χρυσίον καί δόκιμον τό χωνευτήριον˙ νήψεως πολλῆς χρεία.

οη"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Παρακαλῶ μαθεῖν πόθεν γίνεται ἡ χαύνωσις τοῦ σώματος καί ἡ τῆξις τῆς καρδίας καί διατί οὐχ ἵσταμαι εἰς μίαν δίαιταν.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, θαυμάζω καί ἐκπλήττομαι πῶς οἱ κατά κόσμον ἐπιθυμοῦντες κερδαίνειν ἤ στρατεύεσθαι καταφρονοῦσι καί ἀγρίων θηρίων καί λῃστῶν ἐπιβούλων καί κινδύνων θαλάσσης καί αὐτοῦ τοῦ θανάτου καί οὐκ ὀλιγωροῦσι τῇ ψυχῇ διά τόν ποθούμενον πλοῦτον˙ καί τοῦτο ἄδηλον ἔχοντες. Ἡμεῖς δέ οἱ ταλαίρωροι καί χαῦνοι, οἱ λαβόντες ἐξουσίαν τοῦ πατεῖν ἐπάνω ὄφεων καί σκορπίων καί ἐπί πᾶσαν τήν δύναμιν τοῦ ἐχθροῦ, οἱ ἀκούσαντες, ἐγώ εἰμι μή φοβεῖσθε, οἱ σαφῶς εἰδότες ὅτι οὐκ ἐν τῇ ἡμετέρᾳ δυνάμει πολεμοῦμεν, ἀλλά τῇ δυνάμει τοῦ δυναμοῦντος καί ὁπλίζοντος ἡμᾶς Θεοῦ, ὀλιγωροῦμεν καί ἀκηδιῶμεν. Καί πόθεν τοῦτο; Ἐπειδή γάρ οὐ καθηλώθησαν αἱ σάρκες ἡμῶν ἀπό τοῦ φόβου αὐτοῦ καί οὐδέποτε ἐπελαθόμεθα τοῦ φαγεῖν τόν ἄρτον ἡμῶν ἀπό φωνῆς τοῦ στεναγμοῦ ἡμῶν. Διά τοῦτο μετατρεπόμεθα ἀπό τούτου εἰς τοῦτο καί ἀπό διαίτης εἰς δίαιαταν, ὅτι οὐκ ἐλάβομεν τελείως τό πῦρ, ὅ ὁ Κύριος ἦλθε βαλεῖν ἐπί τήν γῆν, ἐπεί εἶχε καταναλῶσαι καί καταφαγεῖν τάς ἀκάνθας ἀπό τοῦ νοητοῦ ἡμῶν χωρίου.

Ἡ χαυνότης ἡμῶν καί ἡ ἀμέλεια καί ἡ φιλοσωματία, οὐκ ἀφῶσιν ἡμᾶς ἀνανεῦσαι. Καί μαρτυρεῖ μοι ὁ Κύριος, ὅτι οἶδα ἄνθρωπον καί ὧδέ ἐστιν ἐν τῷ εὐλογημένῳ κοινοβίῳ τούτῳ – ἵνα μή εἴπη τις ὅτι περί ἐμαυτοῦ λέγω καί ἔχει μέ τι μηδέν ὄντα – ὅτι ἐάν μείνῃ οὗτος ὡς ἐστί, μηδέν τρώγων, μηδέν πίνων, μήτε ἱμάτιον ἐνδυόμενος ἕως ἡμέρας ἐπισκοπῆς Κυρίου πρός αὐτόν, (σελ. 200) οὐ μή τούτων δεηθῇ εἰς τόν αἰῶνα˙ ἡ τροφή γάρ αὐτοῦ καί ἡ πόσις καί τό ἔνδυμα, τό Πνεῦμα τό ἅγιόν ἐστιν.

Εἰ θέλεις οὖν ζηλῶσαι, πόνησον, σπούδασον, φοβοῦ τόν Θεόν καί ποιεῖ τό θέλημά σου˙ εἶπε γάρ ὅτι θέλημα τῶν φοβουμένων αὐτόν ποιήσει. Κἀγώ γάρ κἄν οὐν ᾦ, ἀλά διά τήν ἐντολήν ποιῶ τήν δύναμίν μου. Τοῦ δέ Θεοῦ ἐστι στηρίξαι καί ἐνδυναμῶσαι καί ἀγαγεῖν εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν, καί φυλάξαι ἀπό παντός κακοῦ καί σῶσαι εἰς τήν αὑτοῦ βασιλείαν. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, καί παρακάλεσον τόν Γέροντα τό αὐτό συνεύξασθαί σοι.

οθ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Παρακαλῶ σε, Πάτερ, εἰπέ μοι πῶς κτᾶται τις ταπεινοφροσύνην, ἤ προσευχήν τελείαν; καί τί ποιῶν τις οὐ δοκεῖ ρέμβεσθαι˙ καί εἰ συμφέρει ἀναγινώσκειν;

Ἀπόκρισις

Τό κτήσασθαι τελείαν ταπεινοφροσύνην, ἀδελφέ, ἐδίδαξεν ὁ Κύριος λέγων˙μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ ὅτι πρᾶος εἰμί καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ, καί εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν. Εἰ οὖν κτήσασθαι θέλεις τελείαν ἀνάπαυσιν, μάθε τί ὑπέμεινε καί ὑπόμεινον, κόψον ἐν πᾶσι τό θέλημά σου˙ αὐτός γάρ εἶπε, κατῆλθον ἐκ τοῦ οὐρανοῦ ποιῆσαι οὐ τό θέλημά μου, ἀλλά τό θέλημα τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς.

Αὕτη ἐστί τελεία ταπεινοφροσύνη, τό βαστάσαι ὕβρεις καί ὀνειδισμούς, καί ὅσα ἔπαθεν ὁ διδάσκαλος ἡμῶν Ἰησοῦς. Εὐχή δέ τελεία ἐστί, τό λαλεῖν τῷ Θεῷ ἀρεμβάστως, ἐν τῷ συνάγειν ὅλους τούς λογισμούς ἀρεμβάστως μετά τῶν αἰσθητηρίων. Ὁδηγεῖ δέ εἰς τοῦτο τόν ἄνθρωπον, τό ἀποθανεῖν ἀπό παντός ἀνθρώπου καί τῷ κόσμῳ καί πᾶσι τοῖς ἐν αὐτῷ. (σελ. 202) Οὐδέν δέ περισσότερον ὀφείλεις λέγειν τῷ Θεῷ ἐν τῇ εὐχῇ, εἰ μή τοῦτο˙ ρῦσαί με ἀπό τοῦ πονηροῦ˙ γενηθήτω τό θέλημά σου ἐν ἐμοί˙ ἔχειν δέ τόν νοῦν τῷ Θεῷ παριστάμενον, καί λαλοῦντα αὐτῷ. Ἐπιγινώσκεται δέ ἡ εὐχή, ὅταν ἀπαλλάσσηται ρεμβασμοῦ καί βλέπῃ, ὅτι εὐφραίνεται ὁ νοῦς φωτισθείς ἐν Κυρίῳ˙ τό σημεῖον δέ, ὅτι ἥψατο αὐτοῦ, ὅτι οὐκ ἔτι ταράσσεται ἐάν πειράςῃ αὐτόν ὅλος ὁ κόσμος.

Ὁ τελείως δέ προσευχόμενός ἐστιν, ὁ νεκρούμενος τῷ κόσμῳ καί τῇ ἀναπαύσει αὐτοῦ˙ ὁ ποιῶν δέ διά τόν Θεόν ἐπιμελῶς τό ἔργον αὐτοῦ, τοῦτο οὐκ ἔστι ρεμβασμός, ἀλλά σπουδή κατά Θεόν.

Συμφέρον δέ ἐστι τό ἀναγινώσκειν τούς βίους τῶν Πατέρων˙ οὕτω γάρ φωτίζεται ὁ νοῦς ἐν Κυρίῳ.

(π» – ρθ»)

π«

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν, αἴτησις εὐχῆς περί τε ἑαυτοῦ καί τῶν σύν αὐτῷ.

Παιδία ἀγαπητά, ἀσπάζομαι ὑμᾶς ἐν Κυρίῳ˙ δεόμενος αὐτοῦ φυλάξαι ὑμᾶς ἀπό παντός κακοῦ, καί δοῦναι ὑμῖν ὑπομονήν ὡς τῷ Ἰώβ καί χάριν ὡς τῷ Ἰωσήφ˙ τήν πραότητα ὡς τῷ Μωυσῆ καί τήν ἀδρείαν ἐν τοῖς πολέμοις ὡς τοῦ Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ˙ τήν ἡγεμονίαν τῶν λογισμῶν ὡς τοῖς Κριταῖς καί τήν ὑποταγήν τῶν ἐχθρῶν ὡς τοῦ Δαβίδ καί Σολομῶντι τοῖς βασιλεῦσι˙ καί τήν ἰσχύν τῆς γῆς ὡς τοῖς Ἰσραηλίταις ἐν τῇ καταλλαγῇ αὐτοῦ τῇ πρός ὑμᾶς, δοθῆναι τῶν ἁμαρτιῶν ὑμῶν ἄφεσιν˙ τῇ ὑγιείᾳ τοῦ σώματος ὡς τῷ παραλυτικῷ. Καί σώσοι ὑμᾶς ἀπό κλύδωνος ὡς τόν Πέτρον˙ καί ρύσεται ὑμᾶς ἀπό θλίψεως ὡς τόν Παῦλον καί τούς λοιπούς Ἀποστόλους˙ καί σκεπάσει ὑμᾶς ἀπό παντός κακοῦ, ὡς τέκνα αὐτοῦ γνήσια˙ καί δώῃ ὑμῖν τά αἰτήματα τῆς καρδίας ὑμῶν πρός τό συμφέρον τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ. Ἀμήν.

πα»

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν ἄλλον Γέροντα, ὥστε σαφηνίσαι αὐτῷ περί τοῦ μέτρου τῆς ἐγκρατείας.

Ἀπόκρισις Ἰωάννου. (σελ. 204)

Οἱ Πατέρες λέγουσι περί τοῦ μέτρου τῆς ἐγκρατείας, τό εἶναι παραμικρόν, εἴτε ἀπό τοῦ φαγεῖν, εἴτε ἀπό τοῦ πιεῖν, τοῦτ᾿ ἔστι πεπληρωμένην τήν κοιλίαν μή ἔχοντα. Καί λογίσασθαι ὀφείλει τις τό ἑψητόν καί τόν οἶνον˙ καιρῷ δέ τοῦ χειμῶνος, οὗ πίνει τις πολύ καί πρός αὐτό ὀφείλει εἶναι παραμικρόν˙ καί ἐν τῷ ἐσθίειν ὁμοίως. Οὐκ ἔστι δέ ἐν τούτοις μόνοις τό μέτρον τῆς ἐγκρατείας, ἀλλά καί ἐν τῷ λαλεῖν καί ἐν τῷ κοιμηθῆναι καί ἐν τῇ περιβολῇ καί τοῖς αἰσθητηρίοις πᾶσιν. Ἐν τούτοις εὑρίσκεται τό μέτρον τῆς ἐγκρατείας.

πβ«

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Εἰπέ μοι, Πάτερ, τό παραμικρόν βρώματος, ἤ πόματος, ἤ κανισκίου ἤ ὀπώρας πόσον ἐστί;

Ἀπόκρισις.

Ἀπό ὅλης τῆς ὁλκῆς λέγω δή τοῦ ἄρτου καί τῶν ἐδεσμάτων, ἤ κανισκίου, ἤτοι ὀπώρας, ἕως παρά μίαν οὐγγίαν. Περί δέ τοῦ οἴνου καί τοῦ ὕδατος ἀπό τῶν ἀμφοτέρων παρά ἥμισυ ποτηρίου. Καί ἐάν στήκῃ μετά σοῦ, καί οὐ κοπιᾷς, τό εἰσάπαξ πιεῖν καλόν σοί ἐστιν˙ εἰ δέ οὐ δυνατόν, ἀλλά δίς, καθάπαξ παραμικρόν. Ἐν τοῖς κινήμασι δέ καί πολέμοις τῶν λογισμῶν, ἀπό τῆς συνηθείας δεῖ κόπτειν παραμικρόν, τοῦτ᾿ ἔστι μίαν οὐγγιάν τῆς τροφῆς, καί ἥμισυ ποτηρίου τῆς ὁμάδος τοῦ πόματος˙ ὥστε ὁμοῦ εἶναι παρά δύο (σελ. 206) οὐγγίας τῆς τροφῆς, καί παρά ποτήριον τοῦ πόματος. Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ.

πγ»

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Πῶς τις ἐπιγινώσκει πόσον χρῄζει φαγεῖν καί πιεῖν;

Ἀπόκρισις

Ἀπό ὅλης τῆς ὁλκῆς, λέγω δή τοῦ ἄρτου καί τῶν ἐδεσμάτων, ἤ κανισκίου ἤτοι ὀπώρας, ἐκ τῆς δοκιμασίας ὅλων τῶν ἡμερῶν, δυνατόν ἐστι μαθεῖν, τί δέχεται τό σῶμα, βρώματος ἤ πόματος. Οἷον πίνει τις τρία ποτήρια τῆς ἡμέρας, καί τρώγει μίαν λίτραν ἄρτου. Ἐάν ἴδῃ ὅτι ἀπαιτεῖ πλεῖον τῶν τριῶν τό σῶμα, ἐκτός αἰτίας ἤ κόπου περισσοτέρου ἤ ὅτι ἁλικά ἔφαγε, τοῦτό ἐστι πόλεμος. Ἐκ τῶν τριῶν οὖν ἐάν δύνηται, κρατήσει ἑνός ποτηρίου τό ἥμισυ, ἐκτός πολέμου˙ καί εἰς τήν βρῶσιν ὁμοίως ἀπό τῆς λίτρας μίαν οὐγγιάν.

πδ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν μέγαν Γέροντα.

Παρακαλοῦμεν, ἵνα ἡμῖν εἴπῃς τό κατά δύναμιν τοῦ ἀνθρώπου πόσον ἐστί ὅ ἀπαιτεῖται ἀπό τοῦ Θεοῦ, μήποτε μίγνυται ἐν αὐτῷ ἐκ τῆς ἰδίας χαυ νότητος, καί νομίζει τις ὅτι τό κατά δύναμιν ὅλον ποιεῖ. Πῶς οὖν νοήσωμεν τό κατά δύναμιν ἀληθῶς;

Ἀπόκρισις

Δέδωκεν ὁ Θεός σύνεσιν τῷ ἀνθρώπῳ τοῦ διακρῖναι τά πράγματα ἐάν ᾖ τις ἀπό κόπου ὁδοιπορίας, ἤ ἀπό ἄλλων ἔργων βαρυτάτων, οὐ δύναται τήν ἰσότητα τῶν ἄλλων ἡμερῶν φυλάξαι, ἀλλά συγκαταβαίνει ὀλίγον τῷ σώματι. Ἤγουν τρώγει ἡμέριον ἥμισυ λίτρας ψωμίου, ἐάν διά τόν κόπον φάγῃ ἄλλην μίαν οὐγγίαν, τήν δύναμιν αὐτοῦ ἐποίησε τοῦ φαγεῖν περισσότερον. Ἀγρυπνεῖ ἀπό μεσονυκτίου καθ᾿ ἡμέρας, ἐάν ἀναπαῇ ἄλλην μίαν ὥραν διά τόν κόπον, τό κατά δύναμιν ἐποίησεν˙ ὁ κόπος οὖν σημεῖόν ἐστι τοῦ ἀναπαῦσαι αὐτόν ὀλίγον ὡς εἴρηται, καί πάλιν ἀγρυπνῆσαι τήν συνήθη ἀγρυπνίαν. Τό οὖν ποιεῖν κατά δύναμίν ἐστι τό εἶναι παραμικρόν, εἴτε τροφῆς, (σελ. 208) εἴτε ὕπνου. Ἐάν δέ εἴπῃς, καί πόσον ἐστί τό μέτρον τοῦ ὕπνου; Ἔταξαν οἱ Πατέρες τό ἥμισυ τῆς νυκτός. Τό δέ τῆς τροφῆς, τό βλέπειν ἑαυτόν ὅτι θέλοντα, μικρόν διά παντός λαμβάνειν.

πε"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν ἄλλον Γέροντα.

Τί δέ ὀφείλει τό καλῶς εἶναι, ἔχων μέτρον οἴνου, καί ἑψητοῦ καθ᾿ ἡμέραν τῷ καθ᾿ ἑαυτόν διάγοντι; Καί πῶς οἱ Πατέρες σκληροτάτῃ ἐχρήσαντο διαίτῃ;

Καί εἰ πᾶσιν ὁ αὐτός κανών τῆς ἐγκρατείας ὀφείλει εἶναι ὅν εἶπάς μοι, ἤ πρός τήν κατάστασιν τοῦ ἐρωτῶντος.

Ἀπόκρισις

Περί οἴνου, τῷ ὑγιαίνοντι καί θέλοντι ἐγκρατεύεσθαι, ἀρκεῖ τό ἕν καθ᾿ ἡμέραν ποτήριον, μηδέν κρατοῦντι παρ᾿ αὐτό. Ἐάν δέ ἔχῃ πυκνάς ἀσθενείας, λάβῃ δύο ὁλόκληρα. Ὁμοίως καί περί ἑψητοῦ, ἕν ἐμβάφιον ὀφείλει ἔχειν, καί γίνεται ἀμέριμνος περί τούτου.

Περί δέ τῶν Πατέρων τό πῶς ἐχρήσαντο σκληροτάτῃ διαίτῃ, εὗρον τά σώματα αὐτῶν ὑπακούοντα. Λοιπόν οἱ καλῶς κυβερνῶνες ἑαυτούς καί μετά διακρίσεως, πρός τό σῶμα καί τήν ἕξιν ποιοῦσιν. Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ. Ἅ εἶπον τῇ ἀγάπῃ σου περί ἐγκρατείας, τοῖς καθ᾿ ἡμᾶς καί κατά τό μέτρον μου ἐλάλησα. Ἐάν οὖν κατορθώσωμεν τά μέσα, ἐρχόμεθα κατά προκοπήν ἐπί τά μείζονα˙ ἵνα μή βαλόντες ἐπί τό πρῶτον βαθμίδιον τῆς κλίμακος τόν πόδα, εὐθέως θελήσωμεν ἀνελθεῖν εἰς τό ἀνώτερον. Οἱ ἐρχόμενοι γάρ εἰς τό μέτρον ὅ εἶπεν ὁ Ἀπόστολος, δύνανται καί χορτάζεσθαι καί πεινῆν˙ ἐν πᾶσι γάρ μεμύηνται.

Σύ δέ οἶδας τά μέτρα σου, ἀδελφέ˙ ὅταν γάρ γίνεται πόλεμος, εἶπον σοι ἐλαττῶσαι ἄλλην μίαν οὐγγίαν˙ καί ἀπό τοῦ πόματος ὁμοίως.

πς«

Ὁ αὐτός ἀδελφός ἔτι ἠρώτησε τόν αὐτόν Γέροντα˙ τί ἐστι τό κατ᾿ ἐπιθυμίαν λαβεῖν βρῶμα, ἤ τό καθ᾿ ἕξιν;

(σελ. 210) Ἀπόκρισις

Τό κατ᾿ ἐπιθυμίαν ἐστί, τό ἐπιποθεῖν λαβεῖν βρῶμα, οὐ διά χρείαν σώματος, ἀλλά διά γαστριμαργίαν. Ἐάν δέ ἴδῃς ὅτι δέχεται ἡ ἕξις πρός ὀλίγον, οἷον λάχανον περισσότερον τοῦ ὀσπριδίου οὐ κατ᾿ ἐπιθυμίαν, ἀλλά κατά ἐλαφρότητα, αὕτη ἐστίν ἡ διαφορά. Εἰσίν ἕξεις δεχόμεναι τά γλυκέα, καί ἄλλαι τά ἁλμυρά, καί ἄλλαι τό δριμέα. Καί τοῦτο οὐκ ἔστι πάθος, οὐδέ ἐπιθυμία, οὐδέ γαστριμαργία. Τό δέ ἐπιθυμεῖν καί ἐπιποθεῖν βρώματος, αὕτη ἐστίν ἡ ἐπιθυμία ἡ ὑπηρέτις τῆς γαστριμαργίας. Ἐάν οὖν ἀντιπράττῃς αὐτῇ καί εὐτάκτως κέχρησαι τῇ τροφῇ διά τήν χρείαν, τοῦτο οὐκ ἔστι γαστριμαργία.

πζ»

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Τί οὖν, Πάτερ, ὅτι οὐ πρόκειται μέν τό πάθος, ἐν αὐτῷ δέ τῷ καιρῷ τῆς μεταλήψεως ὑποβάλλεται. Τί ποιήσω, ἀποστῶ τῆς τροφῆς ἤ οὔ;

Ἀπόκρισις.

Εὐθέως μή ἀφίστασο, ἀλλ᾿ ἀντίπραττε τῷ λογισμῷ, μιμνησκόμενος ὅτι δυσωδία γίνεται ἡ τροφή, καί ὅτι κατακρινόμεθα ἡμεῖς τρώγοντες, ἄλλων παντελῶς ἀπεχομένων. Καί εἰ μέν ἀποστῇ μετάλαβε κατακρίνων σεαυτόν˙ ἐάν δέ ἐπιμείνῃ, ἐπικάλεσε τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ εἰς βοήθειαν καί ἀναπαύῃ˙ ἐάν δέ κατακυριεύσῃ σου, ὥστε μή δύνασθαι τρώγειν εὐτάκτως, τότε κόψον τήν τροφήν. Ἐάν δέ τινες συγκαθέζωνταί σοι πρός τό μή νοῆσαι αὐτούς, λάμβανε κατά μικρόν. Εἰ δέ συμβῇ σε πεινῆν, ποίησον τήν χρείαν σου ἀπό τοῦ ἄρτου, ἤ ἀπό ἄλλου βρώματος, εἰς οἷον οὐκ ἔχεις πόλεμον.

πη"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. Τό σημεῖον τῆς γαστριμαργίας ὁποῖόν ἐστι, σαφήνισόν μοι.

Ἀπόκρισις

Ὅταν βλέπῃς τόν λογισμόν σου ἡδυνόμενον ἐν βρώμασι, καί διώκοντα σχεδόν τοῦ προλαμβάνειν πάντας ἤ ἑλκύσαι εἰς τό ἔμπροσθέν σου τό βρῶμα, τοῦτο γαστριμαργία ἐστί. Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ, καί ποίησον τήν δύναμίν σου ἄγξαι σεαυτόν τοῦ μή σπουδῆς λαβεῖν ἀπ᾿ αὐτοῦ, ἀλλ᾿ ἐν εὐταξίᾳ˙ καί ὠθῆσαι μᾶλλον τό βρῶμα τοῦτο ἔμπροσθεν τῶν συγκαθημένων. Οὐχ χρή δέ ὡς εἶπον προφάσει τῆς γαστριμαργίας, εὐθέως παραιτεῖσθαι τοῦ μεταλαβεῖν τοῦ βρώματος˙ ἀλλά δεῖ παραφυλάττεσθαι τοῦ μή ἀτάκτως χρήσασθαι τῇ μεταλήψει αὐτοῦ. Καί δίχα γάρ γαστριμαργίας γράφουσιν οἱ Πατέρες, μή ἐκτεῖναι χεῖρα ἐν τραπέζῃ ἔμπροσθεν ἄλλου, ἀπρεπές γάρ ὑπάρχει τοῦτο καί τῆς κοινῆς εὐταξίας ἀλλότριον. Ὅτε δέ τοιοῦτόν ἐστι τό προκείμενον βρῶμα, ὥστε μή εἶναι δῆλον τό μέρος ἑκάστου, ἀλλά κοινῶς αὐτό πάντας ἐσθίειν, τότε μή εἶναι δῆλον τό μέρος ἑκάστου, ἀλλά κοινῶς αὐτό πάντας ἐσθίειν, τότε οὐκ ἄτοπον λαμβάνειν τινά ἐξ αὐτοῦ μετά πάντων˙ ἐν εὐταξίᾳ δέ, διά τό μή ἐμπεσεῖν εἰς τήν γαστριμαργίαν, καί εἰς κατάγνωσιν.

Ἕτερον δέ σημεῖον γαστριμαργίας, τό πρό τῆς ὥρας θέλειν ἐσθίειν, ὅπερ οὐ δεῖ ποιεῖν, εἰ μή τι ἄρα πρόκειται εὔλογος αἰτία. Ἐν πᾶσι δέ χρεία ἐπικαλεῖσθαι τοῦ Θεοῦ τήν βοήθειαν καί αὐτός ἡμῶν ἀντιλαμβάνεται.

πθ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. Ἡ κίνησις τοῦ σώματος πόθεν γίνεται;

(σελ. 214) Ἀπόκρισις

Ἡ κίνησις τοῦ σώματος γίνεται ἀπό ἀμελείας˙ καί γάρ ἡ ἀμέλεια ἁρπάζει σε λεληθότως εἰς τό κρίνειν, καί κατακρίνειν˙ καί διά τούτων σε προδίδωσιν. Ὅτε γάρ ὁ Ἰσραήλ γνησίως ἐδούλευσε τῷ Θεῷ, ἐφύλαττεν αὐτόν ἀπό τῶν ἐχθρῶν αὐτοῦ˙ ὅτε δέ ἠμέλει τῆς γνησίας δουλείας, ἤφιεν ὁ Θεός τούς ἐχθρούς πατάξαι αὐτόν.

(90)

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. Εἰ δεῖ περί πάντων τῶν φυομένων ἐν τῇ καρδίᾳ λογισμῶν ἐπερωτᾶν τούς Γέροντας˙ καί εἰ δεῖ τόν προσευχόμενον καί ψάλλοντα μετά φωνῆς τοῦτο ποιεῖν˙ καί περί μνήμης ὧν τε ἔπραξέ τις, ὧν τε ἤκουσεν ἤ ἐλάλησε˙ καί εἰ δεῖ γυμνάζεσθαι μετά τῶν Πατέρων;

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, περί πάντων τῶν φυομένων λογισμῶν, οὐ χρή ἐρωτᾶν, παρερχόμενοι γάρ εἰσιν˙ ἀλλά περί τῶν μενόντων καί πολεμούντων τόν ἄνθρωπον. Ὡς γάρ ἄνθρωπος ὑπό πολλῶν ὑβριζόμενος καταφρονεῖ τῶν ὕβρεων καί γίνεται ἀμέριμνος ἁπάντων, ἐάν δέ τις κινήσῃ κατ᾿ αὐτοῦ ἤ πολεμήσῃ αὐτόν, τότε αἰτιᾶται πρός τόν ἄρχοντα, οὕτω καί τό πρᾶγμα τοῦτο.

(σελ. 216) Περί δέ προσευχῆς ἤ ψαλμῳδίας, οὐ μόνον διά τοῦ νοός, ἀλλά καί διά τῶν χειλεών χρεία˙ ὁ γάρ Προφήτης Δαβίδ λέγει. «Κύριε τά χείλη μου ἀνοίξεις καί τό στόμα μου ἀναγγελεῖ τήν αἴνεσίν σου». Καί ὁ Ἀπόστολος δεικνύων ὅτι ζητοῦνται τά χείλη εἶπε˙ «καρδίαν καί καρπόν χειλέων» καί τά λοιπά.

Περί δέ ὧν εἶδες ἤ ἤκουσας ἤ ἔπραξας καί λογίζῃ αὐτά, οὐδέν κόπτει αὐτά, εἰ μή προσευχή μετά ταπεινώσεως καί κόπων καί δακρύων, ἡ μή ἔχουσα θέλημα. Οἱ κατορθώσαντες δέ Πατέρες, ἄνευ κόπων καί δακρύων καί ἐκκοπῆς θελήματος οὐ κατώρθωσαν.

Τό δέ γυμνάζεσθαι, ψήφισμά ἐστι καί ἰσότης˙ τό δέ ἐρωτᾶν καί πιστεύειν ταῖς ἀποκρίσεσι, ταπείνωσίς ἐστι καί προκοπή ἐν Κυρίῳ. Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ.

91"

Ἄλλος τις τῶν Πατέρων ἠρώτησε τόν αὐτόν Γέροντα.

Πῶς τις τηρεῖ τήν καρδίαν αὐτοῦ˙ καί ποίῳ τρόπῳ γίνεται ὁ πόλεμος τοῦ ἐχθροῦ. Καί εἰ ὀφείλει τις ἀντιλέγειν πρός τόν πολεμοῦντα˙ καί περί τοῦ λογισμοῦ τῆς πορνείας, εἰ δεῖ φράξαι τήν εἴσοδον αὐτοῦ˙ ἐάν δέ εἰσέλθῃ τί δεῖ ποιῆσαι. Καί περί βρώσεως εἰ οὐγγίας ὀφείλει τις κεχρῆσθαι ἤ στοχασμῷ καί φυλακῇ.

Ἀπόκρισις

Τό τηρῆσαι τήν καρδίαν ἐστί, τό ἔχειν νηφάλιον τόν νοῦν καί καθαράν τοῦ πολεμουμένου. Πρῶτον δέ γίνεται ἐν καταφρονήσει ὁ λογισμός αὐτοῦ˙ καί ὅταν βλέπῃ ὁ ἐχθρός τήν καταφρόνησιν, σπουδάζει εἰσενεγκεῖν τόν πόλεμον. Καί εἰ μαθεῖν θέλεις εἰ ἐχθρός ἐστιν ἤ φίλος, βάλε εὐχήν (σελ. 218) καί ἐρώτησον αὐτόν˙ ἡμέτερος εἶ, ἤ τῶν ὑπεναντίων; Καί ἀποκρίνεταί σοι τήν ἀλήθειαν. Ἡ προδοσία οὖν γίνεται ἀπό ἀμελείας˙ μή ἀντείπῃς δέ, τοῦτο γάρ θέλουσιν καί οὐ παύσονται˙ ἀλλά πρόσελθε τῷ Κυρίῳ κατ᾿ αὐτῶν, ρίπτων ἐνώπιον αὐτοῦ τήν ἀδυναμίαν σου˙ καί αὐτός δύναται οὐ μόνον ἀποστῆσαι, ἀλλά καί καταργῆσαι αὐτούς.

Περί δέ τοῦ δαίμονος τῆς πορνείας, καλόν μέν ἐστι πάνυ τοῦ φράξαι τήν εἴσοδον αὐτοῦ˙ ἐάν δέ ἁρπάξῃ καί εἰσέλθῃ, πύκτευσον αὐτῷ, ρίπτων τήν ἀδυναμίαν σου ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, δεόμενος αὐτοῦ, καί ἐκβάλλει αὐτόν.

Περί δέ ἧς εἶπας βρώσεως, ἀπό στοχασμοῦ καί φυλακῆς στῆσον τόν βίον, καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ διά τήν ἀγάπην.

92«

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Πόθεν βαρεῖται ἡ καρδία μου καί ἔστιν ἐν ἐμοί ὕπνος ἄμετρος καί οὐδεμία ὑπάρχει μοι κατάνυξις;

Ἀπόκρισις

Ταῦτα ἔρχονται τῷ ἡσυχάζοντι πάντως, ἵνα ἀκηδιάσας φύγῃ τό στάδιον καί ἀπογνῷ ἑαυτοῦ. Ἡμεῖς δέ ρίψωμεν τήν ἀδυναμίαν ἡμῶν ἐνώπιον τοῦ δυναμένου ποιῆσαι ὑπερεκπερισσοῦ ὧν αἰτούμεθα, ἤ νοοῦμεν, ἕως οὗ συντρίψει τάς συναγωγάς Ἀμορραίων ἔμπροσθεν ἡμῶν˙ καί μή ἐάσῃ τόν Μαδιάμ καί τόν Ἀμαλήκ καί τούς υἱούς τῶν ἀνατολῶν ἀφανίσαι ὑμῶν τά γεννήματα. Ἀλλ᾿ ὑπομείνωμεν τῇ βοηθείᾳ τοῦ Δεσπότου ἡμῶν Θεοῦ˙ δυνατώτερος γάρ ἐστιν αὐτῶν καί σωθησόμεθα.

93»

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Πόθεν τήν νύκτα εἰς ἄλλα φαντάζομαι πρόσωπα, τήν δέ ἡμέραν εἰς ἄλλα πολεμοῦμαι; Συμβαίνει δέ, ὅτι καί ἐκτός προσώπου˙ καί πάλιν συμβαίνει, ὡς μετά ἡδύτητος καί ἐκτός ἡδύτητος φαντάζεσθαι.

Ἀπόκρισις.

Οἱ πολιορκοῦτες ἡμέρας, αὐτοί πολιορκοῦσι καί νυκτός, δεικνύοντες, ὅτι ἀκμήν ἔχουσί σε εἰς τάς χεῖρας αὑτῶν καί αὐτοί μεταμορφοῦνται εἰς ἄλλα καί ἄλλα. Τό δέ, ποτέ μέν μετά ἡδύτητος γίνεσθαι, ποτέ δέ ἐκτός ἡδύτητος, ἐκ τῆς μεταμορφώσεως αὐτῶν ἐστίν, ὡς ἤδη εἶπον, ἵνα ἔλθῃ ὁ ἄνθρωπος εἰς ἀπορίαν καί ταραχήν. Διπλοῦς δέ ἐστιν ὁ τῆς νυκτός πόλεμος˙ ἔστιν ἀπό ἡδονῶν παθεῖν αὐτόν˙ καί ἔστι ἀπό πειρασμοῦ διαβόλου, εἰς τό ἐνέγκαι τινά εἰς ἀπόγνωσιν, ὡς νομίσαι αὐτόν, μηκέτι ἔχειν σωτηρίαν.

Ὅταν οὖν συμβῇ σοι πειρασμός τοῦ πολέμου τούτου, ποίει ἑπτάκις ἀπό ἑπτά γονυκλισιῶν, τοῦτ᾿ ἔστι τεσσαράκοντα ἐννέα γονυκλισίας, λέγων κατά μίαν. «Κύριε συγχώρησόν μοι διά τό ὄνομά σου τό ἅγιον». Ἐάν δέ πρόσκηται ἀσθένεια, ἤ Κυριακή, ὅτε οὐκ ἐξόν ποιῆσαι γονυκλισίας, λέγε τόν λόγον τοῦτον ἀντί τῶν τεσσαράκοντα ἐννέα γονυκλισιῶν.

Ἡ δέ διαφορά τῶν πειρασμῶν αὕτη ἐστί˙ τό πειρασθῆναι ἀπό διαβόλου, ἀπό ἐπάρσεως γίνεται, τό δέ ἀπό ἡδονῶν, ἀπό γαστριμαργίας.

94«

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Ἐάν γενομένης μοι τῆς νυκτερινῆς φαντασίας, φθάσῃ τῇ ἑξῆς ἡ ἁγία Κοινωνία, τί δεῖ ποιῆσαι;

(σελ. 222) Ἀπόκρισις

Προσέλθωμεν ὡς τετραυματισμένοι, καί μή ὡς καταφρονοῦντες˙ ἀλλ᾿ ὡς χρείαν ἔχοντες ἰατροῦ, καί ἰᾶται ἡμᾶς ὁ ἰασάμενος τήν αἱμορροοῦσαν. Καί ἀγαπήσωμεν πολλά, ἵνα καί πολύ ἀφεθῇ ἡμῖν. Καί ὅταν θέλῃς κοινωνεῖν, λέγε˙ μή εἴη μοι τά ἅγια ταῦτα, Δέσποτα, εἰς κρῖμα, ἤ εἰς κατάκριμα, ἀλλ᾿ εἰς ἁγιασμόν ψυχῆς τε καί σώματος καί τότε πρόσελθε μετά φόβου˙ καί φιλάνθρωπός ἐστιν ὁ Δεσπότης ἡμῶν, τοῦ ποιῆσαι μεθ᾿ ἡμῶν τό ἔλεος αὐτοῦ. Ἀμήν.

95»

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Ἐπειδή εἴπας μοι, Πάτερ, ἐν τῇ ἀποκρίσει ὅτι τά ὑπό νύκτα συμβαίνοντα τῷ ἀνθρώπῳ, τά μέν εἰσιν ἀπό ἐπάρσεως, κατά πειρασμόν τοῦ διαβόλου, τά δέ ἀπό ἡδονῶν, γαστριμαργίας˙ ἆρα δυνατόν τόν διάβολον κινῆσαι τοῦτο τῷ ἀνθρώπῳ ἀπό φθόνου μόνον, μήτε ἐπαιρουμένου αὐτοῦ, μήτε φιληδονοῦντος; Καί πῶς τις ὀφείλει γνῶναι, ἤ φυσικῶς γίνεται αὐτῷ ἡ κίνησις ἐν τῇ νυκτί; Καί εἰ τήν φυσικήν κίνησιν ὑπομένουσιν οἱ τέλειοι, καί εἰ ὀφείλει κλίνειν γόνυ ἐν τῇ Πεντηκοστήν ἤ οὔ;

(σελ. 224) Ἀπόκρισις

Δύναται μέν κινῆσαι ὁ διάβολος ἀπό φθόνου˙ ἀλλά μή παρούσης ἐπάρσεως, ἤ ἡδονῆς, οὐ δύναται ἐπί πλεῖον. Ὥσπερ γάρ τις θέλων οἰκοδομῆσαι οἶκον, ἄν μή εὑρίσκῃ τάς ὑπαρχούσας ὕλας, εἰς μάτην κοπιᾷ, οὕτω καί ὁ διάβολος.

Τό σημεῖον δέ τῆς φυσικῆς κικήσεώς ἐστιν, ὅταν βλέπῃ τις ὅτι οὔτε ἀπό ἐπάρσεως, οὔτε ἀπό ἡδονῆς, οὔτε ἀπό φθόνου τοῦ διαβόλου, συμβαίνει αὐτῷ ἡ κίνησις. Τό δέ μαθεῖν ὅτι οὐκ ἔστιν ἀπό φθόνου, ἀλλ᾿ αἀπό φυσικοῦ, ὅταν πεποιθώς καί δι᾿ εὐχῶν πολλῶν κοιμηθῇ τις, ὀνομάζων τήν ἁγίαν καί ὁμοούσιον Τριάδα κατασφραγίζων ἑαυτόν καί πάθῃ τοῦτο. Οἱ δέ τέλειοι οὐ πάσχουσιν οὐδέ τοῦτο˙ ἔσβεσαν γάρ καί τό φυσικόν, ὅτι εὐνούχισαν ἑαυτούς πνευματικῶς διά τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν, τοῦτ᾿ ἔστιν ἐνέκρωσαν τά ἑαυτῶν μέλη.

Περί δέ τοῦ κλίνειν γόνυ ἐν τῇ Πεντηκοστῇ, ἤδη ἐρρέθη σοι καί ἄλλοτε ὥστε κλίνειν ἐν τῷ σῷ κελλίῳ. Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ.

96"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Πῶς θέλω κρατῆσαι τῆς κοιλίας μου καί ἐλθεῖν εἰς ὀλιγοτροφίαν καί οὐ δύναμαι; Ἀλλά καί ἐάν λάβω παραμικρόν, πάλιν μετ᾿ ὀλίγον ἔρχομαι εἰς τό πρῶτον μου μέτρον˙ καί εἰς τό πιεῖν ὁμοίως.

Ἀπόκρισις

Μνησθείη ἡ ἀγάπη σου, ἀδελφέ μου, ὅτι ὅσα ἔχων πάθη εἶπάς μοι˙ κἀγώ γάρ τά αὐτά πάσχω. Οὐδείς δέ ἀπαλλάσεται τούτων, εἰ μή ὁ ἐλθών εἰς τό μέτρον τοῦ λέγοντος, ἐπελαθόμην τοῦ φαγεῖν τόν ἄρτον μου˙ (σελ. 226) ἀπό φωνῆς τοῦ στεναγμοῦ μου, ἐκολλήθη τό ὀστοῦν μου τῇ σαρκί μου. Ὁ τοιοῦτος διά τάχους ἔρχεται εἰς ὀλιγοτροφίαν καί ὀλιγοποσίαν˙ τά γάρ δάκρυα εἰς ἄρτον γίνεται αὐτῷ˙ καί λοιπόν ἔρχεται τρέφεσθαι διά τοῦ Πνεύματος. Πείσθητί μοι, ἀδελφέ, ὅτι οἶδα ἄνθρωπον, ὅν ὁ Κύριος γινώσκει, τοιούτου μέτρου. Καί καθ᾿ ἑβδομάδα ἅπαξ, ἤ δεύτερον καί πλεῖον αἰχμαλωτίζεται εἰς τήν πνευματικήν τροφήν˙ καί ἀπό γλυκύτητος ἐπιλανθάνεται τῆς αἰσθητῆς τροφῆς˙ καί ὅταν ἔρχεται μεταλαβεῖν, ὥσπερ τις κεχορτασμένος ἤ ἠηδιασμένος, οὐ θέλει μεταλαβεῖν, μεταλαμβάνων δέ κατακρίνει ἑαυτόν λέγων, διατί πάντοτε οὐκ εἰμί οὕτως; Καί ἐπιποθεῖ τοῦ ἔτι καταλαβεῖν. Ποῦ ἐσμεν ἀδελφέ, ἀπέλθωμεν, ἀποθάνωμεν. Συγχώρησόν μοι, ὅτι μή εὑρίσκων εἴς τι τῶν ἐμῶν καυχᾶσθαι, εἰς ἀλλοτρίους πόνους καυχῶμαι, καί τοῦτο εἰς ἐμήν κατάκρισιν.

97"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Παρακαλῶ σε, Πάτερ, ἵνα σαφηνίσῃς μοι τήν δύναμιν τοῦ πράγματος. Πῶς ἔρχεταί τις εἰς ἅ εἶπας; Ἐγώ γάρ ἀγνοῶ˙ ὁσάκις γάρ ἐπεχείρησα ὀλιγοτροφῆσαι, ἡ ἀκηδία καί ἡ ἀτονία οὐκ ἀφῆκέ με, ἕως οὗ ἦλθον εἰς τό πρῶτον μου μέτρον. Καί πῶς εἶπας, ὅτι ὁ ἐρχόμενος εἰς τό μέτρον τοῦ εἰπόντος, ἐκολλήθη τό ὀστοῦν μου τῇ σαρκί μου, οὗτος ἔρχεται εἰς ὀλιγοδείαν; καί πῶς πρό τῆς ὀλιγοτροφίας κολλᾶται τό ὀστοῦν τῇ σαρκί;

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, ἀναγκάζεις με λαλῆσαι τά ὑπέρ μέτρον μου˙ καί φοβοῦμαι μήποτε κατακριθῶ λέγων τά ἀλλότρια κατορθώματα. Γέγραπταί ὅτι ἐκολλήθη τό ὀστοῦν μου τῇ σαρκί μου˙ τοῦτ᾿ ἔστιν ὅτι γίνεται τά ὀστᾶ ὅλα τοῦ ἀνθρώπου ἕν˙ ἤγουν ὅλοι οἱ λογισμοί τοῦ ἀνθρώπου ἕν κατά Θεόν. Καί τότε γίνεται ἡ σάρξ ἐξακολουθοῦσα τῷ κατά Θεόν λογισμῷ καί ἐγγίνεται ἡ χαρά τοῦ Πνεύματος ἐν τῇ καρδίᾳ, τρέφουσα τήν ψυχήν καί πιαίνουσα τό (σελ. 228) τό σῶμα καί ἐνδυναμοῦσα τά ἀμφότερα καί οὐκ ἔτι ἀτονεῖ οὔτε ἀκηδιᾷ. Ἰησοῦς γάρ λοιπόν γίνεται μεσίτης καί παριστᾷ τόν ἄνθρωπον ἐγγύς τῶν προπυλαίων. Ὅθεν ἔφυγεν ὀδύνη, λύπη καί στεναγμός καί πληροῦται εἰς αὐτόν ὁ λόγος ὁ γεγραμμένος, ὅπου ὁ θησαυρός σου, ἐκεῖ καί ἡ καρδία σου. Φέρει δέ τόν ἄνθρωπον εἰς τό μέτρον τοῦτο, ἡ τελεία ταπείνωσις.

98"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν μέγαν Γέροντα.

Πῶς τις ἔρχεται εἰς ἐγκράτειαν; καί πῶς γινώσκεται ἡ φυσική ἀσθένεια καί ἡ τῶν δαιμόνων, καί πόσον δεῖ ἐσθίειν;

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, κατά μικρόν ξύεις ἀποκαλύψαι πράγματα κεκρυμμένα, κἀγώ μωρός ἔτι, νομίζω ὅτι ὅ αἰτεῖς παρ᾿ ἐμοῦ, οὐδείς δύναται διακρίναι, εἰ μή ὁ ἐρχόμενος εἰς τό μέτρον τοῦτο. Ζῶν γάρ ἄνθρωπος, αἴσθησιν ἔχει τῆς ψυχρότητος καί τῆς θερμότητος τῶν προσφερομένων αὐτῷ˙ ὁ δέ νεκρός οὐκ αἰσθάνεται τούτων, ἀπώλεσε γάρ τήν αἴσθησιν. Καί καθώς ἔρχεται εἰς τό μετρον τῆς ἐπιστήμης τῶν πραγμάτων ὁ μανθάνων αὐτά, καί οἶδεν αὐτά διακρίναι, ὁ δέ μή μαθών ἐλθών εἰς αὐτά, μυριάκις ἐάν ἐρωτήσῃ τί εἰσι καί ἀκούσῃ, ἀκμήν καταλαβεῖν αὐτῶν τήν δύναμιν οὐ δύναται, οὕτως ἐστί καί τοῦτο˙ ὅσον λέγεις τινί χρεία μᾶλλον τῆς πείρας.

Περί δέ τῆς ἀσθενείας, ἐάν δέχεται τό σῶμα τήν καθημερινήν τροφήν καί χαυνωθῇ, τῶν δαιμόνων ἐστί˙ ἐάν δέ μή, ἀσθένειά ἐστι. Τό δέ ἐγκρατεύεσθαί ἐστι τό ἐγερθῆναι παραμικρόν ὡς ἔταξαν οἱ γέροντες τοῖς ὑποδεεστέροις˙ ὅταν δέ φθάσῃ ὁ ἄνθρωπος εἰς τό μέτρον τοῦ λέγοντος, οὐ γάρ αὐτοῦ τά νοήματα ἀγνοοῦμεν, οὐ δύναται αὐτόν λαθεῖν τό πόσον δεῖ ἐσθίειν, (σελ. 230) γεγυμνασμένος γάρ ἐστιν. Ἀναγκάζομαι εἰπεῖν πράγματα ὑπέρ ἐμέ, καί οὐ χρεία˙ τάχα δέ οὐδέ ἐστιν ὁ δυνάμενος δέξασθαι καί νοῆσαι, εἰ μή σπάνιοί τινες.

Ὁ Θεός τῶν Πατέρων ἡμῶν ἐνέγκοι σε εἰς τήν χαράν ταύτην˙ἔχει γάρ φῶς ἀνεκλάλητον˙ τηλαυγής ἐστι καί γλυκεῖα˙ οὐ μνημονεύει σωματικῆς τροφῆς˙ τά ἄνω ζητεῖ˙ τά ἄνω φρονεῖ˙ τά ἄνω μελετᾷ˙ ὅπου ὁ Χριστός ἐν δεξιᾷ τοῦ Πατρός καθέζεται. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

99«

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν ἄλλον Γέροντα

Ἆρα καλόν ἐστιν Ἀββᾶ τό ὁμολογεῖν τινι τῶν ἀδελφῶν περί τῆς φαντασίας, καί βαλεῖν αὐτῷ μετάνοιαν εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ;

Ἀπόκρισις

Περί τοῦ νυκτερινοῦ φαντασμοῦ, καλόν ἐστιν εἰπεῖν τῷ δυναμένῳ ἀκοῦσαι˙ βαλών δέ μετάνοιαν, ὀφείλει αἰτεῖν εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ˙ γραφικός γάρ ὁ λόγος «ἐξομολογεῖσθε ἀλλήλοις τάς ἁμαρτίας ὑμῶν, καί εὔξασθαι ὑπέρ ἀλλήλων ὅπως ἰαθῆτε».

ΣΧΟΛΙΟΝ.

Εἰπών γάρ ὁ Πατήρ καλόν ἐστι εἰπεῖν τῷ δυναμένῳ ἀκοῦσαι, ἐδήλωσε ὅτι οὐ συμφέρει πᾶσι καί τοῖς τυχοῦσι τά τοιαῦτα λαλεῖν.

ρ»

Τῶν Πατέρων τις ἡσυχάζων ἠρώτησε τόν αὐτόν˙ Πῶς ἐστι τό καθίσαι ἐν τῷ κελλίῳ;

Ἀπόκρισις

Τό καθίσαι ἐν τῷ κελλίῳ ἐστί, τό μνημονεύει τῶν ἰδίων ἁμαρτημάτων καί τό κλαίειν περί αὐτῶν καί πενθεῖν˙ νήφει δέ μή αἰχμαλωτισθῆναι (σελ. 232) τόν νοῦν˙ εἰ δέ αἰχμαλωτισθῇ, ταχέως πάλιν ἀγαγεῖν αὐτόν εἰς τόν τόπον αὐτοῦ.

ρα«

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν. Πῶς γίνεται τό νόημα θηριαλώτου;

Ἀπόκρισις

Τό νόημα θηριάλωτον γίνεται, ἐάν μή προλάβῃ ἄνθρωπος καί μέμψηται ἑαυτόν˙ καί τό δῆγμα τῶν ὀδόντων ἔχει καί τόν ἀφανισμόν τῶν ὀνύχων. Λοιπόν ἐμπλάστρου χρεία, τοῦτ᾿ ἔστι μετανοίας.

ργ»

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Εἰ δεῖ καμμύειν τούς ὀφθαλμούς ἐν ταῖς μεθοδείαις τοῦ ἐχθροῦ˙ καί ὅταν ἐπανίσταταί μοι τό σῶμα τί δεῖ ποιεῖν.

Ἀπόκρισις

Δεικνύει ὁ διάβολος τῷ ἀνθρώπῳ πράγματα καί αἰσθητῶς καί ἀναισθήτως. Ὁ ἀσθενής ὤν, καμμύει τούς ὀφθαλμούς ἵνα μή ἴδῃ˙ ὁ δέ δυνατός καί βλέπων αὐτῶν καταφρονεῖ˙ «δίκαιος γάρ ὡς λέων πέποιθεν».

(σελ. 234) Περί δέ τῆς ἐπαναστάσεως τοῦ σώματος, φεῦγε γοργῶς πρός τόν Ἰησοῦν διά προσευχῆς καί ἀναπαύῃ.

ρδ«

Ἐρώτησις

Πόθεν συμβαίνει μοι μετά τήν ἐρώτησιν κατακρίνειν ἄλλον;

Ἀπόκρισις

Τό κατακρίνειν μετά τήν ἐρώτησιν ἄλλον, ὑπομένεις διά τό μή ἀποθανεῖν τό δικαίωμα ἀπό σοῦ. Κατάκρινον σεαυτόν καί ὑπάγει ἀπό σοῦ τό εἰς ἄλλους κατάκριμα.

ρε»

Ὁ αὐτός ὀχληθείς ὑπό ληστῶν καί πάνυ δειλιάσας, χάριτι δέ Θεοῦ σκεπασθείς ἀπό τῆς αὐτῶν βλάβης, ἀνήγγειλε τῷ αὐτοῦ Γέροντι περί τῆς δειλίας, αἰτῶν ἅμα καί εὐχήν πρός φυλακήν τῶν ἔμπροσθεν.

Ἀπόκρισις.

Ὁ Θεός οὐ παραδίδωσι τινά, ὁ λέγων «οὐ μή σε ἀνῶ, οὐδ᾿ οὐ μή σε ἐγκαταλείπω», ἀλλ᾿ ἡ ἀπιστία ἡμῶν ἐστιν ἡ παραδιδοῦσα ἡμᾶς˙ ὅμως δέ κατά συγχώρησιν Θεοῦ ἔρχονται πειρασμοί πρός δοκιμήν τῆς πίστεως τῶν ἐχόντων τελείως εἰς Θεόν τήν ἐλπίδα. Μή περισσότεροί εἰσιν οἱ λησταί οἱ ἐρχόμενοι, τῶν ἁρμάτων καί δυνάμεων τοῦ Φαραώ; Καί φανερόν ἐγένετο ὅτι ἑνί ρήματι καί νεύματι Κυρίου κατεποντίσθησαν ἀθρόως. Οὐ μνημονεύεις πῶς ἐτύφλωσε τούς ἐπελθόντας κατά τοῦ Ἐλισσαίου; Τίς ἐτύφλωσεν αὐτούς; Καί διά τί ὁ εἰδώς ρύσασθαι ἀπό πειρασμοῦ εὐσεβεῖς, ταῦτα πάντα ἐποίησε καί ποιεῖ; Πῶς ἐπελαθόμεθα τῆς λεγούσης Γραφῆς: «Κύριος φυλάξοι σε ἀπό παντός κακοῦ˙φυλάξοι τήν ψυχήν σου ὁ Κύριος»; Καί πῶς εἰς λήθην (σελ. 236) παρεδώκαμεν τό «ὑμῶν δέ καί οἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς ἠριθμημέναι εἰσι, καί ὅτι στρουθίον οὐ πεσεῖται εἰς παγίδα ἄνευ τοῦ Πατρός ὑμῶν»; Οὐ πολλῷ μᾶλλον διαφέρει ἄνθρωπος στρουθίου; Ὤ τῆς δειλίας, τῆς θυγατρός τῆς ἀπιστίας, ποῦ ἡμᾶς κατήνεγκε! Δεινοτάτη ἐστί πάνυ˙ τυφλοῖ τόν νοῦν˙ χαυνοῖ τήν καρδίαν˙ ἀποσπᾷ ἀπό Θεοῦ τούς ἀνθρώπους˙ ἀδελφή ἐστιν ἀπελπιστίας, ἐξορίζει τούς ἀνθρώπους ἀπό τοῦ φόβου τοῦ Θεοῦ εἰς τήν χώραν τῆς ἀπωλείας.

Ἀδελφέ, φύγωμεν αὐτήν καί ἐξυπνίσωμεν τόν ἐν ἡμῖν κοιμώμενον Ἰησοῦν, λέγοντες˙ «ἐπιστάτα σῶσον ἡμᾶς ἀπολλύμεθα» καί ἐγερθείς ἐπιτιμᾷ τῇ προσβολῇ τοῦ ἀνέμου αὐτῶν καί ἡσυχάζει˙ ἡμῖν δέ λέγει, ἐγώ εἰμι μή φοβεῖσθε. Ἀφήσωμεν τήν καλαμίνην ράβδον καί λάβωμεν τήν ράβδον τοῦ σταυροῦ, ἐν ᾗ ἐπιστηρίζονται οἱ χωλοί˙ ἐν ᾗ ἐγείρονται οἱ νεκροί˙ ἐν ᾗ γίνεται ἡ τοῦ Ἀποστόλου καύχησις˙ ἐν ᾗ ἐλυτρώθημεν ἀπό προδοσίαν, παραστήσαντες ἑαυτούς τῷ δι᾿ ἡμᾶς σταυρωθέντι. Αὐτός γάρ ἐν αὐτῇ ποιμαίνει ἡμᾶς τά αὐτοῦ πρόβατα καί ἐν αὐτῇ ἀπελαύνει ἀφ᾿ ἡμῶν τούς αἱμοβόρους λύκους. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρς"

Ὁμοίως ὁ μέγας Γέρων ἐρωτηθείς περί αὐτοῦ εἶπεν.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ κοιμώμενε, ἐρεύνησον τήν χαύνην σου καρδίαν, ἥν ἐγώ θαυμάζω φοβουμένην τούς δούλους τούς ἔξω στήκοντας καί μή βλέπουσιν τούς δεσπότας αὐτῶν τούς ἔσω μένοντας. Οἱ αἰσθητοί λῃσταί δοῦλοι εἰσί τῶν νοητῶν λῃστῶν, τῶν δαιμόνων λέγω, τῶν ἐνεργούντων ἐν αὐτοῖς. Χάριν ὀφείλεις ἔχειν τοῖς ἐλθοῦσιν ἐπάνω σου λῃσταῖς, ὅτι ἐλθόντες ἐξύπνισαν τούς δεσπότας αὑτῶν τούς ἐν σοί κοιμωμένους λῃστάς, Ποῦ ἀπῆλθε μακράν ὁ Ἰησοῦς, ἵνα ἀπέλθῃς πρός αὐτόν καί παρακαλέσῃς αὐτόν ἐλθεῖν εἰς βοήθειαν; Μή οὐκ ἀκούει σου τό οὖς τί ψάλλει σου τό στόμα; «Ἐγγύς Κύριος πᾶσι τοῖς ἐπικαλουμένοις αὐτόν ἐν ἀληθείᾳ˙ θέλημα τῶν φοβουμένων αὐτόν ποιήσει, καί τῆς δεήσεως αὐτῶν εἰσακούσεται καί σώσει αὐτούς». Αὐτῷ κολλήθητι, καί τούς ἔσω δεσπότας καί τούς ἔξω δούλους, καταργήσει ἀπό σοῦ.

Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρζ"

Ὁ αὐτός ἠρώτησε τόν ἄλλον Γέροντα. Δύο λογισμοί ὤχλησάν με περί τῶν λῃστῶν˙ ὁ εἷς κατακρίνει με λέγων ὅτι τοῦ κοινοβίου ἐστίν ἅ ἔχεις, καί ἁμαρτία ἐστίν ἄν ταῦτα ἀφήσῃς αὐτούς λαβεῖν, ἀλλ᾿ ὀφείλεις κροῦσαι, καί κράξαι. Ὁ δέ ἕτερος λογισμός κατακρίνει με λέγων˙ ὅτι ὁ Κύριος εἶπε˙ τῷ θέλοντί σοι λαβεῖν τόν χιτῶνα, ἄφες αὐτῷ καί τό ἱμάτιον. Πῶς οὖν κελεύεις, Δέσποτα, ποιῆσαί με, ἐπεί ἀμφιβάλλω. Καί συγχώρησόν μοι˙ ὅτι τούς νοητούς λῃστάς ἀφείς εἰσέρχεσθαι καί ἐξέρχεσθαι καί συλᾶν τήν καρδίαν μου, περί τῶν αἰσθητῶν ἐρωτῶ. Εὖξαι οὖν ἵνα προηγουμένως ἐκείνους καταργήσῃ ὁ Κύριος.

Ἀπόκρισις

Εἰ οὐκ ἔχεις ἐξουσίαν τινός, μή καταφρόνει ὧν λαμβάνεις ἀγάπην ἀπό τοῦ κοινοβίου˙ ἐπεί κατάκρισιν ἔχεις˙ ἄνθρωπος γάρ ὑπό ἐξουσίαν ὤν, οὐκ ἔστιν ὑπό ἐντολήν. Λοιπόν ἀταράχως κροῦσον καί κράξον λέγων˙ εὐλόγησον ὁ ἔτι ὤν καί βοήθει καί σκεπάζει σε ὁ Θεός. Περί δέ τῶν νοητῶν λῃστῶν, ὁ Κύριος καί τούτους καί ἐκείνους καταργήσει. Ἀνδρίζου καί ἴσχυε καί εὔχου ὑπέρ ἐμοῦ.

ρη"

Ὁ αὐτός ἀνέγνω εἰς γεροντικά, ὅτι ὀφείλει ὁ θέλων ἐν ἀληθείᾳ σωθῆναι, πρῶτον μετά τῶν ἀνθρώπων βαστάσαι ὕβρεις, ἀτιμίας, ζημίας, ἐξουδενώσεις, τάς αἰσθήσεις αὐτοῦ ἐλευθερωθῆναι, καί οὕτως ἀνελθεῖν ἐπί τήν τελείαν ἡσυχίαν, ὥσπερ καί ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ἐποίησε. Ταῦτα γάρ πάντα βαστάσας, οὕτως ἦλθεν ἐπί τόν ἅγιον σταυρόν, ὅ ἐστι νέκρωσις σαρκός καί τῶν παθῶν, καί κατάπαυσις τελεία, ἁγία.

Καί εἶπε πρός ἑαυτόν˙ ἐγώ ὁ ἄθλιος ἕν τούτων οὐκ ἐποίησα, ἀλλ᾿ ἀπό τῆς ἀσθενείας μου σκανδαλίζων ἅπαντας ἀνεχώρησα ἀπό τῶν ἀνθρώπων. Τάχα οὖν ὀφείλω πάλιν εἰς τό μέσον ἐλθεῖν τῶν ἀνθρώπων καί (σελ. 240) βοηθοῦντος τοῦ Θεοῦ ποιῆσαι ὡς εἶπον οἱ Πατέρες καί οὕτως εἰσελθεῖν εἰς τήν ἡσυχίαν, ἵνα μή εἰς κενόν γένηται ὁ κόπος μου; Καί ἀνήγγειλε ταῦτα τῷ Γέροντι τῷ μεγάλῳ.

Ἀπόκρισις.

Καλῶς εἶπον οἱ Πατέρες καί ἄλλως οὐκ ἔστιν˙ ἀλλ᾿ ἐπειδή πολλαί γίνονται προφάσεις ἐν αἷς νομίζει ὁ ἄνθρωπος καλῶς ποιεῖν καί εὑρίσκεται βλαπτόμενος δι᾿ ἑτέρας προφάσεις, χρή ἀσφαλίζεσθαι ἑαυτόν. Ἔφθασας γάρ καθίσαι, καί ἐάν ἔλθῃς εἰς τό μέσον γεννᾶταί σοι κενοδοξία˙ καί τάχα οὐδέ στήκει μετά σοῦ οὗτος ὁ λογισμός, ἤγουν τό εἶναι ἐν τῷ μέσῳ˙ καί δύο κακά γίνεται. Ἀλλ᾿ ἐάν μέμφῃ σεαυτόν ὡς μή ποιήσαντα τό ὀφειλόμενον τῇ ἀνόδῳ τοῦ σταυροῦ, λέγων, ἐν ἀγνωσίᾳ ἐκάθισα, οἶδεν ἡ μέμψις ὑβρίσαι καί ἀτιμάσαι ἑαυτήν˙ καί εἶθ᾿ οὕτως ἐνεγκεῖν τόν αὐτήν δεχόμενον εἰς τό μέτρον τοῦ σταυροῦ ἐν ἀληθείᾳ, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρθ"

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ ὅτι πάνυ θλίβομαι.

Ἀπόκρισις

Ὁ Θεός τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς δώῃ ὑμῖν, διά τῶν εὐχῶν τῶν ἁγίων αὐτοῦ, τά αἰτήματα, ἅ αἰτῶ αὐτόν ὑμῖν παρασχεῖν. Ἐπειδή οὖν ἀκοῦσαι θέλετε καί χαρῆναι, ὑμεῖς ἐστε οἱ ἀναγκάζοντές με εἰπεῖν, ἵνα ἐν ἐμοί πληρωθῇ τό «ἐγενόμην ἄφρων, ἡμεῖς με ἠναγκάσατε». Ἐγώ καί πρό τοῦ αἰτήσασθαί με, διά τήν κατακαιομένην ὡς σφοδροτάτου πυρός φλόγα ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ ἐν ἐμοί, τοῦ εἰπόντος «ζήτησον τόν πλησίον σου ὡς σεαυτόν» ἀπό τῆς καύσεως, καί τοῦ ζέειν τῷ πνεύματι, οὐ παύομαι νύκτα καί ἡμέραν δεόμενος τοῦ Θεοῦ, ποιῆσαι ὑμᾶς θεοφόρους καί οἰκῆσαι ἐν ὑμῖν καί ἐμπεριπατῆσαι, καί καταπέμψαι τό Πνεῦμα τό ἅγιον ὑμῖν, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ἵνα ὅταν ἔλθῃ διδάξῃ ὑμᾶς τά πάντα καί ὁδηγήσῃ ὑμᾶς ἐν ἀληθείᾳ, τοῦ γενέσθαι κληρονόμους τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν, ἅ ὀφθαλμός οὐκ εἶδε καί οὖς οὐκ (σελ. 242) ἤκουσε, καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη. Καί ἐγενόμην πρός ὑμᾶς ὡς πατήρ σπουδάζων στρατεῦσαι τά τέκνα τῷ βασιλεῖ, ἐν στρατείαις λαμπραῖς, αὐτῶν ἀμεριμνούντων. Δώῃ δέ ὁ Θεός ὑμῖν τήν καῦσιν τῆς ἀγάπης ταύτης. Πληροφορήσει γάρ ὑμῶν ὁ Κύριος, ὅτι εἰς τόν ἕβδομον οὐρανόν ἀναφέρει τούς ἀνθρώπους τούς ἔχοντας αὐτήν, καθώς τινες ἤδη μετά παρρησίας ἀνέρχονται καί εὐλογοῦνται, εἴτε ἐν σώμαται, οὐκ οἶδα˙ εἴτε ἐκτός τοῦ σώματος, οὐκ οἶδα, ὁ Θεός γάρ ἐστιν ὁ εἰδώς.

Καί ἵνα μάθητε τήν ἀρχήν τῆς ὁδοῦ τῆς χαρᾶς ταύτης, ἀκούσατε. Πρῶτον ἔρχεται τῷ ἀνθρώπῳ τό Πνεῦμα τό ἅγιον, διδάσκον αὐτόν τά πάντα, καί πῶς δεῖ ταπεινοφρονεῖν, ἅ οὐ δύνασθε ἄρτι ἀκοῦσαι. Εἶτα ὁδηγούμενος τῇ πρώτῃ καύσει ἐκείνῃ, ἀνέρχεται εἰς τόν οὐρανόν τόν πρῶτον, καί μετά ταῦτα εἰς τόν δεύτερον, καί κατά πρόβασιν ἕως τοῦ ἑβδόμου, κἀκεῖ ἐστι θεωρῆσαι ἄρρητα πράγματα καί φοβερά, ἅ οὐδείς δύναται ἀκοῦσαι, εἰ μή οἱ ἐρχόμενοι εἰς τό μέτρον τοῦτο, οὗ ὁ Κύριος καταξιώσοι ὑμᾶς. Οἱ ἀποθνῄσκοντες τελείως τῷ κόσμῳ δι᾿ ὑπομονῆς καί θλίψεως πολλῶν, δύνανται εἰς τοῦτο ἐλθεῖν.

Ὦ ἀδελφέ ἀγαπητέ, ὁ Κύριος σταυρόν ὑπέμεινε καί σύ οὐ χαίρεις ἐν τοῖς θλίψεσιν, ὧν ἡ ὑπομονή εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν; Καλῶς δέ εἴπας ὅτι θλίβῃ˙ οὐκ οἶδας ὅτι ὅταν τις αἰτῇ τούς Πατέρας εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ ἤ τόν Θεόν δοῦναι βοήθειαν αὐτῷ, τότε πληθύνονται αὐτῷ αἱ θλίψεις καί οἱ (σελ. 244) πειρασμοί πρός τήν αὐτοῦ δοκιμήν; Μή οὖν ζητήςῃς σωματικήν ἀνάπαυσιν, ἐάν μή δώῃ σοι αὐτήν ὁ Κύριος˙ βδελυκτή γάρ ἐνώπιον Κυρίου ἀνάπαυσις σαρκός. Καί ὁ Κύριος εἶπεν˙ ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε.

Ὁ Κύριος βοηθήσοι σοι κατά πάντα. Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.

(ρι» – ρκθ»)

ρι"

Ὁ αὐτός ὑποπτεύσας τόν θάνατον τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος ἐγγύς εἶναι καί λυπηθείς ἕνεκεν τῆς ἰδίας σωτηρίας καί παντός τοῦ κοινοβίου, ἐγνώρισε τοῦτο τῷ αὐτῷ μεγάλῳ Γέροντι, ὅς καί δηλοῖ αὐτῷ ταῦτα.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ ποθεινότατε, κινηθείς κατά θείαν ἀγάπην, ἐλάλησας ρήματα ταπεινώσεως, ἑλκύοντα εἰς συμπάθειαν καί τούς ἀνελεήμονας ἀνθρώπους πρός ἄνθρωπον ἁμαρτωλόν καί ἐλάχιστον. Καί τί ἔχω σοι εἰπεῖν ἄνθρωπος μή ἔχων συμπάθειαν μηδέ εὐσπλαγχνίαν; Συνέχομαι ἐκ τῶν λόγων σου καί τί δώσω σοι οὐκ ἔχων˙ εἰ εἶχον τίποτε, εἶχόν σε εἰπεῖν:

Οὐκ ἀφῶ ὑμᾶς τέως εἰς ταῦτα τά ἔτη, οὐδέ εἰς τόν καιρόν τοῦτον ὀρφανούς. Ἀλλ᾿ ἰδού μενῶ μεθ᾿ ὑμῶν, προστάξει Θεοῦ, τοῦ πρός τό συμφέρον ποιοῦντος τά πάντα πρός σωτηρίαν τῶν ψυχῶν ἡμῶν τῶν δούλων αὐτοῦ˙ οὐ δι᾿ ἐμέ, ἀλλά δι᾿ ὑμᾶς τούς ταῦτα αἰτήσαντας, ἵνα καρποφορήσητε τῷ Θεῷ δι᾿ ἐμοῦ, προσφερόμενοι τήν ὑμῶν σωτηρίαν. Κἀγώ εἴπω˙ ἰδού ἐγώ καί τά παιδία ἅ μοι ἔδωκας, φύλαξον αὐτά ἐν τῷ ὀνόματί σου˙ σκέπασον αὐτούς τῇ δεξιᾷ σου. Ὁδήγησον ἡμᾶς ἐπί λιμένα θελήματός σου καί γράψον τά ὀνόματα αὐτῶν ἐν τῇ βίβλῳ. Δός αὐτοῖς τόν ἀρραβῶνα τῆς ζωῆς, χαροποιῶν αὐτούς καί λέγων˙ «μή φοβοῦ τό μικρόν ποίμνιον˙ εὐδόκησε γάρ ὁ Πατήρ ὑμῶν δοῦναι ὑμῖν τήν βασιλείαν». Καί εὖξαι ἵνα δώῃ μοι εἰπεῖν. Πάτερ, δός μοι ἵνα ὅπου εἰμί ἐγώ, ὦσι καί τά ἐμά τέκνα. Πείσθητί μοι, ἀδελφέ, ὅτι τό πνεῦμα πρόθυμόν ἐστιν εἰπεῖν τῷ ἐμῷ Δεσπότῃ, χαίροντι ἐπί τῇ αἰτήσει τῶν δούλων αὐτοῦ˙ Δέσποτα, ἤ συνεισένεγκέ μοι τά τέκνα μου εἰς τήν βασιλείαν σου, ἤ κἀμέ ἐξάλειψον ἐκ τῆς βίβλου σου. Ἡ δέ ἀσθένειά μου καί ἡ ἀμέλεια κωλύει με (σελ. 246) ἔχειν τοιαύτην παρρησίαν˙ ἀλλ᾿ ὅμως τό ἔλεος αὐτοῦ μέγα ἐστίν. Ἔχοντες οὖν τοιοῦτον Δεσπότην παρακληθῶμεν, πιστεύοντες ὅτι πάντως ποιεῖ τό ἔλεος αὐτοῦ μεθ᾿ ἡμῶν. Οὐκ ἔχει ὁ Θεός παριδεῖν τόν κόπον τῆς ἀσκήσεως τῶν Πατέρων ἡμῶν τῶν κοιμηθέντων καί τῶν νῦν ζώντων, ἀλλ᾿ εἴπῃ˙ φείσομαι τοῦ τόπου τούτου δι᾿ ἐμέ καί τούς δουλεύοντά μοι γνησίως ἐν αὐτῷ. Ἐγώ γάρ πιστεύω ἀδιστάκτως, ὅτι εἰσί τινες ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ δυνάμενοι δυσωπῆσαι τόν Θεόν ὑπέρ μυριάδων ἀνθρώπων καί οὐκ ἀθετοῦνται˙ θέλημα γάρ αὐτῶν ποιήσει Κύριος καί αἰτῆσαι ἔχουσιν, ἵνα οἱ ὀφθαλμοί Κυρίου, ὦσιν ἐπί τόν τόπον τοῦτον. Αἱ γάρ προσευχαί αὐτῶν ἀνέρχονται πρός αὐτόν, ὡς ἀστραπαί ἀστράπτουσαι καί ὡς ἀκτῖνες ἡλίου, ἐν αἷς εὐφραίνεται ὁ Πατήρ καί χαίρει ὁ Υἱός καί ἀγάλλεται τό Πνεῦμα τό ἅγιον.

Ἑαυτοῖς οὖν προσέχωμεν μόνον, ἀδελφέ, τῷ Θεῷ γάρ μέλλει περί τοῦ τόπου τούτου˙ κατάπαυσις γάρ ἐγένετο τῶν δούλων αὐτοῦ καί ἐν αὐτοῖς πληροῦται τό «φωνή ἀγαλλιάσεως καί σωτηρίας ἐν σκηναῖς δικαίων». Λοιπόν τῆς δεξιᾶς Κυρίου ἐστί τό ποιῆσαι δύναμιν˙ τό δοῦναι ἡμῖν ἰσχύν, τό χαρίσασθαι ἡμῖν ἐξαξολουθῆσαι τοῖς ἴχνεσι τῶν Πατέρων ἡμῶν, τῇ διδασκαλίᾳ, τῇ ἀγωγῇ, τῇ μακροθυμίᾳ, τῇ ἀγάπῃ, τῇ ὑπομονῇ, τοῖς διωγμοῖς, τοῖς παθήμασιν, ὅσα ἐγένετο αὐτοῖς ὑπό τοῦ ἐχθροῦ καί αἰσθητῶς καί νοητῶς˙ ἐάν γάρ μή κτησώμεθά τι τοῦ βίου αὐτῶν, πῶς ἐσόμεθα τέκνα αὐτῶν, τοῦ Κυρίου λέγοντος «εἰ τέκνα Ἀβραάμ ἦτε, τά ἔργα Ἀβραάμ ἐποιῆτε ἄν»; Ἐάν μή συμπάσχομεν αὐτοῖς κατά τήν δύναμιν τῆς ἀσθενείας ἡμῶν, πῶς συνδοξασθῶμεν αὐτοῖς ἐν τῇ ὥρᾳ ἐκείνῃ; Ἐάν μή συναποθάνωμεν αὐτοῖς κόπτοντες τό θέλημα, πῶς συνεγερθῶμεν αὐτοῖς, προσδοκῶντες ἀκοῦσαι, τό «δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός μου, κληρονομήσατε τήν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν» καί τά λοιπά;

Ἀδελφέ, εἰ τά αἰτήματα ἡμῶν ἔδωκεν ἡμῖν ὁ Θεός ἵνα ἔχωμεν τούς Πατέρας ἡμῶν ὁδηγοῦντας ἡμᾶς, πρόσχωμεν, μή ἡ ὀκνηρία ἡμῶν ἤ ἡ χαυνότης ἤ (σελ. 248) ἡ ραθυμία ἤ ἡ ἀπιστία ἡμῶν χωρίσῃ ἡμᾶς ἀπ᾿αὐτῶν. Φησί γάρ «εἰ δέ ὁ ἄπιστος χωρίζεται χωριζέσθω. Μνημονεύσωμεν τοῦ εἰπόντος ὅτι ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται». Εὐξώμεθα τῷ Θεῷ ἀδιαλείπτως, τοῦ μή χωρισθῆναι ἑνός τῶν ἁγίων Πατέρων ἡμῶν, μήτε ἐν τῷ αἰῶνι τούτῳ μήτε ἐν τῷ μέλλοντι. Μή ἀφήσωμεν τό φῶς καί ζητήσωμεν τό σκότος˙ μή φθονήσωμεν ἡμῖν αὐτοῖς καί ἀγαπήσωμεν τόν θάνατον˙ μή ἀντί εὐλογιῶν δεξώμεθα τάς κατάρας˙ μή παροργίσωμεν τόν Χριστόν θεραπεύοντες τόν ἐχθρόν˙ νήψωμεν, γρηγορήσωμεν, ὀξυποδήσωμεν, ἕτοιμοι γενώμεθα, ἐξυπνήσωμεν ἐκ τοῦ βαθυτάτου ὕπνου.

Νοήσωμεν τί ἡμῖν ἐχαρίσατο ὁ Θεός, οὐ τό εἶναι ἡμᾶς ὑπό τούς πόδας τῶν ἁγίων, ἀλλά καί τέκνα καί συγκληρονόμους. Μακαρία ἡ ψυχή ἡ γευσαμένη τούτων˙ μακαρία ἡ ψυχή ἡ τρωθεῖσα εἰς τήν τοιαύτην ἀγάπην˙ μακαρία ἡ ψυχή ἡ κολληθεῖσα τούτοις˙ μακαρία ἡ ψυχή ἡ τελειωθεῖσα ἐν τούτοις˙ ἐκδέχεται γάρ αὐτήν ἡ χαρά καί ἡ ἀγαλλίασις καί ἡ μισθαποδοσία ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν˙ εἰς δόξαν Πατρός καί Υἱοῦ καί ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ.

ρια"

Αἴτησις εὐχῆς τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα, ἵνα χαρίσηται αὐτῷ ὁ Θεός προκοπήν.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, παρακάλεσον τήν ἀγαθότητα τοῦ πάντας ἀνθρώπους θέλοντος σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν, τοῦ δοῦναί σοι γρήγορσιν πνευματικήν, τήν ἀνάπτουσαν τό πνευματικόν πῦρ, ὅ ὁ Κύριος ἦλθε βαλεῖν ἐπί τήν γῆν, ὁ Δεσπότης οὐρανοῦ καί γῆς. Καί συμπαρακαλῶ κἀγώ κατά τήν δύναμίν μου, ἵνα χαρίσηται αὐτήν ὁ Θεός, ὁ παρέχων πᾶσι τοῖς πόνῳ καί πόθῳ αἰτοῦσι χάριν. Καί ἐλθοῦσα ὁδηγήσοι σε ἐν τῇ ἀληθείᾳ˙ φωτίζει γάρ ὀφθαλμούς˙ ἀνορθοῖ τόν νοῦν˙ ἐξορίζει τόν ὕπνον τῆς χαυνότητος καί τῆς ἀμελείας˙ στιλβοῖ τά ἰωθέντα ἐν τῷ χώματι τῆς ραθυμίας ὅπλα˙ λαμπρύνει τά (σελ. 250) ρυπωθέντα ἱμάτια ἐν τῇ αἰσχμαλωσίᾳ τῶν βαρβάρων καί ποιεῖ τοῦ μισῆσαι τά βδελύγματα τῶν θνησιμαίων αὐτῶν, καί ποθῆσαι τοῦ ἐμφορηθῆναι τῆς πνευματικῆς θυσίας τῆς τυθείσης διά τοῦ μεγάλου ἡμῶν Ἀρχιερέως, περί ἧς ἤκουσεν ὁ προφήτης, ὅτι καθαίρει ἁμαρτίας καί ἀφαιρεῖ ἀνομίας. Τοῖς πενθοῦσι χαρίζεται, τοῖς ταπεινοῖς δωρεῖται˙ ἐν τοῖς ἀξίοις ἀποτίθεται καί ζωήν αἰώνιον δι᾿ αὐτῆς κληρονομοῦσιν˙ ἐν ὀνόματι Πατρός, Υἱοῦ καί ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ.

ριβ"

Ὁ αὐτός ἠρώτησε τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ, ὅπως καταξιωθῇ τῇ νεκρώσει τοῦ Ἰησοῦ ἑαυτόν κατορθῶσαι.

Ἀπόκρισις

Πᾶν αἴτημα ἀγαθόν, χαίρων αἰτῶ τόν Θεόν παρασχεῖν ὑμῖν. Καί πιστεύω ὅτι παρέχει, οὐ ψεύδεται ὁ λέγων, «αἰτεῖτε καί δοθήσεται ὑμῖν»˙ ὁ Θεός οὖν παράσχοι τά αἰτήματα ὑμῶν. Ἀμήν. Ὅμως μή ἀμεριμνήσῃς εἰς τό καί αὐτός κοπιάσαι μικρόν˙ καί γάρ οἱ θέλοντες ἀρχάς παρά τοῦ βασιλέως, κἄν ἔχωσι πολλύς προϊσταμένους, ὑπομένουσι καί αὐτοί θλίψεις καί κινδύνους καί πόνους ἕως ἄν ἐπιτύχωσιν. Οὕτως οὖν καί αὐτός συνεισένεγκε μικρόν πόνον, ἵνα εὕρῃς τό μέγα ἔλεος˙ «πολλά γάρ ἰσχύει δέησις τοῦ δικαίου ἐνεργουμένη».

Εἰπέ τῷ ἀδελφῷ τῷ μετά σοῦ, τῷ ἀγαπητῷ ἐν Κυρίῳ, τῷ ἀεί σε παιδεύοντι κἀκεῖ σοι παρέχοντι ἔλεος μέγα˙ μή ραθυμήσῃ παιδεύων˙ «ὅν γάρ ἀγαπᾷ Κύριος παιδεύει».

Ἀσπάζομαι πάντας ὑμᾶς ἐν Κυρίῳ, καί παρακαλῶ εὔξασθε ὑπέρ ἐμοῦ διά τήν ἀγάπην.

ριγ"

Ὁ αύτός παρεκάλεσε τόν μέγαν Γέροντα εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ τοῦ ἐξελθεῖν ἀπό τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου.

Ἀπόκρισις

Ἄκουσον, ἀδελφέ ἀγαπητέ, καί δός τήν καρδίαν σου φυλάξαι τά λαλούμενά σοι θεῖα ρήματα, οὐκ ἐξ ἀνθρώπου, ἀλλ᾿ ἐκ Πνεύματος ἁγίου. Ὁ Ἰησοῦς ἰατρός ἐστι τῶν ψυχῶν καί τῶν σωμάτων. Εἰ τραῦμα ἔχεις, εἰσάγω σε πρός αὐτόν καί δέομαι αὐτοῦ θεραπεῦσαι σε, ἄν καί σύ θελήσῃς˙ δοτήρ γάρ ἐστι πάντων τῶν ἀγαθῶν δωρημάτων˙ παρέχει δέ σοι οὐ μόνον τά αἰτήματά σου, ἀλλ᾿ ὑπερεκπερισσοῦ ὧν αἰτεῖς. Υἱός Θεοῦ καί φῶς καί δύναμίς ἐστιν ὁ Ἰησοῦς, ὁ ἐκ τῆς ἁγίας Παρθένου σαρκωθείς Μαρίας, ὅς ἐπί γῆς ὤφθη καί τοῖς ἀνθρώποις συνανεστράφη. Καί ἑαυτόν προσήνεγκε θυσίαν ζῶσαν εὐάρεστον τῷ Θεῷ καί Πατρί ἡμῶν, τοῦ κατασκευάσαι ἡμᾶς ἑαυτῷ λαόν περιούσιον, ζηλωτήν καλῶν ἔργων, βασίλειον ἱεράτευμα, ἔθνος ἅγιον. Ὁ ταῦτα δι᾿ ἡμᾶς ὑπομείνας, ὑπογραμμόν ἡμῖν κατέλιπεν ὑπομονῆς καί χαίρει ὅταν αἰτῶμεν αὐτόν. Αἰτῶ αὐτόν φωτίσαι σου τήν καρδίαν˙ συγκοπίασον καί ἵδρωσον καί αὐτός. Λέγει γάρ ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ˙ «δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καί πεφορτισμένοι, κἀγώ ἀναπαύσω ὑμᾶς». Προσέρχομαι οὖν αὐτῷ ὑπέρ σοῦ μετά ἀναιδείας πολλῆς, ἐάν μή καί σύ προσέρχῃ, αἰσχύνη ἐστί μεγάλη. Ἰησοῦς οὐδένα ἀποβάλλεται˙ καί γάρ τῇ ἐνδεκάτῃ ὥρᾳ ἐμισθώσατο ἐργάτας εἰς τόν ἑαυτοῦ ἀμεπελῶνα. Κολλήθητι αὐτῷ καί ποίησον μικρόν κόπον, ἵνα ἀπολάβῃς τόν μισθόν τοῖς ἅπασιν ἴσως. Ἄνθρωπος γέγονεν ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ διά σέ, γενοῦ καί σύ δι᾿ αὐτόν θεός. Νοῦν σοί ἔδωκεν ὁ Θεός, αὐτόν αὐτῷ δός εἰς τόν οὐρανόν, τά ἄνω ζητῶν, τά ἄνω φρονῶν, ὅπου αὐτός τυγχάνει. Ἐκεῖ γάρ δυσωπῷ ἵνα φθάσῃς, σύν πᾶσι τοῖς ἀγαπῶσι τό ὄνομα αὐτοῦ˙ τούτῳ γάρ τῷ τρόπῳ ἐλευθεροῦταί τις τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου.

(σελ. 254) Ὁ Ἰησοῦς εἶπε τοῖς Ἀποστόλοις˙ ὑμεῖς ἐστε τό ἅλας τῆς γῆς˙ γῆν τό σῶμα ἐκάλεσε˙ φησί γάρ γῆ εἶ, καί εἰς γῆν ἀπελεύσῃ. Γενοῦ σεαυτῷ ἅλας ἁλίζον καί ἀναξηραῖνον τάς σηπεδόνας καί τούς σκώληκας, τοῦτ᾿ ἔστι τούς κακούς λογισμούς˙ καί εἰ τοῦτο ποιήσεις, συγκοπιῶ καί συναλίζω σοι, ἵνα μή ὀζέσωσι καί ἀηδίσωσιν ἀλλήλους. Σωθῆναι ἡμᾶς θέλει ὁ Θεός καί Σωτήρ ἡμῶν, ἀλλ᾿ ἡμῶν ἐστι τό βοᾶν ἀδιαλείπτως˙ σῶσόν με Κύριε, καί σώζει σε. Καί γάρ ἐβόησαν τινές καί εἰσῆλθον εἰς τόν λιμένα τοῦ θελήματος αὐτοῦ, εἰς ὅν ἐλπίζω σε εἰσελθεῖν, ἐάν δώσῃς μοι χεῖρα κατά τό δυνατόν. Νόησον τά ρηθέντα καί ἀκολουθήσας, φθάνεις κατά τόν εἰπόντα, οὕτω τρέχετε ἵνα καταλάβητε.

Εὔχου ὑπέρ ἐμοῦ, ἵνα μή κατακριθῶ λαλῶν καί μή ποιῶν.

ριδ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα. Περί διαφόρων λογισμῶν καί περί τῆς ἀκριβείας τῆς ὁδοῦ τοῦ Θεοῦ.

Ἀπόκρισις

Ὅλα ἅ ἔγραψας αἰτῶν τόν Θεόν διά τῆς ἐμῆς εὐτελείας, ἀδελφέ λήθαργε, εἰς ἕν συντείνει, τό ἐλευθερωθῆναι τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, καί εὑρεθῆναι τῷ ἁγιασμῷ τῆς ψυχῆς καί τοῦ σώματος, καί σωθῆναι μετά τῶν ἁγίων εἰς τήν τοῦ Θεοῦ βασιλείαν. Τοῦτο γάρ ἐστιν ὅ εἶπόν σοι μέτρον τοῦ ἀπαλλαγῆναι, καί καθαρισθῆναι ἀπό τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου. Ὑπερεκπερισσοῦ δέ ὧν αἰτεῖς αἰτῶ τόν Θεόν ἐγώ, συνεχόμενος τῇ ἀγάπῃ, τοῦ παρασχεῖν σοι. Καί ἐάν μή ἐμποδίσῃς διά τήν χαυνότητά σου καί ἀμέλειαν, θαυμάσια ἔχεις καί δοξάσαι τόν Θεόν, πῶς καταλλάσσει σε ἀπό τοῦ μή εἶναι εἰς τό εἶναι. Ὁ Θεός συγχωρήσοι σοι ἅ ἥμαρτες, καί τοῖς μετά ταῦτα ἑτοιμάσοι σοι συγχώρησιν.

Περί δέ τῶν νυκτερινῶν φαντασιῶν, κατά φθόνον πειράζει σε ὁ διάβολος, διότι μετανοεῖς τῷ Θεῷ, θέλων χλευάσαι σε, ὅτι οὐδέν ὠφελεῖ ἡ πάντα (σελ. 256) ἰσχύουσα μετάνοια. Ἀλλά σύ μή ἐνδώσῃς˙ καί γάρ πολλήν ἔχεις βοήθειαν, δι᾿ εὐχῶν τῶν ἁγίων. Σπουδήν ἐστιν ἐάν συναρπαγῇς ἐν λόγῳ, ἤ ἔργῳ εἴς τινα ἁμαρτήσας, ἵνα ἀπέλθῃς καί βάλῃς μετάνοιαν αὐτῷ καί βλέπων ὁ Θεός σκεπάζει σε ἀπό τῶν ἐχθρῶν σου.

Περί δέ τῶν βιωμάτων, μή πάνυ φροντίσωμεν τοῦ σώματος, συμβαίνει γάρ εἶναι τοῦτο πόλεμον τῶν δαιμόνων, ἵνα βάλωσιν ἡμᾶς εἰς μέριμναν, καί ἐν ταύτῃ ἀδολεσχοῦντες, ἀφήσωμεν τά προκείμενα ἡμῖν ἀγαθά.

Περί δέ τῆς ἀκριβείας τῆς ὁδοῦ τοῦ Θεοῦ, οὐ χρή εἰπεῖν ἄρτι, ἵνα μή εἰς ἀπόγνωσιν φέρω σε. Ἀλλά πίστευσον ὅτι δωρεάν σέ σώζει ὁ Θεός δι᾿ εὐχῶν τῶν ἁγίων˙ δύνανται γάρ αὐτόν δυσωπῆσαι.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ.

ριε"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα, περί ἀκηδίας καί ἄλλων τινῶν λογισμῶν.

Ἀπόκρισις

Ὁ Θεός ὁ μόνος ἀναμάρτητος, ὁ σώζων τούς ἐλπίζοντας ἐπ᾿ αὐτόν, ἐνδυναμώσοι σου τήν ἀγάπην, λατρεύειν αὐτῷ ἐν ὁσιότητι καί δικαιοσύνῃ πάσας τάς ἡμέρας τῆς ζωῆς σου, ἐν τῷ ναῷ τοῦ θυσιαστηρίου τοῦ ἔσω ἀνθρώπου˙ ἐν ᾧ νοηταί θυσίαι προσφέρονται τῷ Θεῷ, χρυσός καί λίβανος καί σμύρνα, ἐν ᾧ θύεται ὁ μόσχος ὁ σιτευτός καί ραντίζεται τό τίμιον αἷμα τοῦ ἀμώμου ἀμνοῦ˙ ἐν ᾧ κραυγαί τῶν ἁγίων Ἀγγέλων μετά συμφωνίας γίνονται˙ «τότε ἀνοίσουσιν ἐπί τό θυσιαστήριόν σου μόσχους». Τότε, πότε; Ὅτε παραγίνεται ὁ Κύριος ἡμῶν ὁ μέγας Ἀρχιερεύς ὁ τήν ἀναίμακτον θυσίαν προσφέρων καί προσδεχόμενος, ὅταν ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ ἀκουστή γένηται ἐν τοῖς ὠσί τοῦ παρά τήν ὡραίαν πύλην καθημένου παραλυτικοῦ, ἡ φωνή τῆς χαρᾶς˙ ἔγειρε καί περιπάτει. Τότε εἰσέρχεται εἰς τό ἱερόν περιπατῶν καί ἀλλόμενος καί αἰνῶν τόν Θεόν˙ τότε παύεται ὁ ὕπνος τῆς ἀκηδίας καί τῆς ἀμαθείας˙ τότε ἅπτουσιν αἱ φρόνιμοι πέντε παρθένοι τάς λαμπάδας αὐτῶν, καί συγχορεύουσι τῷ νυμφίῳ ἐν τῇ ἁγίᾳ παστάδι, συνᾴδουσαι ἀλλήλαις ἀθορύβως˙ «γεύσασθε καί ἴδετε ὅτι χρηστός ὁ Κύριος, μακάριος ἀνήρ ὅς ἐλπίζει ἐπ᾿ αὐτόν». Τότε καταργοῦνται οἱ πόλεμοι καί οἱ μολυσμοί καί αἱ κινήσεις, (σελ. 458) καί βραβεύει ἡ ἁγία εἰρήνη τῆς ἁγίας Τριάδος καί σφραγίζεται ὁ θησαυρός καί ἄσυλος μένει.

Εὖξαι ἵνα νοήσῃς καί φθάσῃς καί χαρῇς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρις"

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα, περί πειρασμοῦ κρυπτοῦ καί περί προκοπῆς.

Ἀπόκρισις.

Θαυμάζω σου τήν ἀγάπην, ἀδελφέ, πῶς ἀγνοεῖς τάς τέχνας τῶν δαιμόνων˙ ὅτι ὡς ἐμαρτύρησεν ὁ Θεός τῷ Ἰώβ, παρωξύνθησαν κατ᾿ αὐτοῦ˙ καί ὡς ἔμαθον ὅτι ἐγγύς ἦν τοῦ καθαρισθῆναι ὁ παῖς, ἐσπάραξαν αὐτόν. Οὕτω καί ὅταν ἴδωσι τινά εἰς προκοπήν ἐλθόντα, πειράζουσιν αὐτόν φθόνῳ. Οὐ πειράζουσι δέ τόν ἐλθόντα εἰς προκοπήν ἀπό τῶν αὑτοῦ ἔργων, οὗτος γάρ ἐνίκησεν αὐτούς. Ἀλλά τόν ἐλθόντα δι᾿ εὐχῶν τῶν ἁγίων χάριτι, κατά συγχώρησιν Θεοῦ, ἵνα γνῷ τήν ἑαυτοῦ ἀσθένειαν καί μή ἐπαρθῇ ἐπί τῷ χαρίσματι. Καθώς στρατιαί πολλαί εἰσιν ὑπερέχουσαι ἀλλήλων, οὕτως εἰσί μοναί παρά τῷ Πατρί τῶν φώτων ὑπερέχουσαι ἀλλήλων. Εἰ μή γάρ οὕτω, διατί πολλαί;

Ὁ Θεός ἐνισχύσοι σε ἐν τῷ φόβῳ αὐτοῦ.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.

ριζ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα περί προκοπῆς ψυχῆς καί περί νουθεσίας πρός ἀδελφόν καί περί πίστεως πρός τόν κοινόν πατέρα.

(σελ. 260) Ἀπόκρισις

Πίστευσόν μοι, ποθεινότατε, ὅτι σύν Θεῷ οὐκ ἔξω στήκεις τῶν πυλῶν τῆς τῶν οὐρανῶν βασιλείας˙ ἀλλά καλῶς προσέχων σεαυτῷ μετά ἀκριβείας τοῦ μή ἐκεῖθεν ἐξωσθῆναι. Τοῦ γάρ Θεοῦ ἐστι τό εἰσενεγκεῖν τόν ἄνθρωπον διά τῶν δεομένων αὑτοῦ ἁγίων, τοῦ δέ ἀνθρώπου ἐστί τό μεῖναι ἤ ἐξωσθῆναι. Καί κατά πρόσφασιν θελήματι Θεοῦ εἰς ὑπεροχάς σε ἄγω. Εὐθύμει οὖν ἐν Κυρίῳ καί προθύμως βάδιζε ἐν τῇ ὁδῷ αὐτοῦ καί λαμβάνεις παρ᾿ αὐτοῦ βοήθειαν ἐν τῷ ὀνόματι αὐτοῦ.

Περί δέ τοῦ ἀδελφοῦ, ταπεινῇ καρδίᾳ δέξαι αὐτόν καί λάλησον αὐτῷ εἴ τι πέμψει ὁ Θεός ἐν τῇ καρδίᾳ σου εἰπεῖν. Προσέχων ὅτι χρείας γενομένης καί τό στόμα ἤνοιξε τῆς ὄνου˙ καί εἰ ἐξ αὐτοῦ ἐστι τό πᾶν, τήν διά σοῦ γενομένην ὠφέλειαν αὐτῷ ἐπίγραψον. Καί ἐάν ἴδῃ σου τήν ταπείνωσιν ὁ Θεός, σοί ἐπιγράφει τόν μισθόν τῆς νουθεσίας, ὁ δούς ἐν τῷ στόματί σου τόν λόγον καί πληροῦται εἰς ἡμᾶς τό γεγραμμένον˙ «ἀδελφός ὑπ᾿ ἀδελφοῦ βοηθούμενος ὡς πόλις ὀχυρά καί τετειχισμένη». Ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός συνεργήσει ἡμῖν πάντα εἰς ἀγαθόν.

Περί δέ τοῦ ἐλαχίστου δούλου, εἰ ὁ Θεός ἐδωρήσατό σοι τήν πίστιν, αὐτός ἐστιν ὁ αὐξάνων καί φυλάσσων. Οὐ γάρ δύναταί τις ἐλάχιστος ἀποκαλύψαι μυστήριον ἀνθρώποις, ἀλλ᾿ ὁ Θεός γίνεται τά πάντα ἐν πᾶσι.

Συγχώρησον, ἀδελφέ, καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.

ριη"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν ἄλλον Γέροντα.

Τί ποιήσει ὁ θέλων ἡσυχάζειν, διά τό ὄνομα τό γινόμενον αὐτῷ; Μήποτε τό ὑπέρ αὐτόν βλάψῃ αὐτόν, καθώς εἶπον οἱ Πατέρες, ὅτι οὐαί τῷ ἀνθρώπῳ ἐκείνῳ οὗ τό ὄνομα μεῖζόν ἐστι τοῦ ἔργου αὐτοῦ.

Καί εἰ ὀφείλει τισί συντυγχάνειν, ἤ μηδενί παντελῶς.

Ἀπόκρισις

Τό ἔχειν τινά ὄνομα ἤ δόξαν ὑπέρ τήν ἐργασίαν αὑτοῦ, οὐδέν βλάπτει τόν μή συνηδόμενον ἤ συγκαταθέμενον τοῖς λεγομένοις˙ ὥσπερ καί ἐπί τοῦ συκοφαντουμένου εἰς φόνον, μηδέν δέ τοιοῦτον πεπραχότος. Ὀφείλει δέ ὁ τοιοῦτος λογίζεσθαι ὅτι ἔχουσι περί ἐμοῦ οἱ ἄνθρωποι ὑπόληψιν, καί οὐκ οἴδασι τίς εἰμι.

Τό δέ τισί συντυγχάνειν, τισί δέ οὔ ἤ ἀποβάλλειν τινάς, τινάς δέ ἀποδέχεσθαι, φέρει τοῦτό τινα εἰς τό διακρῖναι τούς ἀνθρώπους. Ὁ οὖν δυνάμενος ἀμεριμνῆσαι, κατά τήν ἀφροσύνην μου λέγω, καλῶς ποιεῖ ἐπιγνούς τήν ἰδίαν ἀσθένειαν.

ριθ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν μέγαν Γέροντα.

Παρακαλῶ σε, τίμιε Πάτερ, συγκαταβῆναί μου τῇ ἀσθενείᾳ καί ἐπιτρέψαι μοι ἐάν τις τῶν Πατέρων θελήσῃ ἐλθεῖν ἐν τῷ κελλίῳ τοῦ ποιῆσαι μοι εὐχήν, ἵνα δέξωμαι αὐτόν – εἶδον γάρ ἐμαυτόν βαρυνθέντα ἐκ τῆς ἀκηδίας – ἕως οὗ ὁ Θεός διά τῶν εὐχῶν ὑμῶν στερεώσῃ μου τήν ψυχήν.

Ἀπόκρισις

Παρακαλῶ τήν ἀγάπην σου, ἀδελφέ μου, μή βάλλῃς με ἄνω, ἄφρων γάρ εἰμι καί ἐπαίρομαι˙ καί ὤφειλον γνῶναι ὅτι κάτω εἰμί. Τό γάρ εἰπεῖν συγκατάβηθι, σημαίνει ὅτι ἄνω κάθημαι ἐν τῷ ὕψει, καί οὐκ οἶδας ὅτι ἀπαιτοῦμαι εἶναι ὑπό κάτω παντός ἀνθρώπου. Ὁ ὑποκάτω ὤν, οὐκ ἔχει ποῦ κατελθεῖν.

Τήν νουθεσίαν ἔχεις τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου λέγοντος (σελ. 264) «πάντα δοκιμάζοντες τό καλόν κατέχετε». Πᾶν πρᾶγμα ὅ ἐάν ποιήσῃ ἄνθρωπος κατά φόβον Θεοῦ, τοῦτο ὠφελεῖ τήν ψυχήν αὐτοῦ. Εἰ οὖν ὠφελεῖ σε ἡ συνστυχία, ἐγώ οὐ κωλύω ἀπό σοῦ τήν ὠφέλειαν, ἀλλά καί περίψημά εἰμι τῶν ἐρχομένων ὑπερεύξασθαί σου καί ὠφελῆσαι. Εἴτε οὖν συντυγχάνεις, εἴτε μή, ὁ Κύριος Ἰησοῦς ἐνδυναμώσοι τήν σήν γνησίαν ἀγάπην. Τί γάρ ψηφίζομαι ἐν τοῖς ἀνθρώποις, ἵνα καί τοῦτο ἐμαυτόν ἀπαιτήσω; Τό κέρδος σου ἐμή χαρά ἐστι. Συντυγχάνων οὖν τοῖς ἐρχομένοις ἁγίοις ὠφελούμενος, παρακάλεσον αὐτούς εὔξασθαι ὑπέρ ἐμοῦ διά τήν ἀγάπην. Τοῦτο δέ λογίζομαι, ὅτι τό συντυγχάνειν διά τόν Θεόν, καλόν ἐστι, καί τό μή συντυγχάνειν διά τόν Θεόν, καλόν ἐστι.

Ἔρρωσο.

ρκ"

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Αἴτησις εὐχῆς καί περί τελείας ἡσυχίας.

Ἀπόκρισις

Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ὁ Υἱός τοῦ εὐλογημένου καί Ὑψίστου Θεοῦ, ἐνδυναμώσοι καί ἐνισχύσοι ὑμᾶς εἰς ὑποδοχήν τοῦ ἁγίου αὐτοῦ Πνεύματος, ἵνα τῇ ἀγαθῇ παρουσίᾳ αὑτοῦ διδάξῃ ὑμᾶς περί πάντων, καί φωτίσῃ τάς καρδίας ὑμῶν καί ὁδηγήσῃ ὑμᾶς ἐν ἀληθείᾳ˙ καί ἵνα ἴδω ὑμᾶς ὡς φοίνικας θάλλοντας ἐν τῷ παραδείσῳ τοῦ Θεοῦ, καί εὑρεθῆτε ὡς ἐλαία κατάκαρπος ἐν μέσῳ τῶν ἁγίων, καί ὡς ἄμπελος καρποφόρος ἐν τῷ θείῳ χώρῳ, ὅλη ἀληθινή. Καταξιώσοι δέ ὑμᾶς ὁ Κύριος πιεῖν ἐκ τῆς πηγῆς τῆς σοφίας˙ ὅσοι γάρ ἔπιον ἐξ αὐτῆς ἐπαλάθοντο ἑαυτῶν, ὅλοι ἔξω γενόμενοι τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, καί ἀπό τῆς πηγῆς τῆς σοφίας, ὡδηγήθησαν εἰς ἄλλην πηγήν ἀγάπης, τῆς μηδέποτε πιπτούσης. Καί ἐν ταύτῃ γενόμενοι τῇ τάξει, κατέλαβον τό ἀρέμβαστον καί ἀμετέωρον μέτρον, ὅλοι θεοί. Ἐπόνησαν, ἐμεγαλύνθησαν, ἐδοξάσθησαν, ἀλαμπρύνθησαν, ἔζησαν, ἐπειδή πρῶτον ἀπέθανον. Εὐφραίνονται καί εὐφραίνουσιν˙ εὐφραίνονται ἐν τῇ ἀχωρίστῳ Τριάδι, καί εὐφραίνουσι τάς ἄνω δυνάμεις. Ποθήσατε τήν αὐτῶν τάξιν, δράμετε τόν αὐτῶν δρόμον, ζηλώσατε τήν αὐτῶν πίστιν, κτήσασθε αὐτῶν τήν ταπείνωσιν, τήν ὑπομονήν ἐν πᾶσιν, ἵνα καταλάβητε αὐτῶν τήν κληρονομίαν. Τήν ἄπτωτον αὐτῶν ἀγάπην κρατήσατε, ἵνα εὑρεθῆτε ἐν τοῖς ἀνεκλαλήτοις ἀγαθοῖς «ἅ ὀφθαλμός οὐκ εἶδε, καί οὖς οὐκ ἤκουσε» καί τά ἑξῆς.

(σελ. 266) Περί δέ τῆς ἡσυχίας, τέως γύμνασον σεαυτόν ἔτι μικρόν, καί ὁ Θεός ποιεῖ τό ἔλεος αὐτοῦ.

ρκα"

Πρός τόν μέγαν Γέροντα, εἰ ἐπιτρέπει αὐτῷ τήν τελείαν ἡσυχίαν.

Ἀπόκρισις

Εἶπον τῇ ἀγάπῃ σου, ἀγαπητέ ἀδελφέ, περί τῆς ἡσυχίας, τῷ τέως ἐκδέξασθαι, οὐχ ὡς μή θέλων σε ἐλθεῖν εἰς τήν κατάστασιν τοῦ τοιούτου μέτρου, μή γένοιτο˙ Ἀλλά θέλων καί εὐχόμενος, ἵνα χαρίσηταί σοι αὐτήν ὁ Θεός καί ἐπί πλεῖον. Καί γάρ ἡ χαρά μου ἡ μεγάλη ἐστίν, ἡ ὑμῶν πάντων προκοπή. Χαρίσματα δέ εἰσι πνευματικά, ὑπό τοῦ Θεοῦ διδόμενα καιροῖς ἰδίοις, καί αὐτός καλεῖ καί βοηθεῖ καί φυλάττει. Φησί γάρ «οὐχ ὁ συνιστάνων ἑαυτόν, οὗτος δόκιμός ἐστιν, ἀλλ᾿ ὅν ὁ Κύριος συνίστησιν».

Εἰ οὖν τόν οἶκόν σου θέλεις οἰκοδομῆσαι, πρῶτον ἑτοίμασον τήν ὕλην καί ὅλα τά ἐπιτήδεια˙ καί τοῦ τεχνίτου λοιπόν ἐστι τό ἐλθεῖν καί οἰκοδομῆσαι. Εἰσί δέ τά ἐπιτήδεια τῆς τοιαύτης οἰκοδομῆς, ἡ στερεά πίστις εἰς οἰκοδομήν τῶν τοίχων. Ξύλιναι θυρίδες φωτοειδεῖς εἰσφέρουσαι τό φῶς τοῦ ἡλίου πρός τό καταυγάσαι τόν οἶκον, ἵνα μηδεμίαν σκοτία εὑρεθῇ ἐν αὐτῇ˙ αἱ δέ ξύλιναι θυρίδες εἰσί τά πέντε αἰσθητήρια τά ἐν τῷ τιμίῳ σταυρῷ τοῦ Χριστοῦ ἠσφαλισμένα, καί εἰσφέροντα τό φῶς τοῦ νοητοῦ ἡλίου τῆς δικαιοσύνης, καί μή συγχωροῦντα μηδεμίαν φαίνεσθαι σκοτίαν ἐν τῷ οἴκῳ, τοῦ ἐχθροῦ λέγω καί μισοκάλου. Λοιπόν θέλεις στέγην σκέπουσαν τόν οἶκον, «ἵνα μή ἡμέρας ὁ ἥλιος συγκαύσῃ (σελ. 268) σε, μηδέ ἡ σελήνη τήν νύκτα». Ἑρμηνεύεται δέ ἡ στέγη, ἡ πρός τόν Θεόν ἀγάπη, ἥτις οὐδέποτε πίπτει, σκεπάζουσα τόν οἶκον καί μή ἐῶσα τήν ἥλιον δύναι ἐπί τῷ παροργισμῷ ἡμῶν, ἵνα μή εὕρωμεν αὐτόν κατήγορον ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως, καίοντα ἡμᾶς ἐν πυρί τῆς γεέννης˙ μηδέ τήν σελήνην μαρτυρῆσαι τῇ τῆς νυκτός ἡμῶν χαυνότητι καί ραθυμίᾳ. Χρῄζει λοιπόν ἔχειν θύραν ὁ οἶκος εἰσφέρουσαν καί φυλάττουσαν τόν ἔσω μένοντα. Ὅταν δέ εἴπω θύραν, νόησον σύ, ἀδελφέ, τήν νοητήν θύραν, τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ, τόν λέγοντα «ἐγώ εἰμι ἡ θύρα». Ἐάν οὕτως ἑτοιμάσῃς τόν οἶκον σου, μή ἔχοντά τι τῶν μισουμένων ὑπ᾿ αὐτοῦ, ἔρχεται μετά τοῦ εὐλογημένου Πατρός καί τοῦ Πνεύματος τοῦ ἁγίου, καί μονήν παρά σοί ποιεῖ˙ καί διδάσκει σε τί ἐστιν ἡσυχία, καί φωτίζει σου τήν καρδίαν ἐν χαρᾷ ἀνεκληλήτῳ. Ἀμήν.

ρκβ"

Αἴτησις εὐχῆς καί διδασκαλίας πρός τόν ἐνάρετον βίον.

Ἀπόκρισις

Ὁ Θεός ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός φωτίζει σου (ἴσ. φωτίσαι σου) τούς ὀφθαλμούς τῆς καρδίας, υἱέ ποθεινότατε καί ἀγαπητέ, πρός τό καταυγᾶσαι ἐν αὐτοῖς τόν φωτισμόν τῆς ἁγίας μονάρχου καί ζωοποιοῦ καί προσκυνητῆς Τριάδος˙ πρός τό ὁδηγηθῆναι τοῦ νοῆσαι τά ἅγια αὐτοῦ μυστήρια, καί χαρῆναι αἰωνίως, καί ἐξελθεῖν τῆς Αἰγύπτου, καί σχίσαι ράβδῳ τήν θάλασσαν καί ἐξειλῆσαι τάς χεῖρας τοῦ βαρβάρου Φαραώ, καί πανηγυρίζει Θεῷ θύοντα. Καί ἐσθίοντα ἐν ἁγιασμῷ πάσχα, φοινικίζοντά τε τά χείλη σου, ἐν τῷ ἁγίῳ καί τιμίῳ αὐτοῦ αἵματι˙ περιεζωσμένον τάς ὀσφύας καί τήν ράβδον κατέχοντα χερσί καθαραῖς˙ καί ὑποδήματα φοροῦντα ἐν ποσίν ἀπροσκόπως. καί μαννατροφοθήσῃ ἐκ τοῦ οὐρανοῦ διά τῶν συνδούλων σου νεφελῶν. Μηκέτι παλαιωθείη σου τό ἔνδυμα, μηδέ μεγαλυνθείη σου ἡ θρίξ τῆς κεφαλῆς˙ καθαρισθείη δέ ἡ καρδία σου πρός ὑποδοχήν τοῦ δεσποτικοῦ νόμου˙ καί συντρίψεις τόν χωνευτόν μόσχον ἐκ μέσου τοῦ λαοῦ σου, καί καταπίοι ἡ γῆ τούς (σελ. 270) ἐχθρούς σου τούς ἀντιλέγοντάς σοι˙ καί κατακυριεύσεις τῶν βασιλέων τῶν Ἀμορραίων˙ καί ἐξαλείψει ὁ Θεός τά ἑπτά ἔθνη ἀπό προσώπου σου˙ καί κατακληρονομήσεις τήν γῆν αὐτῶν εἰς τόν αἰῶνα˙ καί παρέλθῃς τόν Ἰορδάνην δυνάμει θείας θαυματουργίας˙ καί κρατήσεις τήν τῶν φοινίκων πόλιν˙ καί σώσῃς Ραάβ τήν πιστεύσασαν εἰς τόν Θεόν σου πόρνην˙ καί σπείρεις, καί φυτεύσεις, καί φάγεις, καί ἐμπλησθῇς καί δοξάσεις τόν Θεόν τόν δεδωκότα σοι καί μή εὑρεθῇ ἐν σοί Θεός ἕτερος.

Ὅτι λοιπόν ἅγιος ἔσῃ τῷ Θεῷ καί οὐ λυμανοῦσί σου τήν χώραν ἀλλόφυλοι, ὅτι φοβερός γίνῃ αὐτοῖς˙ καί φονεύσεις τόν Γολιάθ, ἵνα τῷ Δαβίδ συμβασιλεύσῃς, καί ἐκβῇς ἐκ παλαιότητος, τήν καινότητα εὑρών˙ καί πιστεύσεις τῷ Χριστῷ ἵνα συσταυρωθῇς καί συναποθάνῃς καί συνταφῇς αὐτῷ καί συνεγερθῇς λαμπρῶς, καί συναναληφθῇς ἐνδόξως, καί συζήσῃς αἰωνίως. Μάλαξον λοιπόν τό κηρίον καί ἀπαλύνεται˙ ὅσον γάρ μαλάξεις αὐτό, εὑρήσεις τά ἐν αὐτῷ νοήματα εἰς ζωήν αἰώνιον, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. Ἀμήν.

Καί περί τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ μετά σοῦ, βάστασον αὐτόν κατά δύναμίν σου˙ ὁ γάρ ὑγιαίνων ὀφείλει βαστάζειν τόν ἀσθενοῦντα, ἕως οὗ ποιήσει ὁ Θεός συμφέρον αὐτῷ. Χαίρετε ἐν Κυρίῳ.

ρκγ"

Αἴτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Ἅγιε Πάτερ, εὐλόγησόν με πνευματικήν εὐλογίαν, καί ἁγίασόν μοι τό ἀποσταλέν σοι κουκούλιον καί τόν ἀνάλαβον ἵνα ἔχω αὐτά σκέπην ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ἀπό παντός κακοῦ.

(σελ. 272) Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ ἀγαπητέ, εἰ ὁ Δεσπότης Χριστός ὁ πάντα δυνάμενος, ὁ Κύριος τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς, ἔλεγε τῷ προσελθόντι αὐτῷ κατά τήν πίστιν σου γενηθήτω σοι, ἐγώ ὁ πτωχός καί πένης τί ἔχω εἰπεῖν; Ἀλλ᾿ ὁ Θεός τῶν εὐλογιῶν, εὐλογήσοι σε ἐν πάςῃ εὐλογίᾳ πνευματικῇ, καί πάσῃ χάριτι δικαιοσύνης καί ποιήσοι σε συμμέτοχον τῆς λαμπρότητος τῶν ἁγίων, κληρονόμον τῆς βασιλείας, ἐλευθερούμενον ἀπό τῶν παθῶν τῆς ἀτιμίας, εὐχαῖς καί πρεσβείαις πάντων τῶν ἁγίων. Ἀμήν.

Περί δέ ὧν ᾔτοισας, ὁπότε οὕτω πληροφορῇ, φορῶ αὐτά τρεῖς ἡμέρας καί πέμπω σοι αὐτά, ὅταν ἁγιάζωνται διά τῆς πρός Θεόν συντυχίας τῆς διά τῶν ἁγίων προσευχῶν˙ δι᾿ ἧς καί σύ εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, παρακαλούμενος.

ρκδ"

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Πῶς Πάτερ ἐπιγινώσκων ἐν τῷ κελλίῳ, εἰ κόπῳ τό θέλημά μου˙ ὁμοίως δέ καί ὤν μετά τῶν ἀνθρώπων. Καί τί ἐστι θέλημα σαρκικόν καί θέλημα τό ἐκ τῶν δαιμόνων κεκαλυμμένον τῷ ἀγαθῷ καί τό τοῦ Θεοῦ θέλημα;

Ἀπόκρισις

Τό κόψαι τό θέλημα ἐν τῷ κελλίῳ καθήμενόν ἐστι, τό καταφρονῆσαι τῆς σαρκικῆς ἀναπαύσεως κατά πάντα. Τό δέ θέλημα τῆς σαρκός ἐστι, τό ποιῆσαι ἀνάπαυσιν αὐτῆς εἰς οἱονδήποτε πρᾶγμα. Εἰ οὐ ποιεῖς τήν ἀνάπαυσιν αὐτῆς, κόπτεις τό θέλημά σου καθήμενος ἐν τῷ κελλίῳ σου. Τό δέ κόψαι τό θέλημα ὄντα μετά τῶν ἀνθρώπων, τό ἀποθανεῖν ἀπ᾿ αὐτῶν ἐστι καί εἶναι μετ᾿ αὐτῶν ὡς μή ὄντα. Τό δέ θέλημα τό κατά Θεόν ἐστι τό κόψαι τό θέλημα τῆς σαρκός κατά τόν Ἀπόστολον. Τό δέ θέλημα τό ἀπό τῶν δαιμόνων, (σελ. 274) τό δικαίωμά ἐστι, καί τό πιστεύειν ἑαυτῷ καί τότε παγιδεύεται.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ, καί συγχώρησόν μοι.

ρκε«

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Ποίαν δεῖ καθ᾿ ἡμέραν ἑμαυτῷ διοικῆσαι τροφήν.

Ἀπόκρισις

Τό διοικῆσαι τήν καθ᾿ ἡμέραν τροφήν εἰς τό κελλίον καθώς ἠρώτησας, εἰς μέριμναν βάλλει σε καί πόλεμον, ἀλλ᾿ ὡς κατευοδοῖ ὁ Θεός, δίαγε˙ «ὅς γάρ πορεύεται ἁπλῶς, πορεύεται πεποιθώς».

ρκς»

Τοῦ αὐτοῦ πρός αὐτόν,

Ἆρα καλόν ἐστι τό ἀδολεσχεῖν με εἰς τό, Κύριε Ἰησοῦ ἐλέησόν με, ἤ μᾶλλον ἀποστηθίζειν ἐκ τῆς θείας Γραφῆς καί στιχολογεῖν Ψαλμούς;

Ἀπόκρισις

Τά ἀμφότερα δεῖ ποιεῖν, ὀλίγον οὕτως καί ὀλίγον οὕτως˙ γέγραπται γάρ, «ταῦτα ἔδει ποιεῖν, κἀκεῖνα ἀφιέναι».

ρκζ«

Τοῦ αὐτοῦ πρός αὐτόν

Ὅτε ψάλλω, ὀφείλω καθ᾿ ἕκαστον Ψαλμόν τό Πάτερ ἡμῶν λέγειν, ἤ ἐν καιρῷ τό Πάτερ ἡμῶν, καί τά λοιπά εἰς δεήσεις ἀναλίσκειν;

Ἀπόκρισις

Τό ἅπαξ εἰπεῖν τό Πάτερ ἡμῶν, καί ἅπαξ δεήσεις τό αὐτό ἐστι.

ρκη»

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Εἰ δεῖ ἐπί τέλει τῆς ἑσπερινῆς ἤ νυκτερινῆς δοξολογίας μνημονεύειν τῆς εἰρήνης τῶν ἁγίων Ἐκκλησιῶν, τοῦ βασιλέως, τῶν ἀρχόντων, τῶν λαῶν καί πτωχῶν καί χηρῶν καί ὅσα τοιαῦτα. Κἄν ὁ αἰτηθείς οἶδεν ἑαυτόν ἐμπαθῆ, ὀφείλει εὔξασθαι.

Ἀπόκρισις

Καλόν ἐστι μνημονεύειν ἐν τῇ εὐχῇ τῆς εἰρήνης τῶν ἁγίων Ἐκκλησιῶν, καί τῶν ἄλλων ἑπομένων, ἀλλ᾿ ὡς ἀνάξιον καί μή ἔχοντα δύναμιν εἰς τοῦτο˙ ἀποστολικόν γάρ ἐστι παράγγελμα, καί ὑπέρ τοῦ αἰτοῦντος καλόν ἐστιν εὔξασθαι. Ἔστι γάρ εὐαγγελικός, καί ἀποστολικός ὁ λόγος, παντί τῷ αἰτοῦντί σε δός˙ καί τό, εὔξασθε ὑπέρ ἀλλήλων ὅπως ἰαθῆτε˙ καί πάλιν, καθώς θέλετε ἵνα ποιῶσιν ὑμῖν οἱ ἄνθρωποι, καί ὑμεῖς ὁμοίως ποιεῖτε αὐτοῖς. Καί ὑπέρ Ἀποστόλων ηὔχοντό τινες˙ ὁ οὖν ἀμελῶν τῆς ἐντολῆς, ἑαυτόν κατακρίνει˙ ὥστε οὖν δυνάμενος μή δυνάμενος, ἀναγκάζω ἐμαυτόν διά τήν ἐντολήν.

ρκθ"

Τοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν καί τούς συνόντας αὐτῷ ἀδελφούς, αἰτήσαντας τήν ἐκ τῆς εὐχῆς βοήθειαν κατά τῶν ἐχθρῶν˙ καί ὥστε εἰπεῖν αὐτοῖς τόν βίον τοῦ ἄλλου Γέροτος, Ἀββᾶ Ἰωάννου.

Ἀπόκρισις

Χαίρετε ἐν Κυρίῳ, παιδία ποθεινότατα καί προσφιλέστατα. Ὁ Κύριος πληρώσοι ὑμῶν τά αἰτήματα ἐν πολλοῖς ἀγαθοῖς, καί ἀσθενήσοι ἐν ὑμῖν τό τόξον τῶν δυνατῶν, καί ὑμεῖς περιζώσοισθε δύναμιν. Θαυμάζω εἰ θέλετε τήν ὠφέλειαν τῶν ψυχῶν ὑμῶν ὡς ἐγώ θέλω, καί παρακαλῶ τόν Θεόν νύκτα καί ἡμέραν περί τῆς ὑμῶν σωτηρίας. Οὐκ εἶπον οὐ θέλετε, ἀλλ᾿ ὅτι οὐκ οἴδατε˙ ἀπεντεῦθεν γάρ, φανεροί εἰσιν αἱ τάξεις καί οἱ βαθμοί καί τά (σελ. 278) μέτρα˙ καί ποῦ ἔσται ἡ κληρονομία. Καί καθώς ἄνθρωπος λαμπρός κατά τόν κόσμον καί πεπειραμένος ἐν ταῖς τοῦ βίου τούτου πραγματείαις, καί γινώσκων τήν μεγαλειότητα καί ὑπεροχήν καί τάς τιμάς τῶν στρατιωτῶν, πυκτεύει στρατεῦσαι ἐν μεγαλειότητι τά τέκνα αὑτοῦ, αὐτά δέ ὡς ἄπειρα ἀμεριμνοῦσι, τάχα δέ μή γινώσκοντα τάς τιμάς τῶν μεγάλων στρατιωτῶν, ἐπιποθοῦσιν εἶναι τεχνῖται τῶν χειροτεχνῶν, οὕτως εἰμί πρός ὑμᾶς. Ἀλλά συγχωρήσατέ μοι, ὡς γάρ ἄνθρωπος παραφρονῶν ἐλάλησα. Ἐλθών γάρ εἰς ἐμαυτόν, ἐμνήσθην, ὅτι γῆ εἰμι καί σποδός, πάντων τῶν κακῶν θύλαξ, ἐπένθησα. Τί ἐλάλησα καί εἶπα; Τί ἐκαυχήσατο γῆ καί σποδός; Ἀλλ᾿ ὅμως ἐπειδή ἔφθασα εἰπεῖν ὅτι ἐπιποθῶ τήν σωτηρίαν ὑμῶν καί παντός ἀγαθοῦ πρόξενος ὑμῖν θέλω γενέσθαι, ἐάν τοῦτο δυνηθῶ, ποιῶ τήν δύναμίν μου.

Περί δέ τῆς διαγωγῆς τοῦ ὁμοψύχου τέκνου, εὐλογημένου καί ταπεινοῦ ὑπηκόου, τοῦ κατά πάντα ἀρνησαμένου ἕως θανάτου τά θελήματα αὐτοῦ πάντα, τί ἔχω εἰπεῖν; Εἶπεν ὁ Κύριος˙ «ὁ ἑωρακώς ἐμέ ἑώρακε τόν Πατέρα». Καί περί τοῦ μαθητοῦ εἶπεν˙ ὅτι δύναται κατά τόν διδάσκαλον αὐτοῦ. Ὁ ἔχων ὦτα ἀκούειν, ἀκουέτω.

Συγχωρήσατέ μοι, καί εὔξασθε ὑπέρ ἐμοῦ.

(ρλ» – ρμα»)

ρλ"

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Αἴτησις περί τῆς ὑγείας τοῦ Ἀββᾶ, χρονίσαντος ἐν τῇ ἀσθενείᾳ. Καί περί τῶν ψυχικῶν παθῶν. Καί εἰ δεῖ τόν πλησίον οἰκοῦντα γέροντα ἐπισκέπτεσθαι˙ καί πόθεν τό σῶμα κακῶς συγκέρασται.

Ἀπόκρισις

Χαίροις, ἀδελφέ, ἐν Κυρίῳ. Περί τῆς ὑγείας τοῦ υἱοῦ μου, ἠδύναντό τινες τῶν ἐνταῦθα ἁγίων δεηθῆναι τοῦ Θεοῦ, καθώς καί αὐτόν ἐπληροφόρησα, ἵνα ποιήσῃ αὐτόν μή ἀσθενῆσαι μηδεμίαν ἡμέραν καί ἐγίνετο οὕτως˙ ἀλλ᾿ οὐκ εἶχεν ἔχειν καρπούς ὑπομονῆς. Οὐκ οἶδεν αὐτός τί ὑπέμεινα; Ἀρρωστίας, πυρετούς, θλίψεις, ἕως οὗ ἦλθον εἰς τόν λιμένα τοῦτον τῆς εὐδίας. Πολλά ὠφέλησεν αὐτόν ἡ ἀσθένεια εἰς τήν ὑπομονήν καί τήν εὐχαριστίαν.

(σελ. 280) Περί δέ τῶν παθῶν, δουλαγωγῆσαι ὀφείλει τις τό σῶμα αὑτοῦ ἐν τῇ ἐνδείᾳ καί θλίψει κατά τό δυνατόν.

Τό ἐπισκέπτεσθαι τόν ἀδελφόν, καλόν ἐστι, τό δέ ἀργολογῆσαι, σαπρόν ἐστι˙ εἰς δοκιμήν φέρει σε τό πρᾶγμα. Ἐπίσκεψαι τόν πλησίον καί φύλαξαι τοῦ μή ἀργολογῆσαι, ἀλλά κατά τάς συντυχίας τῶν ἁγίων Πατέρων˙ οἷον, πῶς ἔχεις Ἀββᾶ; Καί τό λοιπόν, εἰπέ ἡμῖν λόγον ζωῆς, πῶς εὑρίσκομεν τήν ὁδόν τοῦ Θεοῦ˙ εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ὅτι πολλάς ἔχω ἁμαρτίας, καί τά ὅμοια τούτοις καί εὐχήν καί ἀναχώρησον ἀπ᾿ αὐτοῦ μετ᾿ εἰρήνης.

Τό βάρος τοῦ σώματός σου κακῶς συγκεκέρασται ἐκ τῆς χαυνότητός σου καί τοῦ βάρους τῶν δαιμόνων. Ἐνδυναμώσοι σε ὁ Θεός πρός αὐτούς τοῦ νομίμως ἀθλῆσαι καί νικῆσαι καί στεφανωθῆναι, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα καί τό κράτος εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ.

ρλα«

Τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, σύ εἶπας ὅτι ἀσθενῶ ψυχῇ καί σώματι˙ καί διατί οὐχ ὡμολόγησας, ὅτι ὑγιαίνεις τῷ θελήματί σου; Περί ψυχῆς καί σώματος οὐκ οἶδας, τί σοι συμφέρει˙ περί δέ τοῦ θελήματος, οὐδέ μύριοι μηχανικοί οἴδασι κατά σέ. Οὐκ οἶδας ὅτι ἀεί δάκνω σε ἅπαξ καί ἅπαξ; Εἰ δύνασαι βαστάσαι, βάστασον˙ ἐγώ γάρ ὡς ἄφρων λαλῶ. Ἐπειδή οὖν ἄφρων εἰμί, καί αὐτός αὐτό λέγεις˙ τό γάρ εἰπεῖν οὐκ οἶδα τί συμφέρει μοι, τοῦτό ἐστιν. Ὁ Κύριος δώῃ ὑμῖν σύνεσιν ἐν πᾶσι.

Συγχώρησόν μοι καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.

ρλβ»

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν. Ἐρώτησις καί αἴτησις περί εὐχῆς.

Δεόμαί σου τίμιε Πάτερ, φανέρωσόν μοι περί τοῦ θελήματος (σελ. 282) τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ τί ἐστι, ἵνα μή ὡς ἔτυχε παρέλθω τούς ἁγίους λόγους σου καί συγχώρησόν μοι καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἵνα ρυσθῶ ἐκ τοῦ διαβόλου καί τῆς αὐτοῦ ταραχῆς.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, πᾶσα ἀνάπαυσις σαρκός βδέλυγμα τῷ Θεῷ ἐστιν. Αὐτός γάρ εἶπε, στενή καί τεθλιμμένη ἐστίν ἡ ὁδός ἡ ἀπάγουσα εἰς τήν ζωήν. Ὁ οὖν ἐπιλεγόμενος αὐτήν τοῦτο καλόν θέλημά ἐστι˙ καί ὁ κρατῶν αὐτήν, ἐπιλέγεται εἰς πᾶν πρᾶγμα ἑαυτῷ θλῖψιν ἑκουσίως κατά τήν δύναμιν. Οὐκ οἶδας τί λέγει ὁ Ἀπόστολος; «ὑποπιάζω μου τό σῶμα καί δουλαγωγῶ». Βλέπεις ὅτι καί μή θέλοντος τοῦ σώματος ὁ θεῖος ἀνήρ ἑκουσίως ἐδουλαγώγει; Ὁ ἔχων τό καλόν τοῦτο θέλημα τῆς σωτηρίας, εἰς οἱονδήποτε πρᾶγμα τῶν χρειῶν αὐτοῦ συμμίσγει μικράν θλῖψιν. Οἷόν τι λέγω, εὑρίσκω κοιμηθῆναι ἐπάνω πλουμακίων, θλίψω ἐμαυτόν μικρόν, εἴ γε θλῖψίς ἐστι, καί κοιμηθῶ ἐπάνω κροκιδίων διά τήν ἀσθένειαν τοῦ σώματος, αἰσχυνόμενος ὅτι ἄλλοι χαμευνοῦσιν˙ ἄλλοι ἐπάνω προσκεφαλαδίων ἀχύρων, καθώς καί ὁ ἐν ἁγίοις Ἀρσένιος καί ἄλλοι πολλοί˙ ἄλλοι δέ ἀκάνθας ἔβαλλον ἐπί τήν κεφαλήν αὐτῶν, ἐπιλεγόμενοι τήν θλῖψιν. Εὑρίσκω ἐγγύς τά ὕδατα, τά μαγειρεῖα ἔχοντα ἀνάπαυσιν; Ὡς ἐργάτης ὀφείλω ἐπιλέξασθαι μακρότερα, ἵνα κινήσω μου τό σῶμα εἰς μικράν θλῖψιν. Εὑρίσκω φαγεῖν καλῶς καί καθαρόν ἄρτον; Ὀφείλω το δευτερεῖον ἐπιλέξασθαι διά τό θλιβῆναι μικρόν, μνημονεύων τῶν μή παντελῶς γευσαμένων τῶν ὄψων, μάλιστα τοῦ Δεσπότου ἡμῶν Ἰησοῦ γευσαμένου πικρίας καί ὄξους δι᾿ ἐμέ˙ τοῦτό ἐστι τό κατά Θεόν θέλημα.

Τό δέ κατά σάρκα, πᾶσαν ἔχει ἀνάπαυσιν εἰς πάντα τά ἐναντία. Οὐκ οἶδας τί λέγομεν; «Κλεῖσον ταχέως τήν θύραν, ἵνα μή ἀνεμισθῶ ἤ βραχῶ. Βλέψον, ἀδελφέ, ἐκάπνισας τό ἑψητόν καί οὐ δύναμαι αὐτό φαγεῖν» καί τά λοιπά˙ τοῦτό ἐστι τό κακόν θέλημα. Κόψον αὐτό καί σώζῃ˙ εἰ δέ ἡττᾶσαι, κατάπεμψαι σεαυτόν καί δικαίωσον τόν πλησίον.

Ἀδελφέ ὀκνηρέ, πληροφορήθητι ἐν Κυρίῳ, ὅτι ἐτάκη ὡς ἀράχνη ἡ ψυχή μου. Κόπος ἐστί τό σωθῆναι˙ καί πῶς πλανᾶταί τις, νομίζων κατά πάντα ἀναπαυόμενος σωθῆναι; Ἐάν συγκοπιάσῃς μικρόν, δέομαι τοῦ Θεοῦ τοῦ δοῦναί (σελ. 284) σοι τήν αἴτησίν σου. Καί ὅταν μνημονεύῃς αὐτοῦ καί τῶν ἁγίων αὐτοῦ, ἀφίσταται ἀπό σοῦ ὁ διάβολος καί ἡ ταραχή αὐτοῦ. Ἐάν εἴπω ὅτι οὐκ εὔχομαι, ἵνα ἐνισχύσῃ ὑμᾶς ὁ Κύριος καί ἐνδυναμώσῃ εἰς πᾶν ἔργον ἀγαθόν, ψεύδομαι. Ἀλλά βιαστῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ˙ ἐάν μή βιασώμεθα ἡμᾶς αὐτούς μικρόν, πῶς ἔχομεν σωθῆναι; Ἤ πῶς δύναται ἡ δέησις τῶν ἁγίων πολλά ἰσχύειν, ἐάν μή ᾖ ἐνεργουμένη; Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.

ρλγ"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν καί τούς συνοικοῦντας αὐτῷ.

Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός ὁ Θεός ἡμῶν, εὐλογῆσαι ὑμᾶς ἐν πάσῃ εὐλογίᾳ πνευματικῇ, καί πάσῃ χάριτι δικαιοσύνης. Αὐτός δέ μαρτυρεῖ πῶς θέλω τήν ἀνάπαυσιν παντός ἀνθρώπου, μάλιστα ὑμῶν˙ καί ὡς ὁμοψύχοις λαλῶ ὑμῖν θέλουσι τήν ὁδόν, ἥν ἐβαδίσαμεν στερούμενοι, θλιβόμενοι ἑκουσίως ὁδεῦσαι διά τό ὄνομα αὐτοῦ.

Ἀδελφοί, οὐ μνημονεύω, ὅτι εὑρόντες τελείαν ἀνάπαυσιν, ἡρπάσαμεν αὐτήν, ἀλλά πάντως συμμίσγομεν πάντοθεν μικράν στένωσιν καί θλῖψιν, φοβούμενοι τόν λέγοντα˙ «ἀπέλαβες τά ἀγαθά σου ἐν τῇ ζωῇ σου˙ καί ὅτι διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ». Καί τοῦτο ὅτι πολλά χρήματα ἦλθεν εἰς τάς χεῖρας ἡμῶν˙ καί αὐτός οἶδε πῶς μετά πτωχείας ἐζήσαμεν, διά τόν πτωχεύσαντα δι᾿ ἡμῶν. Οὐ καλόν τό ἀναπαῆναι ἐν πᾶσιν˙ ὁ γάρ θέλων τοῦτο, ἑαυτῷ ζῇ καί οὐ τῷ Θεῷ˙ θέλημα γάρ οὐ δύναται κόψαι ὁ τοιοῦτος.

Εὔχεσθε ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφοί.

ρλδ«

Ἐρώτησις. Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Εἰπέ μοι, Ἀββᾶ μου, περί τήν πρωΐαν ἕως ὥρας περίπου δευτέρας πάσχω ὑπό λογισμῶν καί οὐκ οἶδα πόθεν τοῦτο πάσχω. Πάλιν εἰπέ μοι τοῦτο˙ πῶς δύναται δαίμων τό πρόσωπον τῆς γυναικός, ἤ τινος ἄλλου (σελ. 286) ζωγραφῆσαι ἐν τῇ διανοίᾳ μου˙ ἐν αὐτῷ γάρ τῷ λογισμῷ ἐστι καί τό πρόσωπον, καί οὐ διῃρημένως ὁ λογισμός γίνεται καί τό πρόσωπον˙ ἀλλ᾿ ἅμα ὁ λογισμός, ἅμα τό πρόσωπον. Καί τί ποιήσω εἰς τό ἐλευθερωθῆναι.

ρλε»

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, ὅταν ἀργῇ τις, σχολάζει τοῖς ἐρχομένοις πρός αὐτόν λογισμοῖς˙ ὅταν δέ ἐργάζηται, οὐ σχολάζει τοῦ δέξασθαι αὐτούς. Ὄρθρισον οὖν καί κράτει τό μυλάριον, καί ἀλήθει τό σιτάριόν σου ἄρτους τροφῆς˙ἐάν δέ ὁ ἀντίδικός σου προλάβῃ, ζιζάνια ἀντί σίτου ἀλήθεις ἐν αὐτῷ.

Περί δέ τοῦ ἄλλου, ἀδελφέ, ἐν τοῖς ζωγράφοις τά ζωγραφούμενα πρόσωπα, σύν τοῖς βάμμασιν ἐγγίνονται˙ ἐάν δέ προγραφῇ τό σανίδιον, οὐκ ἔτι βάμματα οὐδέ πρόσωπα δέχεται τά ἐπιτελούμενα εἰς ἕν. Τό δέ ἐλευθερωθῆναί ἐστι, τό προγράψαι σου τήν σανίδα. Πυκτεύσωμεν τοῦ ποιῆσαι τήν δύναμιν ἡμῶν καί συναντιλαμβάνεται ἡμῖν ὁ Θεός˙ αὐτῷ ἡ δόξα. Ἀμήν.

Εὔξαι ὑπέρ ἐμοῦ καί συγχώρησόν μοι διά τόν Κύριον.

ρλς"

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέρντα δέησις καί ἱκεσία περί τῶν ἁρμοζόντων τῇ ψυχῇ ἀγαθῶν.

Ἀπόκρισις

Χαίρω ἐν Κυρίῳ, καί χαίρει ἐν ἐμοί ὁ Κύριος, ὅταν αἰτῶμαι ὑπό τῶν τέκνων μου αἰτήσεις ἀγαθάς˙ τοῦτ᾿ ἔστι περί σωτηρίας ψυχῆς, καί ζωῆς αἰωνίου. Ἀγαλλιάσθω οὖν καί τό πνεῦμά σου, ἀδελφέ, καί γάρ ἐστράτευσά σε ὑπεροχῆς στρατείαν, τοῦ εἶναί σε ἀδιαλείπτως ἐν τῷ ταμείῳ τῶν ἀνεκλαλήτων ἀγαθῶν˙ καί εἶ ἐν ταύτῃ. Λοιπόν βλέπε τοῦ κτήσασθαι λαμπρά ἱμάτια κατά τό ἀξίωμα τῆς στρατείας, ἵνα μή ἐκπέσῃς ἀπ᾿ αὐτῆς, καί (σελ. 288) σοφήν καρδίαν τεταπεινωμένην καί πρόσωπον εὐκατάστατον, ἀπεχόμενον πάσης κινήσεως ὀργῆς καί ταραχῆς˙ τοιούτων γάρ χρῄζει ὁ τόπος ὑπηρετῶν, ἀπεχομένων τῶν παθῶν καί ἐνδεδυμένων ἐνδύματα γάμου, ἵνα μή ἐκβληθῶσιν ἔξω μετ᾿ αἰσχύνης μεγάλης.

Ἰδού οὖν ἐστρατεύθης, μή ἀποβάλῃς αὐτήν, ἐκ σοῦ γάρ ἐστιν. Εἰσήνεγκά σε, μή ἐξέλθῃς˙ ἀφώρισά σε ἀπό τῶν ἀριστερῶν, μή συναναμίγνυσο αὐτοῖς˙ εὐλόγησα, μή ζητήσῃς τήν κατάραν˙ ἐζήτησα δέ στρατεῦσαί σε καί ἐν ἄλλοις ἀνεκλαλήτοις ἀχράντοις καί καθαροῖς ταμιείοις τοῦ Πνεύματος˙ καί εἶπε μή εἶναι τέως καιρόν. Ἀλλ᾿ ὅταν σπουδάσῃ ποιῆσαι ὡς τήν δεξιάν τήν ἀριστεράν, καί τόν παλαιόν, κοινόν ἄνθρωπον πρός ὑποδοχήν τοῦ Ἁγίου καί προσκυνητοῦ Πνεύματος, τότε λαμβάνει τό Πνεῦμα καί διδάσκει αὐτόν πάντα, καί ὁδηγεῖ καί εἰσφέρει αὐτόν εἰς τάς τοιαύτας σκηνάς, εἰς ἅς ὀλίγοι εἰσέρχονται, δία τήν ταπείνωσιν αὐτῶν καί ὑπακοήν, πραότητά τε καί ὑπομονήν. Μή οὖν ἀργήσῃς, ἀλλ᾿ ἔργασαι˙ μή τήν βρῶσιν τήν ἀπολλυμένην, ἀλλά τήν μένουσαν εἰς ζωήν αἰώνιον, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, τῷ Κυρίῳ ἡμῶν˙ ἐν ᾧ ἔρρωσο διά παντός, εὐλογημένε.

ρλζ"

Ὁ αὐτός παρεκάλεσε τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα, εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ, καί δηλωθῆναι αὐτῷ πῶς τις ἀξιοῦται καθαρᾶς καί πνευματικῆς ζωῆς.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ ἀγαπητέ, ἐν Κυρίῳ˙ ἔδωκεν ἡμῖν ὁ Θεός βαδίσαι εὐκόλως εἰς τήν ὁδόν τῶν θελημάτων αὐτοῦ, τήν ἀπάγουσαν εἰς ζωήν αἰώνιον˙ καί λέγω τί ἐστι καί πῶς δυνάμεθα καταλαβεῖν αὐτήν, ἵνα οὕτως ἐπιτύχωμεν (σελ. 290) ὅλων τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν. Ἐπειδή ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός εἶπεν «αἰτεῖτε καί δοθήσεται˙ ζητεῖτε καί εὑρήσετε˙ κρούετε καί ἀνοιγήσεται ὑμῖν», δεήθητι αὐτοῦ τοῦ ἀγαθοῦ Θεοῦ, ἵνα πέμψῃ ὑμῖν τό Πνεῦμα τό ἅγιον τό Παράκλητον, καί ἐλθόν διδάσκει ὑμᾶς περί πάντων καί τά μυστήρια ὅλα ἀποκαλύπτει ὑμῖν˙ ὑπό τούτου ζήτησον ὁδηγηθῆναι. Οὐκ ἀφῇ πλάνην ἤ ρεμβασμόν ἐν τῇ καρδίᾳ˙ οὐκ ἀφῇ ἀκηδίαν οὐδέ νυσταγμόν ἐν τῇ διανοίᾳ˙ φωτίζει ὀφθαλμούς˙ στηρίζει καρδίαν˙ ὑψοῖ τόν νοῦν˙ τούτῳ κολλήθητι˙ τούτῳ πίστευσον˙ τοῦτον ἀγάπησον. Σοφίζει γάρ τούς ἄφρονας, γλυκαίνει διάνοιαν, δύναμιν παρέχει, σεμνότητα καί χαράν καί δικαιοσύνην, μακροθυμίαν τε καί πραότητα, ἀγάπην καί εἰρήνην διδάσκει καί χαρίζεται. Ἔχεις οὖν τήν στερεάν Πέτραν, μή ὀλιγορήσῃς˙οἱ ἄνεμοι γάρ καί οἱ ὄμβροι καί ποταμοί οὐκ ἰσχύσουσι καταβαλεῖν τήν ἐπ᾿ αὐτῆς οἰκοδομηθεῖσαν οἰκοδομήν. Ἔχεις τόν μέγαν κυβερνήτην, τόν ἐπιτιμῶντα τοῖς ἀνέμοις καί τῇ θαλάσσῃ καί ἡσυχάζουσι καί φυλάττεται μή ναυαγοῦσα ἡ ναῦς. Ἔχεις τόν διδάσκαλον τόν ἀγαθόν, νομοθετοῦντα ἐπιλαθέσθαι τῶν εἰς τά ὀπίσω καί ἐπεκτείνεσθαι εἰς τά ἔμπροσθεν. Ἰδού θησαυρός ἄσυλος, ἰδού ἀκατάβλητος πύργος. Τί οὖν ψηφίζεις με; Καί οὐ δύναμαι ἐλθεῖν εἰς ταῦτα, ἐάν μή νικήσω τήν ὀργήν καί πνίξω τόν θυμόν καί κτήσωμαι κατάστασιν γαληνότητος, ἐν ᾗ ἀναπαύεται το Θεῖον.

Ἀφήσωμεν οὖν τήν πανουργίαν, καί ἀναλάβωμεν ἀκεραιότητα˙ βαθουργήσωμεν καί ποιήσωμεν εὐφροσύνης οἶνον˙ ἴνα μεθυσθέντες ἐπιλαθώμεθα τῶν θλίψεων καί ὀδυνῶν τῶν κατεχουσῶν ἡμᾶς εἰς ἀπώλειαν ψυχῆς. Ἀδελφέ, θέλημά ἐστι τοῦ Δεσπότου ἡμῶν ἵνα σωθῶμεν˙ διατί ἡμεῖς οὐ θέλομεν; Εὖξαι οὖν πάντοτε ἐκτενῶς ἵνα ἔλθῃ ἡμῖν ἡ χάρις τοῦ Πνεύματος˙ ἐμπλησθέντες γάρ οἱ πατέρες, ἐκολλήθησαν αὐτῷ ἐν τελείᾳ ἀγάπῃ κράζοντες˙ «τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπό τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ»; Καί εἶπον, οὐδέν.

Ἀγαπήσωμεν οὖν, ἵν᾿ ἀγαπηθῶμεν˙ προσέλθωμεν ἐν ὅλῃ καρδίᾳ, ἵνα προσδεχθῶμεν˙ λίαν ταπεινωθῶμεν, ἵνα ὑψώσῃ ἡμᾶς˙ κλαύσωμεν, ἵνα γελάσωμεν˙ λυπηθῶμεν, ἵνα χαρῶμεν˙ πενθήσωμεν, ἵνα παρακληθῶμεν˙ παρακαλέσωμεν ἐλθεῖν ἡμῖν τό Πνεῦμα, ἵνα ὁδηγήσῃ ἡμᾶς ἐν ἀληθείᾳ ὅλη. Οὐ ψεύδεται γάρ ὁ λέγων˙ «αἰτεῖτε καί λαμβάνετε». Ὁ Κύριος συνέλθῃ ἡμῖν ἐν πᾶσι κατά τό ἔλεος αὐτοῦ, εἰς τό μαθεῖν ἡμᾶς τίνες ἐσμέν, καί τί χρῄζομεν, ἤ τί θέλομεν.

Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρλη«

Ὁ αὐτός κόψας τήν τῶν πολλῶν συντυχίαν, ἐζήτησε συντυχεῖν τινι, καί ἠρώτησε τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα˙ ἐπειδή ἔχω σχέσιν ἀγάπης μετά τινος ἀδελφοῦ καί θέλει μοι συντυχεῖν, συντύχω αὐτῷ ἤ οὐ;

Ἀπόκρισις

Εἰ ὅλως ἔχεις σχέσιν ἀγάπης πρός τινα, τί ἔχεις τόν λογισμόν περί τῶν ἄλλων; ὅτι μέσον οὐ συντυχγάνεις αὐτοῖς; ἤ τί;

Μάθε ποῦ εἶ τέως. Καί ἐάν θέλῃς, μεμφόμενος σεαυτόν σύντυχε˙ Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.

ρλθ»

Τίς ποτε τῶν Πατέρων πρεσβύτερος, πολλά καμών ἐν ταῖς ἐρήμοις, εἶτα ἐλθών ἡσυχάσαι ἐν τῷ κοινοβίῳ, ἠρώτησε τόν ἄλλον Γέροντα πῶς δεῖ ἄρξασθαι τῆς ἡσυχίας.

Ἀπόκρισις Ἰωάννου.

Ἰωάννης ὁ Βαπτιστής εἶπε τῷ Δεσπότῃ ἡμῶν Χριστῷ τῷ Θεῷ˙ἐγώ χρείαν ἔχω ὑπό σοῦ βαπτισθῆναι, καί σύ ἔρχῃ πρός με; Ὅμως καλῶς ἐποίησεν ἡ ἀγάπη σου, διά ταπεινώσεως παιδεύουσα ἡμᾶς, ἵνα κἄν οὕτως αἰσχυνθῶμεν καί εἴπωμεν ἡμῶν τά πάθη˙ «χωρίς γάρ πάσης ἀντιλογίας τό ἔλαττον ὑπό τοῦ κρείττονος εὐλογεῖται». Σύ οὖν ὀφείλεις με θεραπεῦσαι. Σύ γάρ καί πρεσβύτερος εἶ, ἱερεύς τοῦ Θεοῦ πνευματικός, ὅστις καλούμενος ἐλαίῳ ἀλεῖψαι τούς κακουμένους καί θεραπεύων αὐτούς ἀπό τῆς σωματικῆς ἀσθενείας, συμμίσγεις τῇ ἀλείψει καί ἄφεσιν ἁμαρτιῶν. Ἐγώ οὖν ὁ μή ψηφισθείς εἰς κλῆρον διά τήν ἀναξιότητά μου καί ὅτι τό ἄνθος τῶν τριχῶν μου τῶν λευκῶν οὐκ ἐκώλυσε τά νεωτερικά μου ἐνθυμήματα, πῶς δύναμαι τῷ μείζονί μου (σελ. 294) συμβουλεῦσαι; Εἰ γάρ ἦν κατ᾿ ἐμέ ὁ ἐρωτῶν με ἄνθρωπος, οὐκ ἤφιέ με ἡ φλυαρία μου ἡσυχάσαι τοῦ μή ἀποκρίνασθαι αὐτῷ, ἀκατάσχετον γάρ ἔχω τήν γλῶτταν. Καί εἶχον εἰπεῖν αὐτῷ˙ ὅτι παῖς ἀπό τῶν μικρῶν μαθημάτων προκόπτει ἐπί τά μείζονα. Μή οὐκ εἶχεν εἰπεῖν πάντως ναί; Καί ἐπειδή εἴ τι λογίζομαι εἶχον εἰπεῖν αὐτῷ, ἔλεγον αὐτῷ˙ οὐκοῦν καί σύ ἡσύχασον τάς πέντε ἡμέρας καί συντύγχανε τάς δύο˙ καί ἐάν ᾖ κατά Θεόν τό κάθισμά σου, τοῦτ᾿ ἔστιν ἐάν γινώσκῃς τί ἐστίν ὅ θέλεις καθήμενος, οὐκ ἐμπίπτεις εἰς τάς χεῖρας τοῦ δαίμονος τῆς κενοδοξίας. Ὁ γινώσκων γάρ τί εἰσῆλθε ποιῆσαι εἰς τήν πόλιν αὐτό θέλει καί οὐκ ἐκκλίνει τήν καρδίαν αὑτοῦ, ἐπεί ἐκπίπτει τοῦ ζητουμένου πράγματος.

Συγχώρησόν μοι Ἀββᾶ, ὅτι πρός σέ οὐκ ἔχω ἄλλο τι εἰπεῖν, ἀλλ᾿ εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ διά τόν Κύριον˙ οὔτε γάρ ἔργον ἔχω οὔτε λόγον.

ρμ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Ἐπειδή δίδοντός μου τῷ σώματι καί ὑπέρ τήν χρείαν οὐχ ὑπουργεῖ εἰς τήν λειτουργίαν˙ καί πάλιν ἔλαττον δοῦναι φοβοῦμαι μή ταχέως καταπέςῆ, τί ὀφείλω περί τούτου ποιῆσαι;

Καί περί τῆς ἁγίας Κοινωνίας, ἐπειδή καθ᾿ ἡμέραν θέλω κοινωνεῖν, εἰς βάρος μοί ἐστι τό ἀνέρχεσθαι πρός με τόν ἁμαρτωλόν τήν ἁγίαν Κοινωνίαν ἤ ὀφείλω κατέρχεσθαι καί κοινωνεῖν;

Καί πῶς πάλιν σώζεται τά τῆς ἡσυχίας;

Ὰπόκρισις

Προεῖπον τῇ ἀγάπῃ σου, Ἀββᾶ, τούς λόγους Ἰωάννου πρός τόν Σωτῆρα˙ καί πάλιν προσέθηκας τοῦ γράψαι μοι τῷ ἄφρονι καί ἰδιώτῃ; Εἰ οὖν Ἰωάννην ὕστερον οὐκ ἀντέλεξεν, ἐγώ τίς εἰμι ὁ ἐξουδενωμένος ἀντιλέγειν; Λέγω σοι οὖν τήν ἀλήθειαν, ὅτι οὐδέν εἰμι καί οὐδέν οἶδα˙ ἀλλά διά τήν ὑπακοήν, εἴ τι ἔχω ἐν τῇ καρδίᾳ μου λέγω˙ οὐ λέγω δέ ὅτι πάντως οὕτως ἐστίν, ἀλλ᾿ ὡς ἔχω λέγω.

Οὐκ ἀπαιτεῖ ὁ Θεός παρά τοῦ ἀσθενοῦντος λειτουργίαν σωματικήν, ἀλλά πνευματικήν, τοῦτ᾿ ἔστι τήν εὐχήν˙ φησί γάρ ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε. Περί (σελ. 296) δέ τῆς διαίτης τοῦ σώματος, εἰ ὅταν λάβῃ τήν ἱκανήν τροφήν οὐ δύναται λειτουργῆσαι, ἐάν δέ μή λάβῃ φοβούμεθα τήν ἀσθένειαν, κράτει τήν μεσότητα˙ μήτε ἄνω ἄνω, μήτε κάτω κάτω. Καί πληροῦται ἡ γραφή ἡ λέγουσα˙ «μή ἐκκλίνῃς εἰς τά δεξιά, ἤ εἰς τά ἀριστερά». Ἀλλά δός τῷ σώματι τήν χρείαν αὐτοῦ παραμικρόν. Αὕτη γάρ ἡ ὁδός ἐστι τῶν Πατέρων, τό μήτε σπαταλᾶν, μήτε βαρηθῆναι ἐν τῇ πολιτείᾳ.

Περί δέ τοῦ ἔρχεσθαι τήν ἁγίαν Κοινωνίαν, ὁπότε κατά καταφρόνησιν οὐ γίνεται, ἀλλά κατά ἀσθένειαν, οὐκ ἔστι κατάκρισις˙ καί γάρ ὁ ἀρχιατρός πρός τούς πάνυ κάμνοντας, καί κακῶς ἔχοντας δι᾿ ἑαυτοῦ ὑπάγει, ὡς ἤδη πρός ἡμᾶς τούς ἁμαρτωλούς καί κακῶς ἔχοντας, ἀφ᾿ ἑαυτοῦ ἦλθεν ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός.

Συγχώρησον, Πάτερ, ὅτι ὑποτασσόμενος ἐλάλησα ὁ ἀνάξιος.

ρμα"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Ἐπειδή χήρα ἀδικουμένη ἀπέστειλεν παρακαλοῦσα, ἵνα γράψω τῷ δομεστίκῳ βοηθῆσαι αὐτῇ, ἔχω περί τούτου δύο λογισμούς. Ὁ εἷς λέγει, ὅτι εἰς νέκρωσιν ἦλθον ὧδε καί ἀν γράψω αὐτῇ παραβαίνω τήν σύνταξιν τῆς νεκρώσεως˙ ἐάν δέ μή γράψω, παραβαίνω τήν ἐντολήν τήν λέγουσαν βοηθῆσαι τοῖς δεομένοις. Ποίησον ἀγάπην, Πάτερ, καί εἰπέ μοι τί ποιήσω;

Ἀπόκρισις

Εἰ ᾖς νεκρός καί ἦλθε χήρα ἀδικουμένη, ἠδύνου αὐτῇ βοηθῆσαι; Ἐάν δέ ταύτῃ βοηθήσῃς καί ἄλλη ἔλθη, παριδεῖν ἔχεις αὐτήν καί παραβῆναι τότε τήν ἐντολήν; Ὁ νεκρός οὐ φροντίζει τινός τοιούτου˙ κἄν γογγύσωσι κατά σοῦ, οὐδέν σε τοῦτο ἀδικεῖ.

Δ» ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΔΥΟ ΑΡΡΩΣΤΟΥΣ Δ» ΑΔΕΛΦΟΥΣ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΒΙΟΥ

(ρμβ» – ρν»)

ρμβ"

Ἀδελφός οἰκῶν ἐν κοινοβίῳ ἠρώτησε τόν μέγαν Γέροντα περί τῶν ἰδίων λογισμῶν.

Ἀπόκρισις

Ἀνόητος εἶ, διά τοῦτο κυριέυουσί σου λογισμοί, μάλιστα δέ τό δικαίωμα. Ὁ Κύριος θέλει ἵνα ἔχῃς πάντα ἄνθρωπον διαφέροντά σου, περί τοῦ φαγεῖν καί πιεῖν καί οἱουδήποτε πράγματος, ὑποτάγηθι αὐτῷ. Ἐάν δέ ᾖ πρᾶγμα βαρύ, γενοῦ γνώμης τοῦ Ἀββᾶ. Καί εἴ τι λέγει σοι ποίησον.

Καί περί ψαλμῳδίας καί ἀγρυπνίας εἴ τι λέγει σοι ποίησον καί ὅλα γίνεταί σοι εἰς σωτηρίαν ψυχῆς. Καί ἐάν συκοφαντήσῃ σε χαῖρε, συμφέρει γάρ σοι πάνυ˙ καί ἐάν θλίψῃ σε, ὑπόμεινον˙ «ὁ γάρ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται». Ἐπί πᾶσι δέ εὐχαρίστησον τῷ Θεῷ˙ ἡ γάρ εὐχαριστία πρεσβεύει ὑπέρ τῆς ἀδυναμίας πρός τόν Θεόν. Ἐν πᾶσι δέ ἀεί κατάκρινε σεαυτόν ἁμαρτάνοντα καί σφαλλόμενον καί οὐ κατακρίνει σε ὁ Θεός. Ταπεινώθητι ἐν πᾶσι καί εὑρίσκεις τήν παρά Θεοῦ χάριν.

Ἐάν μάθῃς ταῦτα, βοηθεῖ σοι ὁ Θεός εὑρεῖν δύναμιν. Τοῦτο γάρ θέλημα αὐτοῦ ἐστιν, ἵνα πᾶς ἄνθρωπος σωθῇ καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἔλθῃ.

ρμγ"

Τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, μή βάλῃς σεαυτόν διακρῖναι τούς ἐρχομένους σοι λογισμούς καί γάρ οὐκ ἔστι τοῦ μέτρου σου˙ καί ταράσσουσί σε ὡς θέλουσι τόν μή γινώσκοντα τήν μεθοδείαν αὐτῶν. Ἀλλ᾿ ἐάν ταράσσωσί σε, εἰπέ αὐτοίς˙ ἐγώ οὐκ οἶδα τίνες ἐστέ˙ ὁ γινώσκων Θεός, μή ἐάσῃ ὑμᾶς πλανῆσαί με. Καί ρίψον ἐνώπιον Θεοῦ τήν ἀδυναμίαν σου, λέγων˙ Κύριε, ἐν ταῖς χερσί σού εἰμι βοήθησόν μοι καί ἐξελοῦ με ἐκ τῶν χειρῶν αὐτῶν. Τόν δέ βραδύνοντα λογισμόν καί πολεμοῦντά σε εἰπέ τῷ Ἀββᾶ σου καί διά τοῦ Θεοῦ θεραπεύει σε.

Καί περί ἐργοχείρου, εἴ τι ἀκούεις ποίησον καί σώζῃ ἐν ὀνόματι τοῦ Θεοῦ. Περί τῶν Ψαλμῶν, μή ἀφῇς τό μάθημα, ἐνέργεια γάρ ἐστι καί πύκτευσον τοῦ ἀποστηθίζειν˙ ὠφελεῖσαι γάρ πάνυ. Περί δέ τοῦ ἀκοῦσαι τά ὑπέρ τήν δύναμίν σου, μή ζητήσῃς˙ ἔχεις γάρ μαθήματα τέως κατά τά μέτρα σου τά ὠφελοῦντά σε.

ρμδ"

Τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν.

Ἀπόκρισις

Μή χλευασθῇς ἀφελῇ, (ἤτοι ἀνοήτως) οὐκ ἔνι πιστεῦσαι τοῖς ἐχθροῖς σου˙ ἐάν γάρ ἀμεριμνήσῃς καί ἀμελήσῃς ἔρχονται πάλιν˙ ὁ στρατιώτης γάρ ἐν καιρῷ εἰρήνης μελετᾷ τά τοῦ πολέμου. Βλέπε ὅτι ὁ Κύριος εἶπε τῷ ὄφει, αὐτός σου τηρήσει κεφαλήν καί σύ τηρήσεις αὐτοῦ πτέρναν. Ἕως οὖν ἐσχάτης ἀναπνοῆς, οὐκ ὀφείλει ἀμεριμνῆσαι ἄνθρωπος. Πρόσεχε οὖν σεαυτῷ, ἀδελφέ, ἀπό τῆς ὀργῆς καί τῆς κενοδοξίας καί τοῦ ὕπνου καί τῶν λοιπῶν παθῶν, εἰδώς ὅτι ὁ ἐχθρός οὐ κοιμᾶται οὐδ᾿ ἀμελεῖ.

(σελ. 304) Ἀδελφέ, εἰ θέλεις σωθῆναι, κτῆσαι ταπείνωσιν, ὑπακοήν καί ὑποταγήν ἑκούσιον. Καί ὅταν ἀκούῃς τίποτε παρά τοῦ Γέροντος, εἴ τι ἄν ᾖ, εἰπέ αὐτῷ μετά ταπεινώσεως˙ εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, Πάτερ, ὅπως δώῃ μοι ὁ Θεός σύνεσιν καί γρήγορσιν ἵνα μή θλίψω σε.

Ταῦτα φύλαξον καί σώζῃ.

ρμε"

Ὁ αὐτός ἀδελφός ἀσθενείᾳ περιπεσών καί ὑποπτεύων ἀποθανεῖν, ᾔτησε μετά ταπεινώσεως πολλῆς τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα περί ἀφέσεως ἁμαρτιῶν˙ καί περί ὑπομονῆς τῆς ἐν τῇ νόσῳ ἕως τέλους. Καί ἀπεκρίνατο αὐτῷ οὕτως.

Μή λυπηθῇς, ἀδελφέ˙ ὁ γάρ ἐκτός ἁμαρτιῶν θάνατος, οὐκ ἔστι θάνατος, ἀλλά μετάβασις ἀπό θλίψεως εἰς ἀνάπαυσιν˙ ἀπό σκότους εἰς τό ἀνεκλάλητον φῶς καί εἰς τήν ζωήν τήν αἰώνιον. Καί λέγει δέ σοι ὁ Θεός ὁ μέγας Βασιλεύς, ἀφέωνταί σοι πᾶσαι αἱ ἁμαρτίαι σου, (σελ. 306) προηγουμένως διά τῶν εὐχῶν καί δεήσεων τῶν ἁγίων καί διά τήν σήν εἰς αὐτόν πίστιν, δώῃ σοι τήν ὑπομονήν ἕως τέλους.

ρμς.

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Δέσποτά μου, Πάτερ, ἐν ταῖς χερσίν εἰμι τοῦ Θεοῦ καί ταῖς σαῖς. Ποίησον οὖν τό ἔλεός σου ἕως τέλους μετ᾿ ἐμοῦ καί τάχυνον τοῦ ἀπολύσαι με παρατιθέμενός με τῷ Δεσπότῃ μου Χριστῷ˙ καί ὁδηγῶν ταῖς ἁγίαις σου εὐχαῖς καί παραπέμπων τόν ἀέρα καί τήν ὁδόν ταύτην ἥν οὐ γινώσκω.

Ἀπόκρισις

Θεῷ τῷ καταξιώσαντι ὑπεραποθανεῖν ἡμῶν, τῷ Δεσπότῃ τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς καί πάσης πνοῆς, παρατίθημί σε, ἀδελφέ, τοῦ καταπραΰναι ἔμπροσθέν σου τόν φόβον τοῦ θανάτου καί τοῦ ἐνεμπόδιστου ποιῆσαι τήν ἀνάβασιν τῆς ψυχῆς σου καί μετά παρρησίας προσκυνῆσαι τήν ἁγίαν Τριάδαν, τοῦτ᾿ ἔστιν ἠλευθερωμένον˙ φοβούμενον δέ καί τρέμοντα κατά τούς Ἀγγέλους καί τοῦ ἀναπαῦσαί σε μετά τῶν ἁγίων αὐτοῦ.

ρμζ«

Ἄλλος ἀδελφός ἀσθενήσας, φθίσει περιπεσών, καί πάνυ κινδυνεύων, παρεκάλεσε τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ καί αἰτῆσαι αὐτῷ ἄφεσιν ἁμαρτιῶν.

Ἀπόκρισις

Μή φοβηθῇς, ἀδελφέ, ἀλλά μᾶλλον χαρῇ ἡ ψυχή σου, καί εὐφρανθῇ ἐν Κυρίῳ. Καί πίστευσόν μοι μετά ἀληθείας ὅτι ἰδού συνεχώρησεν ὁ Θεός ὅλας σου τάς ἁμαρτίας κατά τήν αἴτησίν σου, ἀπό παιδός μέχρι (σελ. 308) τοῦ δεῦρο. Εὐλογητός ὁ θελήσας Θεός, ὅτι συνεχώρεσέ σοι ὅλας. Μή οὖν λυπηθῇς οὐδέν κακόν ἔχεις˙ πόνος ἐστί καί παύεται.

ρμη»

Πάλιν αὐτοῦ βαρηθέντος ἐπί πλεῖον παρεκάλεσαν τινές ἀδελφοί τόν ἄλλον γέροντα ἑρμηνεῦσαι αὐτοῖς τήν πρό ταύτης ἀπόκρισιν˙ ἤ περί ζωῆς εἶπεν ὁ Γέρων˙ ἤ περί θανάτου.

Ἀπόκρισις

Περί θανάτου ἐστί˙ δύναται δέ αἰτῆσαι αὐτῷ ζωήν, ἐάν πληροφορηθῇ ὑπό Θεοῦ.

ρμθ«

Ταῦτα ἀκούσαντες παρεκάλεσαν τόν μέγαν Γέροντα αἰτῆσαι αὐτῷ ζωήν.

Ἀπόκρισις

Ὁ Θεός μου ὁ ἀγαθός καί εὔσπλαγχνος, ἔτι καί ἔτι ἐμπλῆσοι ὑμᾶς τῆς χαρᾶς τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν. Περί δέ τοῦ ἀδελφοῦ ἀρκεῖ αὐτῷ εἴ τι κατηξιώθη λαβεῖν, ὅτι ἄφνω πλούσιος ἐγένετο, καί ἐκ δούλου ἐλεύθερος˙ ἀλλ᾿ εὐλογητός ὁ εὐδοκήσας καί προσδεξάμενος τήν παράκλησιν Θεός. Μηδέν οὖν εἴπητε τῷ ἀδελφῷ, ἵνα μή λυπηθῇ˙ ἀλλ᾿ ὑμεῖς φυλάξατε τό μυστήριον˙ οὐ γάρ ἐστιν αὐτῷ θάνατος, ἀλλά μετάβασις ἀπό θανάτου εἰς ζωήν τήν αἰώνιον, καί ἐκ θλίψεως εἰς ἀνάπαυσιν.

ρν»

Πάλιν τοῦ ἀδελφοῦ βαρηθέντος, καί πάνυ κάμνοντος, παρεκάλεσαν αὐτόν τόν μέγαν Γέροντα ποιῆσαι τόν Θεόν αἰτηθέντα ὑπ᾿ αὐτοῦ μετά τοῦ ἀδελφοῦ τάχιον τό ἔλεος.

Ἀπόκρισις τοῦ μελάγου Γέροντος.

Διά τοῦτο ἔμεινεν ἐν τῷ κόπῳ, ἵνα μή μείνῃ καθ᾿ ἑαυτήν ἡ γενομένη περί αὐτοῦ δέησις˙ καί ὁ Θεός τό συμφέρον αὐτῷ καί ἐποίησε καί ποιεῖ, εὐχαῖς ἁγίων. Ἀμήν.

Καί μετά τήν ἀπόκρισιν ταύτην ἐτελειώθη ἐν εἰρήνῃ ὁ ἀδελφός.

Ε» ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΒΒΑ ΕΥΘΥΜΙΟ

(ρνα» – ρξζ»)

ρνα"

Γέρων τις Ἀββᾶς Εὐθύμιος ἡσυχάζων ἔπεμψε τήν εὐχήν ταύτην πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα, ἵνα δι᾿ αὐτοῦ ὁ Θεός ποιήσηται τήν πρός αὐτόν ἀπόκρισιν πρός τόν ἐρωτήσεις τάς ἐν τῇ εὐχῇ.

Ἐρώτησις

Ζωοδότα, ἡ ὁδός τῶν ἐν σκότει, φώτισον καί ἡμᾶς τούς ἐν τῇ ὁμίχλῃ, αὐτός γάρ εἶπας, Ἅγιε˙ «αἰτεῖτε καί λήψεσθε, κρούετε καί ἀνοιγήσεται ὑμῖν». Καί ἐπειδή θέλεις καί εἰς ἡμᾶς θύραν ἀνοῖξαι σωτηρίας, τάχυνον˙ ἐνήρξω γάρ. Εἰ μή γάρ ἤθελες ἡμᾶς σῶσαι, οὐκ ἄν ἡμῖν ἐδήλωσας, τά παρ᾿ ἡμῖν μέν ἀδύνατα, παρά σοί δέ τῷ Θεῷ δυνατά.

Ἐδήλωσας ἡμῖν, Ἅγιε, καθάρισον σεαυτόν ἐάν θέλῃς ἵνα ἔρχωμαι˙ κἀγώ εἶπον, Ἅγιε, ὁ πηλός καθαρίσαι ἑαυτόν οὐ δύναται. Καί πάλιν εἶπας ἡμῖν, Δέσποτα˙ ὁ θέλων μου καταξιωθῆναι τῶν δωρεῶν, κατανοησάτω τά ἴχνη μου ἐν πᾶσι. Καί πῶς δύναται κατανοῆσαι ὁ ἀπό γενέσεως τυφλός γεγενημένος, ἐάν μή ἀνοιχθῶσιν αὐτοῦ οἱ ὀφθαλμοί; Ὁ τυφλός ζητεῖ χειραγωγόν, ἵνα πως εὕρῃ τήν μικράν διακονίαν αὑτοῦ. Καί γάρ Τιμαῖος ὁ Βαρτιμαίου υἱός, ἐκάθητο παρά τήν ὁδόν, αἰτῶν ἐλεημοσύνην καί ὅτε ἤκουσεν ὅτι τό φῶς τῆς δικαιοσύνης διά τῆς ὁδοῦ ἐκείνης διέρχεται, ἀνέκραξε λέγων˙ «υἱέ Δαβίδ ἐλέησόν με. Καί ὅτε ἐσπλαγχνίσθη ἡ ἀγαθότης σου καί προσεκαλέσω αὐτόν καί εἶπας, τίς θέλεις ποιήσω σοι; Ὁ δέ εἶπε˙ ραββουνί, ἵνα ἀναβλέψω». Εὐθέως ἡ ἀγαθότης σου (σελ. 316) εἶπεν˙ ἀνάβλεψον καί ἀνέβλεψε, καί εἶδε τά ἴχνη σου καί ἠκολούθησέ σοι.

Κἀγώ θέλω ἀνακράξαι καί ἐπιτιμᾷ μοι ὁ ἀεί θέλων σκοτίσαι τούς ὀφθαλμούς τῶν βλεπόντων. Εἰ θέλει ἡ ἀγαθότης σου προσκαλέσασθαι καί ἐμέ καί εἰπεῖν˙ τί θέλεις ποιήσω σοι; κράξω κἀγώ κατ᾿ αὐτόν˙ Κύριε ἵνα ἀνοιγῶσι μου οἱ ὀφθαλμοί. Καί γάρ ὁ λεπρός εἰ ἠδύνατο ἑαυτόν καθαρίσαι, οὐκ ἄν ἔκραξε, Κύριε, ἐάν θέλῃς δύνασί με καθαρίσαι, ἀλλ᾿ ἐκαθάριζεν ἑαυτόν. Κἀγώ κατ᾿ αὐτόν κράζω˙ δός κἀμοί τήν αὐτήν ἁγίαν φωνήν, «θέλω, καθαρίσθητι» καί εὐθέως ἀπέρχεται ἀπ᾿ ἐμοῦ ἡ λέπρα˙ καί ἀναβλέψας καί καθαρισθείς, τότε κατανοήσω τά ἴχνη σου, τοῦ βαδίσαι κατ᾿ ὄπισθέν σου˙ ὅτι σύ εἶ ἡ ὁδός τῶν πεπλανημένων.

Καί τόν πατέρα παρακαλῶ˙ ναί, Πάτερ, δεήθητι τοῦ Δεσπότου ἡμῶν Χριστοῦ, ἵνα ἀνοίξῃ μου τούς ἀδελφούς, ὅτι σέ ἔχω τόν χειραγωγόν τόν προσάγοντά με τῷ Δεσπότῃ Ἰησοῦ, ὅτι αὐτῷ, ἐστιν ἡ δόξα σύν τῷ Πατρί καί τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρνβ"

Ἀπόκρισις.

Καί νῦν καιρός ἐστιν εὐπρόσδεκτος τοῦ μελωδῆσαι τόν τοῦ Εὐαγγελίου λόγον˙ «ὅτι οὐ χρείαν ἔχουσιν οἱ ὑγιαίνοντες ἰατροῦ, ἀλλ᾿ οἱ κακῶς ἔχοντες». Εἰ οὖν ὁ κακῶς ἔχων προσέλθῃ τῷ ἰατρῷ, χρή αὐτόν φυλάξαι τά ὑπό τοῦ ἰατροῦ προστασσόμενα, κατά τόν εἰπόντα˙ «πιστεύειν δεῖ τόν πρσερχόμενον Θεῷ ὅτι ἔστι καί τοῖς ἐκζητοῦσιν αὐτόν μισθαποδότης γίνεται. Πιστός γάρ ἐστιν ὁ εἰπών, ὅτι δώσω αὐτοῖς ἐν τῷ νῦν αἰῶνι ἑκατονταπλασίονα, καί ἐν τῷ μέλλοντι ζωήν αἰώνιον». Οἱ τοίνυν προσερχόμενοι τῷ μεγάλῳ ἡμῶν ἰατρῷ, φωτίζονται ὑπ᾿ αὐτοῦ, καί ἰατρεύει αὐτῶν ὅλα τά νοητά πάθη.

(σελ. 318) Μή καυχησώμεθα οὖν λέγοντες ὅτι πιστοί ἐσμεν, ἐπεί κρινώμεθα ὡς ὑποκριταί καί ἄπιστοι ἄνθρωποι˙ ἐκ γάρ τῶν φαινομένων φανεροῦται ἡ μή φανερουμένη πίστις, ἡ ἐν ἀποκρύφοις οἰκοῦσα τῆς καρδίας. Εἰ πιστεύομεν τῷ σωτῆρι Χριστῷ λέγοντι, ὅτι κατά τήν πίστιν σου γενηθήτω σοι, εἰπάτω καί νῦν πρός τήν ἐνοικοῦσαν ἐν τῷ σώματι ἡμῶν ψυχήν˙ ὅτι θάρσει θύγατερ ἡ πίστις σου σέσωκέ σε. Ὥστε οὖν οὐ τό εἰπεῖν καί ἀπαγγέλλειν ἐν τῷ στόματι, αὕτη ἐστίν ἡμῶν ἡ πίστις, ἀλλά ἡ τελεία ἡμῶν πίστις ἀπό τῆς ἰατρείας φανεροῦται. Εἰ οὖν ἐπίστευσας καί ἐθεραπεύθης, βάδιζε καί μή προσκόψῃς˙ ἐθεραπεύθης, μή χωλαίνῃς˙ ἐθεραπεύθης, δεῖξον ὅτι συνεστάλη σου ἡ ρύσις τοῦ αἵματος. Κἄν ἔχῃς ταῦτα ἄνθρωπε, ἐγγύς εἶ τοῦ ἀκοῦσαι τοῦ Σωτῆρος λέγοντος πρός τήν καθαρωτάτην σου ψυχήν, καί ὡραιοτάτην˙ «ὅλη καλή ἡ πλησίον μου, καί μῶμος οὐκ ἔστιν ἐν σοί». Καί πάλιν τοῦ Ἀποστόλου λέγοντος˙ «μή ἔχουσα σπίλον ἤ ρυτίδα, ἤ τι τῶν τοιούτων».

Ἤνοικται οὖν ἡμῖν ἡ θύρα καί ἥπλωται ἡ ὁδός ἡ ἀπάγουσα εἰς τήν ζωήν˙ καί ὅτι διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν καί καρτερήσωμεν ἐν τῷ πρακτικῷ τοῦ κόπου ἡμῶν. Ἀληθῶς γάρ οὐκ ἄξια τά παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρός τήν μέλλουσαν δόξαν ἀποκαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς. Καί οὐκ ἔστιν ἄδικος ὁ Θεός ἐπιλαθέσθαι τοιούτων κόπων, ἐάν ἕως τέλους κρατήσωμεν ὑπακοήν. Φησί γάρ˙ «ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται», ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ. Ἀμήν.

ρνγ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα, ὡς ἐν προσευχῇ περί τῶν ρυπαρῶν λογισμῶν καί τῆς ἀναστάσεως.

Ἡ ζωή καί ἡ ἀνάστασις ἐπίσκεψαι ἡμᾶς, ὅτι σόν πλάσμα ἐσμέν, καί καθάρισον ἡμᾶς ἀπό τοῦ λεγεῶνος τοῦ κακοῦ, Ἅγιε, ὅτι ἐσπλαγχνίσθης εἰς τό πλάσμα σου καί ἐξέβαλες τόν λεγεῶνα καί ἐζήτησαν οἱ δαίμονες εἰσελθεῖν εἰς τούς χοίρους. Ἆρά γε εἰς τούς ἀλόγους χοίρους, ἤ εἰς ἐμέ τόν λογικόν, ὅτι ὑπεδεξάμην αὐτούς, καί ἦλθον κατά τῶν κρημνῶν εἰς τήν θάλασσαν καί τύπτουσί με τά κύματα καί οὐ γινώσκω; Νῦν δέ νύσσει μέ τις ἔσωθεν διεγεῖραι τόν κυβερνήτην, ὅπως ἐπιδώσῃ μοι χεῖρα καί ἀνασπάσῃ με τοῦ βυθοῦ, ὡς ἐποίησε τῷ Πέτρῳ, καί εἴπῃ πρός ἐμέ˙ «εἰς τί ἐδίστασας ὀλιγόπιστε»;

(σελ. 320) Καί ἐπειδή ἐπηγγείλω μοι διά τοῦ θεράποντός σου Βαρσανουφίου εἰς τάς ἀποκρίσεις αὐτοῦ θεῖναι ἡμᾶς εἰς μίαν θήκην, ἆρα ὁμοῦ ἀνιστάμεθα; Φοβοῦμαι γάρ τόν εἰπόντα «δύο ἔσονται ἐν τῷ ἀγρῷ ὁ εἷς παραλαμβάνεται καί ὁ εἷς ἀφίεται˙ δύο ἔσονται ἐν τῷ μύλωνι, μία παραλαμβάνεται καί μία ἀφίεται». Καί ἐπειδή ἀπό κτίσεως κόσμου κοιμῶνται οἱ ἄνθρωποι καί εὑρίσκονται πολλάκις τά σώματα τῶν ἁγίων καί τῶν ἁμαρτωλῶν ὁμοῦ εἰς ἕν μνῆμα, ἆρά γε καί ἐν τῇ ἀναστάσει ὁμοῦ ἀναστήσονται, ὅτε ἔρχονται οἱ ἐκλεκτοί σου Ἄγγελοι ἀναστῆσαι τούς δικαίους πάντας ἤ οὔ; Ἀλλά μόνοι οἱ ἐκλεκτοί; Καί διά τοῦτο φοβούμενος ἐγώ παρακαλῶ διά τοῦ θεράποντός σου, ἵνα ὡς ἔδειξας ὅτι εἰς μίαν θήκην κοιμώμεθα, οὕτω δείξεις ὅτι καί ὁμοῦ ἀναστήσεις ἡμᾶς.

Καί τόν πατέρα μου Βαρσανούφιον παρακαλῶ, ὅτι ἐλάβομεν ἀρούρας θερίσαι ἐγώ καί αὐτός˙ καί ἐγώ ἠσθένησα καί οὐ δύναμαι θερίσαι, ἵνα ἀγωνίσηται αὐτός ὡς δυνατός τοῦ προσενεγκεῖν σοι τῷ Δεσπότῃ καί ὑπέρ ἐμοῦ δράγματα δικαιοσύνης. Καί γάρ εἰς τούς ἀρχαίους πατέρας εἴδομεν τοιοῦτον ὑπόδειγμα, ὅτι ἐξῆλθον τρεῖς θερίσαι, καί ὁ εἷς κατ᾿ ἐμέ ἠσθένησε καί ὑπέστρεψεν εἰς τήν κέλλαν αὐτοῦ καί αὐτοί ἠνδρίσαντο καί ἔλαβον τό θέρος. Ὅτε δέ ἐπλήρωσαν τό θέρος καί ἦλθον εἰς τούς οἴκους αὑτῶν, ἐβιάσαντο αὐτόν λαβεῖν τόν μισθόν. Ὁ δέ ἀντέλεγε˙ μισθόν ποῖον, ὅν οὐκ ἐκοπίασα; Ἀλλ᾿ ὑμεῖς ἐκοπιάσατε. Καί ἐπειδή ἐδικάσαντο μετ᾿ αὐτοῦ, ἵνα λάβῃ τόν μισθόν, προετίμησαν αὐτόν οἱ Πατέρες ἵνα λάβῃ˙ καί ἐμακαρίσθη αὐτῶν ἡ δίκη.

Σύ οὖν, Δέσποτα Χριστέ ὁ Θεός, κύρωσόν μου τήν δέησιν ταύτην. Ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρνδ"

Ἀπόκρισις

Ὡς ἄνθρωπος οἰκοδεσπότης προΐστησιν ἑαυτοῦ πιστούς οἰκονόμους δούς αὐτοῖς καί τά κλεῖθρα καί τά ὑπάρχοντα αὑτοῦ καί τήν οἰκετείαν, καί ἐκ τοῦ πιστοῦ οἰκονόμου ἐστί τό πῶς κοιμηθῆναι, καί τό πῶς τραφῆναι, καί τό πῶς τιμηθῆναι ἐκ τοῦ ἰδίου Δεσπότου, καί μετά τίνος διάγειν, ἤ μετά μεθυόντων ἤ μετά σεμνῶς βιούντων, καί ᾧ μέν κεῖται ταλανισμός, ᾧ δέ μακαρισμός. Οὕτω καί ὁ Θεός ἡμῶν προέστησεν ἑαυτῷ πιστούς ἀνθρώπους οἰκονόμους, (σελ. 322) καί τά κλεῖθρα αὑτοῦ ἔδωκεν τοῦ κλεῖσαι καί ἀνοῖξαι, τοῦτ᾿ ἔστι τό αὐτεξούσιον. Τό δέ εἶναι πιστούς, διότι βαπτίζονται πάντες οἱ χριστιανοί˙ τό δέ καλῶς οἰκονομεῖν τά πιστευθέντα αὐτοῖς, δηλονότι τά ἔργα τοῦ βαπτίσματος, διά τήν αὐτῶν σωτηρίαν. Ἐάν οὖν μετατραπῇ τις αὐτῶν ταύτης τῆς εὐθείας ὁδοῦ, γίνεται μετά τῶν μεθυόντων τό μέρος αὐτοῦ, τῶν μεθυσκομένων τῷ οἴνῳ τῆς ἀνομίας. Ὁ τοιοῦτος χοῖρός ἐστι λογικός, καί οἴδατε τί παθαίνει ἐρχομένου τοῦ δεσπότου. Ἐάν δέ καλῶς οἰκονομήσῃ τά παραδοθέντα αὐτῷ, τόν παρά τοῦ δεσπότου μακαρισμόν ἴσασι πάντες˙ φησί γάρ «εἰς πᾶσαν τήν γῆν ἐξῆλθεν ὁ φθόγγος αὐτῶν, καί εἰς τά πέρατα τῆς οἰκουμένης τά ρήματα αὐτῶν».

Περί δέ τῆς ἀναστάσεως, ἅλων ἐστίν ὁ αἰών οὗτος, καί ὁμοῦ τά ζιζάνια μετά τοῦ σίτου εἰσίν. Ἀναστάσεως οὖν γενομένης, ἡ εὐαγγελική φωνή διδάσκει ἡμᾶς, ὅτι μεμιγμένοι ἐγείρονται, τῷ εἰπεῖν, καί ἀφορίζει αὐτούς ἀπ᾿ ἀλλήλων, ὥσπερ ὁ ποιμήν ἀφορίζει τά πρόβατα ἀπό τῶν ἐριφίων. Τά δέ περί τῶν δύο γυναικῶν καί δύο ἀνδρῶν, περί συντελείας εἶπε, περί πίστεως καί ἀπιστίας˙ ὅτι ὕστερον μία ἀναλαμβάνεται, καί εἰς μίαν στήκει ὁ ἄνθρωπος.

Τό δέ περί τοῦ θερισμοῦ τῶν ἀδελφῶν, ἐξ ἀμφοτέρων συνέστη τό ἀγαθόν˙ αὐτός μέν ὁ ἀσθενήσας εἶχε τήν προαίρεσιν τοῦ ἐργάσασθαι, ἀλλ᾿ ἐκώλυσεν αὐτόν ἡ ἀσθένεια˙ αὐτοί δέ εἶχον, ὅτι διά τῶν εὐχῶν τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ ἀσθενοῦντος ἐνεδυνάμωσε αὐτούς ὁ Κύριος καί τούς ἀμφοτέρους κατέλαβεν ἡ τοῦ ἁγίου Πνεύματος χάρις.

Καθώς οὖν ὁ Κύριος εἶπε πρός τούς Ἀποστόλους, (σελ. 324) «μή χαίρετε ὅτι ὑποτάσσεται ὑμῖν τά δαιμόνια, ἀλλά χαίρετε ὅτι τά ὀνόματα ὑμῶν ἐγράφη ἐν τοῖς οὐρανοῖς», οὕτω καί ἡμεῖς, μή ζητῶμεν ἄν πάντες ἐγειρώμεθα, ἀλλά ἀκοῦσαι «δεὐτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός μου, κληρονομήσατε τήν ἡτοιμασμένην ὑμῶν βασιλείαν ἀπό καταβολῆς κόσμου» καί τό εἶναι ὁμοῦ σύν τῷ Ἰησοῦ ὡς ἔφησε τῷ Πατρί. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρνε"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα ὡς ἐν προσευχῇ.

Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ ἰατρός τῶν τετραυματισμένων ψυχων, εὐχάς σοι προσφέρομεν ἐκ τῶν ἁγίων σου λόγων, ἅς πρόσδεξαι διά τοῦ θεράποντός σου. Αὐτός γάρ εἶπας, Ἅγιε˙ «οὐ χρείαν ἔχουσιν οἱ ὑγιαίνοντες ἰατροῦ, ἀλλ᾿ οἱ κακῶς ἔχοντες». Ἐμνημόνευσε δέ περί τοῦτου καί ὁ θεράπων σου Παῦλος˙ «ἵνα μή τό χωλόν ἐκτραπῇ, ἰαθῇ δέ μᾶλλον».

Εἶπας, ἅγιε, εἰς μίαν ἀπόκρισιν τούτων, εἰ ὑγίανας, διά τί χωλαίνεις; Ὁ ὑγιάνας οὐ χωλαίνει, ἀλλ᾿ ὀρθῶς περιπατεῖ. Ἐγώ ἐπειδή χωλός εἰμι καί τετραυματισμένος, διά τοῦτο βοῶ, ἵνα ἐπισκέψῃ κἀμέ ὡς ἐπισκέψω καί τόν κατερχόμενον εἰς Ἱεριχώ καί ἐμπεσόντα εἰς τούς λῃστάς. Καί γάρ ἐγώ τοῖς αὐτοῖς λῃσταῖς περιέπεσον καί ἐτραυματίσθην, ἵνα καταδήσῃς καί τά ἐμά τραύματα καί ἐπιβιβάσῃς ἐπί τό ἅγιόν σου κτῆνος, τοῦτ᾿ ἔστι τήν πίστιν τήν ἀγαθήν καί εἰσβιβάσῃς με ἐπί τό ἅγιόν σου πανδοχεῖον˙ καί ἐπιμελήσῃ μου ὅπου ἐπιμελῆ πάντων τῶν καταπονουμένων.

Δέσποτα, ἡ αἱμορροοῦσα γυνή ὄπισθέν σου προσῆλθε καί ἀψαμένη τῶν ἱματίων σου ἐσώθη˙ ἐγώ δέ καθ᾿ ἑκάστην ἐκ τῶν ἁγίων σου μελῶν λαμβάνω τήν ἰατρείαν, τοῦτ᾿ ἔστι τοῦ ἁγίου σώματος καί αἵματος, καί τό ὕδωρ τό ἐξελθόν ἐκ τῆς πλευρᾶς σου καί ἀκμήν τό πάθος μου βρύει.

Ἐπειδή εἶπας, ἅγιε, ὁ προσερχόμενος τῷ ἰατρῷ καί θέλων θεραπευθῆναι τά προσταχθέντα παρά τοῦ ἰατροῦ ποιήσει, ἀπόστειλόν μοι δέσποτα ὅσα θέλεις φάρμακα, καυτῆρας, μαλάγματα˙ μόνον παῦσόν μου τήν ὄζουσαν ρεῦσιν, τοῦτ᾿ ἔστι τόν ἀκάθαρτον λογισμόν. Καί ἐπειδή εἶπας κύριε, ὅτι ἡ θύρα ἠνέωκται, ἀλλ᾿ οἱ κύνες πάντοθεν τηροῦσι καί οὐκ ἐῶσι προσεγγίσαι τῇ θύρᾳ, (σελ. 326) ὁ ἀγαθός οἰκοδεσπότης βλέπων μήκοθεν τόν πτωχόν ἐρχόμενον καί ὀχλούμενον ὑπό τῶν κοινῶν, πέμπει τόν θυρωρόν, ἵνα ἀποδιώξῃ τούς κύνας καί προσεγγίσῃ ὁ πτωχός καί λάβῃ τήν ἐλεημοσύνην παρά τῆς ἀγαθότητος.

Πάτερ, ὁ ἐγράψας ἡμῖν, ἐτῶν ἑβδομάδα μίαν ὁ ζήσας, ἰδεῖν ἔχει ἅ οὐκ ἐγένετο ἀπό καταβολῆς κόσμου. Καί τί ποιοῦμεν ἡμεῖς οἱ νεώτεροι; Πῶς ἔχομεν σωθῆναι; Δεήθητι τοῦ Κυρίου, ἵνα δείξῃ ἡμῖν τά ὄρη ἐκεῖνα τά ἅγια, ὅπου εἶπε φυγεῖν καί σωθῆναι, ποῖά εἰσι; Νοητά εἰσι, ἤ τά φαινόμενα ταῦτα ὄρη, ἵνα γνῶμεν καί ἡμεῖς καί ὅταν ἔλθῃ ἡ ὥρα, φύγωμεν ἐκεῖ καί σωθῶμεν˙ ἐν ὀνόματι Πατρός καί Υἱοῦ καί ἁγίου Πνεύματος εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρνς"

Ἀπόκρισις τοῦ μεγάλου Γέροντος.

Ἀδελφέ, κατανοήσωμεν τί λέγομεν, καί βλέπομεν ὅτι ἀπό τῶν λόγων ἡμῶν τόν ἔλεγχον ἔχομεν˙ὁ γάρ προσερχόμενος τῷ ἰατρῷ, ἐάν μή εὐτακτήσῃ, κατά τήν ἐπιταγήν τοῦ ἰατροῦ, ἀπαλλαγῆναι τοῦ πάθους οὐ δύναται. Καί ἐπειδή εἶπας περί τοῦ δέξασθαι καί ἄλλα ἰάματα καί φάρμακα, θαυμάζω σου τήν ἀγάπην, πῶς οὐ κατανοεῖς τήν πάντεχνον σοφίαν τοῦ μεγάλου ἡμῶν ἰατροῦ, πῶς ἔκοψε παντός ἀνθρώπου ζητοῦντος ἀφορμήν˙ καί γάρ ἐξαπλώσας τάς ἰατρικάς αὑτοῦ βίβλους παντί ἀνθρώπῳ θέλοντι ἐγκύψαι τοῦ σωθῆναι, ἀναπαλογήτους ἀνέδειξεν. Ὅπου γάρ καί γυναῖκες μελῳδοῦσι πάντοτε τό «ἐγώ εἰμι σκώληξ καί οὐκ ἄνθρωπος, ὄνειδος ἀνθρώπων, καί ἐξουθένημα λαοῦ», τί ἄν ποιήσειαν οἱ ἄνδρες; Οὐχ ὡς βδελυσσόμενος τάς γυναῖκας λέγω˙ μή γένοιτο! Οὐ γάρ προσετάγημεν τοῦτο, ἀλλ᾿ ὅτι ἀπ᾿ ἀρχῆς αὗται τῆς παραβάσεως ἐγένοντο αἴτιαι, καί οὐκ ἐξέωσεν αὐτάς τῆς θείας διδασκαλίας ὁ Θεός. Εἰ οὖν ἀρέσκει ἡμῖν τοῦτο τό φάρμακον, διατί ἀποβάλλομεν αὐτό; Κἄν χλευαζόμενοι νομίζωμεν ὅτι οὐκ ἀποβάλλομεν αὐτό, ἀλλ᾿ ὅτι ἔχομεν˙ οὐκοῦν σχήματι λέγομεν καί οὐ πράττομεν˙ καί γάρ ἀληθές ἐστιν. Ἐάν γάρ ψηλαφήσωμεν (σελ. 328) ἡμῶν τόν ἔσω ἄνθρωπον, ἀληθῶς εὑρίσκομεν, ὅτι οὔτε ἔλεγχον, οὔτε ὕβριν, οὔτε ἐξουδένωσιν καί ὄνειδος βαστάζομεν. Καί ἐξ οὗ ἔχεις σήμερον λογισμοῦ, ἐν ᾧ ἐπείρασά σε ποτέ, ἔστι τό μαθεῖν σε. Καί γάρ μετά τό πρᾶγμα μετενόεις ὅτι οὐκ ἔμαθες ὅτι δοκιμάσαι θέλων τήν σήν ἀγάπην, ἐκεῖνα ἅ νομίζω ὅτι οὐ μικρῶς ὠφελήθη σου ἡ ἀγάπη ἀπό τούτου. Ὁ Κύριος ἡμῶν τέλειός ἐστι, καί τούς αὐτοῦ πάντας θέλει τελείους εἶναι˙ φησί γάρ «γίνεσθε τέλειοι ὑμεῖς ὡς ὁ Πατήρ ἡμῶν ὁ οὐράνιος τέλειός ἐστιν». Ὁ βαστάζων οὖν τούς καυτῆρας τούτους σώζεται˙ «ὁ γάρ ἔχων εἰς τούς μυκτῆρας τήν ἰδίαν δυσωδίαν, οὐκ ὀσφραίνεται ἄλλης, ἐάν σταθῇ ἐπάνω τῶν θνησιμαίων ὅλων». Καί ὁ ἀπό τῶν ληστῶν συληθείς μεταδοῦναί τι ἄλλοις οὐκ ἔχει.

Βλέπε δέ, ἀγαπητέ, ὅτι ὅσοι ἄν ἀργίᾳ κρατοίμεθα, παντελῶς ἀμεριμνῆσαι οὐ θέλομεν, τοῦ ἔχειν ἑαυτούς ὡς ἐσμέν, γῆν καί κονίαν. Καί ἐγηράσαμεν τρέφοντες παρ᾿ ἡμῖν τήν κενοδοξίαν. Τό γάρ ἔχειν ἡμᾶς, ὅτι τό ἔργον ἡμῶν ἀρέσκει Θεῷ καί οἰκοδομεῖ τό κάθισμα ἡμῶν πάντας, καί ἀπηλλάγημεν τοῦ κρίναι καί κατακρίναι, ἐσχάτη κενοδοξία ἐστί καί οὐδέν ἄλλο. Εἰ οὖν τάς ἰάσεις καί τά μαλάγματα ἔδωκεν ἡμῖν ὁ μέγας ἡμῶν καί οὐράνιος ἰατρός, παρά τίνος εὑρίσκεται ἡ αἰτία τῆς ἡμῶν ἀπωλείας, εἰ μή ἀπό τῆς ἀσθενείας τῆς ἡμῶν προαιρέσεως; Πρό πάντων ἔδωκεν ἡμῖν τήν ταπείνωσιν, ἐξορίζουσαν πᾶσαν ὑπερηφανίαν καί πᾶν ὕψωμα ἐπαιρόμενον κατά τῆς γνώσεως τῆς δόξης τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Ὑπακοήν, σβεννύουσαν ὅλα τά πεπυρωμένα βέλη τοῦ ἐχθροῦ, τό κόψαι ἐν πᾶσι τό θέλημα τῷ πλησίον, καί τοῦτο γεννᾷ τό ἀτάραχον ἐν τῇ καρδίᾳ καί τήν φαιδροτέραν καί ἱλαροτέραν τῆς ὄψεως κατάστασιν καί τήν τοῦ βλέμματος εὐστάθειαν. Τό δέ μέγα μάλαγμα τό σφίγγον πάντα τά μέλη καί θεραπεῦον πᾶσαν νόσον καί πᾶσαν μαλακίαν, ἔδωκεν ἡμῖν τήν ἀγάπην τήν κατ᾿ αὐτόν˙ αὐτός γάρ τύπος ἡμῶν γέγονε. Φησί γάρ «ἐταπείνωσεν ἑαυτόν, ὑπήκοος οὐ μόνον γενόμενος, ἀλλά καί μέχρι θανάτου. Καί τιθείς ὑπέρ ἡμῶν τήν ἑαυτοῦ ψυχήν, ἐδίδαξεν ἡμᾶς λέγων˙ ἀγαπήσατε ἀλλήλους, καθώς ἐγώ ἠγάπησα ὑμᾶς˙ καί ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι μαθηταί μου ἐστέ, ὅταν ἀγάπην ἔχητε μετ᾿ ἀλλήλων».

Εἰ θέλεις οὖν μή χωλαίνειν, λάβε τήν ράβδον τοῦ σταυροῦ, (σελ. 330) καί στηρίζεις ἐπ᾿ αὐτῆς τάς χεῖράς σου καί ἀποθνῄσκεις καί οὐκ ἔτι χωλαίνεις, ὁ γάρ νεκρός οὐδέποτε χωλαίνει. Κἄν ἔχῃς τήν ράβδον ταύτην, οὐ χρεία τοῦ θυρωροῦ˙ τῇ ράβδῳ γάρ ταύτῃ διώκεις οὐ μόνον τά κυνάρια, ἀλλά καί τόν ἀρχηγόν τῶν θηρίων, τόν ὠρυόμενον λέοντα. Καί ὁ Ἰακώβ εἶπεν˙ ὅτι «ἐν τῇ ράβδῳ μου διέβην τόν ποταμόν». Καί πάλιν, ἐπ᾿ ἄκρῳ αὐτῆς προσεκύνησε˙ καί Μωςῆς τῇ ράβδῳ ἐποίησε τά σημεῖα. Καί ὁ ταύτην ἡλούμενος, ἀπαλλάττεται πάντως τῆς ρεούσης ὑγρότητος˙ ὁ γάρ ἀποθανών ἀποθνῄσκει τῇ ἁμαρτίᾳ. Καί τί ἡ μετά ταῦτα προσδοκωμένη ἐλπίς, ἀλλ᾿ ἤ τριήμερος ἀνάστασις; Ἀρκεῖ γάρ τῷ σταυρουμένῳ συνεγερθῆναι τῷ Ἰησοῦ.

Περί δέ τῆς ἑβδομάδος διάφοροι θλίψεις καί κινήσεις ἔσονται.

Περί δέ ὧν εἶπας ὀρέων, νοήσωμεν τήν ἁγίαν Μαρίαν τήν Θεοτόκον καί τούς καθεξῆς ἁγίους, τούς ἐν τοῖς καιροῖς ἐκείνοις εὑρισκομένους, ἔχοντας ἀσφαλῶς τήν τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ σφραγίδα˙ αὐτός γάρ δι᾿ αὐτούς πολλούς σώζει.

Ὅτι αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρνζ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν Γέροντα.

Τριάς ἀχώριστος, μή χωρίζου ἡμῶν. «Ἐκ στόματος νηπίων καί θηλαζόντων κατηρτίσω αἶνον».

Πάτερ, καλός ἀληθῶς μαθητής εἶ τοῦ ἀληθινοῦ ἰατροῦ˙ ἔδωκας ἡμῖν φάρμακα καί ἀντίδοτα˙ ὁ δέ πρῶτος καυτήρ μεγάλως ἔνυξε τήν καρδίαν μου καί οὐ δύναμαι φέρειν τάς ὀδύνας. Ἔγραψας γάρ ἡμῖν ᾄδειν «σκώληξ εἰμί καί οὐκ ἄνθρωπος». Καί ἀληθῶς ᾄδω καί προσκυνῶ καί δοξολογῶ, καί ὑπερυψῶ εἰς τούς αἰῶνας. Ἀλλ᾿ οὐ θαρρῶ εἰπεῖν ὅτι σκώληξ εἰμί καί οὐκ ἄνθρωπος˙ ἄνθρωπος γάρ εἰμι τετρωμένος ὑπό τοῦ φθαρτοῦ σκώληκος˙ τί δέ ἐστιν ἡ δύναμις τούτου τοῦ σκώληκος τοῦ ἀφθάρτου;

Οὗτος ὁ σκώληξ δι᾿ ἐμέ ἦλθεν, ἵνα ρύσηταί με τούτου τοῦ σκώληκος τοῦ φθαρτοῦ, τοῦ διαφθείραντος τό γένος τῶν ἀνθρώπων. Ἐπειδή δέ ὁ φθαρτός οὗτος σκώληξ, ὁ φθείρων καί φθειρόμενος καταδύνει εἰς τά τραύματα καί ἐργάζεται σῆψιν καί ὀζομενίαν, ἦλθεν ὁ ἄφθαρτος σκώληξ, περί οὗ εἴρηται˙ (σελ. 332) «σκώληξ εἰμί καί οὐκ ἄνθρωπος». Καί ὥσπερ οὗτος ὁ σκώληξ ἐνδύνει εἰς τά τραύματα, οὕτω καί ὁ ἄφθαρτος σκώληξ καταδύει εἰς τά κατώτατα τῆς γῆς, καί ἐκεῖθεν εἴρηκας διαφθείρειν πᾶσαν ἀκαθαρσίαν τοῦ παλαιοῦ σκώληκος˙ καί οὕτω πάντας καθαρίσας ἀνήγαγε, καί αὐτός ἔμεινε ἄφθαρτος. Οὗτος ὁ σκώληξ ἐστίν ὁ τόν Ἰώβ καθαρίσας ἀπό τοῦ φθαρτοῦ σκώληκος καί εἰπών αὐτῷ˙ «ἀνάστα ζῶσαι ὥσπερ ἀνήρ τήν ὀσφύν σου». Οὗτος ὁ σκώληξ καί τόν δράκοντα εἵλκυσεν τῷ ἀγκίστρῳ κρεμάμενος ἐπί τοῦ ξύλου˙ τούτῳ τῷ σκώληκι τά πάντα ὑπετάγη, ἐκτός τοῦ ὑποτάξαντος αὐτῷ τά πάντα˙ «πάντα γάρ ὑπέταξεν ὑποκάτω τῶν ποδῶν αὐτοῦ».

Ὁ φθαρτός σκώληξ τά πάντα διαφθείρει. Καί οὐκ ἔνι τίποτε ἐπί τῆς γῆς, οὔτε ξύλα, οὔτε βρώματα, οὔτε γῆ, οὔτε σάρξ, ὅπερ οὐκ ἀναλίσκει, ἐκτός τοῦ ἅλατος καί τοῦ ἐλαίου. Τί δέ ἐστι τό ἅλας καί τό ἔλαιον, ἀλλ᾿ ἤ ὁ Πατήρ ὁ ὑποτάξας αὐτῷ τά πάντα, ὁ καί τήν κτίσιν αὑτοῦ ἁλίσας τῷ ἐλέει αὑτοῦ, ὁ καί τοῖς Ἀποστόλοις δούς ἅλας, ἵνα ἁλίσωσι τόν κόσμον ἀπό τῆς δυσωδίας τῶν εἰδώλων καί ἔλθωσιν ἐπί τήν εὐωδίαν τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ ἡμῶν; Ἀμήν.

Τί δέ ἐστιν ἡ δύναμις τοῦ σινάπεως, ὅτι αὐτῷ παρείκασε τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν καί οὐχί τῷ ἐλαίᾳ ἤ τῷ φοίνικι, ἤ τινι τῶν μεγάλων δένδρων, ἀλλά τῷ εὐτελεῖ; Ἐπειδή δριμύτατόν ἐστι καί στύφει ἡμῶν τάς καρδίας; Ναί, Πάτερ, δεήθητι τοῦ Κυρίου ὅπως δείξῃ ἡμῖν τό μυστήριον τούτου τοῦ σκώληκος καί σινάπεως˙ ὅπως καί ἡμεῖς δοξάσωμεν τόν Πατέρα καί τόν Υἱόν, σύν ἁγίῳ Πνεύματι εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Πάτερ, ἐπειδή ὑπέμνησάς με τά ἀρχαῖα, κἀγώ οὐκ ἔλαβον, ἀλά μνημονεύω ἐκεῖνα, ἅ οὐκ ἐποίησεν ὁ ἐχθρός, ἀλλ᾿ ὅτι ἐμάνη, ἐπειδή εἶδε γενόμενον καρπόν εἰς τόν τόπον τοῦτον. Ἀλλ᾿ ἡ ὑπομονή σου καί ἡ φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ, οὐκ ἀφῆκε τό θέλημα αὐτοῦ τό μιαρόν γενέσθαι, ἀλλ᾿ ἐσμέν ἕως τοῦ νῦν δοξάζοντες τόν Θεόν.

Καί ἐπειδή εἶπάς μοι, ὅτι ὕστερον μετανοεῖς μετά τό πρᾶξαι, εἴθε καί ὕστερον, ἵνα μή παντελῶς ἐναπομείνω. Καί ἐπειδή εἶπάς μοι ὅτι ὁ ἐμπεσών εἰς τούς λῃστάς καί συληθείς, οὔκ ἔχει ἄλλῳ μεταδοῦναι, διά τοῦτο δέομαι λιμώττων, ἵνα ἐπιρρήψητέ μοι οἱ ἔχοντες τά ψιχία ὑμῶν, ὅπως κἀγώ λάβω τροφήν ὡς ὁ κύων ὑπό κάτω τῆς τραπέζης ὑμῶν τῶν ἐχόντων.

Καί ἐπειδή εἶπας˙ συνεγήρασέ σοι ἡ ὑερηφανία καί ἡ εἰρωνεία, εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἵνα ἀπέλθῃ ἀπ᾿ ἐμοῦ.

ρνη"

Ἀπόκρισις Βαρσανουφίου.

Προεφώνησεν ὁ Δαβίδ λέγων «προσώζεσαι καί ἐσάπησαν οἱ μώλωπές μου ἀπό προσώπου τῆς ἀφροσύνης μου». Ὥστε οὖν ἡ ἀφροσύνη ἐνθήκη ὅλων τῶν κακῶν ἐστιν. Ἀφροσύνη γάρ ἐγέννησε παρακοήν˙ παρακοή δέ τραῦμα˙ καί μετά τό τραῦμα ἡ αὐτή ἀφροσύνη ἔτεκε τήν ἀμέλειαν, καί ἡ ἀμέλεια τήν σῆψιν καί τήν ὀζομενίαν κατειργάσατο, καί ἐσκωληκίασεν ἡ σάρξ ἡ ταλαίπωρος καί διεφθάρη. Διαφθαρεῖσα οὖν ἐρρίφη εἰς τήν θάλασσαν καί βρῶσις ἐγένετο τῷ μεγάλῳ ἰχθύϊ καί ἐνῳκίσθη εἰς τά ἔντερα αὐτοῦ, ἕως οὗ ἦλθεν ὁ ἐπουράνιος σκώληξ καί ἡλωθείς ἐν τῷ ἀγκίστρῳ τοῦ σταυροῦ, ἐχαλάσθη εἰς τά ἔντερα τοῦ μεγάλου ἰχθῦος, καί ἀνήνεγκε διά τοῦ στόματος αὐτοῦ ἥν κατέπιε βρῶσιν σύν τοῖς ἐγκάτοις. Καί λαβών τήν σάρκα ἐνέχρισεν ἐλαίῳ καί ἔμιξεν ὕδατο καί ὤπτησε πυρί˙ φησί γάρ «αὐτός ὑμῶν βαπτίσει ἐν Πνεύματι ἁγίῳ καί πυρί». Καί ἐψώμισεν ἄρτῳ, καί εὔφρανεν οἴνῳ, καί ἤρτυσεν ἅλατι, καί ἤλλαξε τῆς φθορᾶς. Καί πρός τούτοις προσέθηκεν αὐτοῖς σίνιπι συστέλλον πᾶσαν φθοράν, καί στύφον τούς τοῦ δράκοντος μυκτῆρας πρός τό μηδέ ὀσφραίνεσθαι αὐτῆς δυνηθῆναι˙ καί ταράσσον αὐτοῦ τούς ὀφθαλμούς πρός τό μή ἐπιβλέψαι πρός τήν τελειότητα τῆς ταπεινώσεως αὐτῆς.

Εἰδότες οὖν ταῦτα πάντα, μή παρίδωμεν τήν νουθεσίαν αὐτοῦ, ἵνα μή πληρωθῇ καί εἰς ἡμᾶς, ὅτι «εἰ τό ἅλας μωρανθῇ, ἐν τίνι ἁλισθήσεται»; Καί τί ἐστιν ἡ στέρησις τούτων, ἀλλ᾿ ἤ εἶπεν ἄφρων ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ οὐκ ἔστι Θεός;

Εἰ οὖν τι τῶν ἀρχαίων οὐκ ἔλαθες, καί τά ἔσχατα οἶδας, ἄκουσον τοῦ εἰπόντος ὅτι «ὁ γινώσκων τό θέλημα τοῦ Δεσπότου καί μή ποιῶν, δαρήσεται πολλάς». (σελ. 336) Εἰ οὖν γινώσκοντες λέγομεν καί ἀμελοῦμεν, οὐ μακράν ἡμῶν ἀπέχει τό οὐαί τῶν ἁμαρτανόντων ἐν γνώσει. Εἰ δέ ἔχωμεν ὅτι γῆ καί σποδός ἐσμεν, κατά τόν Ἀβραάμ καί τόν Ἰώβ, εἰς τόν αἰῶνα οὐ συλούμεθα, ἀλλ᾿ ἀεί ἔχομεν τό δοῦναι καί ἄλλοις, οὐ χρυσίον, οὐκ ἀργύριον, ἀλλά τύπου ταπεινώσεως καί ὑπομονῆς καί τῆς εἰς Θεόν ἀγάπης.

Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρνθ"

Ὁ αὐτός μεταλαμβάνων ἄρτου, ἠρώτησε τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα περί διαίτης.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, χαίροις ἐν Κυρίῳ. Παρακάλεσον τόν Θεόν δοῦναί μοι ὑπομονήν τελείαν˙ ἄρχομαι τοῦ πράγματος καί οὐκ ἄγω εἰς τέλος, ἀλλ᾿ εὐθύς παρασαλεύομαι τῆς διαγωγῆς. Καί ἐπιποθῶ ἀρχήν βαλεῖν καί ἐλθεῖν εἰς τέλος, ἀκούων τοῦ Ἀποστόλου λέγοντος περί τῆς ἀρχῆς καί τοῦ τέλους ὅτι «ὁ ἐναρξάμενος ἐν ὑμῖν ἔργου ἀγαθοῦ, αὐτός καί ἐπιτελέσει, ἕως τῆς ἡμέρας τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ».

Κἄν δέ ἐγώ ὁ ἐλεεινός οὐδέν ποιῶ ἀρέσκον τῷ Θεῷ, διά τήν σοῦ κέλευσιν παρέχω γνώμην ὡς ἀδελφῷ. Λάμβανε τέσσαρα λαΐτινα, εἰ δύναται, εἰς τήν ἑβδομάδα˙ καί κατά Κυριακήν διά τήν τοῦ σώματος ἀσθένειαν ἤ ροφήν ἤ ἐκζεστά. Καί ὡς ὑπολαμβάνω, καλῶς λαμβάνεις αὐτά. Εἰ δέ ἐν ἀφροσύνῃ λαλῶ, οὐκ οἶδα˙ ὅς γάρ ἑαυτόν οὐ κυβερνᾷ, πῶς δύναται κυβερνῆσαι ἄλλους; Συγχώρησόν μοι, ἀδελφέ, ὅτι ἐγώ ὤφειλον παρακαλέσαι σε διατάξασθαί μοι, ἀλλ᾿ ἀκμήν οὐκ ἀφῆκέ με ἡ ὑπερηφανία, ἥτις ρίζα πάντων τῶν κακῶν ἐστιν.

Εὖξαι ἀδελφέ ἵνα παρέλθωμεν τό προκείμενον ἡμῖν πέραμα˙ γέμει γάρ τῶν κλυδώνων καί κινδύνων, καί ὡς ἀνόητος γελῶ καί ἀδιαφορῶ. Ἀλλ᾿ ὅμως οὐ κόπτω τήν ἐλπίδα˙ ἐλεήμονα γάρ Δεσπότην ἔχω καί εὔσπλαγχνον. Δός μοι οὖν χεῖρα σήν διά τήν ἀγάπην, καί ἕλκε με πρός αὐτόν, καί διά σοῦ σώζει με τόν ἐλεεινόν.

Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρξ"

Ὁ αὐτός μή χρησάμενος τῇ ρηθείςῃ αὐτῷ διαίτῃ παρά τοῦ Γέροντος, ἠρώτησεν αὐτόν ἐκ δευτέρου τά αὐτά˙ ὁ δέ ἀπεκρίνατο οὕτως.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, ἐπειδή εὗρες με κελευόμενον ὑπό τῆς σῆς ἀγάπης, τάχα διά τοῦτο ἀκυροῖς μου τούς λόγους; Καί τοῦτο οὐκ ἀπό σοῦ, ἀλλ᾿ ἡ αἰτία ὅλη παρ᾿ ἐμοῦ ἐστιν, ὅτι λόγοι μου ἄκαρποί εἰσιν. Οὐκ εἰσί γάρ ἀπό πράξεων ἱδρώτων, διά τοῦτο οὐδέ δύναμιν ἔχουσι. Τόν Θεόν παροργίζει ὁ ἐρωτῶν καί παρακούων. Ἕως σήμερον οὐκ ἔγνωμεν τάς τέχνας τῶν δαιμόνων˙ ἀκαταπαύστως κηρύττει ὁ Ἀπόστολος λέγων˙ «οὐ γάρ αὐτοῦ τά νοήματα ἀγνοοῦμεν».

Θάρσει, ἀδελφέ μου, εἰ μή ὅτι ὁμόψυχόν μου ἔχω σε διά τήν κατά Χριστόν ἀγάπην, δοῦναι σοι ἀπόκρισιν οὐκ εἶχον. Καθώς γάρ καί προεῖπον, τοῦ μέτρου τούτου οὐκ εἰμί. Ἀλλ᾿ ἐπειδή ἐκόλλησέ με ὁ Θεός τῇ σῇ ἀγάπῃ, πάλιν ἐν ἀφροσύνῃ λαλῶ, κάτεχε τά τέσσαρα λαΐτινα εἰς τήν ἑβδομάδα ὡς εἶπόν σοι, καί κατά Κυριακήν ἤ ροφήν ἤ ἐκζεστά διά τήν ἀσθένειαν. Μή ἔχε δέ ἐν τῇ καρδίᾳ σου, ὅτι ἐντολήν σοι δέδωκα˙ οὐκ ἔστιν ἐντολή ἀλλά γνώμη ἀδελφοῦ.

Ἤνοικται τό στάδιον, δράμωμεν ἵνα καταλάβωμεν˙ ἐσμέν γάρ φθαρτοί ἄνθρωποι καί μικροχρόνιοι ἐπί τῆς γῆς, ἵνα εὕρωμεν ἔλεος ἐν τῇ ὥρᾳ ἐκείνη τῇ φοβερᾷ καί φρικτῇ, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρξα"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, ἐμφαίνουσα τήν δύναμιν τῆς ἐρωτήσεως.

(σελ. 340)

Αδελφέ, τί ἔχω εἰπεῖν πρός ταῦτα, ὁ μηδέν παντελῶς ποιήσας; Εἰ δέ καί σύ λέγεις ὅτι ἐποίησας καί ποιεῖς, ἐγώ δέ οὐδέποτε μέμνημαι ἐμαυτόν, εἰ μή πάντοτε παροργίζοντα τόν Θεόν ἐν τοῖς ἔργοις μου. Δι᾿ ἔργα οὖν τίποτε οὐ προσδοκῶ, διά δέ τήν φιλανθρωπίαν αὐτοῦ ἐλπίζω ὅτι σώζομαι˙ ἀπέθανε γάρ ἁμαρτωλούς σῶσαι. Κάθημαι οὖν ἐπί τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ ἕως ἔλθῃ ἀφ᾿ ἑαυτοῦ καί εἴπῃ μοι «τί θέλεις ποιήσω σοι»; ἵνα εἴπω κἀγώ μετ᾿ ἐκείνου, «Κύριε, ἵνα ἀναβλέψω». Εἰ εἶχον γάρ καί ἐργα, φοβούμενος τήν κατάκρισιν τοῦ Φαρισαίου, οὐκ ἐτόλμων λαλῆσαι. Ἀλλ᾿ ὅμως λέγω σοι, ἀδελφέ, ὅτι ὅλη μου ἡ ζωή καί ἡ ἐλπίς εἰς αὐτόν κρέμαται˙ καί παρακαλῶ νυχθημερόν καθαρισθῆναι ἀπό τῶν φανερῶν καί κεκρυμμένων παθῶν.

Τί οὖν ἔχω εἰπεῖν περί κατορθωμάτων, ἀκούων ὅτι «πᾶν στόμα φραγήσεται, καί τά λοιπά», καί πάλιν, «ὁ καυχώμενος ἐν Κυρίῳ καυχάσθω»; Μακάριος δέ ὁ καθαρισθείς ἀπό τῆς ὀργῆς καί τῶν λοιπῶν παθῶν, καί φυλάξας τάς ἐντολάς πάσας καί λέγων, ὅτι «ἀχρεῖός εἰμι δοῦλος». Εἰ δέ ποιοῦμεν ἕν κατόρθωμα καί δι᾿ ἄλλο ἀπόλλομεν αὐτό, τί ὠφέλησεν ἡμᾶς τό καθ᾿ ἡμέραν οἰκοδομεῖν καί καθαιρεῖν; Εἴ τις καταφρονεῖ τῆς δόξης καί ἀτιμίας, ὁ τοιοῦτος δύναται σωθῆναι, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, αὐτῷ ἡ δόξα. Ἀμήν.

ρξβ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν

Πάτερ, εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ ὅτι κοπιῶ. Πρό τοῦ με λαβεῖν λόγον πρός σέ κἄν εἴ τι δήποτε ἐδόκουν ποιεῖν, τό κατ᾿ ἐμέ ἀκόπως ἐποίουν. Ἐξ ὅτου δέ ἐπέδωκάς μοι λόγον κοπιῶ καί εἰς ἀσθένειαν. Καί πρό τούτου καί περί τοῦ λόγου τούτου ἔγραψά σοι, καί αὐτός ἐλογίσω με ὑψηλοφρονοῦντα, καί περί Φαρισαίου ἔπεμψάς μοι λόγον. Κἀγώ Πάτερ οὐκ εἶπον σοι ὑψηλοφρονῶν, ἀλλά ἀπό ἀνάγκης. Δέομαί σου, ποίησον εὐχήν, ἵνα ἀποκαλύψῃ σοι ὁ Κύριος τί ἐστιν ἐν ἐμοί.

(σελ. 342) Ἀπόκρισις τοῦ μεγάλου Γέροντος.

Ἀδελφέ, ἡ θεία Γραφή λέγει˙ «πάντα μετά βουλῆς ποίει, καί ἄνευ βουλῆς μηδέν ποιήσῃς». Ὅτε οὐ μετά βουλῆς, ἀλλ᾿ ἀπό θελήματος ἰδίου ἐποίεις, οὐκ ἐκοπίας τῷ νῷ˙ καί γάρ οὐδείς ὁ μή χρῄζων συμβούλου, εἰ μή μόνος ὁ τήν σοφίαν κτίσας Θεός. Ὅτε δέ κατά Θεόν ἐζήτησας κόψαι τό ἴδιον θέλημα, ἐλθεῖν δέ εἰς ταπείνωσιν καί λαβεῖν τόν ἐλάχιστόν σου ἀδελφόν σύμβουλον, παρώξυνας τόν μισόκαλον δαίμονα εἰς φθόνον, τόν ἀεί φθόνον ἔχοντα πρός πάντας. Βλέπεις στρεβλότητα διαβολικήν; Ἀπ᾿ ἐμαυτοῦ οὐ διεταξάμην σοι τίποτε, καί ᾐτήσω με καί συνεβούλευσά σοι ὡς ἀδελφῷ˙ καί ἀκούσας ἀφῆκας, καί προσθήκην ἐποίησας. Κἀγώ σοι εἶπον τό τοῦ Φαρισαίου˙ καί γάρ κἀκεῖνος καυχώμενος ἔλεγεν ἅ ἔλεγε. Καί σύ ἐζήτησας πληροφορίαν, καί αὕτη οὐδέν ἄλλο ἐστί, εἰ μή ὑψηλοφροσύνη.

Πρόσχες καί βλέπεις μετά ἀκριβείας, πῶς ὅτε βάλλεις ἀρχήν, εὐθύς φέρει σοι πρόφασιν καί λύεις αὐτήν, καί πάλιν βάλλεις καί εὐθέως λύεις καί οὐ μνημονεύεις, ὅτι «ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται˙ καί ὁ ἐναρξάμενος ἐν ὑμῖν ἔργου ἀγαθοῦ, αὐτός ἐπιτελέσει ἄχρι τῆς ἡμέρας τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ». Εἰ ἀναπαύει σε τό ὑπό σαυτοῦ ποιεῖν καθώς ἐποίεις, ἐγώ οὐ λυποῦμαι, οὔτε γάρ Ἀββᾶς τινος θέλω γενέσθαι, οὔτε διδάσκαλος. Ἔχω γάρ τόν ἐλέγχοντά με Ἀπόστολον λέγοντα˙ «ὁ διδάσκων ἕτερον σεαυτόν οὐ διδάσκεις»;

(σελ. 344) Ἀδελφέ, τῶν σωζομένων ἐστί τό ἐντῆξαι τήν ψυχήν ὡς ἀράχνην. Λοιπόν ὑπομονῆς πολλῆς χρεία, ἕως οὗ διά θλίψεων πολλῶν εἰσέλθωμεν εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. Ἀμήν.

Συγχώρησόν μοι, ἀδελφέ, καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.

ρξγ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Ὁ ζητήσας τό πεπλανημένον πρόβατον, Ἰησοῦ, δίδαξον καί ἡμᾶς πῶς νά ζητήσωμεν τόν ποιμένα. Πάτερ, ἕνα λόγον θέλω ἐρωτῆσαι. Ἐπειδή γέγραπται «ζητήσατε τόν Κύριον καί κραταιώθητε, ζητήσατε τό πρόσωπον αὐτοῦ διά παντός», πῶς δύναται ἁμαρτωλός ἄνθρωπος ζητῆσαι τόν Κύριον διά παντός; Δίδαξον ἡμᾶς τόν λόγον τοῦτον διά τόν σοφίσαντά σε, ἵνα καί ἡμεῖς διά παντός ζητήσωμεν τό πρόσωπον τοῦ Κυρίου, ὅτι αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Ἀπόκρισις.

Ἀδελφέ Εὐθύμιε, δέομαι τῆς ἀγάπης σου συγκοπίασόν μου τῇ δεήσει πρός τόν φιλάνθρωπον Θεόν. Καί γάρ ἡ ἀγάπη σου ᾔτησέ με γράψαι σοι πῶς νά ζητήσωμεν τόν ποιμένα. Καί ἀπό πρώτης ἡμέρας ἕως ἄρτι δέομαι τοῦ Θεοῦ περί τῆς αἰτήσεώς σου καί λέγει μοι˙ καθάρισόν σου τήν καρδίαν ἀπό τῶν λογισμῶν τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου καί χαρίζομαί σοι τά αἰτήματά σου. Τά γάρ ἐμά δωρήματα, ἐν τοῖς καθαροῖς χωροῦνται καί δωροῦνται. Ὅσον δέ κινεῖται ἡ καρδία σου ἀπό τῆς ὀργῆς καί μνησικακίας καί τῶν ὁμοίων παθῶν τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, ἐκεῖ οὐκ εἰσελεύσεται σοφία. Εἰ ἐπιποθεῖς τά ἐμά χαρίσματα, τά σκεύη τοῦ ἀλλοτρίου ἔκβαλε ἀπό σοῦ καί τά ἐμά ἀφ᾿ ἑαυτῶν ἔρχονται εἰς σέ. Μή οὐκ ἤκουσας «οὐ δύναται δοῦλος δυσί κυρίοις δουλεύειν»; Ἐάν οὖν ἐμοί, οὐ τῷ διαβόλῳ˙ ἐάν δέ τῷ διαβόλῳ, ἐμοί οὐδέποτε. (σελ. 346) Εἴ τις οὖν θέλει καταξιωθῆναι τῶν ἐμῶν χαρισμάτων, τά ἴχνη μου κατανοήσει˙ ὅτι ὡς πρόβατον ἄκακον ἐδεξάμην ὅλα τά πάθη, μή ἀντιλέξας ἔν τινι. Καί ὑμῖν εἶπον ἔχειν ἀκεραιότητα ὡς αἱ περιστεραί καί ἀντί τούτων ἔχετε ἀγριότητα τῶν παθῶν. «Βλέπετε μή εἴπω ὑμῖν˙ πορεύεσθε τῷ φωτί τοῦ πυρός ὑμῶν».

Ταῦτα οὖν ἀκούσας, ἐν πένθει εἰμί καί ὀδυρμῷ ἕως οὗ σπλαγχνισθῇ καί εἰς ἐμέ ἡ ἀγαθότης αὐτοῦ καί ἀπαλλάξει με τῶν δεινῶν παθῶν τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, τοῦ δέξασθαι πάντα τά ἐπερχόμενά μοι ἐν ὑπομονῇ πολλῇ. Οἶδας γάρ τί κατεργάζεται ἡ ὑπομονή˙ καί ὁ Ἀπόστολος ἐμνημόνευσε περί ταύτης΄

Εὖξαι οὖν, ἀδελφέ μου, ἵνα ἔλθῃ μοι. Καί διά τήν ἀγάπην ἔλεγξόν με εἴ τι παρέρχομαι, ἵνα διορθώσωμαι. Καί γάρ ἄφρων εἰμί, ἀλλά ἀγαπῶ τούς διδάσκοντας καί ἐλέγχοντάς με, εἰδώς ὅτι εἰς σωτηρίαν ψυχῆς ἔσται μοι αὐτῶν ἡ διδασκαλία. Ἔτι δεήθητι ἵνα φύγω ἀπό τῆς πτώσεως τοῦ δικαιώματος, ὅτι πάντα θλίβομαι. Καί συγχώρησόν μοι κατά πάντα, ὅτι εἰς κόπον σε βάλλω πάντοτε, ἀλλά πολύν μισθόν ἔχει τό πρᾶγμα, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν˙ ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρξδ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Πάτερ, τούς μέν ἐμούς κόπους, οὕς δίδωμί σοι εἰς σεαυτόν ὑπέγραψας. Καί τοῦτο οἱ σοφοί ποιοῦσιν, οὐ διά τό βαστάσαι τό βάρος τοῦ πλησίον καί μόνου, ἀλλά διά πολλούς εἰς ὠφέλειαν τῶν ψυχῶν ἡμῶν. Μάλιστα ὅτι ὡς πατήρ προτρέπεις ἡμᾶς εἰς ἐρώτησιν περί τῆς ὁδοῦ τῆς ζωῆς ἐν τῇ πολλῇ σου ζωῇ. Ἀλλά δέομαι ὅτι λιμένα καί καταφυγήν ἔπεμψέ σε ὁ Κύριος ἐμοί˙ ποίησον τό ἔλεος καί παρακάλεσον τόν Δεσπότην, ἵνα ποιήσῃ μετ᾿ ἐμοῦ τό ἔλεος καί φανερώσῃ μοι μικρόν τίποτε, ὅτι ὡς οὐκ οἶδα ἐμπίπτω. Καί φανέρωσόν μοι ὡς ἐφανέρωσας τό πρῶτον ἵνα μετανοήσω. Καί μετά τοῦτο δεῖξόν μοι ὁδόν πῶς ἵνα περιπατήσω, ὅτι ἀνεδέξω τήν ψυχήν μου.

(σελ. 348) Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, ὡς τῇ ἰδίᾳ μου ψυχῇ λαλῶ, ἔδησε γάρ ὁ Κύριος τήν ψυχήν σου ἐν τῇ ἐμῇ, λέγων, μή ἀποστῇς ἀπ᾿ αὐτοῦ˙ ἐπεί οὐκ ἦν ἐμόν διδάξαι σε, ἀλλά μαθεῖν παρά σοῦ. Φοβοῦμαι γάρ τόν λέγοντα, ὅτι «ὁ διδάσκων ἕτερον, σεαυτόν οὐ διδάσκεις»; Καί ἐπειδή λέγει ὅτι ἀρκεῖ σοφῷ τό νεῦμα, καί μᾶλλον οὐκ ἤρκησέ σοι, ἀλλά φανερῶς θέλεις ἀκοῦσαι˙ ἐάν πταίσῃ ἄφρων ἐν λόγῳ, συγγνώμην ἔχει παρά πάντων, ἄφρων γάρ ἐστι καί εἰ τι λαλεῖ οὐκ οἶδεν. Ἐάν δέ σοφός πταίσῃ, συγγνώμην οὐκ ἔχει˙ σοφός γάρ ἐστι καί ἐν τῇ γνώμῃ ἔπταισεν. Οὕτως οὖν ἐάν τις τῶν ἔξω ἀδελφῶν πταίσῃ ἐν λόγῳ συγγνώμην ἔχει, ὅτι μετά πάντων ἐστίν˙ ἐάν δέ ἡμεῖς οἱ νομιζόμενοι ἔγκλειστοι καί ἡσυχασταί καί παρά τοῖς ἀνθρώποις καλοί, ποίαν ἔχομεν συγγνώμην; Καί ἐπειδή γνῶναι θέλεις φανερῶς τό πρᾶγμα, λέγω, κάθῃ ἔσω ὡς νεκρωθείς τῷ κόσμῳ.

Πῶς ὅτε ἔρχῃ εἰς συντυχίαν ἀπό τῆς ἀγάπης καί τῆς χαρᾶς μετατρέπῃ εἰς παροξυσμόν καί μνησικακίαν καί μέμφῃ τόν πλησίον ἤ γάρ ἑαυτόν; (ἴσ. καί οὐχ ἑαυτόν;) καί οὐ λέγεις ὅτι ἐγώ εἰμι ὁ ἀνάξιος, ἀλλά καί ψηφίζεις σεαυτόν; Γινομένης γάρ προφάσεως λέγεις, εἰπέ ὅτι ἐγώ εἶπον, καί ἀκούουσιν ἡδέως. Τί ἔχεις σεαυτόν, ὅτι ἡδέως δέχονται τόν λόγον σου, ὡς Ἠλίαν τόν προφήτην; Μέμψαι σεαυτόν˙ καί πάντα τά γινόμενά σοι μάθε ὅτι ἐκτός τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ οὐ γίνονται, εἴτε ἀνάπαυσις πρός εὐχαριστίαν, εἴτε θλῖψις πρός ὑπομονήν. Ποῦ ἐστιν ὁ γεγραμμένος λόγος, ὅτι «ἀνέχεσθαι καί τοῦ δέροντος ἡμᾶς εἰς τήν ὄψιν» καί τά λοιπά; Διά τοῦτο μακράν ἐσμεν ἀπό τοῦ Θεοῦ.

Κἄν οὖν τήν ὁδόν θελήσῃς μαθεῖν αὕτη ἐστί, τό ἔχειν τόν δέροντα ὡς τόν θάλποντα˙ καί τόν ἀτιμάζοντα ὡς τόν δοξάζοντα˙ καί τόν ὑβρίζοντα ὡς τόν (σελ. 350) τιμῶντα˙ καί τόν θλίβοντα ὡς τόν ἀναπαύοντα. Κἄν κατά λήθην, ἤ κατά προαίρεσιν μή δώσωσί σοι τήν συνήθειαν, ἵνα μή θλιβῇς, ἀλλά μᾶλλον λέγε, ὅτι εἰ ἦν θέλημα Θεοῦ, εἶχον ἐλθεῖν. Καί ὅτε ἔρχωνται, ἵνα μετά ἱλαροῦ προσώπου δέξῃ χαίρων˙ (ἴσ. λέγων) ὅτι ἀνάξιον ὄντα ἠλέησέ με ὁ Κύριος, κατά τόν Δανιήλ, ὅς ὅτε ἐπεσκέψατο αὐτόν ὁ Κύριος, τοῦτο μόνον ἔλεγεν˙ «ἐμνήσθη γάρ μου ὁ Θεός», ἡγούμενος ἑαυτόν ἀνάξιον. Καί ἀπόθου τό δικαίωμα˙ ὅτι ἐάν εἴπῃς τίποτε, λέγεις˙ καλῶς εἶπον˙ καί ἐάν ἐπινοήσῃς, λέγεις˙ καλῶς ἐπενόησα. Καλῶς, καλῶς. Τοῦτο τό καλῶς διά τί οὐ νοοῦμεν ἐν τῷ μή θλῖψαί τινα μήτε ἐν λόγῳ μήτε ἐν ἔργῳ, καί ὁ Θεός συνέρχεται ἡμῖν κατά πάντα;

Ἐπύκτευες φανερῶσαι τόν λογισμόν τοῖς ἀδελφοῖς τοῦ πληρῶσαι το θέλημά σου, ὅτι ἐάν μή σήμερον γένηται τό ἔργον˙ καί ἔπληξας τόν λογισμόν τῶν νεωτέρων, λεγόντων, ὅτι τί εἰσιν ἄλλα ἡμέραι δύο, ὅτι οὐ βαστάζει ὁ γέρων; Εἰπέ μοι, τό ὄντως ἐγένετο ἔργον; Εἰς τούς οὐρανούς ἀνῆλθες; Ἀλλ᾿ ἁπλῶς ἔπληξες ἀκαίρως ἀπό τοῦ διαβόλου, ἀδελφέ.

Ἀπό τῆς ἄρτι ἀφήσωμεν τούς νεκρούς, θάψαι τούς ἑαυτῶν νεκρούς, καί εὐαγγελισώμεθα τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρξε"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα ὡς ἐν προσευχῇ.

Ζωή τῶν ἀπεγνωσμένων μή παρίδῃς με, ὅτι εἰς ἀπόγνωσιν κεῖμαι˙ ἡ δήλωσις τῶν λόγων σου φωτιεῖ καί συνετιεῖ νηπίους. Ἐδήλωσάς μοι, Ἅγιε, ὅτι καθάρισον σεαυτόν καί ἔκβαλε ἀπό σοῦ τόν παλαιόν ἄνθρωπον. Μή ὁ πηλός ἑαυτόν δύναται καθαρίσαι; Ἤ ἡ οἰκοδομή δύναται ἑαυτήν κοσμῆσαι, εἰ μή ὁ κτίσας αὐτήν κοσμήσῃ; Ἤ τό κεράμιον τό κτισθέν ὑπό τοῦ κεραμέως δύναται ἑαυτό ὀπτῆσαι, ἐάν μή ὁ πλάσας βάλῃ εἰς τό πῦρ, καί δοκιμάσῃ εἰ εὔχρηστόν ἐστι; Καί αὐτός, Ἅγιε, εἰ θέλεις σῶσαι τό πλάσμα σου, πέμψον τό θεῖον σου πῦρ, ἵνα ὀπτήσῃ τό (σελ. 352) κεράμιον τό ὑπό σοῦ πλασθέν, ἵνα δέξηται τό παρά σοῦ ἔλαιον, καί μή ρεύσῃ˙ ὅτι σοῦ ἐστιν ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, μή ἀναγκάσῃς με λαλῆσαι τόν θέλοντα ἡσυχίαν καί σιωπήν ἀσπάσασθαι. Τοίνυν στήριξον πρός Κύριον τήν καρδίαν σου, καί καρτέρησον μή σαλευόμενος. Καί γάρ ὁ φθονήσας τῷ Ἀδάμ ἀπ᾿ ἀρχῆς καί ἐκβαλών τοῦ παραδείσου, φθονεῖ εἰς τήν ἐν Χριστῷ ὁμόνοιαν ἡμῶν. Ἀλλ᾿ ὁ εἰπών ὅτι «ἐθεώρουν τόν σατανᾶν ὡς ἀστραπήν πεσόντα ἐκ τοῦ οὐρανοῦ», καταργήσαι αὐτόν ἀφ᾿ ἡμῶν, καί διαρρήξοι αὐτοῦ τά δίκτυα. Σύ οὖν μή τεχνασθῇς ἀπ᾿ αὐτοῦ ἔν τινι, τοῦ σαλευθῆναι ἀπό τοῦ τόπου σου˙ καί γάρ οὕτω καί τόν Μάλχον ἐτεχνάσατο. Πικραίνεται γάρ πρός ἡμᾶς τήν μέμψιν φέρωμεν διαπαντός, ὅτι αὕτη ἐστίν ἡ νίκη. Καί περί τοῦ ἐνθυμηθῆναι ἀπελθεῖν εἰς τήν ἔρημον, εἶπον οἱ Πατέρες ὅτι τρία κεφάλαιά εἰσι, καί εἴ τις αὐτά φυλάττει, δύναται οἰκῆσαι καί ἀναμέσον τῶν ἀνθρώπων, καί εἰς τάς ἐρήμους, καί ὅπου δ᾿ ἄν ᾖ. Τό μέμψασθαι ἑαυτόν, καί τό βαλεῖν ὀπίσω τό θέλημα, καί τό βαλεῖν ἑαυτόν ὑποκάτω πάσης κτίσεως˙ ἵνα ἀπ᾿ ἀλλήλων ἐστί, βλέπει γάρ ἀκριβῶς τήν γραφήν πληρουμένην εἰς ἡμᾶς, ὅτι «ἀδελφός ὑπ᾿ ἀδελφοῦ βοηθούμενος, ὡς πόλις ὀχυρά καί τετειχισμένη». Μή δώῃ αὐτῷ ὁ Κύριος πληρῶσαι τό ἴδιον θέλημα εἰς ἡμᾶς, ἀλλά συντρίψοι αὐτόν κατά τόν ἀληθῆ λόγον «ὑπό τούς πόδας ἡμῶν ἐν τάχει».

Σύ οὖν μή διστάσῃς, ἐλπίζω γάρ ὅτι εἰς μίαν θήκην βληθησόμεθα, ὡς ἤδη προεῖπόν σοι, ὁμοῦ εἰς δύο. Καί ὁ Θεός εἰς τοῦτο συνῆξεν ἡμᾶς, ὠφεληθῆναι ἀπ᾿ ἀλλήλων. Καί οὗτοι οἱ πειρασμοί τύποι γίνονται εἰς ὠφέλειαν καί στερέωσιν τῶν πολλῶν. Ἡσύχασον οὖν ἀδλεφέ καί εὖξαι, ἵνα περάσωμεν τό πέραμα τοῦτο, ἵνα μή ματαίως ἀναλώσωμεν ἡμῶν τάς ἡμέρας˙ καί γάρ ἤγγισεν ὁ καιρός καί μαίνεται ὁ ἐχθρός. Οὐκ ἐματαίωσεν οὖν ὁ Θεός τόν κόπον σου, μή γένοιτο! Ἀλλ᾿ αὐτός «ὁ θέλων πάντας ἀνθρώπους σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν», (σελ. 354) θέλει σε εἰσελθεῖν εἰς τελειότητα. Εἶπε γάρ τοῖς Ἀποστόλοις «τότε εἴπατε ὅτι ἀχρεῖοι δοῦλοί ἐσμεν». Καί οὕτως ἑαυτούς κρατήσωμεν, καί ποεῖ μεθ᾿ ἡμῶν τό ἔλεος, διά τό ὄνομα αὐτοῦ τό ἐπικληθέν ἐφ᾿ ἡμᾶς. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρξς"

Δυσπιστίας σπαρείσης ἐν τῷ λογισμῷ τοῦ ἐρωτῶντος Γέροντος εἰς τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα φθόνῳ τοῦ διαβόλου διά τήν ὠφέλειαν τῶν αὐτοῦ ἀποκρίσεων, ἐκεῖνος τά τῆς καρδίας αὐτοῦ γνούς, ἐδήλωσεν αὐτῷ ταῦτα.

Ἀπόκρισις

Πρῶτον καί πρό πάντων δοξάζω τήν ἁγίαν καί ὁμοούσιον Τριάδα λέγων˙ δόξα Πατρί καί Υἱῷ καί ἁγίῳ Πνεύματι, καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν. Οὐκ ἀκαίρως δέ προεσημειωσάμην ἐν τοῖς προοίμιοις τήν τοιαύτην δοξολογίαν, ἀλλά δεικνύων τῷ μισοκάλῳ δαίμονι ὅτι ἐν ταῖς παρ᾿ αὐτοῦ φαινομέναις φαντασίαις, οὐδέν φαίνεται τῆς τοιαύτης δοξολογίας, ἀλλά ταραχή καί λύπη καί ἀδημονία. Λοιπόν, ἀδελφέ, ἔλθωμεν εἰς τήν τοῦ Θεοῦ εὐχαριστίαν, ἐπί τῇ λυτρώσει τοῦ μεγάλου πειρασμοῦ τοῦ φθάσαντος ἡμᾶς ὡς ἀσυνέτους. Καί οὐκ ἀφῆκεν ἡ φιλανθρωπία αὐτοῦ ἀπολεσθῆναι ἡμᾶς εἰς τέλος˙ ἀεί γάρ ἀληθινός ὁ εἰπών˙ «ζῶ ἐγώ λέγει Κύριος, ὅτι οὐ θέλω τόν θάνατον τοῦ ἁμαρτωλοῦ, ὡς τό ἐπιστρέψαι καί ζῆν αὐτόν». Τοίνυν τῷ σώσαντι ἡμᾶς καί ἀεί σώζοντι, δώσωμεν τήν εὐχαριστίαν διαπαντός˙ ᾧ εὐχαριστοῦσιν Ἄγγελοι, δυνάμεις ὑπερκόσμιοι, στρατιαί ἐπουράνιοι, Χερουβίμ καί Σεραφείμ ταῖς εὐπρεπεστάταις φωναῖς, ἀκαταπαύστως καί ἀδιαλείπτως, ἀναβοῶντα καί κεκραγότα καί λέγοντα˙ Ἅγιος, Ἅγιος, Ἅγιος Κύριος Σαβαώθ, καί τά λοιπά.

Κατανοοῦντες οὖν καί ἡμεῖς, εὐχαριστήσωμεν αὐτῷ˙ ᾧ ὁ οὐρανός θρόνος καί ἡ γῆ ὑποπόδιον˙ ᾧ πᾶσα κτίσις δουλεύει. Καί ἀπό τῆς προτυπώσεως ταύτης τῆς Γραφῆς ἀρξώμεθα καί ἡμεῖς εὐχαριστήσωμεν τῷ Πατρί, ὅτι ἠλέησε τόν κόσμον καί οὐκ ἐφείσατο τοῦ πέμψαι τόν μονογενῆ Υἱόν Σωτῆρα καί Λυτρωτήν τῶν ἡμετέρων ψυχῶν. Εὐχαριστήσωμεν τῷ Υἱῷ, ὅτι ἐταπείνωσεν ἑαυτόν γενόμενος ὑπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δέ σταυροῦ, δι᾿ ἡμᾶς (σελ. 356) τούς ἀνθρώπους. Εὐχαριστήσωμεν τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, τῷ ζωοποιῷ, τῷ λαλήσαντι ἐν νόμῳ καί προφήταις καί διδασκάλοις˙ τῷ καταδείξαντι Πέτρον μετανοήσαντα, καί κελεύσαντι αὐτόν ἀπελθεῖν εἰς Κορνήλιον καί δοξάσαντι αὐτόν καί δόντι ἐξουσίαν ἐγείρειν νεκρούς, ὡς καί τήν Ταβιθᾶ. Τῷ ἀεί προλαμβάνοντι καί συντρίβοντι τάς παγίδας τοῦ ἐχθροῦ ἀπό τῶν ἐπικαλουμένων αὐτό, κατά τήν τοῦ Δαβίδ προφητείαν, λέγοντος˙ «ἡ παγίς συνετρίβη, καί ἡμεῖς ἐρρύσθημεν˙ ἡ βοήθεια ἡμῶν ἐν ὀνόματι Κυρίου τοῦ ποιήσαντος τόν οὐρανόν καί τήν γῆν».

Ἰδού οὖν ἠλέησεν ἡμᾶς καί ἰάσατο ἡμᾶς ἀπό τηλικαύτης ἀρρωστίας. Ἀκούσωμεν αὐτοῦ λέγοντος˙ «ἰδού ὑγιής γέγονας, μηκέτι ἁμάρτανε, ἵνα μή χείρονα πάθῃς». Ἔλθωμεν ἐν πᾶσιν εἰς ταπείνωσιν˙ ὁ γάρ ταπεινός χαμαί κεῖται˙ καί ὁ κείμενος χαμαί ποῦ ἔχει πεσεῖν; Δῆλον δέ ὅτι ὁ ἐν τῷ ὕψει, εὐχερῶς πίπτει. Εἰ ἀπεστράφημεν οὖν καί διωρθώθημεν, οὐκ ἀφ᾿ ἡμῶν τοῦτο˙ Θεοῦ τό δῶρον. «Κύριος γάρ φησιν ἀνορθοῖ κατερραγμένους καί σοφοῖ τυφλούς» καί τά λοιπά.

Τό δέ γράψαι μοι τό «τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπό τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ;» – μεγάλου μέτρου ὁ λόγος. Ἰδού γάρ παραμικρόν ἐκόψαμεν τό σχοινίον τῆς ἀγάπης, τοῦ ἀποθανεῖν καί ἀποστῆναι τοῦ πλοιαρίου τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλ᾿ ἵνα μή ἀπολύσω τήν σφραγίδα καί φλυαρήσω πολλά, καλῶς ἔχει˙ νύσσει γάρ μέ τις λέγων˙ «ὅπου σοφοί, μή σοφίζου»˙ καταπαύσω λοιπόν τόν λόγον.

Ὡς ἀγαπητῷ γνησίῳ ἔγραψα˙ ταῦτα δέ ποιῶν, φθάνεις τήν ὁδόν τήν ἀπάγουσαν εἰς τήν αἰώνιον ζωήν, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, μεθ᾿ οὗ τῷ Πατρί σύν ἁγίῳ Πνεύματι δόξα, τιμή, κράτος εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρξζ"

Ταῦτα δεξάμενος ὁ Γέρων εἰς πένθος καί δάκρυα ἐπί πολλάς ἡμέρας ἑαυτόν ἔδωκε˙ καί γράφει αὐτῷ ὁ μέγας Γέρων παραμυθούμενος αὐτόν οὕτως.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, ὅσα παρῆλθε, βάλωμεν εἰς τά ὀπίσω, κατά τόν ἀποστολικόν λόγον λέγοντα˙ «τά ἀρχαῖα παρῆλθεν, ἰδού γέγονε καινά». Ζεύξωμεν ἑαυτούς ὁμοθυμαδόν ἐν τῷ χρηστῷ ζυγῷ τοῦ Χριστοῦ καί στερεώσωμεν ἑαυτούς εἰς τήν τοῦ Χριστοῦ ἀγάπην. Φησί γάρ «ὁ Θεός ἀγάπη ἐστί». Εἴ τις οὖν ἑαυτόν λέγει ἔχειν τήν ἀγάπην, μή ἐχέτω τίποτε μισούμενον ἀπό τοῦ Χριστοῦ. Σπουδάσωμεν οὖν καθαρίσαι τήν καρδίαν ἡμῶν ἀπό τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου τῶν παθῶν, ὧν μισεῖ ὁ Θεός, ὅτι ναοί αὐτοῦ ἐσμεν καί ἐν ναῷ μεμιασμένῳ πάθεσιν, οὐ κατοικεῖ τό Θεῖον. Εἰσέλθωμεν οὖν καί ποιήσωμεν τήν μικράν ἡμῶν ἡσυχίαν˙ τό ἱκανόν γάρ ἐγένετο. Καί δεηθῶμεν, ἵνα κατά τό αὐτοῦ θέλημα εἴη ὁ ἡσύχιος ἡμῶν βίος, δοξάζοντες τήν ἄχραντον καί ἁγίαν Τριάδα.

Εἴσβα οὖν κἀμέ παράθου τῷ Θεῷ, καί μή ὀχλήσῃς ἐν τοῖς νῦν τοῦ ἐρωτῆσαί με ἤ γράψαι˙ ἀσχολοῦμαι γάρ τέως.

Τόν ἀνάλαβον ἔπεμψα διά τήν κέλευσίν σου, εἰδώς ὅτι οὐδέν εἰμι, εἰ ή γῆ καί σποδός. Οὐχ ὡς οὖν ἱκανός ἔπεμψα, εἰμί γάρ ἀκάθαρτος καί χρεώστης ἐν πᾶσιν, ἀλλ᾿ ἵνα μή ἀθετήσω τήν λέγουσαν ἐντολήν, «ὅτι παντί τῷ αἰτοῦντί σε δίδου»˙ καί διά τήν ἀγάπην τήν ἐν Χριστῷ ἔπεμψα. Λαβών οὖν εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ. Καί εὖξαι ἵνα μή εἰς κενόν εἴη ἡμῶν ὁ κόπος, ἀλλ᾿ ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ς» ΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΡΡΩΣΤΟ ΓΕΡΟΝΤΑ ΑΝΔΡΕΑ

(ρξη» – ροθ»)

ρξη"

Γέρων τις ἀσθενής Ἀνδρέας ὀνόματι ἡσυχάζων ἐν τῷ κοινοβίῳ, ἀνήγγειλε τῷ αὐτῷ μεγάλῳ Γέροντι τινά τῶν αὑτοῦ κρυφίων, ἅμα καί εὐχαριστῶν αὐτῷ, ὅτι ἠξιώθη πλησίον αὐτοῦ οἰκῆσαι˙ καί περί ἀσθενείας σωματικῆς.

Ἀπόκρισις

Εἰ ἀληθῶς πιστεύεις, ὅτι ἀκριβῶς ἤνεγκέ σε ὁ Θεός ὧδε, πίστευσον αὐτῷ τήν φροντίδα σου, ρίπτων ἐπ᾿ αὐτόν πᾶσαν σου τήν μέριμναν˙ καί αὐτός οἰκονομεῖ τά κατά σέ ὡς θέλει. Εἰ δέ διστάζεις περί οἱουδήποτε πράγματος, ἤ περί σωματικῆς ἀσθενείας, ἤ περί ψυχικῶν παθῶν, ὀφείλεις φροντίσαι καί περί πάντων ὡς οἶδας. Ἡ γάρ διψυχία, ὅταν ὅλα τις ἀφῇ τῷ Θεῷ, ἐάν θλιβῇ μικρόν, ἀεί λέγει, εἰ τάχα ἐποίησα φροντίδα τοῦ σώματος, οὐκ εἶχον θλιβῆναι οὕτως. Ἕως θανάτου οὖν ὁ δούς ἑαυτόν τῷ Θεῷ ἐξ ὅλης καρδίας, ὀφείλει παραδοῦναι ἑαυτόν αὐτῷ˙ περισσότερον γάρ ἡμῶν οἶδε τό συμφέρον ἡμῖν ψυχῇ τε καί σώματι. Καί ὅσον ἀφῇ σε θλιβῆναι ἐν τῷ σώματι, τοσοῦτον κουφισμόν ποιεῖ τῶν ἡμαρτημένων σοι. Οὐδέν οὖν ἀπαιτεῖ σε ὁ Θεός, εἰ μή εὐχαριστίαν καί ὑπομονήν καί δέησιν περί συγχωρήσεως ἁμαρτημάτων.

(σελ. 364) Βλέπε δέ οἷός εἰμι ὑπερήφανος, ὅτι χλευαζόμενος ὑπό τῶν δαιμόνων καί νομίζων ἔχειν ἀγάπην κατά Θεόν, ἡττῶμαι εἰπεῖν σοι˙ βαστάζω τό ἥμισυ τοῦ φορτίου σου νῦν. Καί ἐπί τό ἔμπροσθεν, ὁ Θεός ἔχει πάλιν βοηθῆσαι. Ὡς παραφρονῶν ἐλάλησα. Οἶδα γάρ ἐμαυτόν ἀσθενῆ καί ἀδύνατον καί γυμνόν ἀπό παντός ἔργου ἀγαθοῦ. Ἀλλ᾿ ὅμως ἡ ἀναισχυντία μου οὐκ ἀφίησί με ἀπελπίσαι˙ ἔχω γάρ Δεσπότην εὔσπλαγχνον, ἐλεήμονα καί φιλάνθρωπον, καί ἐκτείνοντα χεῖρα ἁμαρτωλῷ, ἕως ὑστέρας ἀναπνοῆς.

Αὐτῷ κολλήθητι, καί αὐτός περί παντός πράγματος ποιεῖ ὑπέρ ὅ αἰτοῦμεν, ἤ νοοῦμεν. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας.

Συγχώρησον, ἀδελφέ, καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.

ρξθ"

Ταῦτα ἀκούσας παρ᾿ αὐτοῦ ὅτι τό ἥμισυ βαστάζω τοῦ φορτίου σου, λυπηθεῖς ὅτι μή τελείως ἐπηγγείλατο αὐτῷ τήν ἄφεσιν, ἐκ δευτέρου παρεκάλεσεν ἱκετεύων αὐτόν καί δυσωπῶν ὥστε τελείαν αὐτῷ ταύτην παρασχεῖν διά τοῦ Χριστοῦ.

Ἀπόκρισις

Θαυμάζω σου τήν ἀγάπην, ἀδελφέ, πῶς οὐ κατανοεῖς τά πράγματα τῆς κατά Θεόν ἀγάπης. Ἐν πρώτῃ μέν τάξει ὁ Θεός οἶδεν, ὅτι ἐμαυτόν ἔχω γῆν καί σποδόν, καί μηδέν ὄντα ὅλως. Ἀλλ᾿ εἴ τι ὑπέρ τά μέτρα μου λαλῶ τινι ἤ ὑπέρ τήν ἐμήν δύναμιν, κινούμενος ὑπό τῆς τοῦ Χριστοῦ ἀγάπης λαλῶ, γινώσκων ὡς εἶπον ἐμαυτόν μηδέν ὄντα, καί ἀχρεῖον δοῦλον. Ἐπειδή οὖν οὐκ ἐνόησας τί εἶπόν σοι συγκοινωνόν ἐποίησά σε˙ εἶπον σοι γάρ ὅτι βαστάζω τό ἥμισυ τῶν σῶν ἁμαρτιῶν˙ καί οὐκ εἶπόν σοι τό τρίτον βαστάζω καί ἀφῆκά σε περισσότερόν μου βαστάζοντα καί βαρούμενον. Καί πάλιν ἐξορίζων τήν φιλαυτίαν εἶπον, ὅ εἶπον. Καί οὐκ εἶπόν σοι τό δίμοιρον, δεικνύων ἐμαυτόν δυνατώτερόν σου˙ κενοδοξία γάρ ἦν ὁ τρόπος. Καί οὐκ εἶπόν σοι τό ὅλον βαστάζω˙ τῶν γάρ τελείων ἐστί τοῦτο τῶν γενομένων ἀδελφῶν τοῦ Χριστοῦ, τοῦ θήσαντος ὑπέρ ἡμῶν τήν ἑαυτοῦ ψυχήν, καί ἀγαπήσαντος τούς ἀγαπήσαντας ἡμᾶς ἐν τελείᾳ ἀγάπη ποιεῖν τοῦτο. Καί πάλιν ἀλλότριόν σε ἐποίουν τῆς πνευματικῆς ἐργασίας, εἰ μή οὕτως εἶπον. (σελ. 367) Οὐ κενοδοξῶ οὖν ἐπιγράφων ἐμαυτῷ τό πᾶν˙ οὐδέ φθονῶ σοι συγκοινωνόν σε ποιήσας τῆς καλῆς ἐπιστροφῆς. Εἰ ἀδελφοί ἐσμεν, τήν τοῦ Πατρός ἡμῶν οὐσίαν ἐξίσου μερίσωμεν καί οὐχ εὑρίσκεται ἐν τῷ μέσῳ ἀδικία. Εἰ δέ θέλεις τό πᾶν ἐπ᾿ ἐμέ ρίψαι, διά τήν ὑπακοήν, καί τοῦτο καταδέχομαι.

Συγχώρησον ὅτι ἡ πολλή ἀγάπη εἰς φλυαρίαν με φέρει˙ ὅμως ἔστω εἰς εὐφροσύνην, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν˙ ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρο"

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα

Αἴτησις περί τοῦ εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ καί διά τήν ἐπικειμένην αὐτῷ ἀσθένειαν.

Ἀπόκρισις τοῦ μεγάλου Γέροντος.

Ἡ Γραφή λέγει «διήλθομεν διά πυρός καί ὕδατος καί ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν». Δεῖ τούς θέλοντας ἀρέσαι Θεῷ διελθεῖν δι᾿ ὀλίγων θλίψεων. Πῶς τούς ἁγίους Μάρτυρας μακαρίσωμεν διά τά παθήματα, ἅ διά Θεόν ὑπέμειναν, εἰ πυρετόν οὐ δυνάμεθα βαστᾶσαι; Εἰπέ τῇ ψυχῇ τῇ θλιβομένη˙ οὐ συμφέρει σοι πυρετός περισσότερον τῆς γεέννης; Μή ὀλιγωρήσωμεν ἐν τῇ ἀσθενείᾳ, ὅτι ὁ Ἀπόστολος εἶπεν «ὅταν ἀσθενῶ, τότε δυνατός εἰμι». Βλέπετε ὅτι καρδίας καί νεφρούς ἐτάζει ὁ Θεός.

Ὑπομείνωμεν, βαστάσωμεν, μαθηταί γενώμεθα τοῦ Ἀποστόλου λέγοντος˙ «τῇ θλίψει ὑπομένοντες, εὐχαριστοῦντες τῷ Θεῷ ἐν πᾶσιν»˙ ἵνα [μή] καί εἰς ἡμᾶς πληρωθῇ τό «ἐξομολογήσεταί σοι ὅταν ἀγαθύνῃς αὐτῷ». Καί εἰ εἶχες σαρκικήν θεραπείαν καί πρός δοκιμήν εὗρες μικράν θλῖψιν, τί οὐ μνημονεύεις τοῦ Ἰώβ, λέγοντος˙ «εἰ τά ἀγαθά ἐκ χειρός Κυρίου ἐδεξάμεθα, τά κακά οὐκ ὑποίσομεν»; Βλέπε ὅτι οἱ κατά πάντα θέλοντες τήν ἀνάπαυσιν, ἀκοῦσαι ἔχουσιν ὅτι «ἀπελάβετε τά ἀγαθά ὑμῶν ἐν τῇ ζωῇ ὑμῶν». Μή χαυνωθῶμεν˙ ἐλεήμονα Θεόν ἔχομεν, περισσότερον ἡμῶν γινώσκοντα τήν ἀσθένειαν ἡμῶν. (σελ. 368) Καί εἰ πειράζων ἡμᾶς φέρει ἐφ᾿ ἡμᾶς τήν ἀσθένειαν, ἀλλ᾿ ἔχομεν τόν Ἀπόστολον παρέχοντα ἡμῖν τό μάλαγμα, λέγοντα˙ «πιστός ὁ Θεός, ὅς οὐκ ἐάσει ὑμᾶς πειρασθῆναι παρ᾿ ὅ δύνασθε, ἀλλά ποιήσει σύν τῷ πειρασμῷ καί τήν ἔκβασιν, πρός τό δύνασθαι ὑμᾶς ὑπενεγκεῖν». Ὁ Κύριος ἐνδυναμώσοι καί τόν ἀσθενοῦντα καί τούς ὑπηρετοῦντας˙ καί ἔσονται αἱ τῶν δύο ὑμῶν ἐργασίαι εἰς δόξαν Θεοῦ. Εἰς τέλος προσέχετε τῆς ὑπομονῆς. Μή ὀλιγωρήσητε, μή ἐκκακήσητε˙ ἐγγύς γάρ ἐστιν ὁ Θεός λέγων˙ «οὐ μή σε ἀνῶ, οὐδ᾿ μή σε ἐγκαταλείπω».

Πιστεύσατέ μοι, ἀδελφοί, ὡς κατεκυρίευσέ μου ἡ κενοδοξία, οὐδέποτε ἀσθενήσας ἐτίθουν ἐμαυτόν, οὐδέ ἤφιον τό ἐργόχειρόν μου καί μεγάλαι ἦλθόν μοι ἀσθένειαι˙ καί ἄρτι ἐτεχνάσατο ἡ κενοδοξία. Ὁπότε εἰσῆλθον εἰς τό κελλίον αὐτῆς, οὐκ ἀφῆκεν ἀσθένειάν μοι ἐλθεῖν καί λυποῦμαι θέλων τήν ὑπομονήν˙ καί τί ὑπομένω οὐκ οἶδα. Οὐκ ἔρχεταί μοι θλῖψις καί τήκομαι ἀκούων˙ «ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται».

Ἀλλ᾿ εὔχεσθε ἵνα μείνω κρατῶν τήν ἐλπίδα τῆς σωτηρίας μου, τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν˙ ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ροα«

Ὁ αὐτός Γέρων ἔτι ἀρρωστῶν, παρεκάλεσε τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα ὑπερεύξασθαι αὐτοῦ, ἵνα τύχῃ τῆς παρά Θεοῦ βοηθείας.

Ἀπόκρισις

Ἔχων τόν Θεόν μή φοβηθῇς, ἀλλ᾿ ὅλην τήν μέριμνάν σου ἐπίρριψον ἐπ᾿ αὐτόν, καί αὐτός σου φροντίσει. «Οὐκ οἶδας ὅτι ἐάν ἠ ἐπίγειος ἡμῶν οἰκία τοῦ σκήνους καταλυθῇ, οἰκοδομήν ἐκ Θεοῦ ἔχομεν οἰκίαν ἀχειροποίητον αἰώνιον ἐν τοῖς οὐρανοῖς»; Ἀδιστάκτως πίστευσον καί βοηθεῖ σοι ὁ Θεός˙ ἐλεήμων γάρ ὑπάρχει.

Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ροβ»

Ὁ αὐτός Γέρων συνοικῶν τινι ἀδελφῷ, ἀσθενησάντων ἀμφοτέρων, ᾔτησε τόν ἄλλον γέροντα ὑπέρ αὐτῶν εὔξασθαι.

Ἀπόκρισις Ἰωάννου.

Ὁ Κύριος εἶπεν˙ «ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τάς ψυχάς ὑμῶν». Καί ὁ Ἀπόστολος ἐξακολουθῶν αὐτῷ εἶπεν˙ «ὑπομονῆς γάρ ἔχετε χρείαν»˙ καί ὁ Προφήτης «ὑπομένων ὑπέμεινα τόν Κύριον καί προσέσχε μοι»˙ ὁ γλυκύς Δεσπότης ἡμῶν Θεός εἶπεν˙ «ὁ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται». Ἀμφότεροι μείνατε ἐν τῇ ὑπομονῇ, εὐχαριστοῦντες καί βλέποντες τήν ἁγίαν τοῦ Θεοῦ δύναμιν ἐξ ὕψους γινομένην ὑμῖν. Πρός δοκιμασίαν γάρ ὑμῶν εἰσι ταῦτα πάντα, γρηγορεῖτε ἐν τοῖς παρ᾿ ὑμῶν λεγομένοις˙ «δοκίμασόν με Κύριε, καί πείρασόν με».

Εὔξασθε ὑπέρ ἐμοῦ, παρακαλῶ, διά τήν κατά Θεόν ἀγάπην.

ρογ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν μέγαν Γέροντα.

Ἐπειδή ὁ λογισμός λέγει μοι, ὅτι οὐ δύναμαι σωθῆναι, εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, Πάτερ ἐλεῆμον, καί εἰπέ μοι τί ποιήσω, ἐμποδιζόμενος νηστεῦσαι.

Ἀπόκρισις

Ὁ Θεός τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς δώῃ σοι κἀμοί τῷ ἀναξίῳ εὑρεῖν ἔλεος ἐν τῇ ὥρᾳ ἐκείνῃ, καί σταθῆναι μετά παρρησίας ἐπί τοῦ φοβεροῦ καί ἐνδόξου βήματος αὐτοῦ. Ἀγαπητέ ἀδελφέ, ἔχων τοιοῦτον (σελ. 372) Θεόν ἐλεήμονα, μή βάλῃς σεαυτόν εἰς ἀπόγνωσιν˙ αὕτη γάρ ἐστιν ἡ μεγάλη χαρά τοῦ διαβόλου. Ἔσο οὖν πεποιθώς ἐπί Κύριον˙ ὅτι οὐδείς ὑπομένων ἕως τέλους αὐτοῦ ἐν τῷ τόπῳ τούτῳ, ἐκβάλλεται τῆς μάνδρας τῶν προβάτων Χριστοῦ, τοῦ Θεοῦ ἡμῶν. Εἰσί γάρ τινες ἐν αὐτῷ ἔχοντες πολλήν παρρησίαν πρός τόν Θεόν˙ καί τοῦτο σπουδάζουσι δεόμενοι αὐτοῦ, ἵνα μή ἀποχωρισθῶμεν ἀπ᾿ αὐτῶν οἱ συμμένοντες αὐτοῖς ἐν τῷ εὐλογημένῳ τόπῳ τούτῳ. Ἀλλ᾿ ἵνα καθώς ὁμοῦ μένουσιν εἰς τόν τόπον, ὅν ἐξελέξατο ἑαυτῷ ὁ Θεός ἐπικληθῆναι τό ὄνομα αὑτοῦ ἐν αὐτῷ, οὕτως ἔσονται ὁμοῦ καί ἐν τῷ μέλλοντι. Μή οὖν φοβηθῇς, τιμιώτατε˙ εἰ γάρ ἀσθενής εἰμι καί ἐλάχιστος, καί οὕτως ἐπληροφορήθην, ὅτι συνηριθμήθης καί συνεγράφης τῇ εὐλογημένῃ ποίμνῃ τοῦ Χριστοῦ, πόσῳ μᾶλλον οἱ ἅγιοι τοῦ Θεοῦ Πατέρες καί ἄξιοι αὐτοῦ, ἐπληροφορήθησαν περί τούτου; Ὑπόμεινον οὖν τόν Κύριον καί ἔλπισον ἐπ᾿ αὐτόν.

Καί περί τῆς νηστείας τῆς αἰσθητῆς μή λυπηθῇς˙ οὐδέν γάρ ἐστιν ἄνευ τῆς πνευματικῆς. «Οὐ γάρ τά εἰσπορευόμενα ἐκτός ἡδονῆς εἰς τόν ἄνθρωπον κοινοῖ τόν ἄνθρωπον, ἀλλά τά ἐκπορευόμενα ἐξ αὐτοῦ». Καί πάλιν τήν διάκρισιν ὁ Θεός ἔδωκε κυβερνήτην τῷ μοναχῷ. Διάκρινον οὖν, ἀγαπητέ, παρά τίνος ἀπαιτεῖ ὁ Θεός ἐλεημοσύνην, παρά τοῦ πέντητος ἤ παρά τοῦ πλουσίου; Οὕτω γάρ λέγει˙ «μή παύσῃ εὖ ποιῶν ἐνδεῆ, καθώς ἄν εὑρίσκῃ ἡ χείρ σου». Παρά τῶν οὖν ἀσθενούντων τῷ σώματι, οὐκ ἀπαιτεῖ ὁ Θεός ἄσκησιν, ἀλλά παρά τῶν δυναμένων καί ὑγιαινόντων τῷ σώματι. Συγκατάβηθι οὖν τῷ σώματι μικρόν καί οὐκ ἔστιν ἁμαρτία˙ οὐ γάρ ἀπαιτεῖ τοῦτο παρά σοῦ ὁ Θεός, οἶδε γάρ ἥν ἔπεμψέ σοι ἀσθένειαν. Ἐν παντί οὖν εὐχαρίστησον αὐτῷ˙ ὅτι ἡ εὐχαριστία πρεσβεύει ὑπέρ τῆς ἀδυναμίας τοῦ ἀνθρώπου πρός τόν Θεόν.

Ἔκδυσαι οὖν τόν παλαιόν ἄνθρωπον τόν φθειρόμενον σύν ταῖς ἐπιθυμίαις τῆς ἀπάτης, καί ἔνδυσαι τόν νέον, τόν κατά Θεόν κτισθέντα. Καί χαίροις ἐν Κυρίῳ ἀγαλλιώμενος, μετά τῶν ἁγίων αὐτοῦ εὐφραινόμενος διά παντός. Τίς εἰκάσει; Τίς δύναται ἐξιχνιάσαι τήν χαράν τῶν ἁγίων τήν ἀνεκλάλητον, τήν ἀνέκφραστον εὐφροσύνην, τό φῶς τό ἀνείκαστον; Πῶς, ὡς εἰσίν ἐνταῦθα, (σελ. 374) ἀποκαλύπτει αὐτοῖς τά μυστήρια αὐτοῦ τά θαυμαστά, τά ἔνδοξα, τήν μένουσαν αὐτοῖς δόξαν καί ἀνάπαυσιν καί ἀλλοιοῖ τόν νοῦν αὐτῶν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου, καί πάντοτε βλέπουσιν ἑαυτούς ἐν τῷ οὐρανῷ μετά τοῦ Χριστοῦ καί τῶν Ἀγγέλων; Οὐ πεῖνα βλίβει αὐτούς, οὐ δίψα, οὐκ ἄλλο γήινον πρᾶγμα˙ ἠλευθερώθησαν γάρ ἀπό πάντων τῶν ἐν τῷ βίῳ ἐγκλημάτων καί παθῶν καί ἁμαρτιῶν. Καί ἄλλως λέγω τόν γραφικόν λόγον˙ «ὅπου ὁ θησαυρός αὐτῶν, ἐκεῖ καί ὁ νοῦς αὐτῶν ἐστι». Ὁ φθάσας ταῦτα, οἶδε τί ἀκούει.

Καί τί ἔχω ποιῆσαι ὁ μηδέν ἀγαθόν ποιήσας; Ἀλλ᾿ οὐκ ἀπελπίζω˙ δυνατός γάρ ὁ Θεός τάξαι ἡμᾶς μετά τῶν μελλόντων εὑρεῖν ἔλεος, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, μεθ᾿ οὗ τῷ Πατρί σύν ἁγίῳ Πνεύματί ἐστιν ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Ὁ Κύριος εἰσακούσοι τῶν γνησίων αὐτοῦ δούλων, καί πέμψοι ὑμῖν διά τάχους τό μέγα αὐτοῦ ἔλεος, κἀμοί δώῃ συνιέναι ἐλθεῖν εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ καί ἀσπάσαι τόν συλλειτουργόν σου ἀδελφόν, παρακαλῶν αὐτόν τό αὐτό ποιεῖν ὑπέρ τῆς ἐμῆς βραχύτητος.

ροδ"

Ἐρώτησις πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Ἐπειδή τούς πόδας καί τάς χεῖρας ρευματίζομαι σφοδρῶς καί εὐλαβοῦμαι, μήπως ἐκ τῶν δαιμόνων ἐστίν, εἰπέ μοι, Πάτερ, εἰ οὕτως ἔχω. Καί τί ποιήσω, ὅτι θλίβομαι πάνυ, ὡς μή δυνάμενος νηστεῦσαι καί ὅτι ἀναγκάζομαι πλειστάκις λαβεῖν τροφήν; Τί δέ ἐστι, καί ὅ βλέπω κατ᾿ ὄναρ ἄγρια θηρία; Παρακαλῶ, δέσποτα, διά τόν Κύριον, πέμψαι μοι μικράν εὐλογίαν ἐκ τῆς ἁγίας τροφῆς σου καί τοῦ ὕδατος, ἵνα δι᾿ αὐτῶν λάβω παράκλησιν.

Ἀπόκρισις

Μή λυπηθῇς, ἀγαπητέ μου˙ οὐ γάρ τῶν δαιμόνων ἐστίν, ὡς νομίζεις, ἀλλά ρεῦμα ἐστί, παιδείας Θεοῦ ἡμῖν πρός βελτίωσιν ἐν τῷ ἡμᾶς εὐχαριστεῖν τῷ Θεῷ. Οὐκ ἦν φίλος γνήσιος Ἰώβ τοῦ Θεοῦ; Καί τί οὐχ ὑπέμεινεν εὐχαριστῶν καί εὐλογῶν τόν Θεόν; Καί τό τέλος τῆς ὑπομονῆς (σελ. 376) εἰς δόξαν ἀνείκαστον αὐτόν ἤγαγε. Τοίνυν καί σύ ὑπόμεινον ὀλίγον, καί βλέπεις τήν δόξαν τοῦ Θεοῦ.

Περί δέ τῆς νηστείας μή λυπηθῇς, ὡς γάρ ἤδη προεῖπον σοι, οὐκ ἀπαιτεῖ ὁ Θεός τινά ὑπέρ τήν δύναμιν. Τί γάρ ἐστι νηστεία, ἀλλ᾿ ἤ παιδεία τῷ σώματι, ἵνα δουλαγωγήσῃ τό σῶμα τό ὑγιές καί ἀσθενοποιήσῃ διά τά πάθη. Φησί γάρ «ὅταν ἀσθενῶ, τότε δυνατός εἰμι». Ἡ δέ ἀσθένεια περισσοτέρα παιδείας ἐστί˙ καί ἀντί πολιτείας, ἤ καί περισσότερον λογίζεται τῷ μεθ᾿ ὑπομονῆς ὑποφέροντι, καί εὐχαριστοῦντι τῷ Θεῷ, καί καρπόν σωτηρίας τρυγᾷ ἐκ τῆς ὑπομονῆς ταύτης. Ἀντί τοῦ οὖν ἀσθενοποιῆσαι διά τῆς νηστείας τό σῶμα, ἀφ᾿ ἑαυτοῦ ἀσθενεῖ˙ εὐχαρίστησον ὅτι ἀπηλλάγης κόπους πολιτείας. Ἐάν οὖν φάγῃς δέκατον μή λυπηθῇς. Οὐ κατακρίνῃ˙ οὐ γάρ κατ᾿ ἐνέργειαν δαιμόνων ἐστίν, οὔτε κατά χαυνότητα λογισμοῦ, ἀλλά πρός δοκιμήν ἡμῖν γίνεται καί ὠφέλειαν ψυχῆς.

Περί δέ τῶν ἐνυπνίων τῶν ἀγρίων θηρίων, φαντάσματά εἰσι δαιμόνων, θελόντων σε πλανῆσαι διά τούτων πιστεῦσαι, ὅτι τό πάθος σου ἐξ αὐτῶν τῶν δαιμόνων ἐστίν˙ «ἀλλά καταργεῖ αὐτούς ὁ Κύριος τῷ ρήματι τοῦ στόματος αὑτοῦ», εὐχαῖς ἁγίων. Ἀμήν.

Καί μή λυπηθῇς˙ «ὅν ἀγαπᾷ Κύριος παιδεύει, μαστιγοῖ δέ πάντα υἱόν ὅν παραδέχεται». Πιστεύω δέ ὅτι καί περί τούτου τοῦ σωματικοῦ πάθους, ἔχει ὁ Θεός ποιῆσαι μετά σοῦ τό ἔλεος αὑτοῦ ὡς θέλει. Ὁ Κύριος ἐνδυναμώσοι σε καί ἐνισχύσοι τοῦ ὑπενεγκεῖν. Ἀμήν.

Μικρόν ὕδωρ ἔπεμψά σοι ἐκ τοῦ βαυκαλίου τοῦ μακαρίου Πατρός ἡμῶν Εὐθυμίου. Ἔπεμψα δέ καί μικράν εὐλογίαν τῆς ἐμῆς τροφῆς, ἵνα εὐλογήσῃς μου τήν τροφήν.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ποθεινότατε.

ροε"

(σελ. 378) Αἴτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν ἄλλον Γέροντα.

Εὖξαι, Πάτερ, ὑπέρ τῆς βαρυτάτης μου ἀσθενείας καί δήλωσόν μοι περί τῆς διαίτης˙ μήτι ἄρα γίνεται εἰς σκάνδαλον τό ταχέως με καί συνεχῶς λαμβάνειν; Καί περί τῆς ψαλμῳδίας, πῶς ὀφείλω παρελθεῖν˙ οὐκ ἰσχύω γάρ ψάλαι. Φύτευσόν με, δέσποτα καί πότισόν με, καί φανέρωσόν μοι ὅ εἶπεν ὁ ἅγιος Πατήρ ἡμῶν˙ ὅτι Κύριος ποιεῖ τό ἔλεος αὐτοῦ μετά σοῦ, εἰ περί θανάτου μοι εἶπεν.

Ἀπόκρισις Ἰωάννου.

Εἰ καί ἐσιώπησα, μή ἔχων λόγον, μήτε τίποτε ἀγαθόν ἐσιώπησα. Τί δέ ἀπαιτεῖς ἄρτον παρά τοῦ κεράτια ἐσθίοντος; Τοῦτο δέ λέγω σοι, ὅτι κἄν οὐδέν εἰμι, συγχαίρω σοι εἰς ἅ ἔγραψέ σοι ὁ εὐλογημένος πατήρ ἡμῶν. Ἰδού οὖν ψωμίζει σε τήν στερεάν τροφήν τοῦ πνευματικοῦ ἄρτου. Τί δέῃ τοῦ ὑδαρωτέρου μου γάλακτος τοῦ τήν ἀηδίαν ποιοῦντος; Οὐκ ἐκώλυσεν ἡ Γραφή οὐδέ οἱ Πατέρες τήν πρός τό σῶμα συγκατάβασιν, τήν οὐ κατά ἡδονήν, ἀλλά μετά διακρίσεως γινομένην. Ὁπότε οὖν καθώς ἤδη εἶπόν σοι, ὅτι οὐ κατά ἀσωτίαν, οὔτε κατά ἡδονήν ἐσθίεις καί πίνεις, οὐ γίνονταί σοι εἰς κατάκρισιν, οὔτε εἰς σκάνδαλόν τινων˙ περί τούτων γάρ εἶπεν ὁ Κύριος ὅτι οὐ κοινοῦσι τόν ἄνθρωπον.

Περί δέ τῆς ψαλμῳδίας, ἤ τῆς λειτουργίας, μή θλιβῇς˙ οὐ γάρ ἀπαιτεῖ σε ὁ Θεός διά τήν ἀσθένειαν. Ὁ προσέχων ἑαυτῷ θλίβει ἑαυτόν εἰς πολιτείαν διά τόν Κύριον καί τήν ἰδίαν σωτηρίαν˙ ἔχεις οὖν τήν θλῖψιν τῆς ἀσθενείας ἀντί τῆς θλίψεως τῆς πολιτείας. Καί περί τῆς ἀσθενείας δέ μή ὀλιγωρήσῃς, οὐκ ἐγκαταλιμπάνει ὁ Κύριος, ἀλλ᾿ οἰκονομεῖ αὐτήν ὡς οἶδε πρός τό συμφέρον, ἵνα μή θλιβῇς ὑπέρ τήν δύναμιν.

Περί δέ τοῦ θανάτου οὐκ εἶπε τέως ὁ Γέρων, ἀλλά περί τοῦ ἐλέους οὗ μέλλει ὁ Θεός ποιεῖν μετά τῆς ἀγάπης σου. Παρακαλῶ οὖν σε ὑπενεγκεῖν καθώς εἶπέ σοι καί βλέπεις μετά ἀληθείας τήν δόξαν τοῦ Θεοῦ.

(σελ. 380) Περί δέ τῆς φυτεύσεως, εἰ ὅλως ὁ φυτεύων καί ποτίζων οὐδέν ἐστι καί τά δύο εἰς ἐμέ ὑπέγραψας, ἔχεις ἀντί ἐμοῦ τοῦ μηδέν ὄντος τόν Θεόν, τόν αὐξάνοντα καί σκεπάζοντα καί ποιοῦντα μετά σοῦ κατά τό ἔλεος αὐτοῦ. Ἀπολαύων οὖν τῆς αὐτοῦ ἀγαθότητος, ἀνδρίζου ἐν αὐτῷ καί ἴσχυε.

Καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἵνα καί εἰς ἐμέ γένηται τό ἔλεος αὐτοῦ.

ρος«

Ὁ αὐτός Γέρων, κάμνων ἐν τῇ ἀσθενείᾳ πάλιν ἠρώτησε τόν αὐτόν Γέροντα εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ.

Ἀπόκρισις Ἰωάννου.

Πρός δοκιμήν ἐστιν ἡ ἀσθένειά σου, ὑπόμεινον εὐχαριστῶν˙ καί διά τάχους ἐλεῇ ὑπό τοῦ Θεοῦ.

Ἀσπάζομαι ὑμᾶς ἐν Κυρίῳ, παρακαλῶν εὔξασθαι ὑπέρ ἐμοῦ.

ροζ»

Ὁ αὐτός πάλιν ᾔτησε τόν μέγαν Γέροντα τά αὐτά.

Ἀπόκρισις

Ἰδού καί ὁ ἀδελφός Ἰωάννης εἶπεν ὅτι διά τάχους ἐλεεῖ αὐτόν ὁ Θεός˙ κἀγώ ὁ ἐλάχιστος τί ἔχω εἰπεῖν; Ἡδέως ἔχω καί σήμερον˙ καί πιστεύω ὅτι ὁ Θεός πέμπει αὐτῷ ἄνεσιν σήμερον, εὐχαῖς ἁγίων αὑτοῦ.

Εὔξασθε ὑπέρ ἐμοῦ, ἀγαπητοί.

ροη"

Μετά τήν ἀπόκρισιν ταύτην παραυτίκα ἐν αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ ὐγίανε, καί ἔπεμψεν εὐχαριστῶν τῷ Γέροντι, καί ἀνακηρύττων τά ἐλέη τοῦ Θεοῦ τά δι᾿ αὐτοῦ γινόμενα.

Ἀπόκρισις Βαρσανουφίου.

Ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός εἶπε τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς καί Ἀποστόλοις χαροποιῶν αὐτούς˙ «μή χαίρετε ὅτι τά δαιμόνια ὑποτάσσεται ὑμῖν ἐν τῷ ὀνόματί μου, ἀλλ᾿ ὅτι τά ὀνόματα ὑμῶν γεγραμμένα ἐστίν ἐν τοῖς οὐρανοῖς». Οὕτως οὖν καί ἡμεῖς εἰ περί βοηθείας τῆς τῷ σώματι γενομένης (σελ. 382) ἐν ὀνόματι τοῦ Θεοῦ καί προστάτου τῶν ψυχῶν ἡμῶν, Ἰησοῦ Χριστοῦ, βοῶμεν σκιρτῶντες, τί ἄν γένηται περί τῆς ὁλοτελοῦς καθάρσεως τῆς ἀπό ὅλων τῶν παθῶν τῇ ψυχῇ ἡμῶν γενομένης, τῷ φοβερῷ καί ἐνδόξῳ ὀνόματι αὐτοῦ; Πόσαι φωναί, γλῶσσαι, στόματα, καρδίαι καί ἐνθυμήσεις δυνήσονται ἀνταποδοῦναι αὐτῷ τήν πρέπουσαν δοξολογίαν; Λογίζομαι δέ ὅτι οὐδέ ἐν τοῖς ἀσωμάτοις εὑρίσκεται˙ ἀκατάληπτον γάρ ἐστι τό Θεῖον.

Αὐτῷ ἡ δόξα καί ἡ ἐξουσία καί ἡ δύναμις εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ροθ«

Τούτῳ τῷ Γέροντι εἶπέ τις ἀδελφός˙ ἰδού εὐχαῖς τῶν ἁγίων ἀνεκαινισθείς, Γέρον. Καί ἀποκριθείς εἶπεν˙ ὁσάκις εἶπές μοι τόν λόγον τοῦτον κἄν τέταρτον, ἐσημειωσάμην ὅτι συντρίβουσιν οἱ δαίμονες τό σῶμά μου.

Καί ἠρωτήθη ὁ ἄλλος Γέρων περί τούτου.

Ἀπόκρισις Ἰωάννου.

Τό πρᾶγμα τοῦτο φθόνον ἔχει καί ἀπιστίαν˙ φθόνον μέν, ὅτι οὐκ ἔχουσιν ἡδέως οἱ δαίμονες, ἵνα εὐεργετηθῇ ἄνθρωπος˙ ἀπιστίαν δέ, ἵνα βλέπων τήν ἀσθένειαν διστάσῃ τῇ καρδίᾳ.

(ρπ» – ρπθ»)

ρπ»

Πῶς; Εἰπέ, Πάτερ, ἡμεῖς ἔχομεν τήν ἀπιστίαν ἤ ὅτι οἱ δαίμονες φέρουσιν ἡμᾶς εἰς ἀπιστίαν;

Ἀπόκρισις

Οἱ δαόμονες ἀπό τοῦ φθόνου φέρουσι τήν ἀπιστίαν˙ ἐάν οὖν δεξώμεθα, ὑπουργοί καί συμμέτοχοι αὐτῶν γινόμεθα.

ρπα"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν μέγαν Γέροντα.

Ὅταν, Πάτερ, κουφίζωμαι τῆς ἀρρωστίας πῶς δεῖ παρέρχεσθαι τό καθ᾿ ἡμέραν;

Ἀπόκρισις

Χαίροις ἐν Κυρίῳ˙ πάλιν λέγω χαίροις. Ηὔφρανάς με ἄρτι ἐν τῇ ἐρωτήσει˙ μᾶλλον δέ τόν Θεόν καί τούς Ἀγγέλους αὐτοῦ. Περί δέ ὧν ἔγραψας εἶπεν ὁ Κύριος˙ «ἔδει κἀκεῖνα ποιῆσαι καί ταῦτα μή ἀφιέναι». Ψάλλειν μικρόν, ἀποστηθίζειν μικρόν, ἐρευνᾶν καί τηρεῖν τούς λογισμούς μικρόν ὀφείλεις. Ὁ γάρ ἔχων πολλά ἐδέσματα ἐν τῷ ἀριστᾶν πολλά λιμβεύεται φαγεῖν˙ ὁ δέ ἀπό ἑνός ἐδέσματος τρώγων καθ᾿ ἡμέραν, οὐ μόνον οὐ λιμβεύεται, ἀλλά τάχα καί καιρῷ ἀηδιάζεται ἀπ᾿ αὐτοῦ. Οὕτως οὖν ἐνταῦθα˙ τῶν τελείων δέ ἐστι τό συνεθίσαι μεταλαβεῖν καθ᾿ ἑκάστην ἀπό τοῦ αὐτοῦ ἑψητοῦ καί μή ἀηδιασθῆναι.

Περί οὖν τῆς ψαλμῳδίας καί τοῦ ἀποστηθίζειν, μή δήσῃς σεαυτόν, ἀλλ᾿ εἴ τι ἐνδυναμοῖ σε ὁ Κύριος ποίησον. Καί τό ἀναγινώσκειν καί προσεύχεσθαι μή κωλύσῃς. Μικρόν οὕτως, μικρόν οὕτως ἀναλίσκεις τήν ἡμέραν ἀρέσκων τῷ Θεῷ. Οἱ γάρ τέλειοι Πατέρες ἠμῶν κανόνος ὅρον οὐκ εἶχον˙ ὅλην γάρ τήν ἡμέραν κανόνα εἶχον. Μικρόν ψάλλοντες, μικρόν ἀποστηθίζοντες, μικρόν ἐρευνῶντες τούς λογισμούς, μικρόν σχολάζοντες περί τῆς τροφῆς, καί τοῦτο κατά φόβον Θεοῦ. Φησί γάρ «πάντα ὅσα ἄν ποιῆτε εἰς δόξαν Θεοῦ ποιεῖτε».

Ὁ Κύριος Ἰησοῦς φυλάξοι ἡμᾶς ἀπό παντός κακοῦ. Ἀμήν.

ρπβ"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Εἰπέ, Πάτερ, τό ἀδιαλείπτως προσεύχεσθαι ἐν ποίῳ μέτρῳ ἐστί, καί εἰ ὀφείλω ἔχειν κανόνα;

Ἀπόκρισις

Χαίροις ἐν Κυρίῳ, ἀδελφέ˙ χαίροις ἐν Κυρίῳ, ἀγαπητέ˙ χαίροις ἐν Κυρίῳ, συγκληρονόμε. Τό ἀδιαλείπτως προσεύχεσθαι ἐν τῷ μέτρῳ ἐστί τῆς ἀπαθείας˙ καί τότε γινώσκεται ἡ ἔλευσις τοῦ Πνεύματος καί διδάσκει αὐτόν τά πάντα. Εἰ τά πάντα, οὐκοῦν καί περί τῆς προσευχῆς. Ὁ Ἀπόστολος (σελ. 386) γάρ λέγει˙ «τό τί προσευξόμεθα καθό δεῖ οὐκ οἴδαμεν, ἀλλ᾿ αὐτό τό Πνεῦμα ὑπερεντυγχάνει ὑπέρ ἡμῶν στεναγμοῖς ἀλαλήτοις». Τί οὖν εἴπω σοι ἄρτι περί τῶν οἰκοδομημάτων Ρώμης, ὁπότε ἀκμήν ἐκεῖ οὐκ ἐγένου;

Ἄνθρωπος ἡσυχάζων μάλιστα κλινήρης, κανόνα οὐκ ἔχει˙ ἀλλά γενοῦ ὡς ἄνθρωπος τρώγων καί πίνων ἐφ᾿ ὅσον ἡδύνεσαι. Οὕτως ὅταν ἔρχεταί σοι ἀναγνῶναι καί βλέπεις κατάνυξιν ἐν τῇ καρδίᾳ σου, ἀνάγνωθι ὅσον δύνασαι. Καί τό ψάλλειν οὕτως. Τήν εὐχαριστίαν δέ καί τό, Κύριε ἐλέησον, κράτει κατά τήν δύναμίν σου καί μή φοβηθῇς˙ ἀμετάβλητα γάρ τά χαρίσματα τοῦ Θεοῦ.

ρπγ"

Παράκλησις καί ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Ὁ αὐτός μετά τήν ὑγιείαν, τόν στόμαχον ὀδυνηθείς, ἔπεμψε παρακαλῶν τόν μέγαν Γέροντα εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ, λέγων˙ ἀπό μεσονυκτίου ξηραίνεταί μου τό στόμα καί τά βλέφαρα καί αἱ χεῖρες καί οἱ πόδες˙ καί ὅτε διϋπνισθῶ τρέμει κἄν ἐπί ὥραν ὅλον τό σῶμά μου, ἀρχόμενον ἀπό τοῦ στομάχου. Καί λοιπόν ἐκλύομαι καί ὡς πηλός γίνομαι˙ καί θέλω εἰπεῖν Ψαλμόν καί οὐ δύναμαι διά τοῦ στόματος˙ καί ἐάν θελήσω τῇ καρδίᾳ μου εἰπεῖν, περιγίνεταί μου ὁ ὕπνος. Καί λοιπόν τί ποιήσω οὐκ οἶδα, ὅτι βλέπω ἐμαυτόν ἐμποδιζόμενον εἰς σωτηρίαν. Παρακαλῶ σε οὖν, Πάτερ, διά τόν Κύριον, εὔχου ὑπέρ ἐμοῦ καί δήλωσόν μοι τί ἐστι ταῦτα.

Ἀπόκρισις Βαρσανουφίου.

Ἔχει μέν τό πρᾶγμα μικράν ἀσθένειαν ἀπό τοῦ στομάχου˙ ἔχει δέ καί βάρος ἀπό τῆς ἐνεργείας τῶν δαιμόνων. Τῶν δύο οὖν τούτων καταφρόνησον, φησί γάρ˙ «οἱ δέ τοῦ Χριστοῦ ὄντες, τήν σάρκα ἐσταύρωσον σύν τοῖς παθήμασι κάι ταῖς ἐπιθυμίαις». Ἰδού οὖν εὔχονται οἱ γέροντες ὑπέρ τῆς ἀγάπης σου, κλαῦσον καί σύ μικρόν ἐν τῇ προσευχῇ εὐχαριστῶν τῷ Θεῷ καί δεόμενος τοῦ ἐλεηθῆναι, καί ἐλεεῖ σε. Πάνυ γάρ ἐλεήμονα Δεσπότην ἔχομεν καί οἰκτίρμονα Πατέρα˙ καί οὐδείς ἱκανός, οὔτε τῶν ἄνω δυνάμεων, οὔτε τῶν κάτω γνησίων δούλων εἰπεῖν, καθώς ἄξιόν ἐστι τήν ἀγαθότητα αὐτοῦ, πῶς ἐπιποθεῖ ἐλεῆσαι τό γένος τῶν ἀνθρώπων. Ἀλλά διά τοῦτο μακροθυμεῖ (σελ. 388) ἐφ᾿ ἡμᾶς, ἵνα πλεονάςῃ τήν ὑπομονήν ἡμῶν πρός τήν ἡμῶν σωτηρίαν, ὡς ἐδίδαξεν ἡμᾶς λέγων˙ «ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τάς ψυχάς ὑμῶν».

Μή οὖν ὀλιγωρήσῃς, ἀδελφέ, ἤρξατο γάρ ὁ Ἰησοῦς τοῦ ποιῆσαι τό ἔλεος αὐτοῦ μετά σοῦ. Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Εὔχου ὑπέρ ἐμοῦ.

ρπδ«

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν ἄλλον Γέροντα.

Ἆρα κατά τί εἶπεν ὁ Πατήρ ἡμῶν, ἤρξατο ὁ Ἰησοῦς ποιῆσαι μετά σοῦ τό ἔλεος αὑτοῦ;

Ἀπόκρισις Ἰωάννου.

Περί προκοπῆς μεγάλης ὠφελείας ψυχῆς εἶπε˙ τό εὑρεθῆναί σε μετά τοιαύτης συνοδίας, μεθ᾿ ἧς ἀναστήσεσθαι μέλλεις ἐν τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, ἐν χαρᾷ μεγάλῃ, ἐάν ἕως τέλους κρατήσῃς τήν ὑπομονήν καί τήν εὐαριστίαν.

ρπε»

Αἴτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν μέγαν Γέροντα

Ἐγώ πιστεύω, ὅτι ὅσα δήσητε ἐπί τῆς γῆς, ἔσται δεδεμένα ἐν τῷ οὐρανῷ˙ καί ὅσα ἄν λύσητε, ἔσται λελυμένα. Δέομαί σου, Πάτερ, διά τούς οἰκτιρμούς τοῦ Θεοῦ, βοήθει μου τῇ ἀσθενείᾳ, ὅτι ψυχῇ καί σώματι λελώβημαι καί θλίβω τούς ἀδελφούς μεθ᾿ ὧν οἰκῶ. Καί αἴτησαι τόν Θεόν, ἵνα παράσχῃ μοι δι᾿ ἐμαυτοῦ ποιεῖν τάς χρείας μου, ἵνα μή οἱ ἀδελφοί βαστάζωσί μου τά βάρη˙ πιστεύω γάρ ὅτι ὅσα αἰτεῖς τόν Θεόν παρέχει σοι. Συμπάθησόν μου τῇ ἀσθενείᾳ, Πάτερ, καί συγχώρησόν μοι.

Ἀπόκρισις Βαρσανουφίου.

Ἀδελφέ, τό κλειδίον σου ἀνοίγει μου τήν θύραν, ἄφρων γάρ εἰμι καί οὐ βαστάζω τοῦ κρύψαι τά θαυμάσια τοῦ Θεοῦ. Καί λοιπόν εἴ τις ἀκούει μου τούς λόγους ἀπό ἐκπλήξεως, οὐδέν ἄλλο λέγει, εἰ μή ὅτι ἐξέστη καί οὐκ οἶδε. Νομίζω τοῦτο ὅτι πάντα τῷ Θεῷ δυνατά˙ ἀδυνατεῖ δέ αὐτῷ οὐδέν. (σελ. 390) Ὡς οὖν ἐνήργησε διά τῶν πρώτων καί ἤγειρε τόν παραλυτικόν καί πάλιν τήν Ταβιθᾶ ἀποθανοῦσαν ἐξανέστησεν, οὕτω καί διά τῶν νῦν δύναται. Ἐνώπιον αὐτοῦ λαλῶ καί οὐ ψεύδομαι, ὅτι οἶδα τινά δοῦλον Θεοῦ ἐν ταύτῃ τῇ γενεᾷ ἡμῶν, ἐν τούτῳ τῷ καιρῷ, καί ἐν τῷ εὐλογημένῳ τόπῳ τούτῳ, ὅτι νεκρούς δύναται ἐγείρειν ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Δεσπότου ἡμῶν, Ἰησοῦ Χριστοῦ, καί δαίμονας ἀπελάσαι, καί νόσους ἀνιάτους ἰάσασθαι, καί δυνάμεις ἄλλας ποιῆσαι, οὐκ ἔλαττον τῶν Ἀποστόλων, ὡς μαρτυρεῖ ὁ δούς αὐτῷ τό χάρισμα μᾶλλον δέ τά χαρίσματα. Καί ταῦτα γάρ τί εἰσι γενέσθαι ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Ἰησοῦ; Ἀλλ᾿ οὐ χρῆται τῇ ἰδίᾳ ἐξουσίᾳ˙ ἐπεί καί πολέμους καταργῆσαι δύναται˙ κλεῖσαι δέ καί ἀνοῖξαι τόν οὐρανόν κατά τόν Ἠλίαν˙ πάντοτε γάρ ἔχει ὁ Κύριος ἡμῶν γνησίους δούλους, οὕς οὐκ ἔτι δούλους, ἀλλά υἱούς καλεῖ, καί εἰ φθονεῖ ὁ ἐχθρός, οὐδέν χάριτι Χριστοῦ δύναται βλάψαι. Ἡ ναῦς γάρ τάς τρικυμίας παρῆλθε˙ ὁ στρατιώτης τούς πολέμους˙ ὁ κυβερνήτης τόν χειμῶνα˙ ὁ γεωργός τήν δυσαερίαν˙ ὁ ἔμπορος τούς ληστάς καί ὁ μοναχός ἐτελειώθη ἐν τῇ μονότητι. Τίς οὐ λέγει, ἀκούων τά ὑπέρογκα ταῦτα, ὅτι παρεφρόνησα; Καί μετά ἀληθείας παραφρονῶ˙ ἀλλ᾿ ἐγώ περί ἐμαυτοῦ οὐ μαρτυρῶ, ἀλλά περί ἄλλου. Καί εἴ τις θέλει εἰπεῖν ὅτι ἐξέστην ἐμαυτοῦ, ὡς εἶπον, εἴπῃ˙ εἴ τις οὖν θέλει ζηλῶσαι τοῦ ἐλθεῖν εἰς τοῦτο τό μέτρον, μή ὀκνήσῃ.

Ταῦτα εἶπον τῇ ἀγάπῃ σου, πληροφορῶν αὐτήν ὅτι δυνατόν γενέσθαι ὅ θέλεις. Εἰ γάρ τά ἐπουράνια ἀγαθά καί ἀνεκλάλητα καί αἰώνια «ἅ ὀφθαλμός οὐκ εἶδε, καί οὖς οὐκ ἤκουσε, καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἅ ἡτοίμασεν ὁ Θεός τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν», ᾐτήσαμέν σοι καί ἐχαρίσατό σοι ὁ Θεός, καί ἔσται σοι ταῦτα φυλάττοντι τάς παραδόσεις, πόσῳ μᾶλλον περί τῶν σαρκικῶν παθῶν οὐκ ἔστι κόπος αἰτῆσαι τόν Θεόν καί λαβεῖν τήν χάριν εἰς τό μή ἀσθενῆσαι σε, κἄν μίαν ἡμέραν καί θλιβῆναι; Ἀλλ᾿ ὁ Ἰησοῦς οἶδε περισσότερον ἡμῶν τί συμφέρει καί ὠφελεῖ τόν ἄνθρωπον˙ τόν μέν, ἵνα λάβῃ τόν μισθόν τῆς ὑπομονῆς, κατά τόν Ἰώβ˙ τούς δέ, ἵνα λάβωσι τόν μισθόν τῆς διακονίας, κατά τόν Εὐλόγιον τόν ἀπό σχολαστικῶν.

Μηδέν οὖν αἰτήσῃς παρά τοῦ Θεοῦ διά τῶν δούλων αὐτοῦ, εἰ μή βοήθειαν καί ὑπομονήν˙ «ὁ γάρ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται», ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν. Αὐτῷ μέλει περί ἡμῶν εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Οὐκ οἶδας, τί εἶπεν ὁ Κύριος τῷ ἁγίῳ Παύλῳ αἰτοῦντι ἀρθῆναι ἀπ᾿ αὐτοῦ τήν θλῖψιν, (σελ. 392) «ἀρκεῖ σοι ἡ χάρις μου»; Μή μισῶν αὐτόν εἶπε τοῦτο; Ἤ εἰδώς τί αὐτῷ συμφέρει; «Μνήσθητι ὅτι οὐκ ἄξια τά παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρός τήν μέλλουσαν δόξαν ἀποκαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς».

Συγχωρήσατέ μοι, καί εὔξασθε ὑπέρ ἐμοῦ τοῦ ἀθλίου, ἵνα κρατήσω κἀγώ τά μέτρα ταῦτα ἕως τέλους˙ ὁ γάρ κρατῶν αὐτά ἤδη ἐγένετο ἀδελφός τοῦ Ἰησοῦ.

Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

ρπς"

Δέησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα περί τοῦ εὑρεῖν ἔλεος ἐν ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ.

Ἀπόκρισις Βαρσανουφίου.

Ἀδελφέ Ἀνδρέα καί ἀγαπητέ ἐν Χριστω, θαυμάζω σου τήν ἀγάπην μᾶλλον δέ τήν ἀφελότητα, διστάζουσαν περί τῶν ὑποσχέσεων. Εἶπεν ὁ Κύριος τῷ Φιλίππῳ˙ «ὅλον τόν χρόνον μεθ᾿ «ὑμῶν εἰμι, καί οὐκ ἔγνωκάς με Φίλιττε»; Πίστευσον, ἀδελφέ, ὅτι κατά τάς ὑποσχέσεις ἔσται ἡμῖν˙ καί ἐάν θελήσητε περισσότερον. Καί γάρ ἔστιν εὑρεῖν μικρόν ἔλεος˙ καί ἔστιν εὑρεῖν μέγα ἔλεος˙ καί ὁ Δαβίδ τό μέγα ἐξελέξατο. Ὁ θέλων οὖν τό μέγα, διά ταπεινότητος καί πραότητος καί ὑπομονῆς καί τῶν τοιούτων ὁμοίων, εὑρίσκει αὐτό. Τό οὖν εὑρεῖν ἔλεος, εὐχαῖς ἁγίων εὑρίσκεις˙ τό δέ μικρόν ἤ μέγα, ἐν σοί κεῖται˙ ἐπίλεξαι ὅ θέλεις.

Οἴκησον ἐν εἰρήνῃ καί ἁγιασμῷ, ἐν ταπεινώσει βαστάζων τόν πλησίον, ὡς μοναχός καί ὡς πρεβεβηκώς τύπος γινόμενος. Ἔχε οὖν τόν ἀδελφόν παρά σοί τέκνον καί ὑπηρέτην, κἄν σφάλῃ ἤ ἀφανίσῃ τίποτε, νουθέτησον αὐτόν καί φανέρωσον αὐτῷ τό σφάλμα, ἵνα διορθωθῇ.

Καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.

ρπζ"

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Πάτερ, κανόνισόν με ὡς ἀρχάριον τόν μήπω λαβόντα τό σχῆμα˙ καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ ὅτι θλίβει με ὁ ἀδελφός καί ἄλλον ἀναπαύει.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ ποθεινότατε, ἔγραψάς μοι πρᾶγμα ὑπέρ τήν δύναμίν σου, τό ἐπιτάξαι σοι πρᾶγμα, ὅ οὐ δύνασαι βαστάσαι. Εἶπας γάρ ἵνα κανονίσω σε ὡς ἀρχάριον τόν μή λαβόντα ἀκμήν τό σχῆμα. Καί ἡ τάξις τοῦ ἀρχαρίου αὕτη ἐστί˙ διάγειν ἐν ταπεινώσει πολλῇ˙ μή ψηφίζοντα ἑαυτόν ἔν τινι πράγματι˙ μή λέγοντά τί ἐστι τοῦτο, ἤ διατί τοῦτο, ἀλλ᾿ ἐν ὑπακοῇ καί ὑποταγῇ πολλῇ. Οὐκ ἰσάζοντα ἑαυτόν τινι˙ οὐ λέγοντα τιμᾶται ὁ δεῖνα, διατί οὐ τιμῶμαι; Ἀναπαύεται κατά πάντα διατί οὐκ ἀναπαύομαι; Καταφρονούμενον εἰς πάντα μή ἀγανακτεῖν. Ταῦτα τά ἔργα τοῦ ἀληθινοῦ ἀρχαρίου, τοῦ θέλοντος μετά ἀληθείας σωθῆναι. Καί ταῦτα ἄρτι βαρύ σοί ἐστι βαστάσαι καί διά τήν ἀσθένειαν τοῦ σώματος, καί διά τό ἐφθακέναι εἰς τό γῆρας. Σύ οὖν τό βαρύ ἐζήτησας βαστάσαι, ἐγώ δέ τό ἐλαφρότερον ἐπιτίθημί σοι, οὐ κατά ἀνάγκην, ἀλλά κατά συμβουλίαν. Ἔχε τόν ἀδελφόν ὡς τέκνον, ὡς εἶπον σοι, ὡς καί σύ ἔχεις αὐτόν, κἄν κατά πειρασμόν ἀναπαύσῃ τινά περισσότερόν σου. Εἰ τάχα ἐκεῖνον θέλει ὁ Θεός ἀναπαῦσαι, σέ δέ θλιβῆναι, καί ἐπληροφόρησεν αὐτόν οὕτω ποιῆσαι, σύ βάστασον μή θλιβῇς. Διά τῆς ὑπομονῆς γάρ τῶν θλίψεων, κτώμεθα τάς ψυχάς ὑμῶν καί οὐ γινόμεθα κοινωνοί τῶν παθημάτων τοῦ Χριστοῦ, ἐάν μή διά τῆς ὑπομονῆς τῶν θλίψεων. Τήν εὐχαριστίαν εἰς πάντα κράτει, ὅτι αὕτη πρεσβεύει ὑπέρ τῆς ἀδυναμίας ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ.

Ὁ κανών σού ἐστι τό καθίσαι προσέχοντα τοῖς λογισμοῖς καί τόν φόβον τοῦ Θεοῦ ἔχοντα, πῶς ἔχω ἀπαντῆσαι τῷ Θεῷ; Πῶς παρῆλθον τόν χρόνον τόν παρελθόντα; Μετανοήσω κἄν νῦν ὅτε ἤγγικέ μου ἡ ἔξοδος καί βαστάσω τόν πλησίον μου, καί τάς παρ᾿ αὐτοῦ θλίψεις καί πειρασμούς, ἕως ποιήσῃ μετ᾿ ἐμοῦ ὁ Κύριος τό ἔλεος καί φέρῃ με εἰς τήν κατάστασιν τῆς ἀοργησίας, καί ἐξορίσῃ ἀπ᾿ ἐμοῦ τόν φθόνον, τό γέννημα τοῦ διαβόλου. Κύλισον τάς ὀλίγας σου ἡμέρας ἐρευνῶν τούς λογισμούς, καί ἀντιλέγων τοῖς φέρουσι ταραχήν. Νουθετῶν τόν υἱόν σου ἐν φόβῳ Θεοῦ καί ὑπομιμνήσκων αὐτόν τά σφάλματα αὐτοῦ, εἰδώς ὅτι καί αὐτός ἄνθρωπός ἐστιν ὑποκείμενος πειρατηρίοις.

Ὁ Κύριος Ἰησοῦς, ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος, δώῃ ὑμῖν εἰρηνικήν κατάστασιν καί οἴκησιν κατά φόβον αὑτοῦ. Θαυμάζω δέ πῶς ἀναγινώσκετε τήν Γραφήν λέγουσαν˙ «ἀδελφοί χαίρετε ὅταν πειρασμοῖς περιπέσητε ποικίλοις», καί οἱ μηδαμινοί ταράσσουσιν ὑμᾶς. Γνῶτε κἄν ποῦ ἐστε καί οἵαν ἔχετε (σελ. 396) δύναμιν, καί ταπεινωθῇ ὁ σιδηροτράχηλος καί ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ ἔσται μεθ᾿ ὑμῶν.

Συγχωρήσατέ μοι καί εὔξασθε ὑπέρ ἐμοῦ, ἵνα μή ἀκούσω «οὐ διδάσκων ἕτερον, σεαυτόν οὐ διδάσκεις»; Καί τί ποιήσω τῇ ἀγάπῃ; Ὅμως τό ἔλεος αὐτοῦ ἐστι τοῦ Δεσπότου ἡμῶν Θεοῦ.

ρπη"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Λέγει μοι ὁ λογισμός, εἶπας ἅπαξ καί δεκάκις τῷ ἀδελφῷ, ἄφες αὐτόν λοιπόν ποιῆσαι εἴ τι θέλει˙ καί ἀμερίμνησον ὡς εἶπον οἱ Πατέρες.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ ποθεινότατε καί ὁμόψυχε, εἰρήνη σοι ἔστω, ἥν ἔδωκεν ὁ Κύριος τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ. Εἰρήνην γάρ πρῶτον ἔδωκεν αὐτοῖς ἐξορίζων ἀπ᾿ αὐτῶν πάντας τούς σαρκικούς λογισμούς καί πᾶν νόημα διαβολικόν, ἵνα καθαραί εὑρεθῶσιν αἱ καρδίαι αὐτῶν καί καθαρῶς δέξωνται τά μαθήματα καί τά ἐντάλματα τοῦ αὐτῶν Δεσπότου. Οὕτω καί σύ, ἀγαπητέ, δεξάμενος τήν φοβεράν εἰρήνην ταύτην, οὐ παρ᾿ ἐμοῦ, ἀλλά παρά τοῦ Σωτῆρος Ἰησοῦ Χριστοῦ, συνετῶς καί ἀταράχως ἑτοίμασον σεαυτόν τοῦ ἀκοῦσαι καί ποιῆσαι. Οἶδας γάρ πῶς θέλω σε λαβεῖν καί ἀναπληρῶσαι εἰς τόν οὐρανόν˙ πανταχόθεν ὁ διάβολος περιέρχεται ταράξαι διά φθόνου, δι᾿ ὀργῆς καί οὐχ εὗρε χώραν καί εἰς τά μηδαμινά εὗρέ σε χλευαζόμενον, καί εἰς αὐτά πολεμεῖ σε καί ταράττει διά σοῦ καί τόν ἀδελφόν. Καί τοῦτο, ὅτι ἔγραψά σοι εἰς τάς προτέρας ἐπιστολάς εἰπεῖν τῷ ἀδελφῷ τά σφάλματα αὐτοῦ καί νουθετῆσαι αὐτόν˙ ἤ κακῶς εἶπον καί σύ κατεφρόνησας ἤ καλῶς καί σύ ἡττήθης τῷ πολέμῳ. Καί χαίρει λοιπόν κατά σοῦ ὁ διάβολος καί ἔρχεται ἔχων τά πικρά δικαιώματα καί λέγει σοι˙ εἶπον ἅπαξ καί δεκάκις, ἀλλά ἄφες αὐτόν ποιῆσαι ὡς θέλει, καί ἀμερίμνησον ὡς εἶπον οἱ Πατέρες, καί χλευάζουσί σε καί εἰς τοῦτο. Ἀπέχεις γάρ τοῦ μέτρου τούτου, ὡς ἀπέχει ὁ οὐρανός ἀπό τῆς γῆς καί θέλεις μαθεῖν;

Ὁ Κύριος εἶπε περί τῶν δένδρων, ὅτι καί αὐτά γεννῶσι καρπούς. Μάθε τί γεννᾷ σοι ἡ παρά τοῦ διαβόλου σιωπή, ταραχάς, ὀργάς˙ὁπότε καί ἀπό σαυτοῦ ὁρμᾷς εἰς τό πρᾶγμα ἄνευ ἐρωτήσεως, παγιδεύει ταχύ˙ οὕτω γάρ (σελ. 398) πάσχουσιν οἱ ἀφελεῖς ὡς ἀμαθεῖς. Καί δῆλόν σοι ποιήσω, ὅτι ἡ μακροθυμία σου οὐκ ἔστι κατά Θεόν˙ ὅτι θησαυρίζων πολλάς ἡμέρας, εἰς μίαν κενοῖς τό βαλάντιον καί εὑρίσκεται κενόν˙ ἡ δέ κατά Θεόν μακροθυμία, οὐ λαλεῖ ὅλως ἕως τέλους. Καί ὅμοιος εἶ, κύριε ἀδελφέ, ὡς δεσπότης πρός τόν αὑτοῦ δοῦλον. Ἀντί τοῦ δοῦναι αὐτῷ ἕνα κόσσον λέγων αὐτῷ τά σφάλματα αὑτοῦ, καί ἰδού εἰρήνη, μακροθυμεῖς πολλάς ἡμέρας καί ὕστερον παρέχεις αὐτῷ ἕν ἐπινώτιον, (ἤτοι πληγήν θανατηφόρον) καί λαμβάνεις τήν ψυχήν αὐτοῦ.

ρπθ"

Ὁ αὐτός ἠρώτησε τόν ἄλλον Γέροντα τά αὐτά.

Καί εἰ ὀφείλει μεταβῆναι ἐκ τοῦ κελλίου, τάχα γάρ παύεται ὁ πόλεμος.

Ἀπόκρισις Ἰωάννου.

Εἰ προσεῖχες καί ἐξηκολούθεις τῇ ἀποκρίσει τοῦ Γέροντος, λέγοντός σοι μή ψηφίσαι σεαυτόν ἔν τινι, μή ζητῆσαι τήν ἰσότητα ἄλλου, ἀναπαῆναι εἶχες καί μή ἐλθεῖν εἰς ταραχήν καί οὐκ ἦν ἐμοῦ χρεία, οὐδέ ἄλλου τινός. Βλέπε, ἀδελφέ, ὅτι χλευάζῃ ὑπό δαιμόνων. Λέγεις τά παραπτώματα τοῦ ἀδελφοῦ εἶναι ἀληθινά˙ καί εἰπέ μοι, ἀκριβῶς οἶδας ὅτι εἰσίν ἀληθινά; Τό γάρ εἰπεῖν παραπτώματα τινός ἀπό ὑποψίας, ἐνίως οὐχ εὑρίσκονται ἀληθινά τά παραπτώματα ὑμῶν»; Περί ποίων οὖν εἶπεν ὁ Κύριος τοῖς ἀνθρώποις «Ἀμήν λέγω ὑμῖν, ἐάν ἀφῆτε τοῖς ἀνθρώποις τά΄παραπτώματα ὑμῶν»; Περί ποίων ἔλεγε, περί τῶν ἀληθινῶν ἤ τῶν ἀπό ὑποψίας; Πάντως περί τῶν ἀληθινῶν. Καί πῶς κρίνεις καί κατακρίνεις τόν ἀδελφόν σου διά τά παραπτώματα τῶν τριῶν ἑβδομάδων καί οὐκ οἶδας ὅτι εἰς κατάκρισιν μεγάλην βάλλεις σεαυτόν; Καί γάρ ἐάν ἀπαιτῇς τόν ἀδελφόν σου ταῦτα, ἔχει ὁ Θεός ἀπαιτῆσαί σε τά ἐκ νεότητός σου μέχρι τοῦ νῦν. Ποῦ ἐστι ὁ λέγων˙ «ὁ ἥλιος μή ἐπιδυέτω ἐπί τῷ παροργισμῷ ὑμῶν»; Ποῦ τό «ἀλλήλων τά βάρη βαστάζετε»; Ποῦ ἡ ἐπιστολή τοῦ Γέροντος ἡ δυναμένη σε κανονίσαι; Ἀντί εὐχαριστίας ταῦτα; Οὐκ οἶδας τί λέγεις. «Ἀνταπεδίδοσάν μοι πονηρά ἀντί ἀγαθῶν» καί τά λοιπά. Καί πῶς ὑπηρετεῖ (σελ. 400) «ὑμῖν ὁ ἀδελφός, οὐχί διά τόν Θεόν καί τήν ἀγάπην αὐτοῦ; Καί πῶς πλήσσετε τόν λογισμόν αὐτοῦ;

Πρόσχες, ὅτι ἐγγύς ἐστιν ἡ ἔξοδός σου, ὡς ἤκουσας καί ὁμολογεῖς˙ καί οὐκ ἀφιᾶσί σε οἱ δαίμονες κρατῆσαι τό ἀψήφιστον καί ἀναπαῆναι. Πολέμησον πρός τούς φέροντάς σοι ταραχήν λογισμούς, καθώς καί ὁ καλόγηρος ἐδήλωσε, καί εὑρίσκεις βοήθειαν.

Λοιπόν ἐάν περιστραφῇς εἰς μυρία μάγγανα, ἐάν εἴ τι δήποτε ποιήσῃς, ἐάν μεταβῇς, ὁπότε πόλεμος καί πειρασμός ἐστιν, οὐχ ὑπάγει ἀπό σοῦ, ἐάν μή πυκτεύσῃς πρός τούς λογισμούς. Ἐάν ἔχῃς ἐκ τῶν ἰδίων κόπων μικρόν τι συμμίξαι μετά τῆς δεήσεως τῶν ἁγίων˙ «πολλά γάρ ἰσχύει ὅταν ᾗ ἐνεργουμένη». Εἰπέ τῷ λογισμῷ˙ αὔριον ἀποθνῄσκεις˙ κράτει τό ἀψήφιστον καί ἀναπαύῃ.

Ὁ Κύριος δώῃ σοι τήν εἰρήνην αὐτοῦ. Ἀμήν.

190"

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Πάτερ, ἐνουθέτησα ἐν ἀγάπῃ Θεοῦ τόν ἀδελφόν καί οὐκ ἐδέξατο, καί ἐταράχθην. Τί οὖν ποιήσω καί ἐάν συντύχω, οἷς ἐκέλευσας ἀδελφοῖς;

Εἰπέ μοι, εἰ μηδείς ἐκ τούτου λαμβάνει λογισμούς.

Ἀπόκρισις

Ἐπειδή οὐ νοοῦμεν τί λέγομεν, πᾶσαν νουθεσία ἐῶσα ταραχήν εἰσελθεῖν εἰς τήν καρδίαν τοῦ ἀνθρώπου, αὕτη νουθεσία κατά Θεόν οὐκ ἔστι, ἀλλ᾿ ἀπό τῆς ἐνεργείας τοῦ διαβόλου, μεμιγμένη μετά δικαιώματος. Εἰ κατά Θεόν ἐνουθέτησας τόν πλησίον, πῶς ἐταράχθης; Ἡ γάρ κατά Θεόν λύπη οὐκ ἀφίησι ταραχθῆναι τινά˙ ἀλλά κἄν ἀπέλθῃ ὁ νουθετούμενος καί καταλαλήσῃ αὐτοῦ, οὐ ταράσσεται, ἀλλά βαστάζει τά βάρη αὐτοῦ. Ἐφανερώθη δέ καί ἡμῖν τό πρᾶγμα, ὅτι πειρασμός ἦν, ἀλλ᾿ ὁ Θεός κατήργησεν αὐτόν καί καταργεῖ. Ὁ Κύριος δώῃ ὑμῖν τήν ὑγιείαν ψυχῆς καί σώματος, τοῦ συνιέναι τί εἰσι τά μηχανήματα τοῦ πονηροῦ καί ἐξειλῆσαι ἀπ᾿ αὐτῶν.

Εὔχεσθε ὑπέρ ἐμοῦ.

Περί δέ τῆς συντυχίας ὧν εἶπας ἀδελφῶν, ὁπότε κατά ἀγάπην Θεοῦ γίνεται, οὐκ ἀφίησι σκάνδαλον εἶναι εἰς τό μέσον, ἀλλ᾿ εἰς οἰκοδομήν.

191"

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Ἀββᾶ, πάνυ θλίβει με ὁ ἀδελφός˙ καί εἰ δυνατόν ἡδέως ἔχω αὐτόν ἀλλάξαι. Λέγει δέ μοι ὁ λογισμός, ὅτι εἰ ἤμην κατ᾿ ἐμαυτόν, οὐκ εἶχον θλιβῆναι, ἀλλά μᾶλλον σωθῆναι. Εἰπέ μοι οὖν εἰ οὕτως συμφέρει.

Ἀπόκρισις Ἰωάννου.

Ἀδελφέ, μή θλίψῃ σε τό δικαίωμα λέγον˙ εἰ ἤμην κατ᾿ ἐμαυτόν, οὐκ εἶχον θλιβῆναι, ἀλλά μᾶλλον σωθῆναι˙ ἐπεί καταργεῖς τήν Γραφήν, λέγουσαν˙ «πολλαί αἱ θλίψεις τῶν δικαίων». Καί πάλιν˙ «πολλαί αἱ μάστιγες τοῦ ἁμαρτωλοῦ». Εἴτε οὖν δίκαιος εἶ, εἴτε ἁμαρτωλός, βαστάσαι ὀφείλεις τήν μέμψιν˙ οὐ δυνάμεθα γάρ εἶναι ἄνευ θλίψεως, ὑπομονήν ἡμᾶς διδάσκει. Καί εὑρίσκομεν ἄριστον διδάσκαλον τόν Ἀπόστολον λέγοντα˙ «τῇ θλίψει ὑπομένοντες»˙ καί γάρ πρόκεινται αἱ θλίψεις τοῖς μέλλουσι σώζεσθαι˙ ὁ γάρ Κύριος εἶπεν «ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν ἕξετε». Καί πάλιν «διά πολλῶν θλίψεων δεῖ ὑμᾶς εἰσελθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν».

Βλέπε, ἀδελφέ μου, ὅτι θέλων σε σωθῆναι ὁ εἰπών «περίλυπός ἐστιν ἡ ψυχή μου ἕως θανάτου» ἀφῆκέ σε μικρόν θλιβῆναι, ἵνα εὕρῃς ἐκεῖ τό ἔλεος παρ᾿ αὐτοῦ ἀντί τῆς ὑπομονῆς ἐν τῇ ὥρᾳ τῇ φοβερᾷ ἐκείνη. Ἐάν γάρ κατά πάντα θέλωμεν τήν ἀνάπαυσιν, ἀκοῦσαι ἔχομεν, ἀπελάβετε τά ἀγαθά ὑμῶν ἐν τῇ ζωῇ ὑμῶν. Ὅλα τά πάθη δι᾿ ἡμᾶς ὑπέμεινεν ὁ Δεσπότης ἡμῶν, καί πῶς ἡμεῖς μνημονεύοντες αὐτῶν οὐχ ὑπομένομεν, ἵνα συγκοινωνοί αὐτῷ γενόμεθα; Βλέπε, ὅτι ἐντολήν ἔχομεν ἐν παντί εὐχαριστεῖν˙ μή ἑλκύσῃ ἡμᾶς ὁ μισόκαλος εἰς ἀχαριστίαν καί ἀπολέσωμεν ὅλα.

Καί περί τοῦ λαβεῖν ἄλλον ἀδελφόν, τῷ ἀββᾷ οὐκ ἔνι βαρύ τό δοῦναι σοι ἄλλον˙ τό αὐτό γάρ ἐστιν αὐτῷ. Ἐάν οὖν φθάσῃς λαβεῖν ἄλλον καί εὑρεθῇ θλίβων σε ἔν τινι, τί πάλιν ἔχεις ποιῆσαι; Εἰ γάρ καί ὁμαλός ἐστιν ὁ ἀδελφός, ἀλλ᾿ ἔχει ἀκεραιότητα ὀλίγην. Οὐχ ὡς κωλύων σε λαβεῖν ἄλλον ταῦτα σοι (σελ.404) λέγω, ἀλλά τό δοκιμάσαι πάντα καί κρατῆσαι τό καλόν συμβουλεύω σε. Ὡς γάρ ὑπηρετεῖ σοι τίς διά τόν Θεόν, καί σύ ὀφείλεις τά βάρη αὐτοῦ βαστάζειν, ἵνα ἀνταναπληρώσῃς τόν νόμον τοῦ Χριστοῦ. Ὅτι οὐ θέλω σου τήν ἀνάπαυσιν; Ὁ Θεός οἶδεν, εἰ ἠδυνάμην, ἤθελον ὑπηρετῆσαί σοι πάσας τάς ἡμέρας μου˙ καί τί ποιήσω, ὅτι ὅλος χρήσιμός εἰμι; Μισήσωμεν τήν ἀνάπαυσιν τῆς σαρκός, βδελυκτή γάρ ἐστι τῷ Θεῷ, ἵνα μή ἀπαλλοτριώσῃ ἡμᾶς τοῦ Θεοῦ. Ταῦτα ὡς ὁμοψύχῳ ἔγραψά σοι, ὅτι ἐκ Θεοῦ ἐστιν ἡμῖν θλιβῆναι ἡμᾶς μικρόν˙ ἄνευ γάρ θλίψεως οὐκ ἔστι προκοπή κατά φόβον Θεοῦ.

Συγχώρησόν μοι, ὑπομνητέ, καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἵνα βάλω ἀρχήν˙ εἰμί γάρ λοιπόν περί τά ἔσχατά μου.

192"

Ἀπόκρισις τοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν.

Χαῖρε, ἀδελφέ, καί εὐθύμει, καί μή ταράξῃ σε ὁ διάβολος εἰς ἀνωφελῆ. Τί νομίζει ἡ ἀγάπη σου, ὅτι χωρίς συγχωρήσεως Θεοῦ γίνεται τό πειρασθῆναι τινα ἤ θλιβῆναι; Οὐχί˙ ἀλλά πρός ὠφέλειαν ψυχῆς συγχωρεῖ ἡμῖν ὁ Θεός ταῦτα γίνεσθαι καί βλέπων ὁ διάβολος ὅτι οὕτως ἐστίν, ἀντέστρεψεν ἡμῖν τά πράγματα, καθώς καί ἀπ᾿ ἀρχῆς, ἕως οὗ ἐξέβαλεν ἡμᾶς τῆς ἁγίας εἰρήνης ἐκ τοῦ Παραδείσου. Τί γάρ οὐκ ἠλλοίωσεν ἡμῖν; Ἀντί τῆς (σελ. 406) ἁγίας εἰρήνης δεινήν ἡμῖν οὐκ ἐνέβαλεν ὀργήν; Ἀντί μίσους τοῦ παρά Θεοῦ τοῦ μισεῖν τά κακά, οὐκ ἐνέβαλεν ἡμῖν μῖσος πονηρόν τοῦ μισεῖν τά ἀγαθά καί αὐτόν τόν Θεόν; Ἀλλ᾿ οὐ συνιῶμεν. Καί οὐκ οἴδαμεν ὅτι κόπτων ἀφ᾿ ἡμῶν ὁ Θεός πᾶσαν ἐνθύμησιν αἰσχράν καί πάντα λογισμόν πονηρόν καί ψυχοφθόρον, εἶπεν ἡμῖν εὔχεσθαι ὑπέρ τῶν ἐχθρῶν ἡμῶν καί εὐλογεῖν τούς καταρωμένους καί ἐνετείλατο ἀγαπᾶν τούς ἐχθρούς ἡμῶν. Καί εἰ τούς ἐχθρούς ἐνετάλθημεν ἀγαπᾶν, τούς μήτε ἀμελῶς μήτε σπουδαίως ποιοῦντας ἡμῖν διακονίαν, ποίαν ἔχομεν συγγνώμην, μή ἀγαπῶντες τούς εὐεργετοῦντας καί διακοῦντας ἡμῖν, κἄν ἀμελῶς δεικνύουσιν οἱ δαίμονες ἡμῖν τήν διακονίαν αὐτῶν γινομένην; Ἐάν σωθῆναι θέλῃς καί τῷ Θεῷ καί ἡμῖν ἐπίστευσας τήν ψυχήν σου, μή πιστεύσῃς τῷ λογισμῷ σου˙ κακόν γάρ σπέρμα σπείρουσιν οἱ δαίμονες, ἄλλα ἀντ᾿ ἄλλων. Ἐξακολούθησον οὖν καί μανθάνεις τήν ὁδόν τοῦ Θεοῦ˙ αὐτός γάρ εἶπεν «ἐάν θέλητε καί εἰσακούσητέ μου, τά ἀγαθά τῆς γῆς φάγεσθε» καί τά λοιπά. Ὥστε οὖν ἐξ ἡμῶν ἐστι τό φαγεῖν καί τό μή φαγεῖν˙ καί τί μεμφόμεθα τόν πλησίον;

Μή φέρῃς πρόφασιν εἴς τινα εἰς τίποτε ὅλως, ἀλλ᾿ εἰς πάντα εὐαρέστησον˙ καί μή λογίζου κακόν εἴς τινα, ἐπεί γίνῃ κακός˙ ὁ κακός γάρ κακά λογίζεται καί ὁ καλός τά καλά. Τό δέ λογίζεσθαι περί τινων, ὅτι κατ᾿ ἐμοῦ λαλοῦσι, οὗτος ὁ πόλεμος τῶν ἀρχαρίων ἐστίν. Ὥστε οὖν ἀπό τούτου, ἐάν ὦσι δύο εὐχόμενοι εἰς ἕν καλλίον, ἤ νουθετοῦντες ἀλλήλους, δύναταί τις εἰπεῖν περί αὐτῶν τά ἐναντία˙ κἄν λογίζεται οὕτως, οὐ παρά τοῦτο ἀληθεύει, ἀλλά ἁπλῶς ἐν τῇ ἀφροσύνῃ αὑτοῦ, ἀπώλειαν ἑαυτῷ περιποιεῖται ὁ τοιοῦτος.

Μή ἔχε ταῦτα, ἔχει γάρ ὁ ἀδελφός ὅτι δι᾿ ὑμῶν εὑρίσκει ἔλεος, κἄν θλίβησθε δι᾿ αὐτόν μικρόν, ἵνα κτήσησθε τήν ὑπομονήν˙ χαίρετε καί ἀγαλιᾶσθε, ὅτι μέγας ἐστίν ὁ μισθός τῆς ὑπομονῆς. Καί ἤδη πρό τούτου ἔμαθες παρά τοῦ ἀδελφοῦ Ἰωάννου ὅτι ἐκτός τοῦ Θεοῦ οὐ συγχωρούμεθα θλιβῆναι πρός τήν ἡμῶν ὠφέλειαν. Μή οὖν πιστεύσῃς τοῖς δαίμοσιν ἔν τινι κατά τοῦ ἀδελφοῦ σου, οὐ γάρ πρᾶγμα ἔχει˙ ἀλλ᾿ αὐτοί εἰσιν οἱ θέλοντές σε ταράξαι. Καταργήσοι αὐτούς ὁ Κύριος.

Καί ὅ ἐλογίσω, ὅτι δοῦλος ἀνθρώπων ἦλθον γενέσθαι, οὐκ ἔστι ταπεινώσεως. Ὁ Ἀπόστολος ἐκαυχᾶτο ὅτι δοῦλος ἐγένετο πάντων καί σύ ταῦτα λέγεις; Πότε ἔρχῃ εἰς τό μέτρον τοῦτο τῆς ταπεινώσεως; Οὐκ οἶδας τί εἶπας, ἀδελφέ.

ΣΧΟΛΙΟΝ

Ὅρα τήν σοφίαν τοῦ Γέροντος˙ ἐπειδή γάρ εἶδεν ἐκεῖνον δοῦλον ἑαυτόν ὀνομάσαντα καί νομίζοντα, ὡς ὅτι μέγα τι λέγει καί κατόρθωμα τοῦτο λογιζόμενον, σκώπτει καί ἀνάξιον τούτου τοῦ ρήματος αὐτόν ἀποφαίνει, διά πάντων πρός τήν ἐνεργῆ ταπείνωσιν συνωθῶν. Ἡ γάρ διά λόγου, ὑπερηφανίας ἐστί γέννημα καί ἀκαταστάτως ἐν τούτῳ τήν ἰδίαν μητέρα κενοδοξίαν ἀπογεννῶσα˙ εἰ καί παράδοξον πώς ἐστι τό λεγόμενον καί ἀνακόλουθον.

193"

Ἀπόκρισις τοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν.

Θαυμάζω τινάς, ὄντας ἔτη πολλά ἐν τοῖς σχολείοις, καί πάλιν ἀλφαβητίζοντας καί συλλαβίζοντας, ὀφείλοντας εἶναι λοιπόν τελείους δίδασκάλους. Οὕτω καί τούς χρονίζοντας ἐν τῷ σχήματι, ὀφείλοντας διακρίνειν τῶν ἀρχαρίων. Ὑμεῖς ὀφείλετε ὁδηγεῖν τούς πεπλανημένους εἰς εὐθεῖαν ὁδόν ὡς τέλειοι˙ καί μᾶλλον ἀντί τοῦ βαστάσαι τά βάρη τῶν ἀδυνάτων, βαρεῖτε διά τῆς λύπης καταποντισμόν.

Πρόσεχε σεαυτῷ ἀδελφέ. Ἆρα οὐδέν ἀδικεῖ τήν ψυχήν σου ἀρτίως τοῦτο ὅτι θλίβεις τόν λογισμόν τοῦ πλησίον; Μετά γάρ τοῦ ποιῆσαι τόν κόπον διά τόν Θεόν, παρέχεις αὐτῷ λογισμούς, ὅτι ὡς ἠθέλησας ἐποίησας; Ἄνθρωπος τέλειος ἀρχαρίῳ ταῦτα; Οὐκ ἦν σόν˙ (ἰσ. ἀρχαρίῳ ταῦτα ποιεῖν, οὐκ ἦν σόν), ἀλλά νουθετεῖν, κυβερνᾶν, φοβούμενον τόν λέγοντα˙ «μή δοῦναι πρόσκομμα τῷ ἀδελφῷ ἤ σκάνδαλον». Τίς χρεία εἰπεῖν λόγον λυπηρόν τῷ πλησίον;

Τί δέ λέγω σοι ταῦτα καί οὕτως εἰμί; Ἡ ἀφροσύνη μου οὐκ ἀφῆκε με βαστάσαι λόγον, ἕως οὗ ἐκβάλω αὐτόν καί ταράξω τήν ψυχήν τοῦ ἀδελφοῦ μου. Ὁπότε σπείρει ὁ διάβολος εἰς σέ κακούς λογισμούς, τοῦτο ἔργον αὐτοῦ ἐστι, σπείρειν ἄλλα ἀντ᾿ ἄλλων˙ καί μνημονεῦσαι τοῦ θανάτου οὐκ ἀφίησι. Τί χειμάζεσθε ἀπό μηδαμινῶν ὡς ἀρχάριοι καί ἰδιῶται; Ποῦ ἐστιν, ὑστερούμενοι, (σελ. 410) θλιβόμενοι, κακουχούμενοι; Οἱ Πατέρες ἡμῶν ἐπελέγοντο ἑαυτοῖς τάς θλίψεις, καί ἡμεῖς οὐκ αἰσχυνόμεθα πᾶσαν ἀνάπαυσιν ζητοῦντες; Μάθωμεν οἱ ταλαίπωροι ὅτι ταῦτα πάντα γέγραπται ἐν τοῖς ἄνω διπτύχοις˙ καί ἀπαιτούμεθα ταῦτα μετά ἀκριβείας.

Ταῦτα γράφω θέλων ἐπάραι πᾶσαν τήν σηπεδόνα˙ εἰ δέ θλίβω ὑμᾶς, συγχωρήσατε, καί οὐ προσθήσω ἔτι τοῦ θλῖψαι. Εὔξασθε ὑπέρ ἐμοῦ, ἵνα ἔλθω εἰς ἐπίγνωσιν ζωῆς.

Περί δέ τοῦ θανάτου σου, πολλάκις εἶπον καί λέγω, οὐ χρονίζεις ἐν τῷ σώματι.

194"

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν μέγαν Γέροντα.

Οἶδας, Πάτερ, ὅτι οὐ τολμῶ ὅλως εἰς τίποτε ἀντιλέξαι τῇ κελεύσει σου˙ εἴ τι γάρ λέγεις ζωήν ἡμῖν ἐστι. Ἀλλ᾿ εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ ὅτι πάνυ θλίβει με ὁ ἀδελφός.

Ἀπόκρισις

Χαίροις ἀγαπητέ μου, χαίροις ἐν Κυρίῳ. Οἶδα καί πέπεισμαι ἐν Κυρίῳ˙ ὅτι ἐάν εἴπω σοι ἐν τῇ φυλακῇ οἰκῆσαι ἐνιαυτόν ἡμερῶν, οὐκ ἀντιλέγεις˙ εἰδώς πῶς καί τίνι λαλῶ, συνδούλῳ καί ὁμοψύχῳ.

Οὐκ οἶδας πῶς λέγει ὁ Ἰώβ «ἤ οὐχί πειατήριόν ἐστι τό κατοικητήριον τοῦ ἀνθρώπου ἐπί τῆς γῆς»; Γενοῦ τοίνυν ἕτοιμος εἰς πειρασμούς, καί θλίψεις πάντοτε˙ «καί ἐπιλανθάνου πάντων τῶν ὄπισθεν, κατά τόν Ἀπόστολον, ἐπί τό ἔμπροσθεν ἐπεκτείνων σεαυτόν»˙ ἵνα μή λέγοντός σου ταῦτα κατά τοῦ ἀδελφοῦ σου, γένηταί σοι μνησικακία.

Ὁ Κύριος συντρίψει τόν σατανᾶν ὑπό τούς πόδας ὑμῶν ἐν τάχει. Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ καί ἡ εἰρήνη καί ἀγάπη αὐτοῦ ἔσται μεθ᾿ ὑμῶν ἕως τέλους. Ἀμήν. Καί δώῃ ὑμῖν χαράν, εὐφροσύνην, ἀγάπην, ἥ οὐδέποτε πίπτει, ἵνα βαστάσητε ἀλλήλους ἐν φόβῳ Θεοῦ˙ ὁ γάρ θάνατος οὐ χρονιεῖ.

195«

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν

Εἰπέ μοι, Πάτερ, τί ἐστι ταπείνωσις; Καί εὖξαι τήν ὁδόν τοῦ θανάτου εἰρηνικήν γενέσθαι.

Ἀπόκρισις

Ἡ ταπείνωσίς ἐστι, τό ἔχειν ἑαυτόν γῆν καί σποδόν, ἔργοις καί οὐ λόγοις μόνον˙ καί τό εἰπεῖν, ἐγώ τίς εἰμι; τίς ψηφίζει με; Πρᾶγμα οὐκ ἔχω μετά τινος.

Καί περί τοῦ θανάτου σου ἔτι ὀλίγον χρόνον ὑπόμεινον τόν Κύριον καί δοξάζει σου τήν ἔξοδον ἐν χαρᾷ πολλῇ.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ μου˙ ἀσπάζομαί σε ἐν Κυρίῳ.

196»

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γἐροντα.

Ἀββᾶ, ἰδού ὁ ἀδελφός ἠναντιώθη μοι ταχέως καί οὐδεμίαν συμπάθειαν ἐνεδείξατο εἰς ἐμέ, τί οὖν κελεύεις ποιήσω;

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ Ἀνδρέα, θαυμάζω σου τήν ἀφελότητα. Οὕτως ἁπλῶς ἔχεις, ὅτι ἡσυχάζει ὁ διάβολος μή πειράσαι τινά; Μή δυνάμεθα αἰτιάσασθαι τούς πίπτοντας ἀπό δαίμονος καί ἀφρίζοντας; Οὕτως οὐδέ τούς ἐνεργουμένους ὑπό τοῦ διαβόλου εἰς ἀντιλογίαν καί ἀσυμπάθειαν, οὐ δυνάμεθα αἰτιάσασθαι, ἀλλά τό πάθος. Πρόσεχε συνετῶς τοῖς λεγομένοις. Καί γάρ καί σύ ἐνεργῇ ὑπό τοῦ διαβόλου˙ καί οὐ νοεῖς τά σά, ἀλλά τά τοῦ πλησίον ὀξέως βλέπεις. Ἰδού εἶπας τά τοῦ ἀδελφοῦ σου, καί τά σά οὐκ εἶπας˙ ὅτι ὀλίγας ἡμέρας ἔχεις ἐρωτήσας περί ταπεινώσεως καί ἀκούσας ἔχειν σεαυτόν γῆν καί σποδόν καί μή ψηφίζεσθαι. Ἡ γῆ οὖν καί ἡ σποδός καί τό ἀψήφιστον, θέλει συμπάθειαν (σελ. 414) παρά τινος; Μάλιστα παρά ἀνθρώπου ἐνεργουμένου παρά τοῦ μισοκάλους; Καί τοῦτο ὅτι τελειότερος αὐτοῦ εἶ, καί ἐν τῇ ἡλικίᾳ καί ἐν τῷ σχήματι καί ἐν τῷ κλήρῳ. Καί ὁ τελειότερος βαστάσαι ὀφείλει τόν ἐλάσσονα, λέγων˙ ὅτι ἐγώ εἰμι ὁ ἀνάξιος. Ἐάν δέ λέγῃς καί οὐχ ὑπομένῃς, ἀκαίρως λέγεις˙ σύ γάρ τις εἶ ὁ ἔχων ὀφθαλμούς βλέποντας τά ἀλλότρια πάθη; Ἄνθρωπος εὐαγγελισθείς ὑπέρμετρα πράγματα; Ἀδολεσχῶν γάρ εἰς αὐτά, ὤφειλες ἐπιλανθάνεσθε φαγεῖν τόν ἄρτον σου˙ ἀλλ᾿ οὔπω ἐγεύσω αὐτῶν, καί οὐκ ἐγένοντό σοι ποθητά ὡς ἐχρῆν.

Μνήσθητι τοῦ Λαζάρου πόσον χρόνον ὑπέμεινεν εὐχαριστῶν τῷ Θεῷ καί μή ἐπιλάθου καί τούτων, ὧν πολλάκις εἶπον σοι. Φθόνος διαβολικός ἐστι, εἰδώς τί σοι ἀπόκειται˙ ἐγώ δέ πιστεύω εἰς τόν Θεόν, ὅτι οὐδέν ἔχει ἰσχύσαι.

197"

Τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα αἴτησις εὐχῆς˙ εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, Πάτερ, ὅτι εἰς φαντασίαν ἐνέπεσον.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ Ἀνδρέα, συγκράξωμεν τῷ ἁγίῳ Παύλῳ˙ «ὦ βάθος πλούτου, καί σοφίας καί γνώσεως Θεοῦ˙ ὡς ἀνεξερεύνητα τά κρίματα αὐτοῦ, καί ἀνεξιχνίαστοι αἱ ὁδοί αὐτοῦ». Πῶς καί ἡμᾶς ἀνακόπτει τοῦ μή μεγαλαυχεῖν ἐπί τῷ τόξῳ ἡμῶν˙ μηδέ ἔχειν ἐν νῷ, ὅτι ἡ ρομφαία ἡμῶν σώζει ἡμᾶς, ἀλλ᾿ ἡ χάρις τῆς αὐτοῦ ἀγαθότητος. Φησί γάρ «ὅτι χάριτι ἐστέ σεσωσμένοι». Διά τοῦτο ἀφίησιν ἡμᾶς ἐμπεσεῖν εἰς φαντασίας καί εἰς ἄλλα πάθη, ἵνα γνῶμεν ἡμῶν τήν ἀσθένειαν καί ὅπου ἀκμήν ἐσμέν˙ καί τοῦτο ἐκ τῆς ἀγαθότητος αὐτοῦ ἐᾷ ἡμᾶς πρός ὠφέλειαν ἡμετέραν, ἵνα ἡ πεποίθησις ἡμῶν ᾖ τοῦ Θεοῦ καί μή ἐξ ἡμῶν.

Ἀλλά βλέπε μή νομίσῃς ὅτι θέλημά ἐστι Θεοῦ, ἵνα ἐμπέσωμεν εἰς φαντασίας καί ἄλλα πάθη, ἀλλά διά τήν ἀμέλειαν ἡμῶν ἐᾷ ἡμᾶς τά τοιαῦτα παθεῖν, καί ἐκ τῆς φιλανθρωπίας αὐτοῦ ἀπό τῶν κακιῶν ἡμῶν προξενεῖ ἡμῖν τήν ταπείνωσιν εἰς σωτηρίαν. Τί οὖν; Τοῖς κακοῖς πάθεσιν ἐπιγράψομεν τήν σωτηρίαν ἡμῶν; Μή γένοιτο! Ἀλλά τῇ αὐτοῦ εὐσπλαγχνίᾳ καί παντέχνῳ σοφίᾳ. Κατανόησον οὖν πῶς ἐξήγειρε πάντοθεν τόν νοῦν ἡμῶν, τοῦ μνομονεῦσαι εἰπεῖν˙ (σελ. 416) «εἰ μή Κύριος ἐβόηθησέ μοι, παρά μικρόν παρῴκησε τῷ ᾅδῃ ἡ ψυχή μου» καί τά λοιπά. Εἰδότες οὖν ὅτι διά τήν ἀσθένειαν ἡμῶν καί τήν ἀμέλειαν ταῦτα πάσχομεν, ποιήσωμεν ἡμῶν τήν δύναμιν, ἵνα μή ἐμπέσωμεν εἰς αὐτά˙ καί αὐτοῦ ἐστι τό ἔλεος ρύσασθαι ἡμᾶς ἀπ᾿ αὐτῶν. Καί ἐπί Πέτρου τοῦτο ἐποίησε καί Παύλου, ἀποστήσας τήν δύναμιν πρός μικρόν ἀπ᾿ αὐτῶν, ἵνα μάθωσι μή ἔχειν τήν πεποίθησιν ἐφ᾿ ἑαυτοῖς, ἀλλ᾿ ἐπί τῷ τῶν ἁπάντων Δεσπότῃ.

Καί σύ οὖν μάθε τί εἶ, καί ποῦ˙ καί συγγνώμων γενοῦ περί τόν σύνδουλον καί κατάκρινον σεαυτόν. Ταπεινώθητι ἀληθινῶς, οὐ μόνον ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ἀλλά καί τῶν ἀνθρώπων. Καί ρίψον πᾶσάν σου τήν μέριμναν ἐπ᾿ αὐτόν, τόν δυνάμενον ποιῆσαι ὑπερκεπερισσοῦ ὧν αἰτούμεθα, ἤ νοοῦμεν˙ καί αὐτός πληρώσει πάντα σοι τά ἐπαγγελθέντα. Οὐ μή γάρ ἀθετήσῃ τούς αἰτήσαντας αὐτόν γνησίως, ἰδίους καί ἐντίμους αὑτοῦ δούλους, τούς δι᾿ αὐτοῦ καί ἐν αὐτῷ ἐλευθερώσαντας ἑαυτούς καί ὅλου τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, καί ἀκούσαντας παρ᾿ αὐτοῦ μετά χαρᾶς ἀνεκλαλήτου, ὅτι ὅσα ἄν δήσητε ἐπί τῆς γῆς, ἔσται δεδεμένα ἐν τοῖς οὐρανοῖς καί τά λοιπά, καί ἔδωκεν αὐτοῖς πᾶσαν ἐξουσίαν ἐν τῷ οὐρανῷ καί ἐπί τῆς γῆς.

Λοιπόν δούλευσον τῷ Κυρίῳ ἐν φόβῳ καί ἀγαλλιῶ αὐτῷ ἐν τρόμῳ˙ καί εὐχαρίστησον αὐτῷ ἀκαταπαύστως στόματι, ὅτι ἠλέησέ σε, καί ἄλλους πολλούς, διά τῶν δούλων αὐτοῦ.

Αὑτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

198«

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν αἰτήσαντα εὐχήν.

Ὁ Θεός ὁ οἰκτίρμων, ὅ ὕψιστος καί ἐλεήμων, δῴη ὑμῖν τήν ἐξ ὕψους δύναμιν τοῦ πάντοτε μελετᾶν τά γραφόμενα ὑμῖν λόγια˙ καἰ ἐργάσασθαι ἔργον ἀληθινόν πνευματικόν, τοῦτ᾿ ἔστι πολεμῆσαι πρός τούς ταράσσοντας ὑμᾶς λογισμούς. Καί ἵνα εὑρεθῆτε μετά τῶν λαβόντων τά τάλαντα καί διπλασιασάντων, καί ἀκούσητε ἅ ἤκουσαν, καί ἵνα πυκτεύσητε τοῦ βαστάσαι ἀλλήλους˙ καί ποιήσῃ ἡ γῆ ὑμῶν τῷ Θεῷ καρπούς καλούς καί εὐκαίρους, ἀνά ἑκατόν, ἀνά ἑξήκοντα, ἀνά τριάκοντα.

(σελ. 418) Αὕτη ἐστίν ἡ εὐχή μου ἡ πρός τόν Θεόν, ἵνα φυλαξάντων ὑμῶν ταῦτα, ἴδω ὑμᾶς ἐν τῇ βασιλείᾳ τοῦ Θεοῦ γνησίους φίλους, ἀγαλλιωμένους ἐν Κυρίῳ.

199»

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα.

Εἰπέ μοι, Πάτερ, πόθεν ἀνεφύη ἡμῖν ὁ γενόμενος πειρασμός; Καί εἰς τί ἐκφαίνει; Καί πῶς καταργεῖται; Καί εὖξαι ἵνα λυτρωθῶ ἐξ αὐτοῦ.

Ἀπόκρισις.

Ὁ μισόκαλος διάβολος, εἰδώς τήν ὠφέλειαν τῆς ψυχῆς ὑμῶν καί ὅτι ἄλλο κάθισμα σωτηρίας οὐκ ἔνι, ἤ τό βαστάσαι ἀλλήλων τά βάρη, ἐφθόνησε, καί πυκτεύει τοῦ σπεῖραι ὑμᾶς˙ ἔνθεν οὖν ἀνεφύη ὑμῖν ὁ πειρασμός, ὅν καταργήσει ὁ Κύριος. Καταργεῖται δέ ὁ τοιοῦτος πειρασμός ἐν τῷ βαστάσαι ἀλήλων τά βάρη καί τῷ ὑπερεύξασθι τοῦ ἀνθρώπου, δι᾿ οὗ ὁ πειρασμός γίνεται˙ ἄνευ γάρ ἀγῶνος μετά συλλογισμοῦ, οὐ γίνεται ἔκβασις τῷ πειρασμῷ.

Τό δέ σπεῖραι ἀναχώρησιν ἔνθεν, καί τοῦτο πειρασμός ἐστιν ἀπό φθόνου αὐτοῦ διά δικαιώματος, ἵνα διαρρήξῃ τήν ἀγάπην τῶν ὑπερευχομένων σου ἁγίων, καί ἀποστερήσῃ σε τῆς αὐτῶν βοηθείας.

Ἰδού τήν εἴσβασιν καί τήν ἔκβασιν τοῦ πειρασμοῦ ἔδειξά σοι˙ ὑπόμεινον μικρόν καί λαμβάνεις αὐτῶν κουφισμόν, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ.

(σ» – σιη»)

σ"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, ὀλιγωρήσαντα πρός τούς ἐπαναστάντας αὐτῷ πειρασμούς.

Ἀδελφέ Ἀνδρέα καί ὁμόψυχε, μή ὀλιγωρήσῃς˙ οὐ γάρ ἐκτατέλιπέ σε ὁ Θεός, οὐδέ ἐγκαταλιμπάνει, ἀλλ᾿ ἐπαγγελία (ἴσ. ἀπειλή, ἤ κατάρα ἤ ἀπαγγελία) ἐστί δεσποτική πρός τόν κοινόν ὑμῶν πατέρα τόν Ἀδάμ καί οὐ παρελεύσεται, ὅτι ἐν ἱδρῶτι τοῦ προσώπου σου φαγῇ τόν ἄρτον σου. Καί καθώς προσέταξε τῷ ἔξω ἀνθρώπῳ, οὕτω καί τῷ ἔσω ἀνθρώπῳ, τό ἐν τῇ ἀσκήσει συνεργῆσαι εὐχαῖς τῶν ἁγίων, καί πολλά ἀνύουσιν, ἵνα μή ᾖ ἄκαρπος (σελ. 420) ὁ ἄνθρωπος. Καθώς γάρ ὁ χρυσός πυρούμενος ἐν τῷ χωνευτηρίῳ καί διά τοῦ λαβιδίου κρατούμενος, καί τυπτόμενος διά τῆς σφύρας δόκιμος γίνεται καί εὐπρόσδεκτος εἰς βασιλικόν διάδημα, οὕτως ὁ κρατούμενος ἄνθρωπος διά τῆς εὐχῆς τῶν ἁγίων, τῆς πολλά δυναμένης καί ἀνυούσης, πυροῦται διά τῶν θλίψεων καί δέρεται διά τοῦ πειρασμοῦ, εἰ ὑπομένει εὐχαριστῶν, καί ἀναδείκνυται υἱός τῆς βασιλείας.

Ὅλα οὖν πρός τό συμφέρον σοι γίνονται, ἵνα σχῇς καί σύ παρρησίαν ἀπό τῶν ἁγίων, ἀπό τῶν ἰδίων πόνων, ὧν τήν ἀπαρχήν προσφέρειν μή αἰσχύνου. Μή οὖν ἀντί τῆς πνευματικῆς χαρᾶς, λύπην σεαυτῷ προσπορίςῃ˙ καί ἔχε πιστόν τόν ἐπαγγειλάμενον ὅτι ποιεῖ.

Ἔρρωσον ἐν Κυρίῳ, ἀγαπητέ.

σα"

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν, εἰς πολλήν ἀθυμίαν ἐμπεσόντα.

Ἀδελφέ Ἀνδρέα, μή δώῃ ὁ φιλάνθρωπος ἡμῶν Θεός τῷ μισοκάλῳ ἐχθρῷ σπεῖραι εἰς σέ τήν αὐτοῦ λύπην καί ἀθυμίαν, ἵνα μή εἰς ἀπόγνωσιν ἐνέγκῃ σε καί περί τῶν ἐπηγγελμένων διά Πνεύματος ἁγίου σοί τῷ ἀγαπητῷ ὑπό τοῦ εὐλογημένου Θεοῦ, ἀλλ᾿ ἀνοίξοι σου τήν καρδίαν τοῦ συνιέναι τάς Γραφάς, καθυώς ἤνοιξε τήν καρδίαν τῶν περί Κλεόπαν.

Πῶς ὁ Θεός μετά τάς πρός τόν ἅγιον καί Πατριάρχην Ἀβραάμ ἐπαγγελίας, πάλιν ἐπείραζεν αὐτόν; Φησί γάρ˙ ὅτι καί μετά τά ρήματα ταῦτα τῶν ἐπαγγελιῶν λέγω, τόν φίλον αὐτοῦ τόν ἱερατεύσαντα αὐτῷ τήν τηλικαύτην θυσίαν, τόν ἄξιον παθεῖν δεινόν οὐδέν, ᾧ τήν πίστιν εἰς δικαιοσύνην ἐλογίσαντο, τόν τηλικοῦτον εἴασεν εἰς πειρασμόν ἐμπεσεῖν πρός δοκιμήν αὐτοῦ καί ἀναπολογησίαν τῶν δυνάμεων τοῦ σκότους˙ εἰς τό εἶναι ὑπογραμμόν τοῖς πιστοῖς, ὅτι διά πολλῶν θλίψεων μέλλουσιν εἰσελθεῖν εἰς τήν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ, οἵ διά τῆς αὑτῶν ὑπομονῆς κτῶνται τάς ψυχάς αὑτῶν, ἐν παντί εὐχαριστοῦντες. Σύν τούτοις λάβε ἐν νῷ καί τόν ἐν ἁγίοις Ἰώβ, τόν γνήσιον φίλον τοῦ Θεοῦ, τόν ἀληθινόν καί ἄμεμπτον καί δίκαιον, θεοσεβῆ τε καί ἀπεχόμενον (σελ. 422) ἀπό παντός πονηροῦ πράγματος. Τόν ἀνάξιον τοῦ παεῖν κακόν, τοῦτον παρέδωκε πειρασθῆναι πρός δοκιμήν ἀρετῆς, ἕως οὗ ἔδειξε τούς ἐχθρούς αὐτοῦ καί κατηγόρους κατῃσχημένους καί ἀναπολογήτους, ἐν τῷ ἐλέγχεσθαι παρ᾿ αὐτοῦ.

Λάβε δέ εἰς στηριγμόν πίστεως, καί τόν ἀρχηγόν τῆς σωτηρίας ἡμῶν καί τελειωτήν Ἰησοῦν, τόν λυτρωσάμενον ἡμᾶς ἐκ τῆς δοθείσης κατάρας. Πῶς ἐλθών ἐπί τήν ὥραν τοῦ σταυροῦ, δεικνύων ἡμῖν ὁδόν ὑπομονῆς καί σωτηρίας ἔλεγε˙ «Πάτερ, εἰ δυνατόν ἀπελθέτω ἀπ᾿ ἐμοῦ τό ποτήριον τοῦτο˙ ἀλλ᾿ ὅμως οὐχ ὡς θέλω, ἀλλ᾿ ὡς θέλεις». Τοῦτο δέ δι᾿ ἡμᾶς ἐποίησεν ὁ ἐπιτιμήσας τῷ Πέτρῳ εἰπόντι αὐτῷ˙ «ἵλεώς σοι Κύριε οὐ μή ἔσται σοι τοῦτο», ὡς ὤν ἕτοιμος καί εὐπροαίρετος τοῦ παθεῖν. Ἀλλά διά τήν ἀσθένειαν ἡμῶν ηὔξατο ποτήριον (ἴσ. λείπει, ποτήριον θανάτου πιεῖν), ἵνα μή ἐκκακήσωμεν προσευχόμενοι, κἄν πρός τό παρόν διά τήν [δοκιμήν] μή εἰσακουόμενοι.

Ψηλαφήσωμεν οὖν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν τά πάθη, ἀνθρώπου γενομένου καί συνυπομείνωμεν αὐτῷ τά ὀνείδη, τά στίγματα, τήν ἐξουδένωσιν, τήν καταφρόνησιν, τόν ἐμπτυσμόν, τήν ὕβριν τῆς χλαμύδος, τήν πομπήν τοῦ ἀκανθίνου στεφάνου, τό ὄξος τό μετά πικρίας, τήν ἀλγηδόνα τῆς πήξεως τῶν ἥλων, τήν νύξιν τῆς λόγχης, καί τό ὕδωρ καί τό αἷμα, καί λάβε ἀνάψυξιν τῶν ἀλγηδόνων σου˙οὐ γάρ ἀφῇ εἶναι κενόν τόν κόπον σου. Ἵνα δέ μή βλέπων τούς ἁγίους ἐν τῇ ὥρᾳ ἐκείνῃ βαστάζοντας τούς καρπούς τῆς ὑπομονῆς τῶν θλίψεων καί καυχωμένους, ἄμοιρος αὐτῶν εὑρεθῇς, ἀφῆκέ σε μικρόν ὑπενεγκεῖν κόπον, ἵνα συγκοινωνός αὐτῶν καί τοῦ Ἰησοῦ γένῃ, ἔχων παρρησίαν ἐνώπιον αὐτοῦ μετά τῶν ἁγίων.

Μή οὖν λυπηθῇς, οὐ γάρ ἐπελάθετό σου ὁ Θεός, ἀλλά φροντίζει σου ὡς γνησίου καί οὐχ ὡς νόθου υἱοῦ. Καλῶς ἑστήκεις ἐάν προσέχῃς σεαυτῷ ἀσφαλῶς, τοῦ μή ἐκπεσεῖν τοῦ φόβου καί τῆς εὐχαριστίας τοῦ Θεοῦ. Μακάριος δέ τῆς βασιλείας τοῦ Θεοῦ. Ἀνδρίζου καί ἴσχυε ἐν Κυρίῳ

Τά αὐτά γάρ εἰπεῖν σοι οὐκ ὀκνῶ, ἅ παράσχοι σοι ὁ Κύριος.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.

σβ«

Αἴτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα περί στηριγμοῦ καρδίας καί ἀφέσεως τῶν ἀπό γεννήσεως αὐτοῦ ἁμαρτιῶν.

Ἀπόκρισις

Ὁ Κύριος Ἰησοῦς ἔσται σοι ἴασις καί στήριγμα ψυχῇ καί σώματι, καί στηρίξοι σου τήν καρδίαν πρός τό μή κατακυριεῦσαί σου τόν μισόκαλον καί μισάνθρωπον διάβολον. Περί δέ τῆς ἀφέσεως τῶν ἀπό γεννήσεως ἕως τῆς δεῦρο, τοῦτο χαρίζεταί σοι ὁ Θεός μετά τεσσαράκοντα ἡμέρας, διά τό εἶναί σε συγκοινωνόν τῶν δεήσεών μου, ἐν τῷ τοιούτῳ χαρίσματι, διά τῆς μικρᾶς σου ὑπομονῆς.

Ανδρίζου οὖν ἐν Κυρίῳ καί ἴσχυε˙ ὁ Κύριος μετά σοῦ ὁ μέγας ἰατρός ψυχῶν καί σωμάτων.

Εἰρήνη σοι ἐν Κυρίῳ, ἀδελφέ.

σγ»

Ἀπόκρισις τοῦ ἄλλου Γέροντος Ἰωάννου πρός τόν αὐτόν.

Εἰ εἰς τά κοσμικά μακαρίζουσιν ἄνθρωποι τόν πλουτοῦντα, πολύ πλέον μακαρίζω σου τήν ἀγάπην πλουτήσασαν κατά Θεόν, διά τῶν δεήσεων τοῦ εὐλογημένου Πατρός ἡμῶν. Τοίνυν εἰ μή ἡ προσευχή αὐτοῦ προκατέλαβε καί εἶπεν˙ ἐνδυναμώθητι καί ἀνδρίζου καί ἴσχυε, ἐπικίνδυνον εἶχες ἀρρωστίαν ἀρρωστῆσαι, διά μικράν ἀμέλειαν καί μικροψυχίαν τοῦ φυλάξαι τήν μακροθυμίαν καί τήν ὑπομονήν μετά τῶν λογισμῶν σου καί μετά τῶν ὑπηρετούντων σοι, μνημονεύων τοῦ Ἀποστόλου λέγοντος˙ «ἀλλήλων τά βάρη βαστάζετε, καί οὕτως ἀναπληρώσετε τόν νόμον τοῦ Χριστοῦ».

Ὡς οὖν ἀγαπῶν σε ὁ Κύριος ἐπαίδευσε μετά ἐλέους, διά τήν εὐχήν τοῦ δούλου αὑτοῦ, ἵνα διά τῆς μικρᾶς ταύτης παιδείας συνεργήσῃς τῇ δεήσει αὐτοῦ, καί λογίζεταί σοι εἰς ἐργασίαν, ἵνα φιμωθῇ τό στόμα τοῦ ἐχθροῦ, μήποτε εἴπῃ, εἰ ἐπειράσθη εἰς παιδείαν, αὐτομολῆσαι εἶχε. Μή οὖν λυπηθῇς, ὡς γάρ ἤκουσας παρά τοῦ Γέροντος, γίνεταί σοι.

Ἀνδρίζου οὖν κατά τόν λόγον αὐτοῦ καί ἴσχυε.

σβ"

Ὁ αὐτός Γέρων λυτρωθείς ἐκ τῶν πειρασμῶν διά τῶν εὐχῶν τοῦ ἁγίου Γέρτοντος καί τῆς πνευματικῆς αὐτοῦ διδασκαλίας, ἔπεμψεν εὐχαριστῶν αὐτῷ.

Ἀπόκρισις Βαρσανουφίου.

Τῷ Θεῷ τῆς δόξης ἀνάπεμψον πᾶσαν δοξολογίαν καί ὑμνήσωμεν αὐτόν εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν. Ἡμῖν γάρ οὐ πρέπει δόξα, ἀλλ᾿ αὐτῷ μόνῳ, καί τῷ Υἱῷ αὐτοῦ, καί τῷ Πνεύματι αὐτοῦ τῷ ἁγίῳ. Ἤγαγεν ὁ Θεός τήν ἀγάπην σου πρός τήν ἡμῶν ἀσθένειαν, ἵνα βοήθειαν κατά Θεόν σχῶμεν δι᾿ ἀλλήλων, θέλων καί εἰς ἡμᾶς πληρῶσαι τήν λέγουσαν γραφήν˙ ἀδελφός ὑπ᾿ ἀδελφοῦ βοηθούμενος, ὡς πόλις ὀχυρά καί τετειχισμένη». Γένοιτο δέ ὑμῖν πᾶσι βοηθηθῆναι ὑπό τοῦ ἀδελφοῦ ἡμῶν, τοῦ μεγάλου Ἰησοῦ λέγω, εὐδόκησε γάρ ἵνα ἀδελφούς ἡμᾶς ἑαυτῷ ποιήσῃ, καί ἐσμέν καί μακαριζόμεθα ὑπό τῶν Ἀγγέλων.

Οἷον ἔχομεν ἀδελφόν δυνατόν, ἵνα ἐνδυναμώσῃ ἡμᾶς, ἰσχυρόν, ἵνα μερίσῃ ἡμῖν τά σκῦλα, ἀρχιστράτηγον, ἵνα συντρίψῃ ἐν πολέμῳ τούς πολεμοῦντας ἡμᾶς ἐχθρούς, ἰατρόν, ἵνα θεραπεύσῃ τόν ἔσω ἡμῶν ἄνθρωπον μετά τοῦ ἔξω ἀνθρώπου, ὑποταγέντος αὐτῷ, τροφέα, τρέφοντα ἡμᾶς τῇ πνευματικῇ τροφῇ˙ ζῶντα, ἵνα ζωώσῃ ἡμᾶς˙ ἐλεήμονα, ἵνα ἡμᾶς ἐλεήσῃ˙ οἰκτίρμονα, ἵνα ἡμᾶς οἰκτειρήσῃ˙ βασιλέα, ἵνα ἡμᾶς βασιλεῖς ποιήσῃ˙ Θεόν, ἵνα καί ἡμᾶς θεούς ποιήσῃ.

Εἰδώς οὖν ὅτι πάντα ἐν αὐτῷ, αὐτοῦ δεήθητι. Οἶδε γάρ ὧν χρείαν ἔχεις, καί πρό τοῦ αἰτῆσαι αὐτόν˙ καί αὐτός παρέχει τά αἰτήματα τῆς καρδίας σου μή ἐμποδίζοντός σου. Καί αὐτῷ πάντοτε τήν δοξολογίαν ἀνάπεμψον, ὅτι αὐτῷ ἡ δόξα πρέπει εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ, ἵνα γνῶ τήν ἀσθένειάν μου καί ταπεινωθῶ.

σε«

Αἴτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα περί τῆς ἀβροχίας καί τῆς χρονίας αὑτοῦ σιωπῆς.

(σελ. 438) Ἀπόκρισις

Οὐδέν ἀκαίρως ποιεῖ ὁ Θεός, ἀλλά πάντα πρός τό συμφέρον τοῖς ἀνθρώποις. Καί εἰ ἐκώλυσε τόν ὄμβρον, πρός παιδείαν αὐτῶν, καί πάλιν ἐλεῖ καί πέμπει αὐτόν. Οὕτως εἰ καί πρός καιρόν ἐκωλύθη ὁ λόγος, ἵνα αἰσθανθῶσι τινές, ἀλλά μᾶλλον οὐκ ᾐσθάνθησαν, πάλιν ἐπιτρέπει ὁ Θεός καί λαλεῖται ὁ λόγος, κατά τήν χρείαν πρός ὠφέλειαν.

σς»

Αἴτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Παρακαλῶ σε, Πάτερ ὅσιε, πληρῶσαι εἰς ἐμέ τάς ἁγίας σου ἐπαγγελίας περί τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν.

Ἀπόκρισις Βαρσανουφίου.

Εὐλογητός ὁ Θεός καί Πατήρ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ὁ εὐλογήσας ἡμᾶς ἐν πάσῃ εὐλογίᾳ πνευματικῇ ἐν τοῖς ἐπουρανίοις˙ ὅτι ἐάν ἑτοιμάσῃς σεαυτόν πρός ὑποδοχήν τῶν αἰτήσεών σου, λήψῃ διά τοῦ πολλοῦ σου κόπου καί τῆς ἐμῆς ἀσθενείας. Ἡγοῦμαι γάρ τά κέρδη καί τήν ὠφέλειαν παντός ἀνθρώπου καί πάσης ψυχῆς, ἐμά εἶναι. Εἰδέως καί καιόμενος σπένδομαι ὑπέρ τῶν ψυχῶν ὑμῶν ὡς οἶδεν ὁ μόνος γινώσκων τάς καρδίας ἡμῶν Θεός. Καί οἶδα καί πέπεισμαι, ὅτι μή ἀπολέσωμεν τόν κόπον. Ἔχε οὖν τό θάρσος ὅτι λαμβάνεις τάς αἰτήσεις, ἀλλά λαμβάνων φύλαξαι τοῦ μεῖναι παρά σοί τήν χάριν˙ πολλοί γάρ ἔφθασαν λαβεῖν καί μετά τό λαβεῖν ἐξέπεσον, ὅτι οὐκ ἐφύλαξαν εἴ τι ἔλαβον μετά φόβου.

Γενοῦ οὖν ἐπιθυμητής ἀγαθῶν καί τηρητής˙ δοῦλος εὐάρεστος τῷ Δεσπότῃ σου˙ μαθητής ταπεινός τοῦ διά σέ ταπεινώσαντος ἑαυτόν˙ ὑπήκοος τοῦ ὑπηκόου˙ ἀνεξίκακος τοῦ ἀνεξικάκου˙ μακρόθυμος τοῦ μακροθύμου˙ ἐλεήμων τοῦ ἐλεήμονος˙ τά βάρη βαστάζων τοῦ πλησίον, ὡς καί αὐτός σου τά βάρη ἐβάστασεν. (σελ. 430) Ἀγαπῶν πάντας εἰλικρινῶς, ὡς καί αὐτός ἡμᾶς ἠγάπησεν˙ ἀκολουθῶν αὐτῷ ἐν πᾶσιν, ἕως οὗ λάβῃ σε εἰς τήν μεγάλην αὑτοῦ ἀνάπαυσιν, ὅπου ὀφθαλμός οὐκ εἶδε, καί οὖς οὐκ ἤκουσε, καί ἐπί καρδίαν ἀνθρώπου οὐκ ἀνέβη, ἅ ἠτοίμασεν ὁ Θεός τοῖς ἀγαπῶσιν αὐτόν.

Αὐτῷ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, μοναχέ.

σζ"

Ὁ αὐτός ᾔτησε τόν μέγαν Γέροντα τά αὐτά.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ Ἀνδρέα, δώῃ σοι ἅ εἶπεν ὁ Ἰησοῦς, αἰτεῖτε καί λαμβάνετε, τά αἰτήματά σου ὅλα. Μόνον ἑτοίμασον τόν οἶκον σου ἐν πολλῇ καθαρότητι τοῦ δέξασθαι τά δωρήματα˙ ἐν γάρ τῷ κεκαθαρμένῳ οἴκῳ θησαυρίζονται. Καί ὅπου οὐκ ἔνι βόρβορος τήν εὐωδίαν αὐτῶν παρέχουσι˙ καί ὅταν γεύηται αὐτῶν τις, ξένος γίνεται τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, σταυρούμενος τῷ κόσμῳ καί ὁ κόσμος αὐτῷ, ζῶν ἐν Κυρίῳ, πάντοτε. Καί ὅσον κρούουσι τά κύματα τοῦ ἐχθροῦ, οὐ ρήσσουσιν αὐτοῦ τό σκάφος˙ καί τό λοιπόν φοβερός γίνεται τοῖς ὑπεναντίοις, ἀπό τῆς θεωρίας τῆς ἁγίας σφραγῖδος. Καί ὅσον ἐχθρός γίνεται αὐτῶν, τοσοῦτον φίλος γνήσιος καί ἀγαπητός τοῦ μεγάλου βασιλέως γίνεται.

Λοιπόν, ἀδελφέ, μίσησον τελείως, ἵνα ἀγαπήσῃς τελείως˙ μάκρυνον τελείως, ἵνα ἐγγίσῃς τελείως˙ βδέλυξαι υἱοθεσίαν, ἵνα λάβῃς υἱοθεσίαν˙ ἄφες τοῦ ποιῆσαι θελήματα, καί ποίησον θέλημα˙ κόψον σεαυτόν καί δῆσον σεαυτόν˙ θανάτωσον σεαυτόν καί ζωοποίησον σεαυτόν˙ ἐπιλάθου σαυτοῦ καί γνῶθι σεαυτόν καί ἰδού ἔργα μοναχοῦ ἔχεις.

ση"

Ὁ αὐτός ᾔτησε τόν μέγαν Γέροντα τά αὐτά.

(σελ. 432) Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ Ἀνδρέα, τῆς ψυχῆς μου ἠγαπημένε˙ εἰ ᾔδεις καθώς χρή τήν δωρεάν τοῦ Θεοῦ, πᾶσαι αἱ τρίχες τῆς κεφαλῆς σου εἰ ἦσαν στόμα, οὐκ ἠδύνω δοξάσαι αὐτόν, ἤ εὐχαριστῆσαι καθώς ἄξιον ἦν, ἀλλά πιστεύω ὅτι μανθάνεις. Καί ὡς οἶδεν αὐτός ὁ Θεός, οὐκ ἔστι ριπή ὀφθαλμοῦ ἤ ὥρα, ἐν ᾗ οὐκ ἔχω σε ἐν τῷ νῷ καί ἐν τῇ προσευχῇ. Καί εἰ ἐγώ οὕτω σε ἀγαπῶ, ὁ Θεός ὁ πλάσας σε περισσότερον σέ ἀγαπᾷ. Καί δέομαι αὐτοῦ ὁδηγῆσαί σε καί κυβερνῆσαι κατά τό θέλημα αὐτοῦ˙ καί οὕτω κυβερνᾷ σε πρός τό συμφέρον τῆς ψυχῆς σου, κἄν μακροθυμῇ, ἀλλά πλεονάζει τήν ὠφέλειαν τῆς ψυχῆς σου.

Κάθου οὖν οὕτως, εὐχαριστῶν αὐτῷ εἰς πάντα καί ἐξουθενῶν σεαυτόν εἰς πάντα, πιστεύων περί πάντων τῶν ρηθέντων σοι, ὅτι ἔσονται ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν˙ ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

σθ«

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν αἰτήσαντα τήν παρά τοῦ Θεοῦ σύνεσιν˙ καί τά αὐτά.

Ἀδελφέ Ἀνδρέα, εἶπεν ὁ Δεσπότης ἡμῶν Χριστός τῇ Μάρθᾳ˙ «ἐάν πιστεύσῃς, ὄψει τήν δόξαν τοῦ Θεοῦ».

Καί σύ οὖν πίστευσον, καί βλέπεις τόν Λάζαρον ἐγηγερμένον ἐκ τῶν νεκρῶν, καί συναριστῶντα τῷ Ἰησοῦ˙ καί βλέπεις τήν Μαρίαν παρακαθημένην τοῖς ἁγίοις ποσίν αὐτοῦ, ἀπαλλαγεῖσαν τοῦ τῆς Μάρθας περισπασμοῦ. Καί πίστευσον ὅτι πάντα γενήσεταί σοι, ἅ δι᾿ ἐμοῦ τοῦ ἀναξίου ᾐτήθη ὁ Θεός τοῦ παρασχεῖν τῇ ἀγάπῃ σου. Οὐδέν οὖν ἀπαιτεῖ σε ὁ Θεός, εἰ μή ὑπομονήν καί εὐχαριστίαν, καί ἀνοίγει σοι τούς θησαυρούς τῆς εἰς αὐτόν σοφίας καί συνέσεως.

Ἀσπάζομαί σε ἐν Κυρίῳ, ἐν ᾧ ὑγίαινε ψυχῇ καί σώματι, καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.

σι»

Ἀπόκρισις Τοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν.

(σελ. 434) Ἀδελφέ καί ἀγαπητέ Ἀνδρέα, ἄκουσον˙ οἱ τά εὔριζα νομίσματα λαμβάνοντες παρά τοῦ βασιλέως, ἐάν μετά σπουδῆς καί ἐπιμελείας αὐτά φυλάξωσι, λαμπρά μένουσι καί καθαρά. Ἐάν δέ ἀμελήσωσιν, οὐ μόνον ὅτι ἰοῦνται, ἀλλά τάχα καί ἀπόλλυνται. Διά τοῦτο σοφός τις εἶπε˙ «τό ἀργύριόν σου δῆσον». Ἐγώ δέ οὐ μόνον δῆσαι λέγω τῇ πίστει τῇ ἀδιστάκτῳ, ἀλλά καί σφραγίσαι τῇ ταπεινώσει καί τῇ μακροθυμίᾳ τῆς ὑπομονῆς, δι᾿ ἧς σώζεται ὁ ὑπομένων. Τολμηρόν λέγω, διά τοῦ συγχωροῦντός μοι Θεοῦ˙ λέγει σοι δι᾿ ἐμοῦ τοῦ ἐλαχίστου ὁ μέγας μεσίτης Ἰησοῦς, ὁ Υἱός τοῦ εὐλογημένου Πατρός, ὁ χορηγός τοῦ ἁγίου Πνεύματος, ἀφέωνταί σοι αἱ ἁμαρτίαι σου αἱ πολλαί καί ἀπό γεννητῆς μέχρι τοῦ δεῦρο.

Λαβών οὖν τήν χαράν ταύτην τήν μεγάλην, τήν ἀνεκλάλητον, ἀγάπησον αὐτόν ὅλῃ δυνάμει, δεικνύων καρπόν ἄξιον τῆς μετανοίας, κράζων μετά τοῦ ἁγίου Παύλου τά μελῳδικά ἐκεῖνα. «Τίς ἡμᾶς χωρίσει ἀπό τῆς ἀγάπης τοῦ Χριστοῦ, θλῖψις, ἤ στενοχωρία, ἤ λιμός, ἤ διωγμός, ἤ γυμνότης, ἤ κίνδυνος, ἤ φόβος, ἤ μάχαιρα; Λέγων αὐτῷ, ὅτι θανατούμεθα ὅλην τήν ἡμέραν, ἐλογίσθημεν ὡς πρόβατα σφαγῆς. Ἀλλ᾿ ἐν τούτοις πᾶσι ὑπερνικῶμεν, διά τοῦ ἀγαπήσαντος ἡμᾶς. Πέπεισμαι γάρ, ὅτι οὔτε θάνατος, οὔτε ζωή, οὔτε Ἄγγελοι, οὔτε ἀρχαί, οὔτε ἐξουσίαι, οὔτε ἐνεστῶτα, οὔτε μέλλοντα, οὔτε δυνάμεις, οὔτε ὕψωμα, οὔτε βάθος, οὔτε τις κτίσις ἑτέρα δύναται ἡμᾶς χωρίσαι ἀπό τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ τῆς ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ, τῷ Κυρίῳ ἡμῶν». Ταῦτα μή μόνον στόματι δείξῃς μελετῶν, ἀλλ᾿ ἔργοις. Φησί γάρ˙ «ἐν τῇ ὑπομονῇ ὑμῶν κτήσασθε τάς ψυχάς ὑμῶν».

Μεγάλου ἀξιώματος ἐγένου, μεγάλα καί ἄξια ἔργα δεῖξον ὑπομονῆς καί εὐχαριστίας, δι᾿ ὥν ἐστί προσδοκία τῆς τελειότητος, ἧς γενώμεθα ἄξιοι ἐν ὀνόματι τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν.

Μάλαξον ταῦτα συνεχῶς καί ἐνεργῶς, καί γεύου αὐτῶν τῆς γλυκύτητος πῶς εὐωδιάζουσί σου τήν ψυχήν καί τῶν ἐντυχεῖν δυναμένων˙ ἀνδρίζου ἐν Κυρίῳ, καί ἴσχυε, εὐλαβέστατε.

σια«

Ἀπόκρισις τοῦ αὐτοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν.

Ἀδελφέ Ἀνδρέα, εἶπεν ὁ Κύριος ὅτι Ἠλίας ἤδη ἦλθε. Κἀγώ σοι λέγω, ὅτι ὁ νοητός σου Λάζαρος, ἤδη ἠγέρθη καί ἐλύθη τῶν δεσμῶν, καί ἐπληρώθη ἐπ᾿ αὐτόν, διέρρηξας τούς δεσμούς μου. Λοιπόν καί αὐτός ὀφείλεις θῦσαι θυσίαν αἰνέσεως τῷ λύσαντι, ἵνα μή πάλιν διά ραθυμίας ἐμπέσῃς εἰς τούς πρώτους δεσμούς, κατά τόν λόγον τοῦ Σωτῆρος λέγοντος˙ ἰδού ὑγιής γέγονας καί τά λοιπά. Εὐχαρίστησον τῷ Θεῷ˙ μέλλει γάρ αὐτῷ καί φροντίζει σου καί οἰκονομεῖ ἐν πᾶσιν, ἐάν καί σύ μείνῃς θέλων. Ὑγίαινε ψυχῇ καί σώματι˙ καί εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ.

σιβ»

Ὁ αὐτός τῆς τοιαύτης τυγχάνων δωρεᾶς ᾔτησε καί παράθεσιν αὐτῷ τε καί τοῖς σύν αὐτῷ.

Ἀπόκρισις

Δοῦλε τοῦ Θεοῦ τοῦ Ὑψίστου Ἀνδρέα, σύνδουλε δέ ἐμοῦ τοῦ ἐλαχίστου˙ εἰρήνη σοί καί τοῖς λοιποῖς συνδούλοις ἡμῶν, ἀπό Θεοῦ Πατρός καί Κυρίου ἡμῶν, Ἰησοῦ Χριστοῦ. Δῆλον ὑμῖν ποιῶ, ὅτι πρό τῆς αἰτήσεως ὑμῶν, ἤδη ἐγώ παρεθέμην ὑμᾶς τῇ ἁγίᾳ καί προσκυνητῇ καί ὁμοουσίῳ, ζωοποιῶ τε καί ἀνάρχῳ Τριάδι, ἐν παραθέσει φυλακτηρίου ἀπό παντός κακοῦ. Οὐ θέλω δέ ὑμᾶς ἀγνοεῖν καί τοῦτο˙ ὅτι ἐστίν ἄλλη παράθεσις, φοβερωτέρα, ἀναγκαιοτέρα καί φρικτή˙ ποθεινοτέρα καί ἀγαπητή˙ ἐντιμοτέρα καί ἐνδοξοτέρα˙ καί ποία ἐστίν, ἀκούσατε. Ὅταν καταισχύνηται ὁ μισόκαλος ἐχθρός ἡμῶν, ἀκούων τῆς μακαρίας ἐκείνης καί ζωοποιοῦ φωνῆς τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν πρός ἡμᾶς, τῆς πλήρους χαρᾶς καί εὐφροσύνης καί ἀγαλλιάσεως, φωτιζούσης ἀνεκλαλήτῳ λαμπρότητι καί λεγούσης˙ «δεῦτε οἱ εὐλογημένοι τοῦ Πατρός μου, κληρονομήσατε τήν ἡτοιμασμένην ὑμῖν βασιλείαν ἀπό καταβολῆς κόσμου», τότε γίνεται ἡ μεγάλη αὐτοῦ παράθεσις, ὅταν παραδοθῇ ἡ βασιλεία τῷ Θεῷ καί Πατρί˙ αὕτη ἐστί, καί χωρίς ταύτης ἄλλη οὐκ ἔστι˙ καί πῶς γίνεται, ἀκούσατε. Ἕκαστος τῶν ἁγίων προσφέρων οὕς ἔσωσεν υἱούς τῷ Θεῷ (σελ. 438) λαμπρᾶ τῇ φωνῇ μετά πολλῆς καί μεγάλης τῆς παρρησίας, θαυμαζόντων τῷ ἁγίων Ἀγγέλων, καί ὅλων τῶν ἐπουρανίων δυνάμεων, λέγει˙ «ἰδού ἐγώ καί τά παιδία ἅ μοί ἔδωκεν ὁ Θεός». Καί οὐ μόνον αὐτούς ἀλλά καί ἑαυτόν παραδίδωσι τῷ Θεῷ˙ καί τότε γίνεται ὁ Θεός τά πάντα ἐν πᾶσιν.

Εὔξασθε οὖν ἵνα φθάσωμεν. Μακάριος γάρ ὁ προσδοκῶν καί φθάνων.

Εὔξασθε ὑπέρ ἐμοῦ ἀγαπητοί.

σιγ"

Ὁ αὐτός φαντασίας καί πειρασμούς ὑπομένων ἐκ τῶν δαιμόνων, καί θαυμάζων ὅτι μετά τήν τοσαύτην φιλανθρωπίαν καί τάς τῶν μελλόντων ἀγαθῶν ἐπαγγελίας ταῦτα ὑφίσταται, ἠρώτησε τόν αὐτόν μέγαν Γέροντα περί τούτου˙ καί εἰ ἔτι ἵστανται αἱ σφραγίδες τῶν ἐπαγγελιῶν.

Ἀπάντησις Βαρσανουφίου,

Εἰρήνη πολλή τοῖς ἀγαπῶσι τόν Κύριον, καί οὐκ ἔστιν αὐτοῖς σκάνδαλον. Εἰρήνη σοι ἔσται ἐν Θεῷ, τιμιώτατε ἀδελφέ, καί ὁμόφρον. Μή ἐκλύσῃ σε ὁ τῶν δαιμονικῶν παθῶν καί φαντασιῶν ὄχλος, πλεονάζουσι τήν ἀρετήν, ἐάν μετά ἀκριβείας προσέχωμεν παρασχεῖν μικράν ὑπομονήν. Φησί γάρ περί τοῦ σωζομένου διά πίστεως δικαίου˙ «ὅτι ἐάν ὑποστείληται, οὐκ εὐδοκεῖ ἡ ψυχή μου ἐν αὐτῷ».

Μή οὖν χαυνώσωμεν τό σχοινίον, ἵνα μή ἀπολέσωμεν τά δοθέντα ἡμῖν παρά τοῦ φιλανθρώπου καί εὐσπλάγχνου Θεοῦ˙ αὐτοῦ γάρ ἐστι τό παρασχεῖν καί ἡμῶν τό φυλάξαι. Καί μή θαυμάσῃς, εἰ μετά τάς ἁγίας ἐπαγγελίας καί τά ἀμεταμέλητα χαρίσματα, πάλιν κινοῦσι πρός σέ τά ἄτιμα αὑτῶν πάθη, προσδοκῶντες συλῆσαι τόν ἄπειρον πλοῦτον, ἀλλά μιμνήσκου τῆς μετά τήν τοῦ Δεσπότου ἡμῶν Θεοῦ, περί τοῦ ἐν ἁγίοις καί ἐνδόξου Ἰώβ μαρτυρίας, ἀναιδείας αὐτῶν. Πόσους πειρασμούς καί μηχανήματα ἐκίνησαν καταβαλεῖν τόν πύργον, καί οὐκ ἠδυνήθησαν! Οὐδέ συλῆσαι ἴσχυσαν τόν θησαυρόν τῆς λαμπρᾶς αὐτοῦ πίστεως καί εὐχριστίας. Λαμπρότερον γάρ ἔδειξεν ἡ πρός τό πῦρ ὁμιλία τό χρυσίον, τοῦτ᾿ ἔστιν ἡ ὑπερβολή τῶν πειρασμῶν τόν δίκαιον. (σελ. 440) Ἀφῆκε γάρ ὁ Θεός καί συνεχώρησε καί μετά τήν ἰδίαν αὑτοῦ περί τοῦ δικαίου μαρτυρίαν πειρασθῆναι τόν δοῦλον, πρός μείζονα εὐδοκίμησιν καί δόξαν τοῦ Δεσπότου καί ἀναπολογίαν τῶν ἐχθρῶν.

Μή οὖν ἐκκακήσῃς, στήκουσι γάρ αἱ σφραγίδες τῶν ἐπαγγελιῶν, ἀλλά ὑπόμεινον τόν Κύριον. «Ὁ γάρ ὑπομείνας εἰς τέλος οὗτος σωθήσεται», ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

σιδ"

Ἀπόκρισις τοῦ μεγάλου Γέροντος πρός τόν αὐτόν˙ σπαρέντος ἐν αὐτῷ λογισμοῦ, ὅτι τό μή ἐγκρατεύεσθαι ἀπό βρωμάτων, κωλύει αὐτόν φθάσαι εἰς τά ἐπηγγελμένα αὐτῷ.

Οὐχ ὡς ἐξουδενῶν τήν ἐγκράτειαν καί τήν πολιτείαν, λέγω ἀεί τῇ ἀγάπῃ σου ποιῆσαι τήν χρείαν τοῦ σώματος ὡς χρή˙ μή γένοιτο˙ ἀλλ᾿ ὅτι ἐάν μή ἡ ἔσωθεν ἐργασία βοηθήσῃ μετά Θεόν τῷ ἀνθρώπῳ, μάτην κοπιᾷ εἰς τήν ἐξωτικήν. Διά τοῦτο γάρ εἶπεν ὁ Κύριος «ὅτι οὐ τά εἰσπορευόμενα εἰς τό στόμα κοινοῖ τόν ἄνθρωπον, ἀλλά τά ἐκπορευόμενα ἐκ τοῦ στόματος». Καί γάρ ἡ ἐσωτέρα ἐργασία μετά πόνου καρδίας, φέρει τήν ἀληθινήν ἡσυχίαν τῆς καρδίας, καί ἡ τοιαύτη ἡσυχία φέρει τήν ταπείνωσιν, καί ἡ ταπείνωσις ποιεῖ τόν ἄνθρωπον εἶναι κατοικητήριον Θεοῦ. Καί ἀπό τῆς κατοικήσεως ταύτης ἐξορίζονται οἱ πονηροί δαίμονες, καί ὁ τούτων ἀρχηγός διάβολος, σύν τοῖς ἀτίμοις αὑτῶν πάθεσι. Καί εὑρίσκεται ὁ ἄνθρωπος ναός Θεοῦ ἡγιασμένος, πεφωτισμένος, κεκαθαρμένος, πάσης εὐωδίας καί ἀγαθωσύνης καί ἀγαλλιάσεως. Καί εὑρίσκεται θεοφόρος ὁ ἄνθρωπος, μᾶλλον δέ καί θεός, διά τόν εἰπόντα˙ «ἐγώ εἶπα θεοί ἐστε καί υἱοί τοῦ ὑψίστου πάντες».

Μή οὖν θορυβήσῃ σε ὁ λογισμός, μᾶλλον δέ ὁ πονηρός, ὅτι τά σωματικά βρώματα κωλύουσί σε φθάσαι εἰς τάς ἐπαγγελίας˙ ἅγια γάρ εἰσι καί οὐκ ἔστιν ἀπό καλοῦ κακόν ἀποβαίνειν. Ἀλλά τά διά στόματος ἐξερχόμενα ἀπό τῆς καρδίας πεμπόμενα κωλύει καί ἐμποδίζει τόν ἄνθρωπον διά τάχους ἐλθεῖν εἰς (σελ. 442) τάς προκειμένας αὐτῷ ἐπαγγελίας. Ποιῶν οὖν τήν χρείαν τοῦ σώματος μή διακριθῇς, ἀλλά ποίησον τήν δύναμιν τοῦ ἔσω ἀνθρώπου τοῦ πονέσαι καί ταπεινῶσαι τούς λογισμούς αὐτοῦ καί τότε ἀνοίγει ὁ Θεός τούς ὀφθαλμούς τῆς καρδίας σου, ἰδεῖν τό φῶς τό ἀληθινόν καί συνιέναι εἰπεῖν, ὅτι χάριτί εἰμι σεσωσμένος, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

σιε"

Ἐρώτησις τοῦ αὐτοῦ πρός τόν αὐτόν.

Ἐπειδή, δέσποτα, ὡς οἶδας, ἀσθενής εἰμι ψυχῇ καί σώματι, δέομαί σου παρακάλεσον τόν Θεόν παρασχεῖν μοι δύναμιν καί βοήθειαν εἰς τήν ὑπομονήν, ἵνα εὐχαρίστως βαστάσω τά ἐπερχόμενά μοι.

Ἀπόκρισις Βαρσανουφίου

Ἀδελφε Ἀνδρέα, μαθεῖν θέλω τήν ἀγάπην σου ὅτι πάντα τά χαρίσματα διά τῆς ἐλεύσεως τοῦ ἁγίου Πνεύματος δίδονται καί πολυμερῶς καί πολυτρόπως γίνονται. Ποτέ γάρ ἔδωκεν ὁ Θεός τό πνεῦμα τοῖς Ἀποστόλοις ἐκβαλεῖν δαιμόνια˙ ποτέ δέ ἐπιτελεῖν ἰάσεις˙ ποτέ δέ τό προορᾶν καί ποτέ ἐγείρειν νεκρούς˙ τό δέ τέλειον, τό ἀφιέναι ἁμαρτίας καί ἐλευθερῶσαι ψυχάς ἐκ σκότους καί ἀγαγεῖν εἰς τό φῶς. Ἰδού οὖν δέομαι τοῦ Θεοῦ, ἵνα μετά τήν ἐλευθερίαν τῆς ψυχῆς σου, δώῃ σοι τό Πνεῦμα τό ἅγιον εἰς ὑπομονήν καί εὐχαριστίαν˙ καί ἵνα αἰσχυνθῇ ὁ ἐξ ἐναντίας, μή ἔχων καθ᾿ ἡμῶν ἀπολογίαν. Συνέργησον καί σύ μικρόν πυκτεύων κτήσασθαι καί δίδωσιν ὁ πλούσιος ἐν ἐλέει Θεός.

Εὖξαι ὑπέρ ἐμοῦ, ἀδελφέ.

σις«

Ἐρώτησις

Παρακαλῶ σε, δέσποτα, μνημονεύειν μου πάντοτε καί δήλωσόν μοι πῶς δεῖ παρελθεῖν μετά τοῦ πλησίον οἰκοῦντος ἀδελφοῦ ἡμῶν.

(σελ. 444) Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ, γραπτόν ἐστι, «ὅτι ἐάν ἐπιλάθωμαί σου Ἱερουσαλήμ, ἐπιλησθείη ἡ δεξιά μου» καί τά λοιπά˙ ταῦτα περί μνήμης.

Περί δέ τοῦ πῶς δεῖ παρελθεῖν μετά τοῦ πλησίον˙ ὅ θέλων ἀρέσαι τῷ Θεῷ, κόπτει τό θέλημα αὑτοῦ τῷ πλησίον, βιαζόμενος ἑαυτόν. Φησί γάρ «βιαστῶν ἐστιν ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ, καί βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν». Μάθε οὖν πῶς ἀναπαύεται ὁ ἀδελφός, καί οὕτω ποίησον, καί εὑρίσκεις καί σύ ἀνάπαυσιν παρά τοῦ Θεοῦ, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

σιζ»

Οὗτος ὁ ἀδελφός, ὁ πλησίον οἰκῶν τοῦ ἀσθενοῦντος Γέροντος, συμπαθήσας τῇ αὐτοῦ ἀσθενείᾳ ᾔτησε πάνυ τόν μέγαν Γέροντα εὔξασθαι ὑπέρ αὐτοῦ.

Ἀπόκρισις

Ἀδελφέ ὀχληρέ, εἰ ᾔδεις τήν δωρεάν τοῦ Θεοῦ, διατί ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν παιδεύει τόν δοῦλον αὑτοῦ Ἀνδρέαν ὥς εὔσπλαγχνος Πατήρ, ἐδόξασας ἄν τόν Θεόν, ἵνα ἀποστομίσῃ τό μιαρόν στόμα τοῦ δράκοντος, ἵνα μή εὕρῃ κατ᾿ αὐτοῦ πρόφασιν ἐν ἡμέρᾳ κρίσεως διά τάς μεγάλας ἐπαγγελίας, τάς αὐτῷ ἐπαγγελθεῖσας ὑπό τοῦ Θεοῦ, δι᾿ ἐμοῦ τοῦ ἐλαχίστου δούλου καί ἀχρείου. Τί δέ; Νομίζεις ὅτι οὐ συμπάσχω αὐτῷ περισσότερον παντός ἀνθρώπου; Ναί. Ἐπεί ποῦ ἐστιν, ὅτι «ἐάν πάσχῃ ἕν μέλος, συμπάσχει ὅλα τά μέλη»; Εἰ μετά ἀληθείας ᾔδει τήν λαμπρότητα τῶν προκειμένων αὐτῷ, μελῳδῆσαι εἶχε σύν τῷ Παύλῳ, εὐχαριστῶν ἀγαλλιώμενος καί λέγων˙ «ὅτι οὐκ ἄξια τά παθήματα τοῦ νῦν καιροῦ πρός τήν μέλλουσαν δόξαν ἀποκαλυφθῆναι εἰς ἡμᾶς». Ὁ Θεός ἐνδυναμώσοι αὐτόν, καί πέμψοι αὐτῷ τό μέγα ἔλεος.

Ἀσπάζομαι ὑμᾶς ἐν Πνεύματι ἁγίῳ, θεωρῶν σύν Θεῷ τήν προκοπήν ὑμῶν, τήν ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν˙ ᾧ ἡ δόξα εἰς τούς αἰῶνας. Ἀμήν.

σιη"

Ὁ αὐτός ἀδελφός ζητῶν δι᾿ ἑαυτοῦ ὑπηρετεῖν τῷ Γέροντι κατά δύναμιν σύν τῷ αὐτοῦ ὑπηρέτῃ καί τοῦ Γέροντος διακρινομένου καί μή θέλοντος ὑπηρετεῖσθαι παρ᾿ αὐτοῦ, διά τόν λόγον τοῦ Ἀββᾶ Θεοδώρου τοῦ ἐν τῇ Φέρμῃ, μή ἀνεχομένου ἐπιτάξαι τῷ ἰδίῳ μαθητῇ, ἠρώτησε τόν ἄλλον Γέροντα περί τούτου.

Ἀπόκρισις Ἰωάννου.

Ὁ Θεός τοῦ οὐρανοῦ καί τῆς γῆς, προσθείη τῇ πίστει σου, ὦ τιμώτατε καί προσφιλέστατε ἀδελφέ, καί ἐνδυναμώσοι τήν ἀγάπην σου ἐν τῷ φόβῳ αὐτοῦ, τοῦ πληρῶσαι τήν καλήν προαίρεσίν σου εἰς τόν πλησίον˙ ὥστε ἐάν κοπιᾷς μικρόν κατά δύναμιν, οὐκ ἀποστερεῖ σε ὁ Θεός τόν μισθόν τοῦ κόπου σου. Εἴ τι οὖν δύνασαι ἀνάπαυσον τόν Γέροντα καί ἀρέσει τῷ Θεῷ ὑπέρ λατρείας, ὑπέρ θυσίας. Ἅ δέ οὐ δύνασαι, ἵνα ποιήσῃ ὁ ἀδελφός.

Οὐκ ὀφείλει δέ ὁ Γέρων διακριθῆναι ὑπηρετούμενος παρ᾿ ἡμῶν ἀσθενής ὤν, ἀλλ᾿ εὐχαριστεῖν τῷ Θεῷ, καί εὔχεσθαι ὑπέρ ὑμῶν. Ἀσθενείς οὖν ὤν, οὐκ ὀφείλει κρατῆσαι τόν λόγον τοῦ ἀββᾶ Θεοδώρου, λέγοντος περί τοῦ ἀδελφοῦ, ὅτι οὐκ εἰμί κινοβιάρχης ἵνα ἐπιτάξω αὐτῷ˙ ἐάν θέλῃ ποιῆσαι, ὅ βλέπει με ποιοῦντα, ποιησάτω. Ταῦτα γάρ ἔλεγεν ὁ ἀββᾶς Θεόδωρος, ὅτι ἐδύνατο ποιῆσαι τήν χρείαν αὐτοῦ, καί ὑπηρετεῖν ἄλλοις. Οὗτος δέ ἀσθενής ἐστι. Καί ἕκαστος δέ ὀφείλει πρός τό μέτρον αὑτοῦ καί τήν κατάστασιν διάγειν ἐν φόβῳ Θεοῦ, εὐχαριστῶν αὐτῷ πάντοτε ὅτι δι᾿ αὐτοῦ ἄλλοι λαμβάνουσι τόν μισθόν. Μή οὖν φθονήσῃ τῷ θέλοντι ἀκοῦσαι τοῦ λέγοντος˙ «ἠσθένησα καί διακονήσατέ μοι». Οὐκ ἀπαιτεῖ ὁ Θεός τόν ἀσθενοῦντα, καθώς πολλάκις ἠκούσαμεν, εἰ μή μόνον τήν εὐχαριστίαν καί τήν ὑπομονήν. Αὗται γάρ πρεσβεύουσιν ὑπέρ τῆς ἀδυναμίας ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Μή διακριθῇ οὖν ὑπηρετούμενος ὑπέρ τοῦ οἱουδήποτε ἀδελφοῦ, θέλοντος διά τόν Θεόν κοπιᾶν, καί μή εἴπῃ˙ βαρῶ τοῦτον, ἤ θλίβω τοῦτον˙ ἀλλ᾿ εἴπῃ˙ δύναται ἶσος εἶναι τῷ ὑπηρετοῦντι (ἴσ. ὁ ὑπηρετῶν) τοῖς κακουμένοις, ὁπότε ὁ Θεός ἐπληροφόρησεν αὐτόν ποιῆσαι ἑαυτῷ μισθόν ἀπ᾿ ἐμοῦ. Ὁ Κύριος ἐνδυναμώσοι αὐτόν, κἀμέ μή κατακρίνει. Ταῦτα φυλαξάτω, καί οἰκεῖτε μετ᾿ εἰρήνης, χάριτι Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ ἡμῶν.

(σελ. 448) Πρό πάντων «ἀλλήλων τά βάρη βαστάζετε, καί οὕτως ἀναπληρώσετε τόν νόμον τοῦ Χριστοῦ». Καί ἐπί τούτοις μνημονεύσωμεν ὅτι ὁ θάνατος οὐ χρονίζει φθάσαι. Καί δουλεύσατε τῷ Κυρίῳ ἐν φόβῳ καί τῷ πλησίον, ἵνα δι᾿ αὐτοῦ κληρονομήσητε τήν ἀθάνατον ζωήν, ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ τῷ Κυρίῳ ἡμῶν, ἐν ᾧ ἔχοντες τήν ἐλπίδα μή μεριμνήσητε εἰς τήν αὔριον˙ αὐτῷ γάρ μέλλει περί ἡμῶν. Καί ἐάν ἐπιρρίψωμεν τήν μέριμναν ἡμῶν ἐπ᾿ αὐτόν, αὐτός ἡμῶν φροντίσει ὡς θέλει.

Αὐτῷ ἡ δόξα. Ἀμήν.

Ἀσπάζομαι ὑμᾶς ἐν Κυρίῳ, παρακαλῶν εὔξασθαι ὑπέρ ἐμοῦ διά τήν ἀγάπην.


Источник: Βίβλος ψυχωφελεστάτη περιέχουσα ἀποκρίσεις διαφόροις ὑποθέσεσιν ἀνηκούσας : συγγραφεῖσα μὲν παρὰ τῶν ὁσίων καὶ θεοφόρων πατέρων ἡμῶν Βαρσανουφίου καὶ Ιωάννου ; ἐπιμελῶς διορθωθεῖσα παρὰ Νικοδήμου Ἁγιορείτου. - Ἐνετίησιν : Παρὰ Νικολάῳ Γλυκεῖ τῷ ἐξ Ἰωαννίνων, 1816. - 18, 411 с.

Комментарии для сайта Cackle